Uitleg over de technologie van de Q-Serie

Transcriptie

1 Uitleg over de technologie van de Q-Serie

2 INHOUD 1 INLEIDING DEEL 1 - COMPONENTEN VAN DE Q-SERIE 2 GEHEEL NIEUW Uni-Q DRIVER ARRAY 3 GEAVANCEERDE BASTECHNOLOGIE 4 GEHEEL SYSTEEMONTWERP DEEL II - TECHNOLOGIE VAN DE Q-SERIE 5 KEF Uni-Q 6 VENTED TWEETER 7 VERHOOGDE STIJFHEID VAN DE KOEPEL 8 OPTIMALE KOEPELVORM 9 TANGERINE WAVEGUIDE 10 Z-FLEX SURROUND 11 VOORKOMEN VAN HET OPBREKEN VAN DE CONUS 12 METALEN CONUS 13 SPREEKSPOEL VAN ALUMINIUM 2

3 INLEIDING De meervoudige prijswinnaar Q-Serie is altijd het voorbeeld waarmee KEF haar overtuiging illustreert dat door nieuwe grondstoffen en technologieën slim en creatief toe te passen, opnames zo perfect kunnen worden weergegeven dat het geluid niet is te onderscheiden van het live - event. Nu is dat meer bewezen dan ooit. Met deze jongste uitdrukking van de ontwerpgedachte, dompelt de nieuwe serie je onder in een driedimensionale weergave van een rijkdom en helderheid, die tot op heden uitsluitend waren voorbehouden aan luidsprekers die vele malen duurder zijn. cross-overs, die heerlijk vloeiende overgangen garanderen, is de nieuwe Q zowel overtuigender en pakkender dan zijn illustere voorganger. Film of muziek, Mahler of Massive Attack, je beleeft de pakkend zuivere, nauwkeurige en natuurlijke live-sound van het originele optreden. Een klasse meer De volledig nieuwe Q-Serie van KEF vertegenwoordigt een kwantumsprong in termen van luistergenot. De kern wordt gevormd door een gloednieuwe Uni-Q driver array. Afgeleid van het Concept Blade project, met een nieuwe, grotere, high performance vented tweeter die in het akoestische centrum is geplaatst van een nieuwe LF/MF driver met metalen conus, combineert de serie een royaal uitgebreide bandbreedte met moeiteloze dynamiek, niet waarneembare vervorming en uitstekende akoestische helderheid. Dit zijn luidsprekers die het vermogen hebben bij u de juiste snaar te raken. Zoals de onovertroffen verstrooiing buiten de as, waardoor iedereen in de ruimte van hetzelfde, bijzonder realistische, geluidsbeeld geniet, ongeacht waar in de ruimte iemand zit. Met kasten met dertig procent meer capaciteit voor nog dieper uit de buik komende bassen en minimalistische De briljante innovatieve technologie van de nieuwe Q-Serie omgeeft je met een ruimtelijk geluidsbeeld dat verbazingwekkend zuiver is. Bezielde technologie Een baanbrekende nieuwe Uni-Q array die een vloeiend, ruimtelijk en ongelooflijk realistisch 3D-geluid opwekt waarvan je, waar je ook zit, kunt genieten. Een spectaculaire, nieuwe high performance LF driver die een diepere, zuiverdere en nauwkeurigere bas produceert. En een totaal ontwerp benadering, met overdreven aandacht voor details en de voldoening: dat is van ons. Dat zijn de kwaliteiten die van de nieuwe Q-Serie een klasse apart maken. 3

4 DEEL 1 - COMPONENTEN VAN DE Q-SERIE Harmonisch FEA-model van de midrange driver component Harmonisch FEA-model van het midrange magneetsysteem GEHEEL NIEUW Uni-Q DRIVER ARRAY De KEF Uni-Q Driver Array is een gepatenteerde technologie van KEF, die voor het eerst in 1988 is ontwikkeld en is toegepast in de modellen 35, 55 en 75 uit de C-Serie. Voor de nieuwe Q-Serie hebben we een gloednieuwe, 11de generatie van de Uni-Q ontwikkeld. Deze driver array is ontwikkeld door hetzelfde team van KEF-technici, dat aan de Concept Blade heeft gewerkt. Als gevolg daarvan zijn vele van de nieuwe technieken die voor het ontwerp van de Concept Blade zijn ontwikkeld, toegepast in de toevoeging van Uni-Q aan het oorspronkelijke patent. Het werk van de technici bij KEF heef vier andere gepatenteerde technologieën voortgebracht, die allemaal op dit ene kritische onderdeel zijn toegepast. Tangerine Waveguide (golfgeleiding) Optimale koepelvorm Stijve koepel Z-Flex Surround Het KEF Uni-Q concept is eigenlijk heel eenvoudig. In plaats van twee afzonderlijk geplaatste drivers voor de midden- en hoge frequenties, worden de tweeter en driver voor het middenbereik tot één component gecombineerd. De twee drivers zijn dusdanig ontworpen en geplaatst, dat ze een enkele akoestische bron vormen in samenhang met plaats, richtkarakteristiek en tijd. Deze benadering kent veel voordelen, waarover in Hoofdstuk 5 meer informatie wordt gegeven. De Uni-Q Array van de Q-Serie is het resultaat van jarenlange, gerichte ontwikkeling. Talrijke nog niet eerder getoonde mogelijkheden en innovaties brengen de prestatie van deze driver op een hoger niveau. Driver voor het middenbereik(midrange) De midrange driver heeft een moeilijke taak. Hij moet de kloof overbruggen tussen de lage en hoge frequenties en dekt het bereik waarin onze oren het gevoeligst zijn. Voor midrange drivers is het, in tegenstelling tot tweeters, erg belangrijk dat ze zich, boven hun werkbereik uit, ook nog goed gedragen omdat er anders een conflict kan ontstaan met de output van de tweeter. De vorm van de koepel van de midrange driver, surround en bijbehorende objecten zijn heel belangrijk. Daarnaast ondergaat de koepel van de midrange driver veel hogere vervormingskrachten dan de koepel van een basdriver, als gevolg van het bereik waarin eerstgenoemde actief is. Het ontwerp van de midrange driver in de Uni-Q Driver Array van KEF is geheel nieuw. De midrangekoepels zijn gemaakt van in vorm gegoten aluminium. Ze zijn zorgvuldig ontworpen, met behulp van de geavanceerde computer ontwerptechnieken van KEF. Dit is vooral belangrijk omdat de koepel van een Uni-Q Driver Array twee functies heeft: Allereerst dient hij als zender voor het middenbereik, Ten tweede functioneert hij als wave guide voor de tweeter. De keuze van aluminium als materiaal voor de koepel verschaft meer vrijheid om de vorm van de conus te optimaliseren, zodat hij beide functies gemakkelijker kan uitvoeren. De wijze van functioneren van de conus is dus iets anders dan gebruikelijk. Het merendeel van de luidsprekers maakt gebruik van midrange drivers die binnen hun bandbreedte resonanties kennen. Resonanties komen in zowel de conus als in de surround voor, en veroorzaken onregelmatigheden in de frequentie en richtkarakteristiekreactie van de luidspreker. Dit probleem wilde KEF geheel vermijden, om zo de best mogelijke integratie van de midrange met de tweeter te garanderen. De combinatie van de aluminium conus en de Z-Flex Surround resulteert in een midrange driver die binnen de bandbreedte waarin hij functioneert zeer weinig resonantie kent. Daarnaast is het probleem van de bandresonantie bij hoge frequenties van de metalen conus opgelost door de ontwikkeling van een nieuwe KEF-technologie die Cone Breakup Control wordt genoemd. Een scan van een laservibratiemeter, waarop te zien is dat de nieuwe Q-conus bijna rechtlijnig beweegt. Een scan van een laservibratiemeter, waarop te zien is dat een conventionele conus significant resoneert en vervormt. De motorsystemen van de nieuwe midrange drivers zijn wezenlijk krachtiger en hebben een langere levensduur dan die van eerdere generaties drivers van de Q-Serie. We hebben gekozen voor het gebruik van aluminium spreekspoelen in de midrange drivers, omdat we op deze manier spoelen met een groot bereik kunnen gebruiken, zonder dat de gewichtsmassa van de spoelen toeneemt. De diameter van de spreekspoel is dusdanig groter dan die van de meeste luidsprekerdrivers op de markt, dat de nieuwe Q-Serie een buitengewone beheersbaarheid van het vermogen en dynamische respons kent. Alle motorsystemen zijn door de technische teams van KEF op de computer ontworpen. Daardoor zijn we in staat om veel veranderingen virtueel te testen, zodat we potentiële problemen kunnen vaststellen en het ontwerp veel sneller en effectiever kunnen optimaliseren dan op de traditionele manier. 4

