Andalusië Spanje Andalusië Spanje EUROESE GEMEENSCHA Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling Almería Cádiz Córdoba Granada Huelva Jaén Málaga Sevilla H
I N H O U D Inleiding 1 Een eerste kennismaking met Andalusië 2 Het territorium, het klimaat, voorzieningen 2 Geschienis 4 El legado andalusí (Het Andalusische erfgoed) 6 Kunstbezit 6 Natuurbezit 9 Een tocht door provincies en hoofdsten van Andalusië 10 Almería 10 Cádiz 15 Córdoba 21 Granada 26 Huelva 33 Jaén 38 Málaga 43 Sevilla 49 Recreatie en cultuur 54 Nuttige gegevens 61 Atlantische Oceaan Voorpagina: Zuherosstraat. Córdoba Achterpagina: Urtizicht op zee. El Rompido. Huelva Een publicatie van: Turespaña Secretaría Estado Turismo y Comercio Ministerio Industria, Turismo y Comercio Lissabon ortugal Madrid Andalusië Ceuta Ierland Dublin Golf van Biskaje Tekst: Manuel érez Rodríguez Foto s: Fotografisch archief TURESAÑA SANJE Melilla Verenigd Koninkrijk Lonn arijs Frankrijk Midllandse Zee Druk: EGRAF, S.A. D.L. M. 35551-2006 Vertaling: Roland Bakker NIO: 704-06-007-5 Grafisch ontwerp: &L MARÍN Gedrukt in Spanje 5 e Auflage Inleiding Historie, kunst en natuur. In ze drie woorn kunnen we essentie samenvatten van Andalusië, een van warmste streken van Europa. Van oudsher heeft regio immer een sterke aantrekkingskracht uitgeoefend op reiziger. De zuidgrens van ze, qua inwonertal en qua oppervlak twee na grootste, autonome gemeenschap van Spanje, ligt op het raakvlak van twee continenten en vormt het ontmoetingspunt tussen Afrika en Europa. Het contrastrijke landschap biedt een goedaardig klimaat, lange en goudgele strann, scherpe bergkammen en immense vlakten met dorpen en sten van grote monumentale rijkdom. De kusten van Andalusië kijken uit zowel over Midllandse Zee als over Atlantische Oceaan. Vijf van acht provincies liggen aan het water, en rest vormt het Andalusische binnenland. Sevilla is hoofdstad van ze regio die een bevolking heeft van meer dan 7.300.000 inwoners. De stad ligt omarmd door Guadalquivir, een rivier die Andalusië van oost naar west in tweeën elt; het meest beken symbool van Sevilla is Giralda, toren van kathedraal. Het Alhambra, een van meest bezochte monumenten ter wereld, staat in Granada. De Mezquita is het intiteitssymbool van 1 Córdoba. De moorse citallen vormen het kenmerk van Almería en Málaga. De baai, la bahía, staat symbool voor Cádiz en het getijngebied, la marisma, is het kenmerk van Huelva. De olijfboom vertegenwoordigt Jaén. Maar aantrekkingskracht van Andalusië schuilt niet alleen in provinciale hoofdsten. Elk van streken kent zijn eigen bekoring. Zonneban op zachte zandstrann, wintersporten in het meest zuilijke wintersportgebied van Europa of wegduiken in geschienis van ou kerken en paleizen die in alle uithoeken van het gebied verscholen liggen, zijn slechts enkele van talloze mogelijkhen die Andalusië te bien heeft. Voortgestuwd op golven van onze morne tijd, biedt streek een goud geoutilleer infrastructuur. Het is ook voor meest veeleisen bezoeker niet moeilijk om zich tevrengesteld te zien, met tradities als tauromachie of flamencomuziek, en een gastronomie uit bergen en zee die je niet snel vergeten zult.
Een eerste kennismaking met Andalusië Het territorium, het klimaat, voorzieningen Andalusië beslaat het hele zuin van Spanje en is twee na grootste autonome gemeenschap van het schiereiland. Met zijn acht provincies beslaat het gebied in totaal 87.268 vierkante kilometer. Een oceaan en een zee omspoelen kusten: woelige Atlantische Oceaan breekt haar golven op kusten van Huelva en Cádiz en lauwwarme Midllandse Zee kabbelt aan strann van Málaga, Granada en Almería. De streek grenst noorlijk aan Extremadura, Castilla-La Mancha en Murcia, en in het westen aan ortugal. Cazorla. Jaén Via kloof van Despeñaperros gaat u van Spaanse Meseta in richting van Guadalquivir. Na kloof komt u langs een lang gebergte, Sierra Morena, dat ruggegraat vormt van provincies Jaén, Córdoba, Sevilla en Huelva. Aan zuidzij daarvan ligt het dal van langste en waterrijkste rivier van Andalusië, Guadalquivir, die vanaf Sevilla bevaarbaar is. De laagstgelegen gronn van streek omvatten getijngebien die erg geschikt zijn voor gewassen die veel water behoeven. Het Andalusisch gebergte bereikt in Sierra Nevada twee van hoogste toppen van heel Spanje: Mulhacén (3.481 meter) en Veleta (3.398 meter). De uitlopers gaan tot aan het berggebied van Ronda en streek van Axarquía. Bij Granada ligt hoogvlakte van Baza en Huéscar en Almería wordt merenels in beslag genomen door Desierto Tabernas, Europa's enige woestijn. Andalusië omsluit vele sterk verschillen gebien met elk een eigen microklimaat. Aan kust worn meer dan 3000 zonne-uren per jaar gemeten. We bevinn ons hier dan ook in een van warmste arque Natural Cabo Gata-Níjar. Almería streken van heel Europa. Het lauwe Midllandse-Zeeklimaat zorgt voor warme en droge zomers en gematig winters, met wisselvallige neerslag. Ook hierin is Andalusië contrastrijk; bijna totale afwezigheid van regen in bijvoorbeeld woestijn van Tabernas steekt scherp af bij hoge regenval in bergen van Grazalema, een van natste streken van Spanje. Maar er is meer: alpenkou van Sierra Nevada vormt een schril contrast bij het zachte klimaat aan Costa Tropical: binnen 33 kilometer kun je er van min tien naar plus tweeëntwintig gran gaan, en dat binnen één enkele provincie: Granada. Andalusië heeft een wijdvertakt net van wegen, autobanen en tolwegen. De Autovía Andalucía, N-IV, gaat vanaf Meseta door kloof van Despeñaperros naar Córdoba, Sevilla en Cádiz, langs belangrijkste sten aan oevers van Guadalquivir. De A-92 verbindt Sevilla en Granada met Murcia, en Autopista l Quinto Centenario gaat van Andalusische hoofdstad naar Huelva. Ook vanuit Sevilla gaat N-630 die loopt tot in Extremadura. De snelweg Bailén-Granada doorkruist Jaén en snelweg van Mediterráneo verzorgt verbindingen langs kust. Ook het spoorwegnet is goed vertakt. Door Andalusië rijn enkele van drukst bezette treinen van Spanje, waaronr AVE, hogesnelheidslijn die Sevilla verbindt met Madrid. Twee internationale luchthavens, ablo Ruiz icasso in Málaga en ablo in Sevilla, vormen toegang voor het merenel van binnenvliegen bezoekers. Bovendien zijn er luchthavens van Córdoba, Almería, Granada en Jerez la Frontera die 2 3
