Arterieel vaatlijden Problemen met de slagaders U heeft een afwijking in de slagaders. In deze informatie wordt hier uitleg over gegeven. Bedenk dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven. Wat is arterieel vaatlijden Arterieel vaatlijden heet atherosclerose of slagaderverkalking. Het is het gevolg van de afzetting van vet in de wand van de slagader en verkalking van de wand van de slagader. Bij slagaderverkalking verhardt en verkalkt (sclerose) de slagaderwand. Slagaderverkalking is een proces van ouder worden van de slagaders. Dit proces begint al na het 20 e jaar. De oorzaak van slagaderverkalking is niet precies bekend. Wel is duidelijk dat de bepaalde risicofactoren het proces van slagaderverkalking kunnen versnellen. Sommige factoren hebben een directe schadelijke invloed op de vaatwand, zoals roken en een hoog cholesterolgehalte. Bij andere factoren, zoals erfelijke aanleg, is het nog niet duidelijk waarom zij de kans op het ontstaan van slagaderverkalking vergroten. Welke risicofactoren Roken: Dit is de belangrijkste risicofactor. Door het roken komen veel schadelijke stoffen in het bloed terecht. Deze stoffen beschadigen de vaatwand. Roken is een risicofactor die u zelf in de hand heeft. Wilt u het verder gaan van de slagaderverkalking voorkomen, dan moet u actief, maar ook passief met roken stoppen. Hoge bloeddruk: Als de druk in de bloedvaten te hoog oploopt kan dat beschadiging van de vaatwand geven. Hierdoor versnelt het proces van slagaderverkalking. Hoge bloeddruk is te behandelen met een dieet en medicijnen. Diabetes mellitus: Diabetes mellitus (suikerziekte) versnelt het optreden van slagaderverkalking. Door het glucosegehalte van het bloed met een dieet en medicijnen binnen de grenzen te houden wordt dit verhoogde risico zoveel mogelijk beperkt. Cholesterol: Een te hoog cholesterolgehalte van het bloed heeft ook een schadelijke invloed op de vaatwand. Soms is behandeling met medicijnen nodig. Maar een goed dieet is hierbij altijd de eerste stap. Een te hoog cholesterolgehalte in het bloed kan ook erfelijk zijn. Dan zijn behalve een goed dieet ook vaak medicijnen nodig om het cholesterolgehalte te verlagen. S P E C I A L I S T E N I N M E N S E N W E R K
Overgewicht en te weinig bewegen: Deze risicofactoren kunnen zowel direct als indirect van invloed zijn op het proces van slagaderverkalking. Overgewicht gaat vaak samen met diabetes, een te hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte. Ook gaat overgewicht vaak gepaard met ongezonde voeding en te weinig bewegen. Afvallen en meer bewegen zijn nodig om de verdere ontwikkeling van slagaderverkalking tegen te gaan. Geslacht: Bij vrouwen geven de geslachtshormonen een lage bescherming tegen slagaderverkalking. Hart -en vaatziekten in de familie: Komen deze op jonge leeftijd in de familie voor, dan is er een grotere kans op slagaderverkalking. Klachten en verschijnselen van slagaderverkalking Slagaderverkalking kan in elke slagader van het lichaam voorkomen. De klachten en verschijnselen zijn afhankelijk van de plaats, ernst en duur van de slagaderverkalking. Meestal geeft slagaderverkalking een vernauwing of zelfs een totale afsluiting van de slagader. Slagaderverkalking kan ook een zwakke plek in de wand van de slagader veroorzaken. Het risico hierbij is het ontwikkelen van een aneurysma (uitrekking van de vaatwand). Deze twee verschillende afwijkingen kunnen ook samen voorkomen. Vernauwing of afsluiting van een slagader Een vernauwing of afsluiting van een slagader heeft tot gevolg dat er te weinig bloed stroomt naar weefsel die van dat bloedvat afhankelijk zijn. De weefsels krijgen daardoor te weinig zuurstof. Weefsels die te weinig zuurstof krijgen kunnen door verzuring pijn geven of zelfs afsterven. Dit laatste noemt men een infarct. Het gevolg van verzuring is, bijvoorbeeld