Persconferentie van Evelyne Huytebroeck Ordonnantie over de energieprestatie van gebouwen 2 maart 2007 1. Energieprestatie van de gebouwen in België en in Brussel : stand van zaken In vergelijking met het Europees niveau, is de energetische kwaliteit van de gebouwen in België ronduit slecht te noemen. Het is dus van het grootste belang dat er een verandering komt in de cultuur van degenen die laten bouwen of renoveren en ook in de cultuur van degenen die gebouwen ontwerpen en bouwen en voor renovatie zorgen. ISOLATIE PRESTEERT NIET GOED IN BELGIE Isolatie van muren in Europa (EURIMA) Jaarlijks energieverlies via de muren (EURIMA) Isolatie in Brusselse woningen staat nog in de kinderschoenen : 40% van de 478 000 woningen beschikt niet over dubbele beglazing, 69% heeft geen geïsoleerd dak, 76% heeft geen geïsoleerde buizen en 85% geen geïsoleerde muren. A. Een aanzienlijke financiële derving Omdat de energieprijzen maar blijven stijgen, is het tegenwoordig beslist economisch rendabel om te investeren in presterende gebouwen die minder verbruiken. Tertiaire en residentiële gebouwen zijn immers verantwoordelijk voor 71% van het eindenergieverbruik in het BHG.
Evolutie van de olieprijzen Transport 24.5% 2004 Industrie 3.6% Tertiaire 30.8% Logement 41.1% Aandeel van de sectoren in het eindverbruik in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in 2004 B. Een aanzienlijke uitwerking op het klimaat Als je de CO2-emissies bekijkt, dan zie je dat de residentiële sector verantwoordelijk is voor het grootste deel (45%), gevolgd door de tertiaire sector (25%) en het vervoer (19%). De industriesector vertegenwoordigt ongeveer de helft van de emissies van België, maar deze sector vertegenwoordigt slechts 3% van de CO2-emissies in het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest. De situatie van het Brussels Gewest is dus moeilijk te vergelijken met die van de overige Gewesten! In het Brussels Gewest speelt de verbetering van de energetische doeltreffendheid van de gebouwen een sleutelrol in het naleven van het protocol van Kyoto. Op dat gebied, tonen alle beschikbare gegevens voldoende aan dat er een ruim potentieel bestaat op het vlak van energiebesparing, met economisch rendabele kosten en zonder comfort te moeten opgeven. Dit is zeker zo als je weet dat de stad en zijn dichte en gemengde structuur beslist een voordeel is wat energetische doeltreffendheid betreft en ook op het vlak van rationaliteit van de infrastructuren voor energiedistributie. Energie besparen betekent dus de rekening verminderen, zich losmaken van de wisselvalligheden van de energieprijzen en streven naar de doelen van Kyoto. Op dat gebied houden de voornaamste oplossingen in Brussel verband met energie. Energie besparen, dat betekent ook de uitgaven voor het verbruik (de energiefactuur) overdragen naar investeringsuitgaven die met de energetische efficiëntie verband houden. Ook daar gaat het om de uitzonderlijke kans om plaatselijke weinig verplaatsbare werkgelegenheid te scheppen. 2. De Ordonnantie over de energieprestatie van gebouwen : wat er verandert! A. Definitie van de energieprestatie van gebouwen De energieprestatie van de gebouwen is de hoeveelheid energie die werkelijk verbruikt of geraamd wordt om tegemoet te komen aan de behoeften in verband met een standaard gebruik van een gebouw. Hierbij komen verwarming, warm water, verkoeling, ventilatie en verlichting kijken. Deze hoeveelheid wordt uitgedrukt in één of meer numerieke indicatoren die voortvloeien uit een berekening, rekening houdend met de isolatie, de technische kenmerken van de installaties, het concept van het gebouw en de ligging ervan in verhouding tot de klimaatparameters, de ligging ten opzichte van de zon en het effect van de aanpalende structuren, de zelfproductie van energie en andere factoren zoals het binnenklimaat, die invloed hebben op de vraag naar energie. B. Een Europese Richtlijn met bijzonderheden voor Brussel De verbetering van de energetische efficiëntie van gebouwen is ook op Europees vlak een belangrijk punt. Ze maakt trouwens in belangrijke mate deel uit van de maatregelen die nodig zijn om het protocol van Kyoto na te leven.