verbindingen verzorgen met rest van Spaanse provinciehoofdsten. De belangrijkste zeehaven van Andalusië is Algeciras. Daarna komen die van Almería, Motril, Cádiz, Huelva, Málaga en Sevilla. Tenslotte telt Andalusische kust maar liefst 38 jachthavens. Geschienis Volgens legen brak klassieke held Hércules Europa los van Afrika, waardoor Midllandse Zee en Straat van Gibraltar ontstonn. Deze zoon van Zeus werd daarmee een belangrijk symbool en siert tot op hen samen met twee mythische zuilen het wapen van groen-witte Andalusische vlag. Andalusië wekte al bijzonre belangstelling onr meest primitieve volken. Veronrsteld wordt dat eerste bevolking in het Neolithicum vanuit Noord-Afrika via Andalusië Europa is binnengetrokken. De Tartessische beschaving heerste in ze regio vanaf Bronstijd. Vervolgens domineern er Iberiërs. Rond 1100 v. Chr. zoun Feniciërs er Gas, het huidige Cádiz, stichten, beschouwd als oudste stad van Europa. Bolonia. Cádiz Grieken en Carthagers volgn elkaar op. Maar het zou in r eeuw v. Chr. zijn dat Rome, Baetica als wingewest inlijf bij het Romeinse Rijk. Zeven eeuwen lang zou ze provincie metalen, olie, graan en wijn aanleveren. In ruil daarvoor kreeg het een taal en een soli infrastructuur. In Baetica zoun Trajanus en Adrianus worn geboren, twee van meest illustere keizers van het Romeinse rijk. Met onrgang van het Romeinse rijk vestign zich in 411 n. Chr. Vandalen van boven Rijn in het Dal van Guadalquivir. Hun verblijf zou kortstondig zijn. In 711 stak Islam er kop op en daarmee brak een nieuwe bloeitijd aan. Acht eeuwen Arabische beschaving zoun Al-Andalus maken tot meest welvaren, geavanceer en verfijn cultuur van Westerse wereld. Het Kalifaat van Córdoba was het centrum van rijkdom en wetenschap, en hiervan zijn nog steeds overblijfselen terug te vinn in elk van acht Andalusische provincies. De uiteinlijke politieke versnippering van ze cultuur moedig christelijke koningen aan tot voltooiing van Reconquista. In 1212 behaaln christelijke troepen in Navas Tolosa, ten noorn van Jaén overwinning. In 1236 viel Córdoba en in 1248 Sevilla. Maar het koningshuis van Castilië zou nog twee eeuwen moeten wachten totdat finitief afgerekend kon worn met moorse aanwezigheid op het Iberische schiereiland. In 1492 trokken Katholieke Koningen Granada binnen om er laatste moorse monarch, Boabdil, te verstoten. Datzelf jaar zoun vanuit haven van alos la Frontera drie karvelen uitvaren onr leiding van Christophorus Columbus. Hiermee werd een begin gemaakt met ontkking van Amerika. Grot van La Menga. Antequera. Málaga Voor Sevilla zou 16 eeuw het meest welvaren tijdperk inluin. 150 Jaar lang was het toenmalige Hispalis het economisch midlpunt van wereld. Zijn havens wern aangedaan door schepen afgelan met zilver en goud. Deze rijkdom vond zijn weerslag in indrukwekken gebouwen, kerken en monumenten die hen ten dage nog te bezichtigen zijn. De daarna volgen eeuwen brachten Andalusië zowel licht als duisternis. De romantische reizigers van begin 19 eeuw tekenn tal van tegenstellingen op. De 19 eeuw werd ingeluid met Onafhankelijkheidsoorlog. De Andalusiërs wisten Napoleontische opmars te stuiten bij Cádiz. In 1808 zoun Spaanse troepen overwinning behalen op Fransen in slag van Bailén. In ze woelige tijd, werd in 1812 eerste Spaanse Grondwet aangenomen. Karveel. La Rábida. Huelva 4 5
Andalusië is tegenwoordig een welvaren streek, waarvan economie is gebaseerd op industrie, landbouw en het toerisme. In 1981 werd het Autonoom Statuut aangenomen. Het arlement van Andalusië is het instituut waarin wens van het volk wordt vertegenwoordigd, en Raad van Andalusië is het orgaan van autonome regering. De routes van El Legado Andalusí El Legado Andalusí, het 'Andalusisch erfgoed', is een toeristisch en cultureel project dat is opgezet om historische kenmerken uit vergetelheid te halen van een beschaving die geduren meer dan acht eeuwen het zuilijk el van het Iberische schiereiland bevolkte. El Legado Andalusí heeft zijn zetel in Corral l Carbón, in Granada; organisatie heeft zeven toeristische routes uitgezet die alle acht provincies van Andalusië doorkruisen. We noemen in het bijzonr 'route van het kalifaat of Ruta l Califato, tussen Córdoba en Granada langs witgepleister dorpjes en door bescherm natuurgebien als Sierras Subbéticas; Ruta Washington Irving, vernoemd naar 19-eeuwse avonturier uit VS, tussen Sevilla en Granada, langs dorpen met een markant Arabisch verlen als Carmona, Antequera of Loja; en route van Nasrin, Ruta los Nazaríes, tussen Navas Tolosa, provincie Jaén, en Granada, langs monumentale sten als Úbeda en Baeza. www.legadoandalusi.es Kunstbezit De archeologische vindplaatsen die in Andalusië bewaard zijn gebleven zijn het stilzwijgend bewijs van het belang van streek voor eerste inwoners. De stammen van het Neolithicum vestign zich in het Guadalquivirdal. In anre zones, zoals Antequera (Málaga), zijn indrukwekken dolmens te zien, sterk gelijkend op die van het Sevillaanse stadje van Valencina la Concepción, of het dorp Trigueros, uit Huelva. Gas, het huidige Cádiz, werd gesticht door Feniciërs. Uit die cultuur zijn fantastische sarcofagen gevonn die nu tentoongesteld zijn in het museum van Cádiz. In Jaén vestig zich Iberische beschaving, een pre-romeins volk met georganiseer hanlsactiviteiten. Het museum van Jaén herbergt buitengewoon waarvol beeldhouwwerk. Resten van Romeinse wereld zijn te bezichtigen op archeologische vindplaatsen van Itálica en Carmona, in provincie Sevilla. Het islamitisch erfgoed is over heel Andalusië verspreid maar is het sterkst aanwezig in sten Granada en Córdoba. Het Alhambra en Mezquita, verklaard tot werelrfgoed, zijn twee van 's werelds meest bezochte historische monumenten. Moskeeën, kastelen en moorse uitkijktorens liggen over het hele Andalusische gebied verstrooid als herinnering aan rijkdom die geduren acht eeuwen Kathedraal. Sevilla heerste op dit kruispunt van islamitische en christelijke culturen. De binnenkomst van Katholieke Koningen bracht een belangrijke groei met zich mee van gotische gebouwen en monumenten. Jaén, ooit ingang voor christelijke legers, was eerste onr plaatsen die nieuwe artistieke stromingen zou omhelsen. In sten als Úbeda en Baeza wern tal van kerken en paleizen, herenhuizen en openbare gebouwen opgetrokken die in loop r jaren stijlkenmerken van Renaissance zoun overnemen. 6
Het zou echter in Sevilla zijn waar gotiek zijn ware hoogtepunt bereikte. Het beste voorbeeld daarvan is Kathedraal, een enorm bouwwerk uit nadagen van Andalusische Midleeuwen. De Renaissance weerspiegelt zich op hoofdpleinen van vele sten uit provincies Jaén en Granada. Het paleis van Karel V in Granada, gebouwd binnen muren van het Alhambra, of kathedraal van Jaén zijn meest tekenen voorbeeln van ze architectuur. Voor wat betreft barok, kunnen we niet heen om rijkdom van plaatsen als Ecija of Carmona, in provincie Sevilla. Tientallen tempels, conventen en kloosters wern in ze stijl gebouwd over het hele Andalusische grondgebied. Het karthuizerklooster, la Cartuja, in Granada is, hoewel uniek, niet het enige voorbeeld. In Cordobese plaatsen riego en Lucena zijn sacramentshuisjes van, respectievelijk, Maria-ten- Hemelvaart en Heilige Mattheüs bewaard gebleven, rijkelijk geornamenteerd en ware pronkstukken. De koloniale architectuur die zich, dankzij uit Amerika aangebrachte rijkdommen, sterk De Mezquita. Córdoba verspreid door heel Andalusië, is terug te vinn in het West-Indisch Archief, te Sevilla, het klooster van La Rábida in Huelva, of Kathedraal van Cádiz. De volksarchitectuur sluit nauw aan bij witte boerenhoven uit het Andalusische platteland. Stierenvechtersarena's als die van Ronda vormen zogenoem romantische architectuur. In 20ste eeuw zou Andalusië meegaan met nieuwe Europese architectonische stromingen. Industriële ontwerpen, art nouveau, historistische en morne architecturen zijn overal in gemeenschap te vinn. De wereldtentoonstelling van 1992 liet Sevilla een rijke verzameling na. Natuurbezit 17 rocent van het Andalusische grondgebied is gecatalogeerd als beschermd natuurgebied. De regio heeft twee nationale parken, Doñana en Sierra Nevada, en tweeëntwintig natuurparken verspreid over kust en binnenlann. Verr bezit gemeenschap 28 natuurreservaten, merenels wetlands met bescherm flora en fauna. Tenslotte komen op ecologische kaart van Andalusië nog zo'n rtig gewone natuurgebien voor, waaronr enkele geologisch bijzonr waarvolle plekken. Doñana en Sierra Nevada wern door UNESCO verklaard tot Biosfeerreservaat, een predikaat dat tevens werd verleend aan vijf anre natuurbeschermingsgebien: Nationaal park van Sierra Nevada. Granada Sierra las Nieves, in Málaga; Sierra Grazalema, in Cádiz; Cabo Gata, in Almería; las Marismas l Odiel, in Huelva, en Cazorla, Segura y las Villas, in Jaén. Het laatstgenoem is het grootste van heel Spanje en het op twee na grootste van Europa. Een groot el van het Andalusische natuurbezit ligt in het kustgebied. Dit geldt bijvoorbeeld voor het natuurpark van Cabo Gata-Níjar, in Almería, Bahía Cádiz, in Cádiz, of het nationaal park Doñana. De kust wordt onrvereld in vier kuststroken of Costas: in Almería, Costa Almería, in provincie Granada, Costa Tropical, en in Málaga, Costa l Sol; in provincies Cádiz en Huelva ligt tenslotte Costa la Luz. 8