bij een slagader van een been, dat na een klein stukje lopen pijn optreedt in de kuit. Na wat rusten verdwijnt de pijn en kan er weer een stukje gelopen worden (claudicatio intermittens). Kijk voor meer informatie in de folder etalagebenen. Uiteindelijk kan het zo zijn dat er nog maar zo weinig bloed naar het been stroomt, dat er ook in rust pijn in het been ontstaat. Bij vernauwing van de kransslagaders van het hart geeft dit pijn op de borst bij inspanning (angina pectoris). Wordt de vernauwing erger of de inspanning te veel, dan kan zelfs een hartinfarct ontstaan. Wanneer het een vernauwing van een halsslagader betreft, kunnen er bijvoorbeeld spraakstoornissen, blindheid of verlammingen optreden. Deze kunnen soms overgaan maar ook blijvend zijn (herseninfarct). Behalve een vernauwing of een afsluiting van een slagader kan slagaderverkalking ook een embolie veroorzaken. Er breekt dan een stukje van de verkalkte plaques (embolie) los, dat wordt meegevoerd naar een kleiner bloedvat verder op. Dat kleinere bloedvat kan dan plotseling door de embolie worden afgesloten. Het lichaamsdeel of orgaan, dat daarvan afhankelijk is, krijgt geen of onvoldoende bloed. Arterieel vaatlijden pagina 2
Aneurysma in een slagader Kijk voor meer informatie in de folder aneurysma van de aorta. Aneurysma is een plaatselijke verwijding van een slagader. Op de plaats van de verwijding is de vaatwand uitgerekt en dunner geworden. Het risico hiervan is dat in deze zwakke plek van de vaatwand een scheur kan ontstaan met als gevolg een bloeding. Hoe groter het aneurysma, hoe groter het risico. Een aneurysma ontstaat meestal zonder dat u het merkt en groeit langzaam. Het kan in elke slagader in het lichaam voorkomen, maar komt het meeste voor in de grote lichaamsslagader (de aorta). Meestal veroorzaakt een aneurysma geen ernstige klachten en wordt het bij toeval ontdekt. Wanneer er een aneurysma van een slagader wordt ontdekt, dan kan een operatie nodig zijn. Ook is in een aneurysma de bloedstroom verstoord. Het bloed wervelt in de plaatselijke verwijding. Daardoor vormt zich in het aneurysma een bloedstolsel. Een enkele keer kan een stukje van dit stolsel los raken en plotseling een afsluiting veroorzaken in een slagader verder op (embolie). Welke onderzoeken Om een afwijking in een slagaderwand te vinden zijn er een aantal onderzoeken. Bij een aneurysma wordt als eerste een echo onderzoek gedaan. Dit is een onderzoek met geluidsgolven, waarbij de bloedvaten in de buik goed te zien zijn. Andere vaatonderzoeken zijn: Het Doppler onderzoek, hiermee meet men hoe snel het bloed door uw slagaders stroomt. Het Duplexonderzoek, hierbij worden met gebruik van geluidsgolven (echo) uw bloedvaten in beeld gebracht. Vaak wordt het onderzoek samen met het Doppleronderzoek gedaan. Angiografie, met contractvloeistof worden van uw bloedvaten röntgenfoto s gemaakt. MRI-scan, ook met dit onderzoek worden uw bloedvaten zichtbaar gemaakt. Welke behandelingen Slagaderverkalking kan niet genezen. Maar behandeling van de risicofactoren kan het proces stop zetten en uitbreiding van klachten voorkomen. Als eerste wordt gezond gaan leven aangeraden: Stoppen met roken is het allerbelangrijkste. Gezond eten: minder vet en koolhydraten. Vooral verzadigde vetzuren (roomboter, vlees en kaas) verhogen het cholesterolgehalte in het bloed. Het is beter het gebruik hiervan te beperken en te vervangen door onverzadigde vetzuren (plantaardige vetten, olijfolie en vis). Het gebruiken van grote hoeveelheden koolhydraten (zetmeel en suikers) kan ook een cholesterol verhoging geven in het bloed. Meer bewegen en afvallen bij overgewicht. Naast de adviezen voor gezond leven kan, afhankelijk van de situatie, besloten worden tot: een conservatieve behandeling dotteren een operatieve behandeling Een conservatieve behandeling Dit is een behandeling om de risicofactoren te verminderen of te stoppen. Wanneer de vernauwing beperkt is, kunnen met een looptraining en bloedverdunnende medicijnen uw klachten verminderen. Arterieel vaatlijden pagina 3