5 Tweeter In de laatste jaren heeft KEF grote vooruitgang geboekt in de tweeter technologie en met de laatste herziening konden we de tweeter in de Q-Serie Uni-Q Driver Array drastisch verbeteren dankzij gebruik van de kennis die voor producten zoals de Reference Serie, Muon en het Concept Blade-project werd ontwikkeld. De tweeter heeft met deze high-end luidsprekers meer gemeen dan met de vorige generatie van de Q-Serie. Zoals bij alle KEF-drivers begon alles met een computerontwerp. De vele uren aan zorgvuldige analyse en ontwerp hebben ons in staat gesteld om technologieën in dit ontwerp te verwerken, die in voorafgaande jaren alleen in de meest hoogstaande high-end luidsprekers kon worden aangetroffen. De koepel van de nieuwe tweeter is van aluminium, waarbij gebruik is gemaakt van de KEF-technologie om de koepel stijver te maken. Deze Stiffened Dome Technology werd voor het eerst toegepast in de Reference-Serie voor het verplaatsen van de reactie bij hoge frequenties, tot ruim buiten het hoorbare bereik. De koepelvorm zelf is essentieel voor de prestatie van de Uni-Q Array.De inspanningen van het technische team van KEF hebben de prestatie van de tweeters enorm verbeterd, door ervoor te zorgen dat de koepel zijn optimale vorm kreeg. [1] Een kenmerkende nieuwe functie van de Q-Serie-tweeter is de Tangerine Waveguide, welke niet alleen de koepel beschermt maar tevens de efficiëntie en de verstrooiing van de tweeter in de allerhoogste frequenties. Het motorsysteem van de nieuwe tweeter is met de computer ontworpen en geoptimaliseerd. Hier is de KEF Vented Tweetertechnologie ingebouwd - wederom overgenomen van de Reference-Serie. Het motorsysteem is aanzienlijk groter dan dat van een conventionele laag frequentie driver. Dit krachtige ontwerp wordt strak op de plaats gehouden door het gegoten aluminium chassis. Een interessante eigenschap van het nieuwe motorsysteem is de grote centrale ventilatieopening, die verliezen als gevolg van de luchtcirculatie aan de achterzijde van de driver reduceert en de geluidsopbrengst maximaliseert. De lineaire en niet-lineaire parameters van de nieuwe basdrivers zijn zorgvuldig geoptimaliseerd voor de akoestische eisen van elke kast en voor elk van de luidsprekersystemen uit de Q-Serie. Net als bij alles wat we doen, is bij de ontwikkeling van de onderdelen voor de driver uitgebreid gebruik gemaakt van met de computer gemaakte ontwerpen. Achteraanzicht van de 13 cm (5 inch) FEA-simulatie van de vervorming van de basdriver waarop het grote ophanging. magneetsysteem, het gegoten aluminium chassis en de ventilatieopening te zien zijn. ABR De basdrivers in de Q-Serie zijn aangevuld met een nieuwe ABR (Auxiliary Bass Radiator / ondersteunende basuitstraler). Dit voorziet in dezelfde lage frequentie uitbreiding als een poort, maar is vrij van turbulent geluid en midbandbeïnvloeding. Onze luistertest leverde een veel zuiverder klinkend middenbereik bij gebruik van een goed ontworpen ABR, dan bij toepassing van een poor t. Niet-lineaire luchtstroming Frequentiereactie van de tweeter in de Q-Serie, geplaatst in een test waveguide in de doorgang ruimte 2pi klankbord. GEAVANCEERDE BASTECHNOLOGIE Basdrivers De basdrivers van de Q-Serie zijn geheel nieuw ontworpen om de geavanceerde technologieën aan te vullen die we in de Uni-Q Driver Array hebben geïntroduceerd. Net als de nieuwe Uni-Q Midrange drivers hebben de basdrivers een zeer grote aluminium spreekspoel, wat betekent dat ze uiterst hoge vermogens met een veel betere lineariteit dan de meeste basdrivers kunnen verwerken. De conussen zijn van een versterkte constructie van aluminium voor een maximale stijfheid. Bij hoge outputniveaus word de luchtstroming in een poort turbulent. Hierdoor ontstaat vervorming, akoestische compressie en het meest merkbaar, de pufgeluiden van de breedband. Een manier om deze effecten te verminderen is het gebruik van een poort met een grotere doorsnede van het snijvlak. Hiervoor is echter vereist dat de poort langer is (de lengte is evenredig met het kwadraat van de straal van de poort), die daardoor al snel onhandig wordt in een beperkte ruimte. Een andere manier om dit gevolg te voorkomen is de poort op de achterwand van de luidspreker te monteren, om het niveau wat op de positie van de luisteraar hoorbaar is, te verlagen. Hierdoor kan de luidspreker niet meer onbeperkt dicht bij een muur worden geplaatst. Enkele fabrikanten brengen om de luchtstroming te wijzigen op hun poorten materiaal met een specifiek reliëf aan. Maar het effect van deze benadering roept vraagtekens op [2]. in plaats van een poort een ABR te gebruiken, doen deze problemen zich helemaal niet meer voor. Referenties 1. M. Dodd, Optimum Diaphragm and Waveguide Geometry for Coincident source Drive Units, (Optimale diafragma en waveguide geometrie voor drive units met samenvallende bronnen) gepresenteerd op de 121ste Conventie van de AES, voordruk 6886, oktober Salvatti, Alex; Devantier, Allan; Button, Douglas J., Maximizing Performance from Loudspeaker Ports (Maximalisering van de performance van luidspreker ports) The Journal of the Audio Engineering Society, Volume 50 Issue 1/2 pp (Deel 50, Onderwerp 1/2, blz.19-45); februari

