ISSO Seminar 14 mei 2009 Legionellaveilig en milieuverantwoord beheren van klimaatinstallaties Parallelsessie Waterbehandeling ter voorkoming van Legionella in Luchtbevochtigingsinstallaties Cumulus is een Nederlands bedrijf dat gespecialiseerd is in ontwerp, productie, levering, montage en onderhoud van Adiabatische bevochtigingsystemen en bijbehorende waterbehandeling. Ron Brands, Senior Adviseur, Cumulus Nederland BV www.cumulus.nl Waterbehandeling ter voorkoming van Legionella in Luchtbevochtigingsinstallaties Onderwerpen: 1. Waarom Adiabatische Luchtbevochtiging 2. Luchtbevochtiging en Waterbehandeling 3. Werking RO en UV-C installaties 4. Voor- en nadelen RO en UV-C installaties 5. Wanneer RO en wanneer UV-C 6. oepassingsgebieden 7. Regeling, beveiliging en signalering 8. Adiabatische bevochtiging in LBK s 9. ISSO Publicatie 55.3 1.Waarom Adiabatische Luchtbevochtiging? Drie hoofdredenen: (Genoemde getallen zijn van referentieproject te Leiden van 237 l/u). A. Energiebesparing. Op jaarbasis 18.500,- / jaar. B. Vermindering CO-2 uitstoot. Op jaarbasis 40.300 kg/jaar. C. Verlaging Onderhoudskosten. Op jaarbasis 1.100,- / jaar. Benodigde eenmalige extra investering t.o.v. een elektrisch stoombevochtigingsysteem 15.000,- 1
2. Luchtbevochtiging en waterbehandeling Kort overzicht luchtbevochtigingsystemen - Isothermische luchtbevochtigers. (O.a. elektrische en gasgestookte luchtbevochtigers). Waterbehandeling wordt zelden toegepast. Soms wordt een waterontharder toegepast om de levensduur van de (dure) stoomcilinders te verlengen. - Adiabatische luchtbevochtigers. (O.a. Cumulus Hogedruk, Ultrasoon en Infrasone luchtbevochtigers). Waterbehandeling wordt altijd toegepast. Meestal met RO (Reverse Osmosis / Omgekeerde-Osmose) en soms met een UV-C installatie. Voorbeelden Isothermische luchtbevochtigers: Elektrische stoombevochtigers met waterontharder. Gasgestookte stoombevochtiger met waterontharder. Voorbeelden Adiabatische luchtbevochtigers: Voorbeelden Adiabatische luchtbevochtigers: Mattenbevochtiger met waterbak en niveauregeling zonder waterbehandeling. Sproeibevochtiger met waterbak en circulatiepomp zonder waterbehandeling. Hogedruk systeem, verstuivers in de luchtbehandelkast. Benodigde waterbehandeling met Ontharder, Filter, Regeling, en gecombineerde unit met Omgekeerde-Osmose en Hogedrukpomp. (Cumulus Combi-Compact ). 2
Diverse soorten bevochtiging vereisen diverse soorten waterbehandeling. Vier voorbeelden: - Waterbehandeling voor algemene Adiabatische bevochtiging voor utiliteit. - Waterbehandeling voor algemene Adiabatische bevochtiging voor industrie. - Waterbehandeling voor Elektrische stoombevochtiging - Waterbehandeling voor Cumulus Adiabatische Hogedruk bevochtiging Drinkwater Zacht water Schoon en zacht water Osmose water (permeaat) Hogedruk Osmose water Kiwa Waterontharder Osmose unit pomp & exp. vat UV-C pompunit in natte sectie Fijnfilter Omgekeerde Voorraadvat met Optie Hogedruk Verstuivers erugstroombeveiliging 300 ltr/uur 200 ltr/uur Alternatief Breektank Concentraat naar riool met z.g.a. Afvoer naar riool Afvoer van de alle kalken, zouten en bacteriën t.b.v. periodieke overspray doorspoeling naar het riool Chemicaliën 100 ltr/uur doseerpomp Kiwa terugstroombeveiliging is verplicht. Soms dient dit een breektank te zijn als er chemicaliën onder druk worden toegevoerd. Waterontharder voor het verbeteren van het rendement van de Omgekeerde-Osmose unit en om de levensduur van de Osmose membranen te verlengen. Rendement van de Omgekeerde-Osmose unit is afhankelijk van waterkwaliteit, de aanwezigheid van waterontharding en de kwaliteit van de Osmose membranen. Principe schema waterbehandeling Voorraadvat met niveauregeling. Bij sommige systemen is dit een expansievat. Dient periodiek ten behoeve van een Legionellaveilig gespoeld en schoongemaakt te worden. Hogedruk Luchtbevochtigingsysteem Optie voor UV-C. In principe niet nodig indien de Omgekeerde-Osmose van goede kwaliteit is en er géén stilstaand water voorkomt in de