WT Design exclusieve zonnewijzers Kantooradres: Productie en showroom: W.T. Design Vaalserbergweg 181 Collse hoefdijk 25d 5628 CD Eindhoven 5674 VL Nuenen Nederland Nederland tel & fax ( ) 31 40 848 00 70 E-Mail info@zonnewijzer.com Deze beschrijft de standaard zonnewijzers tot en met 600mm zonder equatoriaalringen. - 1 -
Inhoud Uitpakken en voormontage. 3 Opstelling 6 Tijdsvereffening. 9 Onderhoudstips. 11 Garantie.. 11 Montagevoorschrift inslaganker 12 Wij adviseren u om te zorgen dat iemand u assisteert met het uitpakken en monteren van uw zonnewijzer! Draagt u er zorg voor dat de zonnewijzer correct behandeld wordt zodat door (om)stoten of iedere andere vorm van mishandeling beschadigingen voorkomen worden. Gebruik geen gereedschap zoals een mes, schaar of tang waarmee de zonnewijzer schade toegebracht kan worden. Geef speciale aandacht aan het op een veilige manier opstellen van de zonnewijzer zodat kinderen zich hieraan niet kunnen bezeren! - 2 -
Uitpakken en voormontage Uitpakken Neem de zonnewijzer in zijn geheel uit de doos en zet de zonnewijzer op de grond. Verwijder het beschermingsmateriaal. Zorg hierbij dat u dit voorzichtig doet om beschadigingen te voorkomen. Gebruikt u liever geen scherpe voorwerpen om het beschermingsmateriaal te verwijderen. (afbeelding 1) Voormontage Manoeuvreer de gegraveerde tijdring zodanig dat deze zo goed mogelijk tussen de vier bolletjes, aan de binnenzijde van de twee smalle ringen ligt (afbeelding 2) - 3 -
Draait u vervolgens de smalle ring die niet op het voetstuk staat ongeveer een kwart slag. U kunt dit het beste in een paar keer doen waarbij u telkens controleert of de bolletjes nog in de halfronde uitsparing van de tijdring lopen. Corrigeer dit indien dit niet het geval is. Uiteindelijk dienen de twee smalle ringen haaks op elkaar te staan. (afbeelding 3) Draait u nu de pijlpunt en het staartstuk handvast aan in de stand zoals u die het mooiste vindt. - 4 -
U kunt nu de zonnewijzer van het voetstuk af gaan nemen. U doet dit door met de bijgeleverde zeskant sleutel van 4mm de 4 boutjes van het klemstuk los te draaien. (afbeelding 4) Zorgt u wel dat u de zonnewijzer met een hand vasthoudt of zorgt u voor hulp hierbij. Draai nu met de bijgeleverde zeskant sleutel van 8mm de centrale M10 bout in het midden van het voetstuk los zodat u de grondplaat en het voetstuk van de plank af kunt nemen. - 5 -
Het ingebouwde kompas helpt u bij het opstellen en het vinden van het magnetisch noorden. Op de CD-Rom kunt u ook een videofilm vinden over het opstellen van de zonnewijzer. De video is ook beschikbaar op onze website http://www.zonnewijzer.com/ Plaatsen van de zonnewijzer Monteren van de ankerplug Indien u een sokkel gekocht heeft waarin geen montageplug gemonteerd is dient u voordat u de zonnewijzer kunt plaatsen eerst een gat te boren op de plaats waar het midden van de zonnewijzervoet moet komen te staan. Gebruikt u een goede boor van 12mm en boort u het gat 38 tot 42mm diep. Let vooral op de diepte van het gat. Verwijder het gruis uit het door u geboorde gat. Steek de bijgeleverde ankerplug helemaal in het boorgat met de schroefdraad naar boven. Zorg ervoor dat de ankerplug niet boven het montageoppervlak uitsteekt. Als door boorgruis of te ondiep boren de plug boven het montageoppervlak uitsteekt komt de zonnewijzer niet goed vast te staan. Als het gat te diep geboord is kan de bijgeleverde bout te kort zijn. Wanneer de ankerplug goed in het geboorde gat zit dient deze geborgd te worden. Dit kan worden gedaan door de ronde stalen pen (bijgeleverd) in het schroefdraadgat te steken en vervolgens met een hamer het binnenwerk van de plug naar beneden te slaan. Let u wel op dat u de schroefdraad hierbij niet beschadigt. Als de ankerplug op de juiste wijze gemonteerd is kan het voetstuk van de zonnewijzer gemonteerd worden. - 6 -