6 Poor tresonanties Interne resonanties van een versterkte; afgesloten ruimte zijn goed te reguleren door geluidsabsorberend materiaal. Bij een poortsysteem kunnen deze interne resonanties via de poortopening worden verspreid. De staande golven van de poort zelf worden verspreid. Omdat een poort te vergelijken is met een open buis met weinig demping, kunnen deze resonanties tamelijk sterk zijn. Onderstaande grafieken tonen welke invloed poortresonanties hebben op de respons van de hogere bas/ het middenbereik. Voor de luisteraar leidt dit tot verlies aan helderheid in het middenbereik. Met een ABR is er geen buisresonantie en het diafragma helpt de verspreiding van resonanties van de inwendige kast te voorkomen. De pennen van de voetjes zijn van bovenaf gemakkelijk aan te passen, de kast hoeft dus voor het instellen niet te worden omgedraaid. De kasten bieden plaats aan de minimalistische cross-over en het eindpaneel, waarop zich voorzieningen bevinden voor probleemloze enkelvoudige aansluitingen of aansluiting met dubbele kabels. Verbazingwekkende kasten Voor de verstevigde kasten is gebruik gemaakt van oppervlaktemateriaal op basis van verse houtvezels, waaruit uitstekend vocht- en krasbestendige afwerklagen met het uiterlijk van exotisch hout kunnen worden gemaakt, zonder hiervoor hout uit regenwouden te kappen of kilometers aan PVC- folie te gebruiken. Simulatie van laag-frequente respons van een luidspreker met poort, let op de poortresonantie in de middenband. Simulatie van een laagfrequente respons van een luidspreker met ABR. GEHEEL ONTWERPSYSTEEM Kast De kasten van de nieuwe Q-Serie zijn eenvoudig te installeren en zijn zorgvuldig ontworpen om niet alleen mooi, maar ook rigide te zijn en blijven. Alle modellen zijn hoger dan hun evenknieën uit de voorgaande reeks en hebben door de rechtlijnige vormgeving ongeveer dertig procent meer inhoud dan de eerdere gebogen kasten. Dit is een voordeel omdat, in combinatie met verbeterde basdrivers, de basprestatie die voor een bepaald systeem bij een bepaalde doelgevoeligheid mogelijk is, wordt bepaald door het inwendige volume. Akoestisch iner t Structurele resonanties van de kastwanden worden gereguleerd door zorgvuldig geplaatst interne verstevigingen. Cross-over De mechanische eigenschappen van de kast zijn een belangrijk onderdeel van het systeemontwerp, en er is veel zorg aan besteed om de kasten akoestisch inert te maken. Dit is doorslaggevend voor het handhaven van een goed gecontroleerde bas en het zuivere middenbereik dat de nieuwe drive units voortbrengen. Structurele resonanties van de wanden van de kast worden gereguleerd door zorgvuldig aangebrachte verstevigingen. Toestanden van staande golven zijn geëlimineerd door zorgvuldig gebruik van akoestisch dempend materiaal - de hoeveelheid, plaatsing en keuze van het materiaal zijn daarbij van belang. Te weinig demping op kritieke plaatsen versterkt de resonanties. Te veel demping reduceert de basoutput en maakt het geluid traag. Om de overdracht van interne akoestische energie naar de ruimte waarin wordt geluisterd te reduceren, hebben we voor de optie van het gebruik van een nieuwe ABR in plaats van een poort gekozen. Het is uiterst moeilijk om een single drive unit te ontwerpen die het volledige audiofrequentiebereik dekt, met de toonprecisie, geringe vervorming, dynamische capaciteit en gecontroleerde richtkarakteristiek die je van een goede kwaliteit 6

