JAARVERSLAG 2000 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL

JAARVERSLAG 2000 STEUNPUNT NEDERLANDS ALS VREEMDE TAAL Steunpunt Nederlands als vreemde taal Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Spuistraat 210 1012 VT Amsterdam Tel +31 20 525 3152 Fax +31 20 525 3051 e-mail SteunpuntNVT@hum.uva.nl website www.snvt.hum.uva.nl

1 Inleiding Dit verslag beslaat de periode 1 januari 31 december 2000. De uitgevoerde activiteiten waren gebaseerd op de planning van het Steunpunt zoals die was vastgesteld in het projectplan, het meerjarenbeleidsplan en het werkplan voor 2000. Kernwoorden voor dit jaar (het derde jaar van het Steunpunt) waren: projecten en producten. Naast voortzetting van de activiteiten van de eerste twee jaar (zie paragraaf 2) is een begin gemaakt met de uitvoering van een aantal projecten (zie paragraaf 3). 2 Kerntaken 2.1 Dienstverlening en advisering Dienstverlening en advisering vormen de kern van de activiteiten van het Steunpunt. Het aantal vragen was in 2000 hoger dan in 1999 (221 resp 191). Steeds meer mensen weten ook letterlijk de weg naar het Steunpunt te vinden. In 2000 werden voor het eerst enkele groepen ontvangen op het Steunpunt. Bij het aantal vragen zijn de bezoekers van de website niet opgenomen. Het is nog niet mogelijk individuele bezoekers te scheiden van robots. In 2001 zal dat hopelijk wel mogelijk zijn. De bijlage bevat een overzicht van typen vragen. Daaruit blijkt dat de meeste informatie nog steeds wordt gevraagd over leermiddelen. Opmerkelijk is het aantal vragen dat onder overige is geregistreerd (48). De vragen uit deze categorie zijn eerder van adviserende dan van informatieve aard. Voorbeelden hiervan zijn: ondersteuning bij opstellen van het curriculum van de pas opgerichte studierichting Nederlands in Archangelsk (Rusland) en van de nieuwe studierichting Nederlands in Thessaloniki. De categorieën advies bij projecten en bemiddeling bij contacten zijn eveneens van redelijke omvang. Medewerkers van het Steunpunt waren in 2000 als adviseur/meelezer betrokken bij de volgende ontwikkelprojecten: Small is Beautiful. Een Europees project, dat als doel heeft een Multimediale Cursus Nederlands voor studenten die in het kader van Erasmus aan een Nederlandse of Vlaamse universiteit gaan studeren. Welkom in Indonesië. Een leergang voor gevorderde studenten van de D3-opleidingen in Indonesië, driejarige opleidingen die studenten voorbereiden op een baan in het toerisme. Module bij Code Nederlands. Aanvullend lesmateriaal voor Afrikaanstaligen bij Code Nederlands, ontwikkeld door twee docenten. Zakelijk Nederlands. LINGUA-project waarin een module zakelijk Nederlands voor studenten Nederlands van Midden en Oost-Europa wordt ontwikkeld. Lagelands/Merlin. Multimediale leergang Nederlands voor Engelstaligen, ontwikkeld in Hull. Instap!Nederlands. Een interactieve multimediacursus Nederlands, ontwikkeld in Leuven. Een van de medewerkers is als coördinator van de Nederlandse poot van een Indonesiëproject vaste adviseur van Jakarta. Ze bracht vier weken in Jakarta door om een vooronderzoek te doen voor dit project. Daarin is een leerplan vervaardigd voor de opleiding en bijscholing van docenten Nederlands als vreemde taal in Indonesië. Voorts is een medewerker betrokken bij 2