Op 16 december 2002 heeft het Europese Parlement en de Raad van de Europese Unie de Europese Richtlijn over de energieprestatie van gebouwen goedgekeurd. In grote lijnen beoogt deze richtlijn de: - 1 ) Vermindering van het energieverbruik van nieuwe gebouwen in vergelijking met de huidige normen; - 2 ) Vermindering van het energieverbruik van gebouwen met een totale bruikbare oppervlakte van meer dan 1000 m² die grondig gerenoveerd worden in vergelijking met de huidige normen; - 3 ) Introductie van een certificatiesysteem voor de energieprestatie van gebouwen tijdens de bouw, de verkoop of de verhuring ervan; - 4 ) Periodieke controles van verwarmingsketels en airconditioningsystemen. Om die doelstellingen te bereiken, worden in de Ordonnantie tijdens de verschillende bouw- of renovatiefasen (van het ontwerp tot de aanneming van de werf) een reeks stappen, instrumenten,... voorzien om het resultaat dat door de nieuwe reglementering wordt opgelegd te bereiken. Voor de werken: Er worden opleidingen georganiseerd voor de bouwheren en de architecten om hen beter te informeren, te begeleiden en te responsabiliseren voor het naleven in fine van de opgelegde bepalingen. Om het risico op administratieve overlast voor de aannemer of de architect te beperken, moet er vóór de toestemming geen volledig dossier aan de bevoegde autoriteit overhandigd worden. Pas aan het einde van de werken, wanneer het gebouw opgetrokken of gerenoveerd is, zal de energieprestatie berekend en dus gecontroleerd worden. Toch beoogt de Ordonnantie vooral dat er vanaf het ontwerp rekening wordt gehouden met de eisen qua energieprestaties van het gebouw. Daarom werd in de Ordonnantie de verplichting opgenomen om vlak vóór de aanvang van de werken een eerste berekening van de energieprestatie van het gebouw uit te voeren, om zo te controleren of de geplande werken tot de beoogde doelstellingen zullen leiden. Tijdens de werken: Een EPG-raadgever, die voor de aanvang van de werken werd aangeduid, zal de werf opvolgen wat de energetische aspecten betreft en raad geven, om zo na de werken de reële energieprestatie van het gebouw te bepalen; Tijdens de werken zal er een EPG-dossier worden bijgehouden. In dat dossier zullen de gebruikte toepassingen om aan de nieuwe eisen tegemoet te komen en de verschillende uitvoerders die ervoor verantwoordelijk zijn worden opgenomen.
Na de werken: De EPG-raadgever zal bepalen of de nieuwe eisen werden nageleefd. Op basis van het EPG-dossier dat aan de administratie werd overgemaakt, zal deze administratie (Leefmilieu Brussel-BIM) een energiecertificaat afleveren. Gezien de evolutie van de energieprijzen hebben gebouwen die over een dergelijk certificaat voor goede energieprestaties beschikken een onmiskenbaar concurrentieel voordeel in vergelijking met gebouwen die slecht presteren. C. Een Ordonnantie die zich richt op grondige renovatiewerken en nieuwbouw: De EPG beoogt alle gebouwen met uitzondering van : 1 ) Gebouwen met een oppervlakte van minder dan 50 m², behalve wanneer ze een woonfunctie hebben; 2 ) Tijdelijke constructies met een gebruiksduur van maximum twee jaar; 3 ) Plaatsen waar erediensten worden gehouden; 4 ) Industriële sites, werkplaatsen of gebouwen bedoeld voor de landbouw die niet bewoond worden en die niet voorzien zijn van verwarmings- of airconditioninginstallaties of die een lage energievraag hebben. De Ordonnantie zal gedurende een eerste fase betrekking hebben op nieuwe gebouwen en renovaties waarvoor een stedenbouwkundige vergunning nodig is. Omdat door de Ordonnantie de huidige toestand gewijzigd wordt, zal ze een beslissende invloed hebben op de manier waarop architecten de energetische efficiëntie zullen benaderen. Door de Ordonnantie worden de architecten verplicht om na de werken de energieprestatie van het gebouw te testen en dus te controleren of de energetische vereisten worden nageleefd, op straffe van financiële sancties in verhouding tot het energetische oververbruik van het gebouw. Deze werkwijze biedt een kwaliteitsgarantie aan de bouwheren of de opdrachtgevers van renovatiewerken. D. Gevolgen van de EPG een concreet voorbeeld: Ik ben aannemer of architect. Wat verandert er concreet aan de procedures en de aard van de werken om nieuwe gebouwen op te trekken of grondige renovaties uit te voeren? Op administratief vlak verandert er niet veel. De EPG-procedure valt volledig onder de bestaande procedures voor vergunningen. Op operationeel vlak verplicht de EPG de architecten en de bouwheren om meer rekening te houden met de energetische factor tijdens het ontwerp van het gebouw en de uitvoering van de werken, door een verantwoordelijke (EPG-raadgever) aan te stellen die tijdens de werken de energetische aspecten van het gebouw nauwkeurig zal opvolgen.