leidingen. Hogedrukpomp brengt het water op de gewenste verstuivingsdruk in de LBK. : Aftappunten t.b.v. Monstername voor Legionella onderzoek. Drinkwater Zacht water Schoon en zacht water Drinkwater Zacht water Schoon en zacht water Bijna steriel bevochtigingswater Fijnfilter Zware elektrisch voedingen Elektrisch Stoom units Stoomlansen in natte sectie Kiwa erugstroombeveiliging Waterontharder Kiwa erugstroombeveiliging Waterontharder Fijnfilter UV-C Pompunit Bevochtiging in natte sectie 200 ltr/uur 200 ltr/uur Alternatief Breektank Chemicaliën doseerpomp Afvoer naar riool t.b.v. spuien van ingedikt water Alternatief Breektank Chemicaliën doseerpomp Afvoer van de overspray naar het riool Kiwa terugstroombeveiliging is verplicht. Soms dient dit een breektank te zijn als er chemicaliën onder druk worden toegevoerd. Waterontharder voor het verbeteren van het rendement van de Elektrische stoombevochtiging unit. Rendement van de Elektrische stoombevochtiging unit is afhankelijk van waterkwaliteit en de aanwezigheid van waterontharding. : Aftappunten t.b.v. Monstername voor Legionella onderzoek. Principe schema waterbehandeling ten behoeve van een Elektrisch Stoombevochtigingsysteem Kiwa terugstroombeveiliging is verplicht. Soms dient dit een breektank te zijn als er chemicaliën onder druk worden toegevoerd. Waterontharder om de werking van de UV-C te verbeteren en de levensduur te verlengen. De werking van de UV-C unit is afhankelijk van waterkwaliteit, de aanwezigheid van waterontharding en de doorstroomsnelheid. Bovenstaand systeem doodt enkel de aanwezige bacteriën en virussen. De aanwezige kalken, zouten en dode bacteriën worden niet verwijdert en zullen als stof in de ruimte komen. : Aftappunten t.b.v. Monstername voor Legionella onderzoek. Principe schema waterbehandeling ten behoeve van een Legionellaveilig Industrieel Luchtbevochtigingsysteem 3
Drinkwater Zacht water Schoon en zacht water Osmose water (permeaat) Hogedruk Osmose water Kiwa Waterontharder Osmose unit pompunit in natte sectie Fijnfilter Omgekeerde Hogedruk Verstuivers erugstroombeveiliging 300 ltr/uur 200 ltr/uur Concentraat naar riool met z.g.a. Afvoer van de alle kalken, zouten en bacteriën overspray naar het riool 100 ltr/uur Kiwa terugstroombeveiliging. Waterontharder voor het verbeteren van het rendement van de Omgekeerde-Osmose unit en om de levensduur van de Osmose membranen te verlengen. Rendement van de Omgekeerde-Osmose unit is afhankelijk van waterkwaliteit, de aanwezigheid van waterontharding en de kwaliteit van de Osmose membranen. Principe schema van een Cumulus Hogedrukpomp brengt het water op de gewenste verstuivingsdruk in de LBK. : Aftappunten t.b.v. Monstername voor Legionella onderzoek. Waterbehandeling systeem ten behoeve van een Legionellaveilig Hogedruk Luchtbevochtiging. 3. Werking RO en UV-C installaties RO = Reverse-Osmosis = Omgekeerde-Osmose. (Ook wel membraanfiltratie genoemd, zie schema). Water wordt onder druk door een halfdoorlatende membraan geperst. Watermoleculen gaan er doorheen (permeaat), zo goed als alle andere moleculen worden tegengehouden en afgevoerd (concentraat). Resultaat is zeer schoon en Legionellaveilig bevochtigingswater. UV-C. (Ook wel UV desinfectie unit genoemd). Een UV-C desinfectie unit doodt bacteriën en virussen die in het water aanwezig zijn. Werking is afhankelijk van het soort bacteriën, de sterkte van de straling en de contacttijd. Resultaat is bijna steriel water. Kalken en zouten zijn niet verwijderd. Voorbeelden Omgekeerde-Osmose en UV-C unit. Links: Omgekeerde-Osmose Rechts: UV-C units inclusief met waterontharder. regeling en beveiliging. Schema via www.osmolabstore.com/documents/spec2.pdf Schema via www.osmolabstore.com/documents/spec2.pdf 4
