patiënteninformatie longfunctieonderzoek De taak van de longen is het lichaam van zuurstof te voorzien en koolzuurgas uit het lichaam te verwijderen. Soms kan deze functie (tijdelijk) verstoord zijn. Om dit vast te kunnen stellen heeft uw arts in overleg met u een longfunctieonderzoek aangevraagd. De werking van de longen kan met behulp van verschillende testen worden vastgesteld. De keuze van de testen hangt samen met de aard van de klachten en de kwaal die daarbij mogelijk een rol speelt. In deze folder geven wij u informatie over de gang van zaken voor, tijdens en na het onderzoek. Uw afspraak In verband met het afsprakenprogramma verzoeken wij u vriendelijk om op tijd te komen. Bent u verhinderd, geeft u dit dan zo spoedig mogelijk door aan de Longfunctieafdeling via telefoonnummer (020) 599 30 42. U kunt ook online afspraken maken, wijzigen of afzeggen via www.olvg.nl. Wij maken u erop attent dat de afdeling Longgeneeskunde een wegblijftarief hanteert. Dit houdt in dat bij het niet tijdig afzeggen van uw afspraak (minimaal 24 uur van te voren) er 40, per afspraak in rekening wordt gebracht. U kunt deze factuur niet declareren bij uw zorgverzekeraar. Voor een eventuele vervolgafspraak dient de rekening te zijn voldaan.
Patiëntenpas Indien u nog geen patiëntenpas van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis heeft, laat u dan vóór uw afspraak bij de Inschrijfbalie bij de hoofdingang een pas maken. Dit kan ongeveer tien minuten duren. Op de patiëntenpas komt uw foto te staan. Deze foto wordt ter plekke bij de Inschrijfbalie gemaakt. Heeft u wel een patiëntenpas maar zijn uw gegevens gewijzigd, geeft u dit dan door bij de balie van de Longfunctieafdeling. Waar meldt u zich Het onderzoek vindt plaats op de Longfunctieafdeling, locatie Oosterpark. U vindt de Longfunctieafdeling door vanaf de hoofdingang de borden functieonderzoek te volgen. Vervolgens gaat u met de lift of de trap naar de 1e etage. Wij verzoeken u zich bij de balie Longfunctie te melden. Het onderzoek Voorbereidingen thuis U kunt voor het onderzoek gewoon eten en drinken. U kunt het beste gemakkelijke schoenen en ruimzittende kleding dragen. Gebruikt u medicijnen? Neemt u die dan gewoon in tenzij de arts die het onderzoek heeft aangevraagd u duidelijke instructies heeft gegeven dit tijdelijk niet te doen (zie kopje Histamine provocatie test op pagina 4). Het onderzoek De longfunctieassistent meet uw lengte en gewicht. In principe zijn alleen de aangekruiste testen voor u van toepassing. Het kan echter voorkomen dat de longarts of longfunctieassistent tijdens het onderzoek besluit om een test toe te voegen of om een test minder te doen. Of dit gebeurt en welke test dat is, hangt volledig af van uw longfunctie. Het ondergaan van longfunctieonderzoek is niet pijnlijk, maar kan wel als vermoeiend ervaren worden. Voor het verkrijgen van betrouwbare resultaten is uw inzet echter van doorslaggevende betekenis. Bij iedere longfunctietest ademt of blaast u via een mondstuk in een longfunctieapparaat. Met een klemmetje wordt uw neus dichtgehouden om te voorkomen dat u door uw neus ademt. De longfunctieassistent voert de testen uit. Alleen de aangekruiste onderzoeken zijn voor u van toepassing Spirometrie Met deze test wordt bepaald hoeveel lucht u maximaal in en uit kan ademen. Verder wordt gekeken hoeveel lucht u per tijdseenheid kan uitblazen of inademen. De assistent vraagt u een aantal keer maximaal diep in en uit te ademen en maximaal snel in en uit te ademen. 2
Meestal herhaalt hij de test na het toedienen van een luchtwegverwijdend medicijn. Na toediening hiervan wacht u tien minuten waarna gemeten wordt of dit medicijn effect heeft gehad. Diffusie Tijdens deze test onderzoeken we hoeveel zuurstof er per tijdseenheid wordt doorgegeven van de longen aan het bloed. Na geheel te hebben uitgeblazen ademt u zo diep mogelijk in. Vervolgens houdt u deze ingeademde lucht tien seconden vast. Daarna blaast u op het teken van de assistent weer uit. Deze test wordt tenminste één keer herhaald. Voor deze test hebben wij het hemoglobinegehalte van uw bloed nodig. Indien dit niet bekend is of langer dan twee weken geleden is bepaald in het OLVG, vragen we u een beetje bloed af te laten nemen bij het Laboratorium Bloedafname. Residubepaling Door middel van deze test wordt de totale inhoud van uw longen bepaald. De assistent vraagt u rustig te ademen door een longfunctieapparaat terwijl u rustig zit. Daarna vraagt hij u maximaal ver uit te blazen en vervolgens weer volledig in te ademen. Hierna ademt u weer drie tot acht minuten in uw eigen tempo verder. Bodyplethysmografie Met deze test wordt de doorgankelijkheid en de weerstand van uw luchtwegen gemeten. U neemt plaats in een doorzichtige cabine. Via een microfoontje instrueert de assistent u hoe snel en diep u moet ademhalen. Hij vraagt u enkele seconden te ademen door een mondstuk, dat met een klepje gesloten wordt. Meestal herhaalt hij de test na het toedienen van een luchtwegverwijdend medicijn. Na toediening