de inhoudelijke discussie omtrent de invulling van het luik moedertaalonderwijs van het Taalunieversum. Daarnaast adviseert het Steunpunt ook het CNaVT, het onderzoeksproject Nederlands in de volwasseneneducatie in Duitsland en de Werkgroep Informatiebrochure voor studenten in Duitsland die door de conferentie van ministers uit de grenslanden is geïnstalleerd. Voorts werd de Nederlandse Taalunie ongevraagd geadviseerd over de situatie van de universitaire lerarenopleidingen in Duitsland. In het algemeen kunnen we vaststellen dat de adviserende taak van het Steunpunt in 2000 is geïntensiveerd 2.2 Bijhouden informatiecentrum De bibliotheek en de mediatheek van het Steunpunt hebben intussen een behoorlijke omvang. Circa 600 titels zijn geregistreerd. Alle recent gepubliceerde leergangen Nederlands als tweede en vreemde taal zijn aanwezig. Daarnaast bevat de bibliotheek titels op het gebied van Nederlandse literatuur, taalkunde, geschiedenis, taaldidactiek, interculturele communicatie en cultuurkunde. Docenten of studenten kunnen langskomen om boeken in te zien, cassettes te beluisteren of een video te bekijken. De digitale informatiebank bestaat nu uit de volgende onderdelen: informatie over het Steunpunt publicaties van het Steunpunt lijst van cursussen lijst van platforms lijst van tijdschriften lijst van universiteiten extra muros lijst van uitgevers van Nederlandstalig lesmateriaal (NL, VL en daarbuiten) vaak gestelde vragen (FAQ s) Sinds januari 2000 is de bibliografie digitaal toegankelijk. Hij bevat een overzicht van leermiddelen op het gebied van NT2 en NVT die sinds 1990 zijn verschenen. In totaal zijn nu ca 3800 titels ingevoerd. Daarvan is (een deel van) de volgende informatie opgenomen: titel auteur(s) plaats en jaar van uitgave uitgever doelgroep taalvaardigheden categorie samenstelling van het pakket prijs ISBN korte beschrijving Het toevoegen van recente publicaties aan het overzicht is een permanente activiteit, evenals het completeren en actualiseren van de informatie. In 2000 zijn de zoekmechanismen van de bibliografie uitgebreid. Er kan nu behalve op (trefwoorden uit) titel en auteur gezocht worden op thema: doelgroep, niveau, steun- en uitgangstalen, tijdschriften, handboeken, zelfstudie en leermiddelen. 3

2.3 Interuniversitaire samenwerking In 2000 waren er diverse samenwerkingsverbanden. Medewerkers van het Steunpunt werkten samen met collega s van de volgende instellingen: Nederlandse Taalunie Internationale Vereniging voor Neerlandistiek Universität Wien Université Catholique de Louvain Universitaire Instellingen Antwerpen James Boswell Instituut, Utrecht Radio Nederland Wereldomroep Afdeling Nederlands Tweede Taal, Vrije Universiteit Amsterdam Taalwetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam Expertisecentrum Tweede Taalverwerving Universiteit van Amsterdam Universitas Hasanuddin, Ujung Pandang Universitas Indonesia, Jakarta Erasmus Taalcentrum, Jakarta Universiteit Hull Universiteit Nijmegen (CnaVT) Steunpunt NT2, Leuven (CnaVT) Universiteit Leuven Universität Münster Universiteit Luik 3 Projecten De volgende projecten zijn in 2000 gestart. 3.1 Taalunieversum In het kader van het project Taalunieversum van de Nederlandse Taalunie is door het Steunpunt een voorstel geschreven voor de rol die het Steunpunt daarin kan spelen. Het gaat daarbij om inbreng van de reeds bestaande faciliteiten van het Steunpunt en om ontwikkeling van een aantal nieuwe. Sinds augustus voert het Steunpunt die taak uit en coördineert de activiteiten met betrekking tot het Nederlands als vreemde taal. 3.2 Interculturele Docentvaardigheden Het ICO-project, zoals het in de praktijk heet, loopt van 1 september 2000 tot 31 december 2001. Het behelst het ontwikkelen van drie modules voor docentencursussen: 1. Inleiding (verschillende opvattingen van cultuur). 2 Interculturele communicatie. 3 Omgaan met materialen. De modules bevatten theorie, praktijkopdrachten en een leeswijzer. Het project is een samenwerkingsverband van Steunpunt, Universität Wien en Université Catholique de Louvain. De coördinatie ligt bij het Steunpunt. 3.3 Afstandsleren De twee projectideeën afstandsleren en amsterdams-antwerpse post, die voor uitwerking op het programma van 2000 stonden, zijn in feite geïntegreerd en gerealiseerd door deelname aan het project Afstandsleren Nederlandse Taal en Cultuur. Dat is een voortzetting van een project dat Radio Nederland Wereldomroep en het James Boswell Instituut waren gestart. 4