Clarín Een tocht door provincies en hoofdsten van Andalusië Almería Mariyat, Arabisch voor 'uitkijkpunt over zee', was in tijd van het Kalifaat van Córdoba een van belangrijkste havens van Islamitische wereld. Het moorse fort of alcazaba (1) op een hoge rotspunt getuigt nog van grootsheid die stad (nu 169.509 inw.) ooit ken. De vesting bekroont nog immer ze plaats waar we stijlen en invloen terugvinn van nabije Noord-Afrikaanse kust. Dit duizend jaar ou bolwerk is het grootste van op het schiereiland gebouw Arabische forten. De verdigingsmuren omsluiten prachtige tuinen en ruime vertrekken aan voet van hoge torens als die van Homenaje. Vanaf nabije heuvel, Cerro Cristobal (2), heeft men een prachtig uitzicht over omgeving. 10 Aan voet van Alcazaba ligt eigenlijke stad. Het moorse karakter weerspiegelt zich nog in oudste wijken. De kathedraal (3) was oorspronkelijk bedoeld als verdigingswerk. Vandaar het soli uiterlijk met vier torens en minuscule raampjes. De grove buitenkant staat in schril contrast met harmonie van het interieur. Het hoofdaltaar is gotisch, het koor plateresk, en altaarstukken van kapellen zijn uitgevoerd in barok. Naast kathedraal staat het nonnenklooster Convento las uras (4) en het Bisschoppelijk paleis (5). Niet ver daarvandaan staat bij haven het Koninklijk Ziekenhuis (6) met een prachtige achttien-eeuwse neoklassieke voorgevel. Het artistiek patrimonium van Almería omvat een aantal kerken, zoals die van Juan (7) die is gebouwd op resten van een voormalige moskee. Daarbinnen is nog 'mihrab' bewaard gebleven, bidnis waarnaar moskeegangers hun geben richtten. Moors fort arque Ramón Castillo érez Reducto C. Ilfonso C. avia Antón C. General MAR 1 Antón Luque Chafarinas Juan 7 ta Cruz Alborán Andén N Joaquín tiesteban Alborán Descanso edro Jover M. Cepero la Reina Hércules Arráez Velázquez Alicante ósito Vieja Ayuntamiento Duimovich latón Lectoral Sirvent la Catedral ASEO DE SAN LUIS MEDITERRÁNEO 0 100 200 300 m AÑO 2005 Barranco Bolas arque Nicolás Salmerón Bij aseo Almería (8) staat het Teatro Cervantes (9) en koopmanskring, Círculo Mercantil. Een straat hogerop staat aan het Alfonso XIII (10), Basílica Nuestra Señora l Mar (11), een kunsthistorisch monument, gewijd aan schutsvrouw van Almería. De Rambla Belén (12) scheidt ou stad van het nieuwe el. Aan het eind van ze boomrijke straat ligt haven. Hier vindt industriële architectuur zijn uitdrukking in bijzonre gebouwen als 2 6 4 5 3 Lope Vega Mariana C. Cádiz Bendicho Regocijos Ferico Tiendas Real Eduardo érez tísima Trinidad aseo Coches Costa Arriaza Castro Avenida Trajano Campos ablo Iglesias Magistrado Domínguez Gran Capitán AntonioVico Montes Infanta l Carmen General Ricardos C. d. Arapiles Inmaculada Alfareros Rambla uerta CALLE urchena Manuel érez García Flores Alfonso XIII adre Luque Marqués Heredia. Cazano Jesús ercebal General Católicos Reyes la alma Cruces C. la Judia González Garbín Tamayo Gral. Segura Javier Navarro Rodrigo Avenida Vilches la Terriza C. Juan Lirola z Cantares Murcia ALCALDE MUÑOZ RAMBLA DEL OBISO ORBERA ASEO DE ALMERÍA Castelar edro Careaga Campomanes 11 10 11 Álvarez Castro Gerona López Falcón Martínez REINA REGENTE Noria Las C. Marcos 9 8 CARRETERA DE Zaragoza Minero C. Leonardo Rafael Alberti Hermanos Machado Avenida Ferico García Avenida Ferico García Lorca C. Canónigo GRANADA Amistad Lorca C. José Artes Arcos Molina Alonso RAMBLA DE BELÉN 13 1 Alcazaba 2 Cerro Cristobal 3 Kathedraal 4 Convent van Las uras 5 Bisschopspaleis 6 Koninklijk Ziekenhuis 7 Iglesia Juan 8 aseo Almería 9 Teatro Cervantes 10 Alfonso XIII 11 Basiliek van Nuestra Señora l Mar 12 Rambla Belén 13 Mineraalka 14 Strand van Zapillo Toeristeninformatie arkeerterrein ostkantoor olitie 12 14
Rambla Belén Kathedraal Strand van Zapillo Los Escullos Aguadulce. Almería mineraalka (13), een bouwwerk in staalstructuur. Het strand playa l Zapillo (14), is het drukst bezochte en ligt aan dichtstbevolkte wijk van Almería. www.dipalme.org www.almeria-turismo.org NATUURARK VAN CABO DE GATA-NÍJAR Het natuurpark van Cabo Gata-Níjar ligt aan oostkant van Golf van Almería. 45 Kilometer maaglijke kust beheerst er een vulkaanlandschap waarvan hoogste toppen liggen binnen Sierra Gata, een bergketen die dient als natuurlijke beschutting tegen regenwolken. Binnen het woestijnachtige landschap vinn we wanlen duinen, zoutveln en verborgen baaitjes. De bekendste strann zijn Los Genoveses of Mónsul, en Arco, bij het dorp Los Escullos, of eñón Blanco, nabij het Eiland van Moor, La Isleta l Moro. De vuurtoren van Cabo Gata, staat naast het uitkijkpunt Mirador las Sirenas, op zuilijkste heuvel van het park. Van hieruit loopt een weg naar José, een vissersdorpje in het park, van waaruit meeste van routes beginnen. In Las Amolaras staat midn in een steppengebied het bezoekerscentrum. Vanuit het plaatsje Miguel Cabo Gata loopt een weg naar het vissersdorp La Almadraba Monteleva. Grote zoutbergen stapelen zich op net buiten het plaatsje. Hier dichtbij staat een vogelwachtershuisje van waaruit men een grote verscheinheid aan watervogels kan observeren die tijns trek gebruik maken van waterplassen. DE KUSTSTROOK De hele kust van Almería wordt in beslag genomen door uitgestrekte kasgebien waar het hele jaar door allerlei soorten fruit en groenten worn geteeld. In Campo Dalias, aan westzij van Almería, ligt Adra met een in zomer zeer druk bezochte jachthaven. Fijne zandstrann als dat van Balanegra of Balerma strekken zich uit tot aan toeristencomplexen als Almerimar, ten zuin van El Ejido. Een landschap van zoutveln voert ons naar Roquetas Mar, waar blik van bezoeker gevangen wordt door toren van het Kasteel van Heilige Anna. Verrtrekken langs kustlijn stuiten we op het vissersdorp Aguadulce waar in loop van laatste cennia het woestijnlandschap werd omgetoverd in een witte zee van tuinbouwkassen. Mojácar Cabo Gata 13