E. Het activiteitenvolume rond de EPG-procedure betreft alle gebouwen waarvoor een vergunning is vereist: 440 nieuwe gebouwen / jaar 1280 gerenoveerde gebouwen / jaar, waarvan 150 > 1000 m² (grondige renovatie) In totaal 600 000 tot 650 000 m² per jaar! In het algemeen kan de vermindering van het energieverbruik zonder grote investeringen worden doorgevoerd. 3. Gebouwen met goede energieprestaties: een snelle return on investment Een studie van KUL-3E uit 2005, die op mijn vraag werd uitgevoerd, toont aan dat het heel goed mogelijk is om, door gebouwen op een andere manier te ontwerpen, het energieverbruik met 30% terug te dringen, en dat bijna zonder meerkosten (zie bijlage). Maar we kunnen nog verder gaan! Technisch is het mogelijk om passieve woningen te bouwen die zeven keer minder energie verbruiken dan een klassieke nieuwe woning en dat voor een extra kost van slechts 10% die in minder dan tien jaar kan worden terugverdiend (te meer omdat de energieprijzen stijgen). Daarom ligt er sinds begin 2007 een premieregeling van 100 / m² klaar. 4. Begeleidende maatregelen voor de EPG Opleidingen voor architecten Nieuwe beroepen: de bouw- en renovatiesector in Brussel kan 25 000 betaalde arbeidsplaatsen scheppen en heeft een potentiële omzet van 900 miljoen per jaar! Energiepremies (zie hierboven). Tegen eind 2007 wil Minister Evelyne Huytebroek ook een aantal financiële instrumenten ontwikkelen die de keuze voor investeringen in goede energieprestaties moeten vergemakkelijken. Besluit Als er in Brussel een sector is waar wij op korte termijn een drievoudige winst mogen verwachten en de schepping van banen, het tegemoetkomen aan de noden van de Brusselse bevolking en een verbetering van de toestand van het milieu aan elkaar kunnen koppelen, dan is het wel de bouwsector. Onze visie voor Brussel is dus om deze drievoudige winst op milieuvlak, op sociaal vlak en op economisch vlak te gaan gebruiken dankzij de energieprestatie van gebouwen:
De potentiële winst die de verbetering van de energetische efficiëntie van gebouwen kan opleveren is enorm. De inwerkingtreding van deze ordonnantie vormt het begin van revolutionaire veranderingen in de bouw- en renovatiesector die het hele Brusselse Gewest ten goede zullen komen. In het licht van de hoge werkloosheidscijfers en het structurele tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten vormt de schepping van lokale arbeidsplaatsen in beroepen die aan energieprestaties gelinkt zijn een niet te missen kans. De halvering van de directe CO2-uitstoot afkomstig van de verwarming van gebouwen zou de totale CO2-uitstoot in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met 35% doen verminderen in vergelijking met 1990. Tegenwoordig kan niemand nog de vaststelling weerleggen : wat klimaat en energie betreft zijn we met spoedgevallen bezig. We kunnen handelen. Technisch en economisch. Brussel ombouwen tot een efficiënte stad op het vlak van energie zal vele decennia in beslag nemen. We hebben de plicht er nu meteen aan te beginnen. Er is al teveel tijd verloren. De tijd van toespraken is voorbij! We hebben individuele en collectieve daden nodig. Met deze Ordonnantie zou alles sneller moeten kunnen gaan. Het is een kostbaar instrument en ik wil alle overheidsinstanties (gemeenten, sociale woningen, Federale Staat, Europa...) en ook privé-instellingen aansporen om mee te doen aan een optimale energetische prestatie in de bouw of de renovatie van bouwwerken alsook in het beheer ervan.