De Nederlandse Taalunie heeft een verlengd proefproject gefinancierd (van 1 september 31 december 2000). Voorts wordt een aanvraag ingediend bij Socrates-LINGUA 2. Het preproposal is reeds geaccepteerd. Partners zijn: James Boswell Instituut Utrecht, Radio Nederland Wereldomroep, Universitaire Instellingen Antwerpen en Steunpunt NVT (coördinator). Daarnaast is er een resonans- en testgroep bestaande uit zeven Europese universiteiten. Het project volgt twee sporen: a) verwerkingsmateriaal maken bij programma s van BVN-TV (van de Wereldomroep) die door de instellingen extra muros zelf worden opgenomen; b) het verwerkingsmateriaal digitaliseren en begeleiding op afstand leveren. 3.4 Indonesië Het Steunpunt is betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering van het project scholing NVTdocenten in Indonesië. Het gaat om de opleiding van nieuwe docenten en de bijscholing van zittende docenten. Het project is bedoeld als vervanging van de vacature van een scholingsmedewerker en zal door drie personen worden uitgevoerd. De looptijd is drie jaar. Het programma bestaat uit drie hoofdonderdelen: taalvaardigheid, didactiek taalverwerving en intervisie / collegiale reflectie. De coördinatie van de Nederlandse docenten is in handen van de Nederlandse medewerker van het Steunpunt. 3.5 Geïntegreerde basisleergang De ideeën voor een geïntegreerde NT2-NVT leergang zijn in 2000 verder uitgewerkt door drie medewerkers van respectievelijk NT2-VU, UvA en Steunpunt. Uitgeverij Meulenhoff maakt een uitgeefplan, waarna de partners bekijken of ze met deze uitgeverij in zee gaan en een stramien voor de leergang gaan maken. Bij de uitvoering van het project zullen deze drie medewerkers uitsluitend als adviseur optreden. 3.6 Bijzondere activiteit Voorbereiden en coördineren van een special voor het colloquium van de IVN in Leuven met de titel Contrastief: nuttig, nodig of overbodig? 4 Staf De staf van het Steunpunt is in 2000 uitgebreid. Vanaf 1 augustus trad Marloes Rotmann in dienst als student-assistent voor 0.5 fte. Zij werkt aan het project Taalunieversum, waarbinnen ook Sebastian Fuchs 0.1 fte uitbreiding heeft gekregen. Sinds 1 september is de staf tijdelijk versterkt met drs. Nicky Neijne. Zij had tot 1 januari 2001 een aanstelling van 0.2, waarvan 0.1 fte vervanging van Alice van Kalsbeek, die in die tijd bezig was met de uitvoering van het ICO-project. Daarnaast was Nicky Heijne belast met het ontwikkelen van lesmateriaal in het kader van het project Afstandsonderwijs Nederlandse Taal en Cultuur. 5

5 Publicaties en voordrachten Publicaties René Appel, Misdaadromans, literaire romans en onderwijs Nederlands als Vreemde taal, in: Nederlandse taal-, vertaal- en letterkunde. Bijeenkomst van docenten in de Neerlandistiek in Zuid-Europa, Israël en Turkije 6-7 april 1998, Barcelona 2000, p. 10-17. René Appel, Taal leren, taal verwerven en trends in het tweede-taalonderwijs, in: Nederlandse taal-, vertaal- en letterkunde. Bijeenkomst van docenten in de Neerlandistiek in Zuid-Europa, Israël en Turkije 6-7 april 1998, Barcelona 2000, p. 76-87. René Appel & Alice van Kalsbeek. Contrasten over contrasten? In: Handelingen van het Veertiende Colloquium Neerlandicum (te verschijnen januari 2001). Sebastian Fuchs (redactie) Zeitschriftenschau. In: nachbarsprache niederländisch 1/2000. Zeitschriftenschau. In: nachbarsprache niederländisch 2/2000. Sebastian Fuchs, Neue Medien. In: nachbarsprache niederländisch 2/2000. Sebastian Fuchs, Het onderwijs Nederlands als vreemde taal en de rol van ICT. Interne publicatie Steunpunt Nederlands als vreemde taal Sebastian Fuchs, Ondersteuning van het reguliere onderwijs in het Duitse taalgebied. Ongevraagd advies aan de Nederlandse Taalunie. Alice van Kalsbeek, Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 1/2000. Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 2/2000. Zojuist verschenen. Rubriek in IVN-krant 3/2000. Alice van Kalsbeek. Effectief en efficiënt. In: Handelingen Bijeenkomst van docenten in de Neerlandistiek in Zuid-Europa, Israël en Turkije 15-19 april 2000 (te verschijnen). Alice van Kalsbeek. Visie op NVT-onderwijs. Interne publicatie Steunpunt Nederlands als vreemde taal. 2000. Alice van Kalsbeek. Het HOE en WAT: inventarisatie en didactiek van het Nederlands als bronnentaal. In: Handelingen Veertiende Colloquium Neerlandicum Leuven 2000 (te verschijnen januari 2001). Alice van Kalsbeek. NT2 en NVT: synergie of scheiding der wegen? Verschijnt in NEM, februari 2001. Alice van Kalsbeek, Leerplan voor de opleiding en bijscholing van docenten Nederlands als vreemde taal in Indonesië. Jakarta: Erasmus Taalcentrum, november 2000. 6