7 luidsprekersysteem mag verwachten. De eenvoudigste hifiluidsprekers hebben daarom een tweeweg-ontwerp met een dedicated bas/midrange en treble units, welke met de interne cross-over worden geïntegreerd zodat ze klinken als een single high performance driver. De eenvoudigste opstelling voor een full range luidspreker is de drieweg met dedicated bass, midrange en treble drivers - geïntegreerd met een bijpassend, complexer cross-over- netwerk. De functie van het cross-over network is tweeledig: 1. Overname van het signaal van de input terminals van de luidspreker en de filtering ervan om de geschikte afzonderlijke signalen te leveren voor de bas, midrange en treble drivers en 2. Zorgen voor een volledige gelijkvormigheid om verzekerd te zijn van een soepele respons en een goede klanknauwkeurigheid. De outputs van de drivers worden op de luisterpositie akoestisch weer opgeteld om een geluid goede kwaliteit over het hele bereik te leveren. De exacte manier waarop de cross-over de integratie van de eenheden tot stand brengt, is afhankelijk van de doelfunctie die de ontwerper heeft ingesteld. De belangrijkste criteria die moeten worden gesteld is het instellen van de volgorde van de akoestische cross-over, of gelijkwaardig, de roll-off hellingen van beide eenheden. Een akoestische cross-over van de eerste orde heeft een roll-off van de eenheden bij 6dB per octaaf (een octaaf is het verdubbelen of halveren van de frequentie) Dit levert een heel geleidelijke overgang van de ene eenheid naar de andere, maar vereist van de units een soepele respons over een breed frequentiebereik. In een filter van de tweede orde zijn de hellingen voor de akoestische roll-off 12dB per octaaf en het filter is dienovereenkomstig complexer omdat er meer componentensporen nodig zijn. Een filter van de vierde orde heeft akoestische hellingen van 24dB per octaaf en voorziet in een snelle overgang tussen de eenheden met minimale overlapping - het filter wordt echter steeds complexer en een zorgvuldig ontwerp is essentieel. De karakteristiek van de vierde orde is ongeveer de praktische grens van een passief cross-over netwerk. Actieve luidsprekers met digitale filters maakten vaak gebruik van zeer steile hellingen, zoals een 6e orde, 36 db per octaaf, om voor een zeer snelle overgang tussen de eenheden te zorgen. Passieve cross-overnetwerken bestaan uit weerstanden, inductoren en condensatoren, welke van hoge kwaliteit moeten zijn om het verlies aan geluidskwaliteit te minimaliseren. In complexe cross-overs, zoals een van de vierde orde met dientengevolge meer componenten in de signaalpaden, wordt dit nog kritischer. In bepaalde gevallen worden zelfs meer componenten toegevoegd, ter compensatie van onregelmatigheden in de respons van een driver of in de buiging door de kast. De verbetering in de klanknauwkeurigheid moet echter worden afgewogen tegen de extra verliezen en mogelijke vervormingen die worden opgewekt door aan het netwerk extra componenten toe te voegen. Extra componenten en signaalpaden moeten ook zorgvuldig op de printplaat worden geplaatst, om interacties die de geluidskwaliteit nog verder kunnen verlagen, te vermijden. Alles daargelaten, akoestische cross-overs van een lage orde, die gebruik maken van een topologie met een enkelvoudig elektrisch filter, zijn in staat tot het voortbrengen van een natuurlijk weergegeven geluid met natuurlijke, onbelemmerde, dynamische bewegingen alsmede een breed en open stereobeeld met een geheel geloofwaardige geometrie. Deze subjectieve eigenschappen staan in verband met een aantal technische elementen die reeds eerder zijn besproken, evenals met andere factoren zoals de gereduceerde faseverandering door de cross-overgebieden, welke ook gepaard gaan met cross-overs van een lage orde. Het nadeel van lage akoestische cross-overs is de typische ruwheid of ontbrekende verfijning in het geluid over een voldoend breed bandbereik als gevolg van drivers waarvan de respons niet soepel genoeg is. Daarnaast is er het feit dat met een lagere roll-off ratio meer dan één unit opereert in een groter deel van het frequentiebereik. Dit kan verwarring teweeg brengen als de integratie niet toereikend is. Cross-overs van een hoge orde hebben aan de andere kant de neiging om een geluid voort te brengen dat een goede klankresolutie en - verfijning heeft en een uiterst gedetailleerd stereobeeld. Er zijn talrijke redenen voor gevallen waarbij, indien de akoestische performance gehandhaafd blijft, de toepassing van hoge performance, lage orde, akoestische cross-overs wenselijk is - vooral wanneer het van belang is om kosten te sparen. De sleutel voor het behalen van een goede akoestische performance met eenvoudige cross-over netwerken is een zorgvuldig ontwerp van de drive-eenheden en ruimten, zodanig dat de natuurlijke, akoestische responsen van de drivers alleen nog een minimum aan extra filters nodig hebben om tot het gewenste doel van akoestische cross-over te komen. De nieuwe drivers van de Q-Serie zijn weer van het begin af aan ontwikkeld om de toepassing van akoestische cross-overs van de tweede orde met een minimum aan gelijkvorming van de respons mogelijk te maken. Dit kan alleen worden bereikt met eenvoudige, elektrische filters van een lage orde, met slechts een klein aantal zorgvuldig geselecteerde en gespecificeerde componenten. De uitdaging was om drivers te ontwikkelen die simpelweg goed genoeg zijn om het volle potentieel van akoestische cross overs van een lage orde te realiseren - hierbij zijn breedband en een consistente nauwkeurigheid van de klankbalans en het stereobeeld - waarbij in de zogenaamde minimalistische ontwerpen vaak compromissen worden gesloten. De nieuwe drivers van de Q-Serie, die breedband pulsbeweging laten zien, zijn de sleutel tot het realiseren van dit ideaal. Referenties Cross-over Filters - An integral part of overall system engineering. (Een integraal onderdeel van totaal systeemontwerp) KEFTOPICS Vol.4 No.2. Te downloaden via de website van KEF. 7

8 DEEL II - TECHNOLOGIE VAN DE Q-SERIE KEF Uni-Q Van de vele toonaangevende innovaties die door KEF als pionier zijn ontwikkeld, is discutabel de allergrootste de Uni-Q point source driver array met zijn uitstekende akoestische helderheid en verspreiding. Met meer dan twintig jaar aan voortdurende vernieuwing en ontwikkeling, beschikt de Uni-Q driver array nu over een niveau in geluidskwaliteit over een dusdanig breed bereik, wat met conventionele luidsprekers eenvoudigweg niet kan worden gerealiseerd. De geluiden komen zo natuurlijk over dat het lijkt alsof de musici of acteurs werkelijk tegenover u spelen. Of u nu midden in de ruimte of meer aan de zijkant zit, de opnamen klinken echt en overtuigend. Uni-Q kan dit leveren omdat, in tegenstelling tot conventionele luidsprekers, het geluid dat de doorslag van de ervaring geeft vanuit hetzelfde punt in de ruimte komt, en in het gehele hoorbare bereik op een gecontroleerde en continue wijze wordt voortgebracht. Het is niet eenvoudig om een overtuigende en realistische illusie van een live-uitvoering te creëren, omdat het geluid van een luidspreker van hoge kwaliteit niet uit één bron of drive unit komt. Er zijn twee of meer eenheden nodig om het gehele audiospectrum, van de lage bas die een kerkorgel produceert tot een ontploffing in de bioscoop, tot en met de tere nuances van de menselijke stem in het middenbereik naar de vage trillingen van de cimbalen, betrouwbaar weer te geven. Bij de meeste luidsprekers zijn de midrange en treble drive units boven elkaar geplaatst, zodat het geluid vanaf twee verschillende punten komt. Hierdoor ontstaat audioverwarring en wordt de kans op een echt natuurlijk klinkend geluid gemist. Met de Uni-Q zijn de eenheden voor midrange en treble precies op hetzelfde punt in de ruimte geplaatst, zodat ze perfect integreren en voor de luisteraar het ideale geluidsveld kunnen produceren waarmee hij of zij een over tuigend klinkend geluid waarneemt. Akoestische puntbron Het is in de audiobranche al jarenlang bekend dat één van de ideale vormen voor een luidspreker de puntbron is - hierbij wordt alle geluid uitgezonden vanuit hetzelfde punt in de ruimte. Om dit te realiseren moeten de drive units (bijvoorbeeld de bas- en treble-units in een tweeweg- systeem) dusdanig worden aangebracht, dat hun akoestische centra zich op hetzelfde punt bevinden. Het probleem om dit te bereiken was simpelweg de fysieke grootte van de treble unit, waardoor het onmogelijk was om deze in het midden van de bas-eenheid te plaatsen. Verschillende uitvoeringen van de coaxiale units kwamen hieruit voort, waarbij de tweeter ofwel voor of achter het akoestische centrum van de bas-unit was geplaatst, maar deze uitvoeringen hebben hun nadelen. De sleutel tot de uitvinding van de Uni-Q was het op de markt verschijnen van een nieuw magnetisch materiaal met de naam Neodymium- IJzer-Boor, alsmede de tienvoudige magnetische kracht van de gebruikelijke ijzermagneet. Met dit materiaal kon een hooggevoelige treble unit worden gerealiseerd, die klein genoeg was om binnen de diameter van de spreekspoel van een typische bass unit te passen, en dus op het exacte punt waar de akoestische bronnen samenvallen kon worden geplaatst. Met de akoestische centra in één punt in de ruimte zijn de akoestische outputs van de bas- en treble units in alle richtingen in tijd en in lijn. Daardoor is de ontwerper in staat om een perfecte integratie tussen de units tot stand te brengen, niet slecht op één as zoals bij verticaal gescheiden eenheden het geval is, maar in alle richtingen. Het eerste voordeel van de Uni-Q is dus het ontbreken van verticale interferentiepatronen van afzonderlijke bassen en treble units, waarmee de zone waarin de geluidsoutput van hoge kwaliteit is, tot slechts +/- 10 graden boven en onder de hoofdas is beperkt. Hetzelfde effect beperkt niet alleen de verticale luisterzone, maar veroorzaakt tevens een afname in de totale output van energie in de zone van de bass/treble cross-over. Zo ontstaat vervorming van de terugkaatsende energie in de ruimte waarin wordt geluisterd. In Uni-Q-systemen is dit effect volledig geëlimineerd. Overeenstemmende richtingskarakteristieken Het tweede voordeel van Uni-Q is wat we overeenstemmende richtkarakteristieken noemen. Met de treble unit in het midden van de conus van de basdriver worden diens richtkarakteristieken (de spreiding van het geluid vanaf de hoofdas) bepaald door de hoek van de conus, die ook de richtkarakteristieken van de basdriver bepaalt. Met de plaatsing van de twee eenheden in één punt worden de richtkarakteristieken van de treble unit zodanig aangepast, dat 8