De oostkant of 'Levant' is het minst bezochte el. Hier wordt waterlijn onrbroken door eenzame strann en verborgen baaitjes van het Natuurpark van Cabo Gata. Net buiten het bescherm gebied ligt Carboneras, met Noord-Afrikaans aandoen architecturen. Het dorp heeft heel mooie strann als Torre Vieja, Martinicas of Algarrobico. De nabijheid van Woestijn van Tabernas schept een origineel contrast, verscherpt door vegetatie van vijgencactussen, pitas en palmbomen. Tegen een berghelling aangebouwd ligt Mojácar, een van dorpen uit provincie die het meeste respect betoonn voor volksarchitectuur van wit pleisterwerk. Aan voet van het dorp staan nieuwbouwcomplexen aan rand van zee, en verr vinn we hier aan kust visserij- en watersportplaatsjes Garrucha en Vera, met, aan het strand van dit laatste, het grootste naturistencentrum van Andalusië. DE WOESTIJN VAN TABERNAS Het gebergte van Sierra los Filabres, bekend vanwege het sterrenobservatorium van Calar Alto, gaat over in woestijn van Tabernas, enige in zijn soort in heel Europa. Het landschap bood het cor voor talloze Europese Westernfilms. In het hartje van woestijn staan nog enkele complete reproducties van dorpen uit Far-West. Binnen dit onherbergzame landschap liggen enkele zeer waarvolle natuurgebien, waaronr Sierra Alhamilla, het laatste obstakel voordat je bij kust komt, alsme een grillige speling van natuur, karst van Yesos Sorbas. Woestijn van Tabernas Cádiz Cádiz (154.511 inw.) draagt bijnaam tacita plata, het "zilveren kopje". Een lange landtong verbindt stad met het vasteland. Het ou Fenicische Gas vormt zo een schiereiland en is toegangspoort tot achterliggen baai. De 'landpoort', uerta Tierra (1), een 17-eeuwse stadswal, biedt toegang tot ze oudste stad van het Westen. De Kathedraal (2), gebouwd met rug naar oceaan, is een mengsel van barok en neoklassiek. Opvallend is hoge beginnegentien-eeuwse koepel die is bekleed met geel tegelwerk. In crypte ligt het stoffelijk overschot begraven van in Cadiz geboren componist Manuel Falla. Een goed el van aantrekkingskracht van stad schuilt in drukbevolkte pleinen, als dat van Juan Dios (3), van waaruit het witte, neoklassieke Gemeentehuis (4) uitkijkt over haven. leinen als dat van Las Flores (5) en dat van Canlaria (6) zijn zeker een bezoek waard. Op het España (7) staat naast rovinciale Staten, Diputación rovincial (8), het Monument aan het Liberale arlement (9). Verr bezit Cádiz kerken van grote artistieke waar. In tempel van Rosario (10) staan beeln van Servando en Germán, schutspatroons van stad. Daar vlakbij staat aan het la Mina (11) barokke kerk van Francisco (12). De lanen van Apodaca (13) en Marqués Comillas (14) voeren naar Iglesia l Carmen (15), een kerk in sterk koloniale stijl. Vanaf Batería la Canlaria (16), achter ze tempel, heb je een prachtig uitzicht over het druk aan- en afvarend scheepvaartverkeer in baai. In het Oratorio Felipe Neri (17), verklaard tot nationaal monument, werd in 1812 eerste grondwet behanld, waarin voor het eerst het principe van vrijheid en gelijkheid werd vastgelegd. España 15
C. Sopranis Jaraquemada 20 uerta la Caleta Baluarte Mártires AVENIDA Baluarte Capuchinos Balneario la alma Alcina Quesada C. Venezuela AVENIDA Ángel O C É A N O Félix Lubet Baluarte Roque DUQUE Corralón Carros Virgen la alma 18 A T L Á N T I C O 19 1 uerta Tierra 2 Kathedraal DE Vidal CAMO C. Cardoso asquín 21 22 NÁJERA Cruz SUR ARENAL C. 3 Juán Dios 4 Gemeentehuis 5 las Flores 6 la Canlaria 7 España 8 Geputeer Staten ASEO AVENIDA DOCTOR GÓMEZ ULLA CARLOS III C. Coches Gravina Matía la Rosa M. Arteaga Marañón Encarnación Rafael Mercado Central Juan Arboli Botica 9 Monument aan het Liberale arlement 10 Templo l Rosario 11 la Mina 12 kerk van Francisco 13 Alameda Apodaca 1 Torre Sagasta Rosario Cepeda CUESTA B. erez Galdos alacio Justicia Sacramento Hércules Falla Teatro C. Colón C. locia Benjumea l alillero Columela Obispo Urquinaona Teatro Romano 2 Doctor Cobos 4 5 aseo ta Bárbara Torre Tavira Manzanares CALESAS arque Genovés Vea Murgia José 3 17 6 Avda. Sevilla Estación ferrocarril Ancha Mentiro Antonio Cervantes C. Cánovas lcastillo Avenida Ramón ASTILLEROS l C. Carmen Museo. Arqueologico y B. Artes 10 C. Francisco Buenos Aires 11 Zorrilla 12 Ahumada Manuel Rances 8 14 7 13 Carranza 9 15 16 C. HONDURAS Germán UERTO COMERCIAL Nuevo Mundo Filipinas Tres Carabelas uerto Avenida l Descubrimiento N 0 200 400 600 m AÑO 2005 14 Alameda l Marqués Comillas 15 Kerk van el Carmen 16 Batería la Canlaria 17 Oratorio Felipe Neri 18 Strand van La Caleta 19 Kasteel van ta Catalina 20 Kasteel van Sebastian 21 Strand van ta María l Mar 22 Strand van La Victoria Toeristeninformatie arkeerterrein ostkantoor Busstation Treinstation Strand van La Caleta Beken volkswijken zijn ópulo, ta María of La Viña. Vlakbij ze laatste ligt, dicht bij het stadspark arque Genovés, het kleine strand van La Caleta (18) met, aangrenzend, kastelen van ta Catalina (19) en Sebastian (20). Anre strann bij Cádiz zijn dat van ta María l Mar (21) of La Victoria (22), een lang zandstrand bij toegang tot stad. www.dipucadiz.es uerto Sherry. El uerto ta María DE BAAI EN DE KUSTSTREEK Aan baai van Cádiz liggen duizenn jaren ou dorpjes. Het belangrijkste is El uerto ta María, aan monding van Guadalete, waar in ou binnenstad het rtien-eeuwse Castillo Marcos staat. Door een duinlandschap met zandbanken en nnenbossen komen we bij uerto Real, waarvan het ou centrum tot cultuurhistorisch stadsgezicht is verklaard. Anre dorpen aan baai zijn bijvoorbeeld Fernando of Chiclana la Frontera, met, in dit laatste, barokke Kerk van Jesús Nazareno. 16
De kust van Cádiz begint bij lúcar Barrameda, aan monding van Guadalquivir, tegenover het Nationaal ark van Doñana. Deze plaats is beroemd vanwege zijn wijnhuizen, bogas. Vanuit zeemansbuurt Bajo Guía kun je oversteken naar provincie Huelva, die begint aan anre oever. Chipiona is een Maria-bevaartsplaats. Bij het strand staat er het ctuarium van Nuestra Señora Regla. Een lange kuststrook strekt zuidwaarts tot aan Rota, gelegen aan ingang van baai van Cádiz. cti etri, gesticht door Feniciërs, herbergt een van mornste toeristencentra van streek. Nog verr naar het zuin komen we bij dorpen als Conil, Caños Meca of Barbate. Vlakbij Zahara los Atunes liggen goudgele zandstrann als dat van Bolonia, vlak naast Romeinse ruïnes van Baelo Claudia. Zahara los Atunes Tarifa is het meest zuilijke punt van Spanje. Met blik gericht op Noord-Afrikaanse kust kijken we uit over uitgestrekte strann onr een straffe oostenwind. In ou binnenstad staat het Castillo Califal, het kasteel van kalief, gebouwd in moorse tijd. JEREZ DE LA FRONTERA Cádiz is een land van wijnen en paarn. Hiervan getuigt Jerez la Frontera, drukst bevolkte stad van provincie. Veel van wijnhuizen zijn opengesteld voor het publiek, en u kunt er proeven van talloze variëteiten die in ze streek worn gemaakt. In Jerez staat koninklijke ruiterschool, Real Escuela Andaluza Arte Ecuestre waar eens per week, meestal donrdags, wordt schoongeren met kartuizer paarn. Het kunsthistorisch patrimonium van stad vindt zijn belangrijkste vertegenwoordiger in kathedraal van El Salvador, waar schilrijen hangen van Zurbarán. Naast kathedraal staat het Alcázar, uit elf eeuw, als bewaker van voormalige moorse moskee, die na Reconquista werd omgedoopt tot kerk, Iglesia ta María. Vlakbij l Arenal, een van drukste pleinen van stad, staat Iglesia Miguel, met een opmerkelijk altaarstuk. Het in mujarstijl gebouw gemeentehuis, het Cabildo Municipal, staat naast aan stadspatroon gewij Iglesia Dionisio. Jerez la Frontera bezit rijkelijk geornamenteer familiepaleizen van plaatselijke al. Het interieur van het klooster met kerk van to Domingo herbergt ruime rtien-eeuwse claustrums die het hele jaar door worn gebruikt als tentoonstellingsruimtes. De Barrio tiago is een van belangrijkste wijken van Jerez. In ze stad zijn nog flinke muurvlakken bewaard gebleven van ou Arabische Ruiterschool. Jerez la Frontera stadswallen. Een belangrijk punt in wijk is het Juan, waaraan het alacio emartín staat, dat dienst doet als Andalusisch Centrum voor Flamenco, en ranke toren van kerk van tiago. De basiliek van Nuestra Señora la Merced heeft een rijkelijk geornamenteer zilveren beeldnis waar schutsvrouw van Jerez wordt vereerd. www.webjerez.com DE WITTE-DORENROUTE Een rtigtal plaatsjes vormen een van toeristisch meest interessante routes van Andalusië. De "witte dorpen" liggen aan noordkant van provincie Cádiz, in een streek die zich uitstrekt tot aan Serranía Ronda, ten noordwesten van Málaga. Ze maken el uit van het Arabische erfgoed, en meeste zijn gesitueerd op hoge heuvels. Het natuurpark arque Natural Grazalema, bekend 18