Monteren van het voetstuk (zie afbeelding 5) Leg de gegraveerde onderplaat op het montagevlak zodat u de ankerplug door het gat van 12mm geheel kunt zien. Plaats het voetstuk van de zonnewijzer zodanig op de gegraveerde onderplaat dat het middelste gat van het voetstuk boven het schroefdraadgat van de ankerplug zit. Leg dan de bijgeleverde sluitring in het daarvoor bestemde grote gat van het voetstuk. Laat nu de bijgeleverde M10 bout achtereenvolgens door de sluitring, het voetstuk en de gegraveerde onderplaat zakken zodat de bout op de ankerplug rust. Draai nu met de bijgeleverde 8mm zeskantsleutel de M10 bout losjes aan. Leg nu het klemstuk (met het kompas naar boven) op het voetstuk en zet dit met twee van de bijgeleverde M5 boutjes in de juiste stand t.o.v. het voetstuk losjes vast. Draait u het geheel nu zodanig dat de pijlpunt van het kompas boven de N op het kompas staat. Demonteer nu het klemstuk en draai de M10 bout handvast aan. Draai de bout niet te vast opdat het geheel later nog nagesteld kan worden. Als het voetstuk juist gemonteerd is kunt u doorgaan gaan met de verdere montage. - 7 -
Monteren van de ringenset Pak de voorgemonteerde ringenset beet. Plaats de smalle ring met de lasnaad midden op het gemonteerde voetstuk zodat de pijl ongeveer naar het noorden wijst. De stijlhoek staat nu ongeveer op 52 graden noorderbreedte. Indien u de stijlhoek exact goed wilt instellen is dit afhankelijk van de noorderbreedte van uw woonplaats. Monteer het klemstuk met behulp van de vier M5 boutjes en bijgeleverde zeskantsleutel van 4mm en draai deze vast. Let u er wel op dat u dit met beleid doet om beschadigingen te voorkomen. Draai nu de tijdring zodanig dat de schaduwlijn van het middengedeelte van de pijl (schaduwgever) de juiste tijd aangeeft. Dit uiteraard bij voldoende zonlicht. Controleer nu of de twee smalle ringen nog haaks ten opzichte van elkaar staan en draai vervolgens met de hand de pijlpunt en het staartstuk zonodig handvast aan. Breng de bijgeleverde rubber O-ring aan in de uitsparing van het klemstuk. Plaats als laatste de halfronde kap op het klemstuk. (zie afbeelding 6) Uw zonnewijzer is nu klaar voor het instellen van de juiste stand. Indien u de handleiding juist gevolgd heeft staat de zonnewijzer nu bijna precies op de juiste tijd. Voor de meesten onder ons is dit voldoende. De zonnewijzer kan echter exact op de juiste tijd ingesteld worden. Zie voor de details van de opstelling de volgende bladzijden in deze. - 8 -
TIJDSVEREFFENING. Ook als de zonnewijzer is ingesteld voor M.E.T of M.E.Z.T. wijst de zonnewijzer nog niet altijd de openbare tijd correct aan. Dat doet hij slechts op 4 dagen per jaar en wel op 15 April, 13 Juni, I September en 24 December. Soms is de ware zonnedag wat langer en soms wat korter dan de 24 uur die onze regelmatig lopende klokken aangeven. Deze afwijkingen worden dag na dag opgeteld en het resultaat daarvan is een verschil tussen de aflezing van de zonnewijzer en de tijd die onze klok aangeeft. Dit verschil wordt tijdsvereffening genoemd. Een voorbeeld van een zonnewijzer die in ons land op de zomertijd staat ingesteld