9 ze praktisch dezelfde zijn als die van de basdriver. Beweegt de luisteraar zich buiten de hoofdas, dan neemt de output van de treble unit in ongeveer dezelfde mate af als die van de basunit. Op deze wijze worden de uniformiteit van de toonbalans in de gehele luisterzone en het stereogeluidsbeeld buiten de hoofdas verbeterd. De luisteraar is daarom niet meer, zoals bij conventionele luidsprekers, gebonden aan het centrale punt voor het optimale geluidspunt (de zogenoemde sweet spot ). En natuurlijk doet zich in het verticale vlak hetzelfde voor. De weerkaatsende energie in de luisterruimte behoudt een gelijkmatige balans en voorziet zo het geluid van een realistische sfeer, zonder toonkleuren toe te voegen. Naar de richtkarakteristieken wordt in technische termen vaak verwezen als de Q, en uit het uniform maken van de Q ( Unifying of the Q ) komt de naam Uni-Q voort. en expansie. De koepel gedraagt zich op een niet-lineaire manier en veroorzaakt vervorming. Dit kan worden vergeleken met het ongemak dat bij het liggen op de dunne matras wordt ondervonden. In een grotere gesloten ruimte zijn de compressies en de expansies relatief klein. De lucht zal in dit geval als veer werken en het hoorbare geluid heeft een veel geringere vervorming. Q-Serie Uni-Q ontwerp De tweeter van de Q-Serie is ontworpen om het probleem van de kleine afgesloten ruimte te vermijden. Het is een vented tweeter. Dit betekent dat de tweeter een smalle afgesloten verbinding naar de achterzijde heeft, om de hoeveelheid ingesloten lucht te vergroten. Om resonantie te voorkomen is de verbinding gevuld met materiaal met een hoog dempend vermogen. In bovenstaande afbeelding is het gedrag van de tweeterverbinding weergegeven. Verstrooiing vanaf de achterkant van de koepel verdwijnt in de verbindingen wordt geleidelijk geabsorbeerd in het akoestisch dempende materiaal. Vanuit het perspectief van de luisteraar geeft de combinatie van overeenstemmende richtkarakteristieken en nauwkeurige uitlijning in tijd een significant verbeterd stereobeeld in alle richtingen, over een breed luisterbereik. Het realistische effect wordt nog verder verbeterd door de gelijkmatige balans van de in de luisterruimte weerkaatste energie. VENTED TWEETER De Uni-Q van de Q-Serie heeft een Vented Tweeter. Hiermee wordt de hoeveelheid lucht die achter de koepel zit vergroot. Dit vermindert de geluidsvervorming. Een vergelijking Stel je twee matrassen voor die van hetzelfde soort schuim zijn gemaakt. De ene matras is dik en de ander dun. De meeste mensen vinden de dikke matras het meest comfortabel. Dit komt omdat de dunne matras door hun gewicht wordt samengedrukt tot een punt waardoor de harde bedbodem eronder voelbaar is. Het extra materiaal van de dikke matras houdt in dat deze niet volledig in elkaar wordt gedrukt en dus zacht en veerkrachtig aanvoelt. Lucht achter de koepel van de tweeter Door de koepel van een tweeter vibreert de lucht er omheen. Aan de voorzijde van de koepel wordt deze lucht in de vorm van geluid weergegeven. Aan de achterkant bevindt zich een gesloten luchtkamer. De koepel die op deze ingesloten lucht drukt, ervaart iets dat vergelijkbaar is met degene die op de matras ligt. Is de luchtkamer te klein, dan ondergaat de lucht grote compressies VERHOOGDE STIJFHEID VAN DE KOEPEL De tweeter van de Q-Serie maakt deel uit van de Uni-Q Driver Array. We hebben de vorm van de koepel aangepast voor een optimale akoestische Uni-Q-prestatie. Hierover kun je meer lezen in het hoofdstuk over de optimale koepelvorm. Akoestiek is echter maar een deel van het verhaal. Om het hoogst mogelijke performanceniveau te bereiken maakt de Q-Serie gebruik van een andere gepatenteerde KEF-technologie, waarmee het mechanische gedrag van de koepel van de tweeter kan worden beheerst. De koepel van de tweeter is gemaakt van uiterst dun aluminium. De keuze is op aluminium gevallen, omdat dit materiaal een opvallend hoge stijfheid kent, gepaard met een zeer laag soortelijk gewicht. Dit is van belang voor de koepel van de tweeter, omdat de koepel voor de beste prestatie stijfjes moet bewegen, zonder te vervormen. En dit geldt zelfs bij en boven de voor ons hoorbare frequenties. De hoogste frequentie die het menselijke oor kan horen is ongeveer Hz. Dit betekent dat we geluiden kunnen horen die per seconde twintigduizend keer worden herhaald. Om zo snel te kunnen bewegen ondergaat de tweeter enkele indrukwekkend hoge acceleratieniveaus. Bij normale luistervolumes bereikt de tweeter pieken in het acceleratieniveau van rond de meter per seconde. Als uw auto zo snel zou kunnen optrekken, dan zou u van 0 naar 100 kilometer per uur kunnen in slechts 0,003 seconden. Helaas is uw bolide in dit geval moeilijk te besturen, aangezien u dan zelf door de acceleratie met een kracht van G in uw stoel gedrukt zou worden. Bij zulke hoge acceleratieniveaus is het voor de tweeterkoepel erg moeilijk om zijn stijfheid te behouden. De vertraging die 9