vanwege zijn pinsapo (een inheemse nnensoort) ligt in het hartje van route. Aan zuidzij duikt het natuurpark arque Natural los Alcornocales op. De route begint bij Arcos la Fontera, met zijn gotische kerk van Asunción, en een prachtig uitzicht over het rivierdal van Guadalete. Van hieraf begint een aaneenschakeling van witgekalkte dorpen, met steile straatjes en kleine van bloemengeur bezwanger pleintjes. We noemen Bornos, Villamartín, rado l Rey, El Bosque of Benamahoma. Anre dorpen als Ubrique danken hun faam aan het ambachtelijke lerwerk. In Grazalema, aan voet van Sierra l inar, vinn we dichte bossen van kurk- en steeneiken. Er loopt een weg omhoog tot aan uerto las alomas, duivenpas, vanwaar men uitzicht heeft op een bos van inheemse pinsapo's. Zahara la Sierra is een klein dorp dat is opgebouwd tegen een berghelling, met uitzicht over een waterrijk stuwmeer. De route komt verr langs dorpen als Algodonales, El Gástor en Olvera. Dit laatste plaatsje wordt beschouwd als een van mooiste uit streek. Vooral prachtig zijn twee ranke torens van kerk van José en, daartegenover, het Arabisch kasteel. Aangekomen in provincie Málaga, komen we bij anre kleine dorpjes, waaronr Montejaque, Benaoján of Cortes la Frontera met zelf witkalkarchitectuur als plaatsjes uit provincie Cádiz. Medina Sidonia ligt in een enclave ten zuin van witte-dorpenroute. Het plaatsje is beroemd vanwege aanwezigheid van talrijke wil-stierenfokkerijen. In Kerk van la tísima Virgen Coronada zien we een van beste voorbeeln van laat-gotische architectuur uit provincie Cádiz. Vejer la Frontera, ligt op een heuvel op luttele kilometers van kust. In het ou centrum vinn we onr monumenten een Arabisch kasteel, Kerk van El Divino astor, of het ctuarium van Nuestra Señora la Oliva, waarvan het altaar een beeld herbergt uit 16 eeuw. Vejer la Frontera Córdoba De gehele stad Córdoba (318.030 inw.) is verklaard tot werelrfgoed en is dan ook een verplichte halte op route door Andalusië. In 10 eeuw was het hoofdstad van west-islamitische wereld. Het was een rmate grootse stad dat hij kon concurreren met macht en rijkdom van het verre Bagdad. Gelegen aan oever van Guadalquivir, is het zonr enige twijfel meest belangwekken historische gebouw van Córdoba Kathedraal-Moskee (1). Bijna duizend zuilen onrsteunen het dak van ze voormalige Arabische gebedsplaats. Na Reconquista werd aangevangen met bouw, binnen eigenlijke moskee, van een gotische kathedraal die in loop r tijn werd omringd door platereske en barokke monumenten. De Kathedraal-Moskee staat op een rechthoekig grondplan van 23000 vierkante meter en is daarmee op twee na grootste ter wereld. Achter gekanteel muren vinn we prachtige tuinen van het atio los Naranjos (2). Het bisschoppelijk paleis of alacio Episcopal (3) staat precies tegenover een van De Mezquita toegangspoorten van Kathedraal-Moskee. In dit gebouw, dat ruime binnenplaatsen omsluit, is een congres- en tentoonstellingscentrum, het alacio Congresos y Exposiciones, onrgebracht. Als we blik rivierwaarts richten zien we bij triomfboog uerta l uente (4), Votiefzuil van Rafael (5), een van voor Cordobese bevolking meest gelief monumenten. De synagoog of Sinagoga (6), het stierenvechtersmuseum, Museo Taurino, het ou ambachtscentrum of Zoco (7) en Kapel van Bartolomé (8) vormen onrel van het monumentaal geheel dat zich uitstrekt over hele jonbuurt, Juría (9), mooiste wijk van ze stad. Het fort van christenkoningen, El Alcázar los Reyes Cristianos (10), werd gebouwd in opdracht van Alfonso XI. Binnen het fort vinn we prachtig verzorg tuinen met fonteinen en irrigatiekanalen. De zalen in het interieur herbergen Romeinse mozaïeken die doen herinneren aan het belang dat stad ook had onr Romeinse heerschappij. Over Romeinse 20
º RIBERA Mira Avenida Al-Nasir Avenida Avenida la Libertad Avenida los Alonso Equipo AVENIDA DE AMERICA Almogávares Alegría El 57 Molinos Glorieta Llanos l retorio Estación ferrocarril Sabio AV. N 17 AVENIDA AÑO 2005 LAS OLLEIRAS DE 22 CERVANTES AVENIDA MOZÁRABES Bailén Juan Arte Reyes Católicos Cruz Jardines la Agricultura Colón C. Doce Oct. 0 100 200 300 m 1 Mezquita 2 atio los Naranjos 3 Bisschopspaleis 4 uerta l uente 5 Votiefzuil van Rafael 6 Synagoge 7 Ambachtscentrum 8 Kapel van Bartolomé 9 Jonbuurt 10 Alcázar los Reyes Cristianos 11 Romeinse brug 12 Torre la Calahorra 13 l otro AVENIDA REÚBLICA ARGENTINA C. Miguel Benzo 14 Herberg Het Veulen M. Misericordia ta Marina Adarve Boga Los Nieves Lopez Moriscos Costanillas Viejas Zarco alacio Marqués Viana Con riego RONDA DE LOS TEJARES Murallas ta. Rincón Con Osario Montero Juan Imágenes Rejas D. Gome Rufo José Cruz Con Góngora C. Deza AVENIDA GRAN CAITÁN aseo Margaritas Flor-Olivo Feria Moreno Acera Guerrita 21 Caño AVENIDA MEDINA AZAHARA 18 19 Robledo Criado Torres Ruano Girón Alfaros Jardines la Victoria los Camino Roelas Andres A. S. Felipe Eduardo Dato Concepción Gondomar Sastres Gracia Mª S. Maria Auxiliadora Lorenzo ablo Alfonso XII Realejo G. Andrés Claudio Tendillas J. María Doctor Emilio Luque Marcelo Ramón y Cajal RONDA DE LA VICTORIA Maura arque Juan Carlos I Antonio 20 Ocaña Tejón y Marín L. Hoces 16 Francisco Sales Abéjar Muñices Golondrina C. Ménz los Rios Barroso Lopez edro Ayuntamiento Saavedra F. Ruano Buen Domingo Badía AVENIDA CONDE VALLELLANO C. SAN ANTÓN Historiador Dominguez Ortiz Regina Carlos uerta Nueva Isabel II Maese Luis Tomillo Museo CompañíaArqueológico Juan Valera 6 Magdalena Alfonso XII alma Rubio Ceuta CAMO MADRE DE DIOS C. Cruz Ver edro Fernando Rey Heredia Benavente Almanzor Romero Judíos Glorieta Cruz Roja Glorieta Media Luna Alcal Velasco Navarro Manzano 9 8 15 Julio Romero Torres astor 7 Arenillas Cairuán Tomás C. Doctor Doctor Baraguer Museo Julio Romero Torres 13 14 Calreros Agustín Moreno DE RONDA 2 1 4 11 5 3 Torrijos C. HerreroM. G. Frances Con Fleming Barrionuevo M. Roa 15 la Correra 16 Kerk van ablo 17 aleis van La Merced 18 la Dolores 19 Christus met Lantaarns 20 Ronda la Victoria 21 Ronda los Tejares 22 Avenida l Gran Capitán Toeristeninformatie arkeerterrein olitie Busstation Treinstation Hogesnelheidslijn RONDA ISASA 10 ostrera Tinte RÍO AVENIDA DEL Cáñamo MÁRTIRES Acera al Río ALCÁZAR Murallas Cuesta 12 Molinos la Juan tiago Arcángel AVENIDA DE CÁDIZ Rastro Cubero Obispo Albino Avenida Fray uente Rafael ólvora Compositor Rafael Castro Centro Congresos Miraflores 1 GUADALQUIVIR Miraflores 11 Balcón l Guadalquivir Iglesia ta Teresa brug, uente Romano (11), komen we aan anre oever van Guadalquivir. Aan overzij van brug staat voormalige verdigingstoren Torre la Calahorra (12) met daarin het