De uiterste waarden van de tijdsvereffening bedragen - 14 minuten in Februari en + 16 minuten in November. In onderstaande grafiek is voor het gehele jaar de tijdsvereffening af te lezen. De tijdsvereffening ontstaat omdat de baan van de aarde om de zon niet cirkelvormig is maar ellipsvormig. Hierdoor beweegt de aarde nu eens wat sneller en dan weer wat langzamer in zijn baan. Bovendien staat de aardas scheef ten opzichte van het vlak van zijn baan om de zon, hetgeen de 4 seizoenen tot gevolg heeft. Hierdoor staat ook de ecliptica, dat is de baan die de zon schijnbaar in een jaar langs de hemel aflegt, scheef ten opzichte van de aardas, terwijl we voor de tijdrekening aannemen dat de schijnbare zonnebaan loodrecht op de aardas staat. Om nu met behulp van de zonnewijzer de juiste openbare tijd te bepalen, moet als volgt te werk worden gegaan. Lees op de zonnewijzer de tijd af die door de schaduw van de stijl wordt aangewezen. Bepaal de tijdsvereffening met behulp van de grafiek en trek die van het resultaat af. Let hierbij op het teken van de tijdsvereffening. - 9 -
Voorbeeld : Op 1 Februari lezen we 1 0 uur M. E. T. af. De tijdsvereffening is dan ca. - 13 minuten. De openbare tijd is dan 10h-(-13m)= 10h 13m. In de zomer is de tijdsvereffening gering en kunnen we in het algemeen met een directe aflezing volstaan. De curve op het diagram geeft aan hoe de afwijking van de zonnewijzer door het jaar heen verloopt. 15 10 Zonnewijzer loopt voor 5 0 Jan Feb Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sep Okt Nov Dec -5-10 Zonnewijzer loopt achter -15 Voor meer informatie over de theorie van de zonnewijzers kunt u bijvoorbeeld eens kijken op: http://www.de-zonnewijzerkring.nl/ned/index.htm erg veel nuttige informatie (aanrader!) http://www.sundials.co.uk/ zeer uitgebreide site met zeer veel informatie (engelstalig) http://www.sundials.co.uk/equation.htm over de tijdsvereffening http://www.sundials.co.uk/setup.htm veel informatie over het opstellen - 10 -
Onderhoudstips Gefeliciteerd met de aankoop van uw zonnewijzer. U heeft hiermee een fantastisch en uiterst duurzaam sieraad voor uw tuin aangeschaft. Uw zonnewijzer is vervaardigd van massief messing. De bijgeleverde bevestigingsmaterialen zijn van roest vast staal. Door het gebruik van deze materialen is de levensduur van de zonnewijzer oneindig. Het messing zal in de loop der tijd door weersinvloeden een donkerbruine kleur gaan verkrijgen. In principe is hier niets tegen te doen. Wel kunt u indien u dit wenst de zonnewijzer regelmatig opfrissen door met een zgn. Scotch- Brite (3M) schuurmatje het messing op te wrijven. Let u hierbij op de richting waarin u de verschillende onderdelen opwrijft. Mocht u besluiten de zonnewijzer op te frissen, gebruikt u dan schone handschoenen om vingerafdrukken te voorkomen. Als u klaar bent met de behandeling raden wij u aan de zonnewijzer met een dunne heldere olie in te wrijven zodat de oppervlakte minder besmettelijk wordt. Standaard wordt hier zgn. lampolie voor gebruikt. Wij adviseren u echter de zonnewijzer zijn natuurlijke bruine kleur te laten verkrijgen. Garantie U heeft een levenslange garantie op uw zonnewijzer op alle onderdelen tenzij er sprake is van onjuist gebruik. Neemt u contact op met uw leverancier indien er zich onverhoopt een mankement aan uw zonnewijzer voordoet. - 11 -
Montagevoorschrift inslagankers Bron van de inslagankers: http://www.mkt-duebel.de/produkt_seiten/einschlaganker_e/site_e_eng.php#programm - 12 -