10 wordt veroorzaakt door de massa van het materiaal van de koepel zelf kan gemakkelijk voldoende spanning opwekken om de koepel bij normaal gebruik te vervormen. De acceleratie van de koepel neemt toe naarmate de frequentie hoger wordt - uiteindelijk wordt een maximale frequentie bereikt waarbij de koepel zijn stijfheid verliest. De beweging van de koepel, waartoe deze vervormingen horen, kunnen met het blote oog niet worden waargenomen. Het is mogelijk om de bewegingen met een laser vast te leggen en te vergroten, zodat ze zichtbaar worden. Dit is hieronder afgebeeld. Aan de rand van de koepel creëren de twee vormen een driehoek. Een driehoek is in principe een sterke vorm. De rand van de koepel is meestal het zwakste onderdeel. Driehoeken worden in technische constructies overal toegepast vanwege hun eigen sterkte. De verstijfde koepel biedt een veel betere prestatie dan de ovale koepel of de halfronde bol afzonderlijk doen. Scan van een laservibratiemeter van een tweeterkoepel die bij hoge frequenties doorbuigt Optimale geometrie Scan van een laservibratiemeter van een tweeterkoepel die zich bij hoge frequenties netjes gedraagt Door KEF heeft in de jaren Negentig onderzoek uitgevoerd om het type koepel te bepalen dat een maximum aan weerstand aan de acceleratiekracht zou bieden, en waarmee dus de maximale functionele bandbreedte kon worden behaald. Uit het onderzoek bleek dat de optimale vorm voor de koepel een ellips was. In feite komt de optimale vorm van de koepel die het best bestand is tegen de versnellingskrachten en daarbij stijf blijft het meest overeen met de stompe kant van een kippenei. Door deze vorm toe te passen is het mogelijk de bandbreedte waarin de koepel kan worden gebruikt, met ongeveer 75 procent te vergroten, in vergelijking met een gebruikelijke koepelvorm. Recentelijk onderzoek laat echter zien dat de optimale vorm die we nodig hebben voor de akoestiek van de koepel een halve bol is. [4] Enige informatie over dit onderzoek staat op de bladzijde over de optimale koepelvorm. De oplossing Het onderzoek van KEF heeft twee optimale vormen voor de koepel opgeleverd voor twee verschillende toepassingen: De ovale vorm, optimaal vanuit het oogpunt van de mechanica De halfronde vorm, optimaal vanuit akoestisch oogpunt De koepel met de verbeterde stijfheid is een concept waarin we beide optimale vormen tegelijk kunnen toepassen - met als resultaat de best mogelijke mechanische en akoestische prestatie van de koepel. De tweeterkoepel van de Q-Serie bestaat uit twee delen: een ovaal en een halve bol. Deze beide vormen kennen onderlinge synergie. Ze staan boven op elkaar en vormen samen de gepatenteerde extra stijve koepel van KEF. OPTIMALE KOEPELVORM Het is een algemeen misverstand in de audiowereld dat de perfecte omgeving voor een tweeter een eenvoudig plat klankbord is en dat elke golfgeleiding of -onderbreking, ook al is deze nog zo zorgvuldig ontworpen, altijd afbreuk doet aan de prestatie. [5]. Uit recent werk van KEF-technici is gebleken dat dit niet zo is. [6]. In feite kan de gecombineerde prestatie van koepel en wave guide, mits deze de juiste vorm hebben, die van het conventionele ideaal van de tweeter in een platte klankkast over treffen. Dit is een gepatenteerde technologie van KEF. Onderstaande afbeeldingen zijn hiervan een illustratie. Het geluidsveld aan de voorzijde van twee tweeters is vormgegeven met gebruik van Finite Element Analysis. (FEM= eindige elementenmethode) Er wordt een korte puls naar de tweeters gestuurd en de weergave in de lucht van de bijbehorende geluidsgolf wordt zichtbaar. Links staat een model van een eenvoudige koepeltweeter in een klankkast; rechts een model van een koepeltweeter en wave guide in dezelfde opstelling als in de Uni-Q van de Q-Serie. In het model met koepel en wave guide rechts is de gepatenteerde geometrie van KEF voor de optimale koepel en wave guide toegepast. Finite Element Analysis van een conventionele tweeter Finite Element Analysis van een Uni-Q tweeter met optimale vorm voor koepel en waveguide. Het geluidsveld van de tweeter rechts is scherper met praktisch geen vervorming in het geluidsveld. Met de conventionele opstelling van de tweeter is er een beduidende vervorming die optreedt nadat de puls is gepasseerd, dit treedt vooral op rond de zijkant van de koepel. Referenties 4. M. Dodd, Optimum Diaphragm and Waveguide Geometry for Coincident source Drive Units, (Optimale diafragma en waveguide geometrie voor drive units met samenvallende bronnen) gepresenteerd op de 121ste Conventie van de AES, voordruk 6886, oktober P. J. Anthony, J. R. Wright, Finite-Element Analysis in the Design of High-Quality Loudspeakers (Eindige elementen methode bij het ontwerpen van luidsprekers van hoge kwaliteit)gepresenteerdd op de 108ste Conventie van de AES, voordruk 5162, februari M. Dodd, Optimum Diaphragm and Waveguide Geometry for Coincident source Drive Units, (Optimale diafragma en waveguide geometrie voor drive units met samenvallende bronnen)gepresenteerd op de 121ste Conventie van de AES, voordruk 6886, oktober