Museum van Drie Culturen (moors, Hebreeuws en christelijk). Córdoba kent tal van allijke huizen met frisse en lichte patio's. Het onrhoud van patio's is in ze stad tot kunst verheven, waarbij wordt gezocht naar het perfecte evenwicht tussen het levendig gekleurd tegelwerk, het smeedijzer, potgeraniums, jasmijn, en citroen- en sinaasappelbomen. Rond het l otro (13) vinn we twee kunstmusea, het Museo rovincial Bellas Artes en het Museo Julio Romero Torres. Daartegenover staat Herberg het Veulen, osada l otro (14), die voorkomt in Don Quichote, van Cervantes. Daar vlakbij ligt het la Correra (15), een rechthoekig plein met zuilengalerijen dat ooit dienst ed als Votiefzuil van Rafael Alcázar los Reyes Cristianos stierenvechtersarena. Gotische kerken, als die van ablo (16), komen overal voor in stad, net als sterk barokke architecturen zoals het alacio la Merced (17), waar nu provinciale staten, Diputación rovincial is onrgebracht. Een van meest typische hoekjes is het los Dolores (18) met 'Christus met lantaarns', Cristo los Faroles (19). Córdoba biedt ook bre straten met een bruisend economisch leven. De belangrijkste hiervan zijn Victoria (20), Ronda los Tejares (21) of Gran Capitán (22). Op slechts acht kilometer van stad ligt Medina Azahara, een 10-eeuws paleis, gebouwd in opdracht van kalief Abrramán III ter ere van zijn lievelingsvrouw. Het werd begin 11 eeuw vernietigd door Berbers, maar nog immer is er toenmalige grootsheid te voelen. Slechts één salon ervan is behoun gebleven, met graveerwerk en vakwerkplafond. www.turiscordoba.es www.ayuncordoba.es Romeinse brug met Toren van La Calahorra 22
DE VALLEI VAN LOS EDROCHES In het noorn van provincie Córdoba begint bre en lange bergketen van Sierra Morena. Daar ligt Vallei van Los edroches, met een landschap van weiveln en steeneiken. Hier graast het Iberische varken. Binnen ze uitgestrekte natuur vinn we plaatsjes met een rijke geschienis, zoals Hinojosa l Duque, waar een kerk staat, Iglesia Juan Bautista, die gezien zijn afmetingen ook een kathedraal had kunnen zijn. In Belalcázar staat een Belalcázar edroche Montoro midleeuws kasteel dat ooit dienst ed als feodale uitkijktoren. ta Eufemia is een kleine stad waar nog resten zijn te zien van het moorse kasteel van Miramontes, dat ooit el uitmaakte van grensbewaking. Meer zuidwaarts komen we in El Viso, met Kerk van La Encarnación. ozoblanco ligt op een kruispunt van wegen. Dit witte dorp herbergt parochiekerk van ta Catalina, waar Ginés Sepúlveda, geschiedschrijver van Keizer Karel V en diens zoon, Filips II, ligt begraven. edroche is een plaatsje dat geheel is gewijd aan landbouw en varkenshourij. In ou binnenstad staat Kerk van La Transfiguración l Señor, met een zestig meter hoge toren die al van veraf te zien is. LA VEGA EN LA CAMIÑA Aan oevers van Guadalquivir ligt een aantal aantrekkelijke dorpen met interessante geschienis. Een voorbeeld hiervan is Montoro met, in het ou centrum, Toren van Bartolomé of het España. Langs rivier loopt weg naar Córdoba en enkele kilometers stroomafwaarts komen we bij Almodóvar l Río, beroemd vanwege zijn onneembare op moorse leest geschoei vesting. Eenmaal in alma l Río komen we bij stadswallen en het Convent van Francisco, dat binnen zijn muren een mooi licht vijftien-eeuws claustrum herbergt. Ten zuin van Córdoba ligt een streek die is gewijd aan wijnbouw en olijventeelt. Montilla is Cordobese hoofdstad van wijn, en Baena die van olijfolie, beschouwd als een van beste ter wereld. Daartussen ligt dichtstbevolkte stad van provincie, Lucena. Daar staat, in kerk van Mateo, een van meest indrukwekken barokke tabernakels van Andalusië. Op vijf kilometer van Lucena staat op een hoge heuvel het ctuarium van Nuestra Señora Araceli. Vanaf hier, in het hartje van Sierra Aras zijn vijf van acht Andalusische provincies zichtbaar. Lucena wordt dan ook gezien als het geografisch midlpunt van Andalusië. De weg voert door een landschap van steeneiken tot aan bergen van Sierra Subbética met barokke stad riego Córdoba. Daar dichtbij liggen dorpen Luque en Carcabuey. In het naburige stadje Zuheros is een zeer bijzonre vleermuizengrot, Cueva los Murciélagos. Almodóvar l Río 24 25
Granada Granada (272.738 inw.) is een van mooiste provinciehoofdsten van Spanje, met een lange geschienis en een grote monumentale rijkdom, kruispunt van Arabische en christelijke culturen. In 1492, het jaar van ontkking van Amerika, namen Katholieke Koningen ook dit laatste moorse bastion van het schiereiland. Het meest emblematische monument van stad is, zonr twijfel, het Alhambra (1), dat is verklaard tot Werelrfgoed. Het trotse bouwwerk is dan ook een verplichte bestemming voor elke toerist in Andalusië. De stad herbergt talloze hoekjes voor een rustige wanling. Een mooie route begint bij het Albaicín (2), een wirwar van straatjes, met pleintjes als dat van Nicolás (3), van waaruit men een prachtig uitzicht heeft Uitzicht over El Albaicín over het Alhambra en Sierra Nevada. Opvallend in ze wijk zijn cármenes, typische patiowoningen. Hoog boven ze smalle straatjes en steegjes steekt, dicht bij voormalige moorse stadsmuren, het Klooster van ta Isabel la Real (4) uit. De zigeunerwijk Sacromonte (5), bekend vanwege zijn grotten, ligt op een bre heuvel, vanwaar men een mooi uitzicht heeft over rest van stad. El Chapiz (6), met daaraan School voor Arabische Studies (7) en het aleis van Los Córdova (8), voert omlaag naar Carrera l Darro (9), die parallel loopt aan aseo los Tristes (10). Hellingafwaarts staan historische gebouwen als El Bañuelo (11), een voormalig Arabisch badhuis waarvan gewelven gekroond zijn met stervormige bovenlichten. Aan rand van ze buurt ligt het Nueva (12), met Arandas Mesones Tinajilla GRAN VÍA DE COLÓN Jerónimo escaría uerta Real Antón 22 23 Boquerón Martínez Contreras CALLE Agustín Romanilla asiegas ino Merced l Triunfo Cedrán Agustín 17 21 15 Cárcel MolinoSerrano Cuesta CALLE REYES Escudo Zenete Elvira Oficios l Carrera l Genil Cuesta la Sarabia Ángel Ganivet ACERA DEL DARRO Duen Abarqueros 18 las Fuente las Batallas 20 16 Verónica la Virgen 19 Cruz Lona Quiros Betera Baja Carmen Matías Negros Calreira C. Oidores CATÓLICOS Mariana ineda Campos Isabel la Católica Navas la Marisol Muralla José 12 4 Concepción ilar Seco Cuesta ta Isabel la Real 13 Convento Carmelitas Descalzas Tiña l Cuesta rodigio Antigua Capitanía Varela Basílica Nuestra Señora las Angustias Campo to Domingo Estepona Alhacaba Gregorio Alcazaba Carrera ta Ana Infante Casa Árabe Girones 14 to Domingo Convento tiago Cuartel Real to Domingo Algibe Clavel Gomérez l Alamillos Molinos tiago Moral Alta jón Señor 1 Alhambra 2 Albaicín 3 Nicolás 4 Klooster van ta Isabel la Real 5 Wijk van Sacromonte 6 Casas El Chapiz 7 School voor Arabische Studies 8 aleis van Los Córdova 9 Carrera l Darro 10 aseo los Tristes 11 El Bañuelo 12 Nueva 13 Real Chancillería 14 Kerk van ta Ana 15 Gran Vía Colón 2 3 anaros Cuesta Realejo Vergeles Salvador 9 Iglesia Salvador l Abad Convento las Tomasas Nicolás Trillo Juan Darro Niño l Zafra Alcazaba lg. Bajo Campo l ríncipe tísimo Carril Iglesia Juan Nevot Belén Candil los Reyes 11 Iglesia edro y ablo 1 Royo Cairo Cuesta l Agustín Grajales 10 alacio Carlos V 16 Corral l Carbón Victoria Río 17 Bib-rambla 18 Alcaizería 19 aleis van La Madraza 20 Koninklijke Kapel 21 Kathedraa,l 22 Koninklijk Ziekenhuis 6 Cuesta l Chapiz Cuesta 23 Klooster van La Cartuja 24 Generalife Toeristeninformatie arkeerterrein ostkantoor olitie arador 5 7 Camino l 8 Rey Baluarte Fuente Chico Centro Cultural Manuel Falla N Darro l 24 Álamo Jardines l Generalife 0 100 200 300m AÑO 2005 26 27