Voordrachten Presentatie Steunpunt aan Waalse Studenten, UvA (Sebastian Fuchs en Alice van Kalsbeek) Presentatie Steunpunt aan Seniordocenten uit Indonesië, UvA (Alice van Kalsbeek) Presentatie Bibliografie voor het Nederlands als vreemde taal, Leuven (Sebastian Fuchs) Beurspresentatie Steunpunt Nederlands als vreemde taal, Gent (Sebastian Fuchs, Alice van Kalsbeek en Linda te Marvelde) Sebastian Fuchs, Workshop ICT, Parijs op de bijeenkomst van NVT-docenten uit de Franstalige gebieden. Sebastian Fuchs, (Taal-)Lesgeven met de Computer. Waarmee, hoe en waarom? IVNcolloquium, Leuven 2000. Sebastian Fuchs, Panel Nederlands als vreemde taal - Nederlands als tweede taal, Gent Alice van Kalsbeek, Effectief en efficiënt. Bijeenkomst van docenten in de Neerlandistiek in Zuid-Europa, Israël en Turkije in Milaan, april 2000. Alice van Kalsbeek, Het HOE en WAT: inventarisatie en didactiek van het Nederlands als bronnentaal. Veertiende IVN-colloquium, Leuven. Augustus 2000. Alice van Kalsbeek, Taal en cultuur of cultuur en taal? Symposium tgv 30 jaar Seksi Belanda aan de Universitas Indonesia te Jakarta. Oktober 2000. 7

BIJLAGE: Statistiek vragen 2000 Aantal Totaal aantal: 221 Geregistreerd: 214 Communicatiemiddel Telefoon: 52 Antwoorden: 33 E-mail: 104 135 Fax: 1 2 Brief: 5 9 Persoonlijk contact: 52 33 Onbekend 2 Onderwerpen Advies over projecten: 16 Advies over curriculum: 4 Informatie over het Steunpunt: 11 Bemiddeling bij contacten: 13 Docentenbemiddeling: 4 Info over leermiddelen: 71 Info over nascholingen: 6 Info over studie: 6 Info over zomercursussen: 12 NT2: 22 Opzetten van bijscholingen: 5 Opzetten van ontwikkelprojecten: 3 Overige onderwerpen: 48 Voorbeelden: info over examens (CnaVT en NT2) 3 deelname aan panel 1 bezoek aan Steunpunt 2 advies bij onderzoek/scriptie 8 info over ivn-colloquium 2 workshop schrijfvaardigheid seminarie 1 advies over artikel 2 vragen naar literatuur 3 Regionale spreiding van de vragen Argentinië 1 BRD 9 België 15 Brazilië 1 Canada 1 Finland 1 Frankrijk 5 Georgië 2 Griekenland 1 Hongarije 1 Ierland 1 Indonesië 13 Israël 1 Italië 7 Kroatië 1 Maleisië 1 Nederland 59* Oekraïne 2 Oostenrijk 1 Polen 4 8

Portugal 5 Slowakije 3 Spanje 3 Suriname 1 Tsjechië 2 Turkije 1 UK 15 USA 8 Zimbabwe 1 Zwitserland 1 Onbekend 16 Ongeveer tweederde van de vragen komt van buitenuniversitaire instellingen. * Inbegrepen zijn hierbij vragen van mensen in Nederland die zich voorbereiden op een verblijf extra muros. 9