11 TANGERINE WAVEGUIDE De tangerine waveguide is een gepatenteerde technologie van KEF die reeds in een aantal producten in de gehele reeks wordt toegepast. Deze technologie is ontwikkeld vanuit onderzoek naar compressiedrivers, die worden toegepast in concertsystemen met hoge vermogens. [7] Compressiedrivers zijn erg gevoelig voor akoestische resonanties die aan de voorzijde van de koepel van de tweeter optreden. Bij het nauwkeurig observeren van het gedrag van compressiedrivers kwamen we tot het besef dat de bron van deze akoestische resonanties ook aanwezig is bij een normale tweeter met rechtstreekse afgifte. De tangerine waveguide is ontworpen om deze problemen te compenseren, door de overgang tussen de tweeterkoepel en de lucht te verbeteren. [8] In het ideale geval zou de Uni-Q tweeter zich in de ingang van een perfect gladde waveguide moeten bevinden. Onder deze omstandigheden en indien de koepel perfect van vorm is, levert de driver een gladde bolvormige puntbron weergave en een hogere gevoeligheid dan een tweeter in een platte klankkast. Met luidsprekers zoals die van de KEF Reference-Serie, waarin de Uni-Q alleen wordt gebruikt in de middenfrequenties en waarbij de conusuitslag gering is, bestaat de mogelijkheid om een volledig gladde surround toe te passen. Zo kan dit ideaal heel dicht worden benaderd. Helaas is het niet mogelijk om met een Uni-Q die ontworpen is voor de weergave van midrange- en bassignalen, een geheel plat surroundontwerp toe te passen. In eerdere Uni-Q ontwerpen voor de gehele reeks is gebruik gemaakt van conventionele surrounds met halve rollen, maar met deze opstelling wordt de ideale situatie geweld aan gedaan. De waveguide die door de conus en de surround wordt gevormd is niet perfect glad - er is een abrupte onderbreking bij de surround. Deze onderbreking veroorzaakt breking en secundaire weergave die het geluid van de tweeter verstoren. Wanneer de Z-Flex surround in de kast wordt geplaatst en goed is afgesteld, dan treedt er geen onderbreking op zoals bij een conventionele surround. Eigenlijk komt het resultaat heel dicht bij de ideale gladde waveguide. De performance van de waveguide is buitengewoon goed en er wordt zeer weinig breking opgewekt. Dit is de eerste keer dat dit compromis is gerealiseerd voor de gehele reeks Uni-Q driver arrays. De tangerine waveguide in Q-Serie is een totaal nieuw ontwerp. Bij eerdere producten is de tangerine waveguide ontworpen zodat deze maar een subtiele en kleine invloed op de tweeter zou hebben. Bij de tangerine waveguide in Q-Serie hebben we het concept echt kracht bijgezet voor een maximale opbrengst. Z-FLEX SURROUND FEA-model waarbij het brekingseffect van een conventionele surround in een Uni-Q driver is weergegeven. FEA-model waarbij het brekingseffect van een Z-Flex surround in een Uni-Q driver is weergegeven. Eén van de meest kenmerkende eigenschappen van de nieuwe Uni-Q Driver Array van Q-Serie is het nieuwe Z-Flex surround. De surround is een essentieel component van iedere bass/ midrange driver. De ontwerper moet het materiaal en de vorm zorgvuldig kiezen om onregelmatigheden in de midband response als gevolg van resonantie in de surround te voorkomen. Tegelijkertijd moet de conus voldoende kunnen uitslaan om de basfrequenties te kunnen weergeven. De meeste moderne drivers maken gebruik van een ontwerp met een vooral uit butylrubber gevormde halve rol. Het ontwerp met de halve rol levert vaak een goede prestatie, indien het zorgvuldig is ontworpen. Met de computerontwerpen van KEF zijn we in staat om wat gewaagdere ontwerpen te onderzoeken. Hiervan is de Z-Flex surround het resultaat. Verbeterde prestatie in de hogere frequenties De Z-Flex surround heeft een grote invloed op de prestatie in de hogere frequenties van de Q-Serie Uni-Q Driver Array. Verbeterde midrange prestatie Onderstaande afbeeldingen tonen de vervorming van de Z-Flex surround als de conus heen en terug beweegt. Dit wijkt geheel af van de beweging die we normaliter met een conventioneel ontwerp met halve rol zien. Eén van de voordelen van de Z-Flex oplossing is dat bij een bepaalde conusuitslag een kleiner deel van de surround wordt bewogen, en de surround daardoor minder effectieve massa overbrengt op de rand van de conus. Dit is vooral nuttig voor het maximaliseren van de grensfrequentie, dus voor het goed functioneren van de conus. In tegenstelling tot een conventionele surround kan met Z-Flex surround het gedrag van de surround heel precies worden gestuurd. Er zijn drie hoofdeigenschappen die essentieel zijn voor de prestatie, namelijk: Referenties 7. M. Dodd and J. Oclee-Brown, A New Methodology for the Acoustic Design of Compression Driver Phase Plugs with Concentric Annular Channels, (Een nieuwe methode voor akoestisch design van fase pluggen met concentrische uitlaatkanalen van compressie drivers) gepresenteerd op de 123ste Conventie van de AES, voordruk 7258, oktober M. Dodd and J. Oclee-Brown, A New Methodology for the Acoustic Design of Compression Driver Phase Plugs with Concentric Annular Channels, (Een nieuwe methode voor akoestisch design van fase pluggen met concentrische ringvormige kanalen van compressie drivers) gepresenteerd op de 125ste Conventie van de AES, voordruk 7532, oktober