4. Voor- en nadelen RO en UV-C installaties. Voordeel RO. Zeer schoon water waarbij nagenoeg alle kalken, zouten, bacteriën en virussen uit het water verwijdert zijn. Nadeel RO. Complexere en duurdere installatie die ook wat meer kost aan onderhoud dan UV-C. Voordeel UV-C. Eenvoudige en goedkope installatie, ook wat betreft het onderhoud. Nadeel UV-C. Verwijdert géén kalken, zouten en dode bacteriën uit het water. Deze bestanddelen komen als stof in de ruimte. Note: Meestal wordt er een ontharder geplaatst vóór de RO of de UV-C om kalkaanslag te voorkomen en de levensduur te verlengen. 5 en 6. Wanneer RO en wanneer UV-C, inclusief de toepassingsgebieden. RO wordt over het algemeen toegepast bij bevochtigingsystemen in de utiliteitsbouw waar zeer schoon water een eerste vereiste is. Bijvoorbeeld verpleeghuizen, banken, gemeentehuizen, etc. UV-C wordt over het algemeen toegepast in projecten met een meer industriële toepassing waar superschoon water minder van belang is. Bijvoorbeeld kuikenbroederijen, bollenteelt, etc. Het samen toepassen van RO en UV-C komt zelden voor. Eerst een RO en daarna een UV-C is alleen gebruikelijk bij zeer specifieke toepassingen (zoals ziekenhuizen of bijzondere industriële projecten) of als er getwijfeld wordt aan de goede werking van de RO installatie. 7. Regeling, beveiliging, stilstand & signalering. Regeling. De RO installatie dient geschikt te zijn voor het produceren van water voor Adiabatische bevochtiging. Na startsignaal dient hij zichzelf eerst te spoelen en daarna pas water te leveren aan het bevochtigingsysteem. Legionellapreventie. Het bevochtigingswater dient zo snel mogelijk gebruikt te worden in de LBK. Opslag in een voorraadvat zo veel mogelijk vermijden. Zie hiervoor specifiek de ISSO 55.3 Publicatie onder Bijlage 1. Stilstand. Indien het bevochtigingsysteem in de LBK af staat dan dient de RO zichzelf toch periodiek te verversen. Van belang in de zomersituatie. Signalering. Het is aan te bevelen om een waterkwaliteitsmeter te plaatsen. Meting in microsiemens. Waterkwaliteit dient tussen de 5 en 20 µs te liggen. 8. Adiabatische bevochtiging in LBK s. Het gaat hier specifiek om de natte sectie in de LBK waarbij de bevochtiging plaats vindt met behandeld water via RO of UV-C. Aandachtspunten voor Legionellapreventie: De natte sectie dient geschikt te zijn voor Adiabatische bevochtiging. De sectie dient voldoende lang te zijn om opname vocht te realiseren. Eventueel neergeslagen vocht dient adequaat afgevoerd te worden. De preventie houdt niet op na de waterbehandeling! De gehele luchtbevochtigingsinstallatie dient Legionellaveilig te zijn. Note: Het betreft Legionellaveilig en niet Legionellavrij. De complete waterbehandeling, inclusief de ontharder, het filter, de Omgekeerde-Osmose, het voorraadvat en de verstuiversectie dienen periodiek gespoeld te worden. Vooral in de zomersituatie van belang. 5
9. ISSO Publicatie 55.3 Deze Publicatie gaat specifiek in op de waterbehandeling voor koeltorens en voor Adiabatische bevochtigingsystemen. Wat betreft de Adiabatische bevochtigingsystemen gaat men in op o.a.: - Onderscheid van de diverse systemen. - Ontwerpaspecten m.b.t. Legionella. - Onderhoudsaspecten m.b.t. Legionella. - Risico inventarisatie. - Frequentie Monstername t.b.v. Legionella onderzoek. - Etc. etc. etc. Deze Publicatie is sinds zomer 2008 te verkrijgen bij ISSO. Samenvatting. Adiabatische bevochtiging is geen alternatief van elektrische stoombevochtiging maar is een veel toegepaste, energiezuinige en betrouwbare manier van luchtbevochtiging. Aandachtspunt is dat de installatie Legionellaveilig moet zijn wat eenvoudig te realiseren is met de juiste waterbehandeling. ISSO Seminar 14 mei 2009 Legionellaveilig en milieuverantwoord beheren van klimaatinstallaties Hartelijk dank voor uw aandacht Info, artikelen en grafieken zie www.cumulus.nl Ron Brands, Senior Adviseur, Cumulus Nederland BV elefoon: 0485-478855 of direct 06-11375091 Deze presentatie is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid opgesteld. Nochtans moet niet worden uitgesloten dat deze presentatie onvolledig is en mogelijk onjuistheden of onvolkomenheden bevat. Gebruik van deze presentatie is voor eigen risico. Iedere aansprakelijkheid wordt dan ook door opsteller dezes uitgesloten. 6