Sacromonte daaraan Real Chancillería (13) en Kerk van ta Ana (14). De Arabische stad gaat, zodra we Gran Vía Colón (15) oversteken, over in het christelijke el. Het gemeentehuis of Ayuntamiento en Corral l Carbón (16), zetel van Stichting voor Andalusisch Erfgoed, getuigen van overgang van bouwstijlen. Hier vlakbij komen we op beken bloemenmarkt van het Bib-rambla (17), met, daarachter, Alcaizería (18), een ou moorse koopmansbuurt en obligaat bezoekpunt voor iereen die een souvenir wenst mee te nemen uit ze stad. Het in moorse stijl gebouw alacio la Madraza (19), staat tegenover koninklijke kapel of Capilla Real (20), waar Katholieke Koningen begraven liggen. Dit laat gotische monument is aangebouwd tegen Kathedraal (21), een meesterwerk van Spaans classicisme, gebouwd in opdracht van katholieke koningin Isabel. Het gotische grondplan stamt uit 1523 en is van hand van Enrique Egas, maar het werk werd afgemaakt door Diego Siloé, die verantwoorlijk was voor een goed el van het monumentale kunstbezit in ze streek. Granada bezit ook anre monumenten van buitengewone schoonheid, zoals het koninklijk ziekenhuis of Hospital Real (22), nu bestuurszetel van universiteit, of het Monasterio la Cartuja (23), gelegen in het gebied van Aynadar. Vooral in dit laatse weerspiegelt zich het belang van barok. De sacramentshuisjes ervan zijn uitzonrlijk rijk geornamenteerd. De beeln in ze tempel zijn gemaakt door grootste Andalusische beeldhouwers uit 18 eeuw. Nueva Op tien kilometer van Granada ligt Huerta Vicente, een frisse boerenhofstee, omringd door tuinrijen, waar het museum-huis van dichter Ferico García Lorca staat. De vaste tentoonstelling daarvan omvat persoonlijke gebruiksvoorwerpen, manuscripten en partituren van literator. Maar Granada zou voornamelijk wereldgeschienis ingaan vanwege het Alhambra, een samenstel van paleizen, vestingwallen en koninklijke verblijven dat beschouwd wordt als een van mooiste ter wereld, ooit resintie van Nasrien-dynastie. Boabdil, laatste moorse koning van Granada zou het met bloend hart verlaten na overwinning van katholieke Isabel en Capilla Real Fernando. Het monument is vereld in openbare regeringszone van het alacio Comares en privézone of harem van het alacio los Leones. Boven gebouwen steken een aantal torens uit, zoals Vela, bij cital, of het renaissance-paleis van Karel V, waarin respectievelijk het Museo la Alhambra en het kunstmuseum, het Museo Bellas Artes zijn onrgebracht. Aangrenzend liggen hoftuinen van El Generalife (24), waarvan meest bijzonre parkpleintjes atio la Acequia of atio la Sultana zijn. www.dipgra.es www.granada.org Het Alhambra
Tuinen van El Generalife Skigebied van Sierra Nevada SIERRA NEVADA De Sierra Nevada is hoogste bergketen van Spanje en beslaat een el van provincies Granada en Almería, hoewel het grootste el behoort tot eerstgenoem. Dit twee grootste Nationaal ark omvat toppen Mulhacén, 3.481 meter hoog, en Veleta, van 3.398 meter, alsme het meest zuilijke skigebied van Spanje. Vanuit Granada loopt GR-420, wat hoogste bergweg van Europa heet te zijn. Deze voert ons naar het bezoekerscentrum van El Dornajo, aan het begin van het beschermd natuurgebied. Enkele kilometers eerr komen we bij het uitkijkpunt Mirador Canales, met uitzicht over het Dal van Genil, met dorpjes als Güejar-Sierra. Op het skistation van Sierra Nevada treffen we uitsteken hotels en toeristische voorzieningen aan. In luwte van top van Veleta kunnen verschillen wintersporten worn beoefend vanaf het ein van herfst tot halfweg lente. Het station heeft 62 kilometer skipiste. In zomer heeft bezoeker mogelijkheid van lange bergwanlingen tot bovenop Mulhacén. Van hieruit ziet u op zonnige dagen Afrikaanse kust en, heel dichtbij, het blauwe water van Midllandse Zee. De strann van Costa Tropical liggen in vogelvlucht op slechts 30 kilometer. Voor liefhebber van plant- en dierkun herbergt Sierra Nevada een interessante rijkdom. Hier graast Spaanse berggeit en nestelt steenarend. Onr flora vinn we er elweiss, het viooltje van Sierra Nevada of wil saffraan. www.cetursa.es DE ROUTE VAN DE ALUJARRAS Las Alpujarras is een van meest beken streken van Andalusië en biedt bezoeker interessante historie, originele stadsgezichten en unieke architecturen. Deze streek van witte dorpen, laatste enclave van moren voor hun finitieve verstoting naar Noord-Afrika in 16 eeuw, beslaat een el van provincies Granada en Almería. Lanjarón, bekend vanwege zijn kuuroord en zijn warme bronnen, vormt als het ware toegang tot het gebied. Het Arabisch kasteel duidt nog op het belang van stad als grenspost tussen het islamitisch en christelijk territorium. Diep in het dal van Guadalfeo, rivier die Sierra Nevada scheidt van bergen van Lújar en La Contraviesa, ligt Órgiva, administratieve en commerciële streekhoofdstad. Onr monumenten daar noemen we Kerk van Nuestra Señora la Expectación, een 16-eeuwse tempel met tweelingtorens. Vanuit Órgiva komen we over bochtige wegen boven bij dorpen op steile hellingen. De streekweg voert ons naar Carataunas, Cáñar en Soportújar. Kilometers verr bergopwaarts ligt El Barranco l oqueira, een groene bergwand met drie van meest beken dorpen uit streek. Het eerste is ampaneira, waar nog vele moorse elementen bewaard zijn gebleven. Smalle steegjes, gezellige pleintjes en op elkaar gestapel woningen trekken aandacht van bezoeker. Órgiva 30 31
Trevélez De weg loopt door naar Bubión, en uiteinlijk naar Capileira, vanwaar een onverhar weg voert naar het uitkijkpunt van Trevélez om uit te komen bij top van Veleta. Twee anre kleine stadjes aan ze weg zijn itres en órtugos. Binnen gemeentegrenzen van laatste staat Fuente Agria, een bron in vorm van een zuil met vijf mondstukken waaruit ijzerrijk water stroomt. Een landschap van kastanje- en moerbeibomen en steeneiken vergezelt reiziger tot aan Trevélez, op 1476 meter het hoogste dorp van Spanje. Hier wordt een heel goe serranoham gedroogd in wind die neerslaat vanaf Sierra Nevada. Busquístar en Bérchules zijn twee anre dorpen aan weg naar uerto la Ragua; bij ze laatste ligt provinciegrens tussen Almería en Granada. Op tweeduizend meter hoogte kunt u in het wintersportseizoen op ze Capileira bergpas langlaufen. Van hier gaat weg weer omlaag naar Bayárcal, met zijn Iglesia Francisco, waarin op een van altaren een 15-eeuws beeld van Sint Jozef te zien is. Ook staat hier een zeer antieke Heilige Maagd, Inmaculada. Laujar Andarax, hoofdstad van ze kant van Alpujarrastreek wordt beheerst door een landschap van bergterrassen, gewijd aan groenten- en fruitteelt. De ou binnenstad herbergt maar liefst vijftien ou zuilen, sommige van voor 15 eeuw. De bedding van Andarax voorziet tuinrijen van water tot daar waar uitlopers van Woestijn van Tabernas het beeld van het landschap beginnen te beheersen. www.alpujarras.com Huelva Het symbool van Huelva (145.712 inw.) is het Monument aan het vertrouwen in ontkking, Monumento a la Fe Descubridora (1). Dit hoge beeldhouwwerk op het unta l Sebo is gewijd aan Columbus, en symboliseert rol van provincie Huelva in ontkking van Nieuwe Wereld. Huelva ligt aan monding