12 De membraansecties die de luchtdichte afsluiting vormen. De steunblokken die met het membraan zijn verbonden. De golfbewegingen op het oppervlak aan de voorkant van het membraan. Voorkomen van het opbreken van de conus De conus is van aluminium omdat dit materiaal zeer stijf en licht is. D betekent dat het over het gehele functionele frequentiebereik intact blijft. Het materiaal kent echter een lagere demping dan gebruikelijke grondstoffen, met als gevolg dat het opbreken ernstiger is. Hoewel dit buiten de functionele bandbreedte plaatsvindt, kan het problemen opleveren bij de integratie van het middenbereik en de tweeter. FEA-model dat de vervorming van de Z-Flex surround toont bij het naar voren bewegen van de conus. FEA-model dat de vervorming van de Z-Flex surround toont bij het terug bewegen van de conus. Voorkomen van het opbreken van de conus De membraansectie is aangebracht om een luchtdichte afsluiting te vormen. De afmetingen van de voor- en zijwanden zijn dusdanig gekozen dat de driver zich over de gehele uitslag vrij kan bewegen. De steunblokken en de voorzijde zijn bedoeld om het gedrag van de surround in de middenband te controleren. De posities, vormen en maten van deze beide onderdelen zorgen voor de fijnafstemming van zowel de mechanische impedantie die de surround op de rand van de conus uitoefent, alsook het dynamische gedrag van de surround zelf. Conventionele problemen, zoals de eindverlaging van de surround, kunnen dan volledig worden vermeden door het ontwerp fijn af te stellen. In wezen laat de Z-Flex eenvoudige vervormingen, zoals die optreden bij lage frequenties wanneer de conus over een kleine afstand heen en terug beweegt, gemakkelijk toe, maar biedt sterke weerstand tegen complexe vervormingen, zoals die waarmee problemen in de middenband kunnen ontstaan. Metalen conus In de nieuwe Q-Serie zijn voor zowel de midrange als de basdrivers conussen van aluminium toegepast. Aluminium is erg stijf en licht. In vergelijking met ander materiaal blijft een aluminium conus stijf tot aan de hogere frequenties, alvorens de conus niet meer functioneert. Dit betekent dat in de nieuwe Q-Serie, de conussen niet in de grenszone opereren. Dit is niet gebruikelijk, aangezien de meeste andere bas-/middendrivers conusresonanties binnen hun functioneringsbereik hebben. Hierdoor beschikken de drivers van de nieuwe Q-Serie over een uitzonderlijk gladde respons, zonder een spoor van resonantie binnen de bandbreedte waarin ze opereren. Om dit te voorkomen is er door KEF een nieuwe technologie ontwikkeld voor het voorkomen van conusverval. Deze technologie wordt Cone Breakup Control genoemd. Er wordt een vorm aangebracht die als barrière fungeert tussen de conus en de rest van de motor. Resonantie in het middenbereik wordt met deze vorm zeer effectief voorkomen. Er is gebruik gemaakt van de nieuwste methodes van computersimulatie om het gedrag van de Cone Breakup Control-voorziening zo optimaal mogelijk te maken. Bij lagere frequenties is de Cone Breakup Control-voorziening stijf, zodat dit de prestatie en de hoofdbandbreedte van de driver niet beïnvloedt. Boven de functionele bandbreedte absorbeert de voorziening de bewegingen bij hoge frequenties en voorkomt daarmee versterking van de conusresonantie. Zo wordt de integratie van de midrange en tweeter aanzienlijk verbeterd. Fysisch heeft de werking een grote overeenkomst met de manier waarop de schokbrekers van een auto kleine oneffenheden in de weg opvangen. Onderstaande grafiek toont het effect van de voorziening ter voorkoming van het opbreken van de conus (Cone Breakup Control). Zonder deze voorziening is het conusverval zeer ernstig. Met de aangebrachte voorziening is de respons bovenin veel beter. Zo kunnen we een heel eenvoudige cross-over gebruiken, die normaliter niet met een driver met een metalen conus kan worden gecombineerd. Een scan van een laservibratiemeter waarop te zien is dat de nieuwe Q- conus bijna onbeweeglijk blijft. Een scan van een laservibratiemeter waarop te zien is dat een conventionele conus significant resoneert en vervormt. Vergelijking tussen de 125 mm (5 inch) midrange driver van de Q-Serie met Cone Breakup Control (rood) en zonder Cone Breakup Control (blauw). 12

13 Spreekspoel van aluminium In de nieuwe midrange en basdrivers van de Q-Serie zijn spreekspoelen van aluminiumdraad toegepast. Het merendeel van de spreekspoelen in luidsprekers bestaat uit koperdraad Aluminium geleidt iets minder dan koperdraad, maar is veel lichter. Al met al houdt dit in dat een lichtgewicht aluminium spoel dezelfde prestatie kan leveren als een veel zwaardere koperen spoel. Het gevolg is dat we de spreekspoelen van de nieuwe Q-Serie heel groot hebben kunnen maken, zonder dat ze uitzonderlijk zwaar zijn. Hierdoor wordt de prestatie van de Q-Serie op twee kritische vlakken verbeterd: Vervorming Beheersing van het vermogen Beheer van vermogen Mechanische en elektrische componenten worden tijdens bedrijf warm. Hierdoor kan hun gedrag worden beïnvloed. Dit geldt ook voor de spreekspoel in een driver. Een warme spreekspoel heeft meer weerstand. Dit heeft compressie van het vermogen (power compression) tot gevolg. Tegenover een steeds hogere opname van elektriciteit staat een afnemende opbrengst aan geluidsvermogen. Dit beperkt het dynamische bereik van de driver. Bovendien kan een spreekspoel indien deze erg warm wordt doorbranden en defect raken. Dit is een beperkende factor bij het beheersen van het vermogen door de driver. De spreekspoelen van de nieuwe midrange en basdrivers hebben ongewoon grote diameters. Daardoor beschikken ze over een goot oppervlak, waardoor de warmte snel kan worden afgevoerd. In vergelijking met standaard spreekspoelen zijn deze minder gevoelig voor powercompressie en hebben ze een uitstekend dynamisch bereik. Bovendien kunnen ze een hoger ingangsvermogen aan zonder door te branden. Nogmaals, de keuze van aluminium als draad voor de spreekspoelen is essentieel om te voorkomen dat omvangrijke spreekspoelen buitensporig zwaar worden. Verminderde vervorming De nieuwe midrange- en basdrivers van de Q-Serie maken gebruik van een overhangende spreekspoelopstelling. Zelfs wanneer de spreekspoel zich over een lange afstand beweegt, dan bevindt zich in de zone van de hoge magnetische flux van het motorsysteem nog steeds dezelfde hoeveelheid draad. Met deze opstelling kunnen de drivers luider en met minder vervorming spelen. De toepassing van aluminiumdraad houdt in dat een lange spreekspoel, dus met meer draad, kan worden gebruikt zonder daarvoor in de massa te worden afgestraft. Dit komt door het feit dat aluminium veel lichter is. 13

14 United Kingdom GP Acoustics (UK) Limited Eccleston Road, Tovil, Maidstone, Kent, ME15 6QP U.K. Telephone: + 44 (0) Fax: + 44 (0) info@kef.com China GP Acoustics (China) Limited Unit 4910, Diwang Commercial Centre, Shenzhen, China Telephone: +86 (755) Fax: +86 (755) info.prc@gpe-hkg.com Europe (EMEA) GP Acoustics GmbH Am Brambusch 22, 44536, Lünen, Deutschland. Telephone: +49 (0) Fax: +49 (0) sales@gpaeu.com France GP Acoustics (France) SAS 39 Rue des Granges Galand - BP60414, Saint Avertin CEDEX, France. Telephone: +33 (0) Fax: +33 (0) info.france@kef.com Hong Kong GP Acoustics (HK) Limited 6F, Gold Peak Building, 30 Kwai Wing Road, Kwai Chung, N.T., Hong Kong. Telephone: Fax: info@gpacoustics.com.hk Japan KEF JAPAN, , Honcho, Koganei-city, Tokyo, Japan Telephone: +81 (0) info@kef.jp USA GP Acoustics (US) Inc., 10 Timber Lane, Marlboro, New Jersey U.S.A. Telephone: +1 (732) Fax: +1 (732) sales@kefamerica.com KEF is a registered trademarks. KEF technologies are protected by worldwide patents. All text and image copyrights reserved. KEF reserves the right, in line with continuing research and development, to amend or change specifications. E&OE. 14