hiervan wacht u tien minuten waarna gemeten kan worden of dit medicijn effect heeft gehad. Bloedgasanalyse en capnografie Door middel van een bloedgasanalyse wordt onder andere de hoeveelheid zuurstof, koolzuurgas en de zuurgraad van het bloed gemeten. Deze waarden zeggen iets over het functioneren van uw longen. Hiervoor is het nodig om bloed uit uw slagader te onderzoeken, omdat dit bloed in de longen van zuurstof is voorzien. De longarts neemt wat bloed af uit een slagader van de pols of elleboog. Dit noemen we ook wel een arteriepunctie genoemd. Na de arteriepunctie legt de arts een drukverband aan op de plaats waar u bent geprikt. Dit moet enige tijd blijven zitten (minimaal een uur) om het ontstaan van een hematoom (blauwe plek) zoveel mogelijk tegen te gaan. Hierna verwijdert u thuis zelf het drukverband. 3
Soms moet u tijdens deze bloedafname door een mondstuk ademen dat verbonden is met een capnograaf. Dit is een apparaat dat de hoeveelheid koolzuurgas in uw uitademingslucht meet. U ademt rustig in en uit. Op aanwijzing van de assistent ademt u vervolgens maximaal uit. Op deze manier kunnen we het koolzuurgasgehalte in de uitademingslucht vergelijken met het koolzuurgasgehalte in het bloed. Histamine provocatietest Deze test wordt meestal pas gedaan als de test spirometrie en soms ook bodyplethysmografie al verricht is, en de uitkomst van deze test(en) uw klachten niet of slechts deels kunnen verklaren. Tijdens een histamine provocatietest wordt de reactie van de luchtwegen gemeten na het inademen van histamine. Histamine is een prikkelende, maar ongevaarlijke stof die door het lichaam zelf ook wordt gemaakt. Het kan vrijkomen bij bijvoorbeeld een allergische reactie. Hierdoor kunnen verschillende klachten ontstaan zoals benauwdheid of hoesten. De test begint met het meten van de hoeveelheid lucht die u maximaal in een bepaalde tijd kunt uitblazen. Als dit bepaald is, ademt u via een apparaat gedurende twee minuten vernevelde histamine in. Hierna moet u op vastgestelde tijden weer een paar keer zo hard mogelijk uitblazen in een longfunctieapparaat. Deze procedure wordt een aantal keer herhaald met een oplopende concentratie histamine. Aan de hand van de meetresultaten kan worden vastgesteld of astmatische klachten bij u kunnen worden opgewekt. Het is dus mogelijk dat u tijdens de test wat benauwd wordt of gaat hoesten. De mate van de eventueel optredende benauwdheid is echter precies datgene wat we willen meten. Na de test krijgt u zonodig een luchtwegverwijdend medicijn toegediend dat de klachten in het algemeen snel doet verdwijnen. Na de test hebben sommige mensen lichte keelpijn, prikkelhoest of last van heesheid. Dit is hinderlijk maar niet gevaarlijk. Deze klachten verdwijnen in de loop van de dag. Medicijnen kunnen van invloed zijn op de histamine provocatietest! In de meeste gevallen is het voor de histamine provocatietest nodig het gebruik van uw longmedicijnen tijdelijk te staken. De longarts bepaalt dit. Hiernaast staat vermeld om welke medicijnen het gaat en hoe lang van te voren u deze niet meer mag innemen. Indien u (ook) andere medicijnen gebruikt dan voor uw longen of luchtwegen, blijft u die dan gewoon gebruiken. Raadpleeg bij twijfel altijd uw longarts via de polikliniek Longgeneeskunde, telefoonnummer (020) 599 30 42. 4
Luchtwegverwijders: Stoppen:... uur van te voren. Antihistaminica: Stoppen:... uur van te voren. Inhalatie steroïden: Stoppen:... uur van te voren. Overig: Stoppen:... uur van te voren. Duur van het onderzoek De duur van het onderzoek is per persoon verschillend. Afhankelijk van de longfunctietesten die u moet ondergaan, en het gemak waarmee u deze kunt uitvoeren, duurt het een half tot anderhalf uur. De uitslag De arts die het onderzoek heeft aangevraagd, krijgt binnen zeven werkdagen de uitslag van het onderzoek. Opmerkingen of klachten Wij doen er alles aan uw bezoek aan ons ziekenhuis zo goed mogelijk te laten verlopen. Het kan echter voorkomen dat u niet tevreden bent. Wij raden u aan uw opmerkingen of klachten direct te bespreken met de betrokkene(n) of de leidinggevende van onze afdeling. Andere mogelijkheden vindt u in de folder Klachtenopvang en behandeling. Deze folder is verkrijgbaar op de afdeling, bij het Voorlichtingscentrum of via www.olvg.nl. 5
Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, neemt u dan contact op met de Longfunctieafdeling. Deze is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 12.00 en van 13.00 tot 16.00 uur via telefoonnummer (020) 599 30 42. U kunt ook de website www.olvg.nl raadplegen. 6
Ruimte voor aantekeningen 7
onze lieve vrouwe gasthuis amsterdam locatie oosterpark oosterpark 9 locatie prinsengracht prinsengracht 769 postadres postbus 95500 1090 hm amsterdam telefoonnummer (020) 599 91 11 website www.olvg.nl Redactie en uitgave Communicatie en Patiëntenvoorlichting juni 2008/longgeneeskunde/301-135 algemene voorwaarden op behandelingen in het olvg zijn de algemene voorwaarden van het olvg van toepassing zie www.olvg.nl