van Odiel, in een getijngebied van waaruit talloze routes lopen naar het provinciaal natuurbeschermingsgebied. Het bezoek begint bij 18-eeuwse Catedral la Merced (2). Achter elegante voorgevel schuilen barokke kapellen, altaarstukken en altaren. De kerk van edro (3) werd in 16 eeuw gebouwd op ruïnes van een mujar-moskee. Een paar straten verrop, in wijk van La Esperanza (4) staat parochiekerk van La Concepción (5), heropgebouwd na aardbeving van Lissabon in 1755. In kerk hangen schilrijen van Zurbarán, gewijd aan La Inmaculada, 'onbevlekte'. Het centrum van wijk is het 'nonnenplein', las Monjas (6). Vanuit het uitkijkpunt van El Conquero (7) heeft u een mooi uitzicht over stad en omgeving. U ziet er bijvoorbeeld Marismas l Odiel, een gebied van zandbanken dat erg belangrijk is voor trekvogels. Binnen het ou centrum, met steegjes en pleintjes als dat van Alcal Coto Mora (8), staat het cultureel centrum van stad, het Gran Teatro (9). In het rovinciaal Museum van Huelva (10) zijn Romeinse voorwerpen tentoongesteld die het belang onrstrepen van ze stad in tijd van het Romeinse rijk. Tevens is een zaal gewijd aan verbintenis van stad met ontkking van Amerika. Ook weerspiegelt zich hier geschienis van mijnen van Riotinto, waar nog steeds ijzer en koper wordt gewonnen. Huelva heeft Stadsgezicht 32
Mozárabes Emires Califas alacio Episcopal Toros Diego Almagro Kerk van edro Mon. aan het Vertrouwen in Ontkking Kathedraal Avenida Ricardo Ortega AVENIDA aseo las almeras Dulce Nombre María Luis Manzano Manuel Terras M. Luis Buendia aseo la Inpenncia N Siurot Trigueros Macias Belmonte tiago Fray Junípero aseo los Naranjos Ivonne Cazenave Menenz idal Aires Universidad la Merced Fuenteheridos Apóstol Fray Juan érez Serra Ruiz Alda Lucena l uerto 0 100 200 300 m AÑO 2005 Sebastián Avda. Cabezo Buenos so. aseo Cartaya Gran Capitán Glorieta Andrés lácido Bañuelos Aragón Ginés Martín DE edro Daoiz Doctor Rubio la Mudéjares 1 Monument aan het Vertrouwen in Ontkking 2 Kathedraal van La Merced 3 Kerk van edro 4 Wijk van La Esperanza 5 arochiekerk van La Concepción 6 las Monjas 7 Uitkijkpunt van El Conquero 8 Alcal Coto Mora Duque Ahum ada Joya 3 La alma Mackay la Soledad La Fuente aseo ta Fé Dos Mayo Isaac eral Argantonios ablo Rada Aracena José Rafael Guillén Macdonald Quintero Báez uerto Cristóbal Quintero arque Mirador Alonso chez 2 4 Vía arque la Esperanza la Ayuntamiento Constitución arque Zafra alos M. Nuñez lus Ultra Nogales Gravina aisajista Béjar Ricardo Velázquez Iglesia Madres Agustinas Concepción alacios Las ALEMANIA Avenida Julio Caro Baroja 7 José 9 Gran Teatro 5 Fernando Marina Avenida ortugal alacio Congresos El Católico Avenida Martín Alonso inzón Arq.Carasa Duque la Victoria Tendaleras 12 Octubre Alfonso XII Rábida Vázquez Rico Bocas Miguel Redondo Rascón Jardines l Muelle 10 rovinciaal Museum van Huelva 11 Wijk van Reina Victoria Toeristeninformatie arkeerterrein ostkantoor olitie Busstation 6 8 10 11 9 l unto Berdigón Isabel la Católica Cristóbal López 1 bovendien een zeer bijzonre wijk, die van Koningin Victoria (11), die is gebouwd in een opmerkelijke Engelse stijl. Iets na Huelva komen we bij alos la Frontera, van waaruit karvelen van Columbus vertrokken naar Nieuwe Wereld. Het klooster van La Rábida, een gotische mujartempel, is een belangrijk monument uit tijd van Columbus. Hier logeer admiraal alvorens koers te zetten naar Indië. www.ayuntamientohuelva.es DOÑANA Tussen mondingen van Guadiana en Guadalquivir ligt Costa la Luz. Langs 150 kilometer lange waterlijn liggen vijftien strann met mooie namen als Isla Cristina, Isla Canela, La Antilla, El Rompido, unta Umbría, Mazagón of Matalascañas. Hier ligt het belangrijkste eco-reservaat van Europa: Doñana; een natuurlijke habitat Wadngebied van Doñana met kwalificaties van Natuurpark, Biosfeerreservaat en Werelrfgoed. Ook het omliggen gebied geniet bescherming als natuurpark. Deze waarvolle schat van flora en fauna ligt voornamelijk binnen provinciegrenzen van Huelva en voor een klein el in provincie Sevilla. Het getijngebied, la marisma, beslaat bijna helft van het 50.720 hectaren grote park en herbergt tientallen soorten al dan niet bescherm watervogels. De wanlen duinen, maaglijke strann van fijn wit zand, nnenbossen en het gebied van la Vera dat een overgang vormt tussen twee ecosystemen, vormen overige componenten van dit bijzonre reservaat. De kronieken willen dat hier het ou koninkrijk van Tartessus lag, maar er is niets dat dit kan staven. Wel zijn er nog enkele Romeinse ruïnes gevonn en een paar 16-eeuwse uitkijktorens voor scheepvaart in monding van Guadalquivir. 34
Doñana, eeuwenlang verbonn aan hertogdommen van Medina Sidonia en Alba, is van belang vanwege bijzonre fauna. Herten, reeën en wil zwijnen hebben er hun habitat, en Iberische Lynx, met uitsterven bedreigd,, heeft in Doñana zijn laatste territorium. Het belangrijkste bezoekerscentrum is El Acebuche, gelegen halfweg tussen het kustplaatsje Sierra Aracena Isla Cristina Matalascañas Matalascañas en het landinwaarts gelegen El Rocío. Hier kan men reserveren voor een bezoek aan het park zelf. De anre vier informatiecentra liggen verspreid rondom het park. Vanaf het centrum van Bajo Guía, in lúcar Barrameda, komt u door het park van Doñana als u veerboot neemt die u naar anre oever brengt. Bij het centrum van Las Rocinas, in het dorp van El Rocío, begint een voetpad door Charco la Boca, een stroompje waarin vier vogelkijkhuisjes zijn gebouwd. SIERRA DE ARACENA De Sierra Morena heet in Huelva Sierra Aracena, naar hoofdstad van een streek die grenst aan zuilijke gronn van regio van Extremadura. In dit zachtglooien gebergte, waar een van beste Iberische hammen van Spanje wordt geproduceerd, stuiten we op een reeks witte dorpen met markante moorse geschienis, die zich weerspiegelt in kastelen en uitkijktorens. Een land van nnen, steen- en kurkeiken en kastanjebomen met, binnen het natuurpark, 28 verschillen gemeenten. Aracena ligt in het hartje van het natuurbeschermingsgebied. In het centrum verrijst een Tempelierskasteel met, daarbinnen, een 13-eeuwse kerk. Daar dichtbij vinn we, onrgronds, een buitengewoon mooie grot, Gruta las Maravillas, met lange gangen, twaalf verschillen ruimten en zes onraardse meren. Door een bijzonre speling van natuur ontstonn icos Aroche. Aan voet van ze toppen lag gelijknamige Romeinse stad, met een kasteel uit die tijd dat, eeuwen later, werd gerestaureerd door moren. Op weg naar Almonaster la Real, komen we langs Cortegana, met Kerk van El Divino astor, in almujarstijl, verklaard tot nationaal monument. De dorpen volgen elkaar op aan steilste kant van het gebergte. Vanuit Almonaster kunnen we over een streekweggetje naar ta Ana la Real, een wit plaatsje waarin volledig het locale Arabische karakter is te herkennen. Jabugo is beroemd vanwege weiveln met Iberische varkens, bekend als pata negra, 'zwartpoot'. Hier bevinn we ons in een typische enclave van het España Mágica. Alájar ligt aan voet van top van berg Arias Montano, doorboord door talloze grotten waar plaatselijke bevolking mysterieuze legenn over verhaalt. Bovenop top staat Kapel van Nuestra Señora los Ángeles, waar bevaartgangers knielen voor een 13-eeuws Mariabeeld. In anre dorpen, als Higuera la Sierra, Zufre of ta Olalla l Cala, is traditionele streekarchitectuur goed bewaard gebleven. Alájar 36 37