Dotteren Lees voor meer informatie ook de folder Angiografie: dotter en stentbehandeling. Een dotterbehandeling gebeurt met röntgenonderzoek en contrastvloeistof. De slagader wordt aangeprikt. Een katheter met aan het eind een leeg ballonnetje wordt in de slagader gebracht. Door het opblazen van het ballonnetje op de plek van een vernauwing, wordt deze vernauwing opgerekt. Het bloed kan dan weer beter door het bloedvat stromen. Vaak wordt deze behandeling samen gedaan met het plaatsen van een buisje (een stent ). De stent blijft achter in het bloedvat en houdt deze zo open. Het dotteren en/of stent behandeling wordt vaak gedaan in een dagopname. De behandeling kent weinig complicaties. Soms komt op de insteekplaats een bloeding voor. Het lukt niet altijd om met deze behandeling een bloedvat op te rekken. Ook komt het voor dat een vernauwing na een korte tijd toch weer opnieuw ontstaat. Een operatie Er zijn verschillende operaties mogelijk. Een slagader kan worden schoongemaakt door de verkalking op de plaats van de vernauwing weg te halen. Of het bloedvat wordt op de plaats van de vernauwing wijder gemaakt. Deze operatie gebeurt vooral bij een vernauwing in de halsslagader. Bij de meeste andere verstopte slagaders wordt een omleiding gemaakt. Er wordt dan een kunststofbloedvat of een ader uit het lichaam gebruikt om een nieuw bloedvat te maken. Lees voor meer de folders over de bypass operaties. Welke operatie voor u het beste is hangt af van bijvoorbeeld, uw leeftijd en conditie, de plek van de vernauwing, de zwaarte van de operatie en de ernst van mogelijke complicaties. Vragen en telefoonnummers Het is belangrijk dat u juiste en duidelijke informatie krijgt. Met deze informatie beslist u, samen met uw arts, of u de behandeling laat doen. Heeft u nog vragen, stel ze gerust aan uw behandelend arts. Heeft u vragen tijdens uw opname in het ziekenhuis, dan kunt u die stellen aan de verpleegkundige op de afdeling of aan de (zaal)arts. Heeft u vragen vóór of nà de behandeling in het ziekenhuis, of doen zich thuis problemen voor, neem dan contact op met de polikliniek Chirurgie. Schrijf uw vragen van tevoren op, zodat u niets vergeet. Niet-acute vragen stelt u tijdens de controle op de polikliniek Chirurgie of de belafspraak. Polikliniek Chirurgie maandag t/m vrijdag van 8.00 16.30 uur (023) 890 74 50 s avonds, s nachts en in het weekend, afdeling Spoedeisende Hulp (SEH), locatie Hoofddorp (023) 890 75 20 Aanvullende informatie www.spaarneziekenhuis.nl Patiëntenvereniging De Hart&Vaatgroep Bezoekadres: Prinses Catharina-Amaliastraat 10, 2496 DX Den Haag Postadres: Postbus 300, 2501 CH Den Haag (088) 11 11 600 Informatielijn: : 0900-3000 300 (lokaal tarief, ma t/m vr van 9.00-13.00 uur) Email: info@hartenvaatgroep.nl Website: www.hartenvaatgroep.nl Arterieel vaatlijden pagina 4
De Nederlandse Hartstichting Bezoekadres: Prinses Catharina-Amaliastraat 10, 2496 XD Den Haag Postadres: Postbus 300, 2501 CH Den Haag : 070-315 55 55, Faxnummer: 070-335 28 26, Informatielijn: : 0900-3000 300 (lokaal tarief, ma t/m vr van 9.00-13.00 uur) E-mail: informatielijn@hartstichting.nl Website: www.hartstichting.nl E-mail: info@hartstichting.nl Algemene adresgegevens Spaarne Ziekenhuis: Algemeen nummer: (023) 890 89 00 Postadres: Postbus 770, 2130 AT Hoofddorp Internet: www.spaarneziekenhuis.nl E-mail: info@spaarneziekenhuis.nl Locatie Hoofddorp Spaarnepoort 1, 2134 TM Hoofddorp Alle voorzieningen Locatie Heemstede Händellaan 2A, 2102 CW Heemstede Dagbehandeling en poliklinieken Spaarne Ziekenhuis eindredactie: Patiëntenvoorlichting foldernummer: DSZ.503 oktober 2013 Arterieel vaatlijden pagina 5