Nummer Toegang: 0011 Inventaris van Oud-archief van Veen, 1680-1811

Nummer Toegang: 0011 Inventaris van Oud-archief van Veen, 1680-1811 J.P.M. van de Mortel, Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden (c) 1983

This finding aid is in Dutch.

0011 3 I N H O U D S O P G A V E BESCHRIJVING VAN HET ARCHIEF INHOUD EN STRUCTUUR VAN HET ARCHIEF... 5 Aanwijzingen voor de gebruiker... 7 Openbaarheidsbeperkingen...7 Citeerinstructie...7 Archiefvorming... 10 Geschiedenis van de archiefvormer... 10 Geschiedenis van het archiefbeheer... 14 Inhoud en structuur van het archief... 19 BESCHRIJVING VAN DE SERIES EN ARCHIEFBESTANDDELEN... 21 A. Stukken van algemene aard... 22 B. Stukken van bijzondere aard... 23 l. Zaken van rechterlijke aard... 23 a. Algemeen... 23 b. Bijzonder... 23 1. Certificatie van rechtshandelingen... 23 1.1 Overdracht en verhuring van onroerend goed... 23 1.2 Verkoop van roerend goed... 26 1.3 Bemoeiing met domeinzaken... 30 1.4 Testament... 30 1.5 Codicil... 38 1.6 Donatio inter vivos... 38 1.7 Inventaris... 39 1.8 Procuratie... 40 1.9 Hypothecatie... 46 1.10 Attestatie... 47 1.11 Borgstelling... 48 1.12 Visitatie... 50 1.13 Consent... 51 1.14 Uitkoop van de legitieme erfportie... 51 1.15 Scheiding en deling... 53 1.16 Lossing... 54 1.17 Alimentatie... 55 1.18 Inwoning... 55 1.19 Indemniteit... 55 1.20 Onvermogen... 55 1.12 Andere certificaties... 55 2. Voogdijzaken en boedelbeheer... 56 2.1 Voogdijzaken... 56 2.2 Boedelbeheer... 59 ll. Zaken aangaande de ambachtshuishouding en gemeentehuishouding... 61 a. Organisatie en samenstelling van het bestuur... 61 b. Bevolking... 62 c. Beheer der ambachtsfinanciën, gemeentefinanciën en gemeenteeigendommen 62 1. Algemeen... 62 2. Bijzonder... 65 21. Verkoop... 65 2.2 Verpachting... 65

4 0011 2.3 Schulden... 65 2.4 Schenkingen... 66 d. 's-landsfinanciën... 66 1. Belasting op grond, gebouwen en kapitaal... 66 2. Belasting op de collaterale successie en het trouwen en begraven... 69 3. Andere belastingen... 70 e. Economische zaken... 71 1. Handel en nijverheid... 71 2. Landbouw en veeteelt... 71 f. Openbare orde en veiligheid... 71 1. Landsverdediging... 71 2. Nachtwacht... 72 g. Droge waterstaat en natte waterstaat... 72 1. Toezicht... 72 2. Beheer en onderhoud van waterstaatkundige werken... 74 2.1 Alm en Almkade... 74 2.2 Dussense Zeedijk... 75 2.3 Hoge Maadijk... 76 3 Watersnood... 76 lll. Stukken gedeponeerd ter secretarie of niet afgehaald... 76 lv. Stukken waarvan het verband met het archief niet gebleken is... 77 BIJLAGEN... 79 Ordeningsplan... 79 Stukken van algemene aard... 79 Stukken van bijzondere aard... 80... 81

0011 5 B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Oud-archief van Veen, 1680-1811 Periode: 1680-1811 Archiefbloknummer: 0011 Omvang: 6,00 m;957 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel van de stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Archiefbewaarplaats: Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden Archiefvormer: Ambachtsbestuur van Veen Samenvatting van de inhoud van het archief: Archiefstukken betreffende het bestuur van de dorpshuishouding waarbij de administratief-bestuurlijke bevoegdheden werden uitgeoefend (uitvaardiging van verordeningen en uitvoering van besluiten van hogere organen), rechtspraak (voluntaire-, boedel- en voogdijzaken) alsmede zorg voor en toezicht op de waterstaat. N.B. In deze inventaris opgenomen het schepenbank archief

6 0011

0011 7 AANWIJZINGEN VOOR DE GEBRUIKER OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Geen. CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Streekarchief Land van Heusden en Altena, Heusden, Oud-archief van Veen, 1680-1811, toegang 0011, inventarisnummer... VERKORT: NL-, Oud-archief van Veen, 0011, inv.nr....

8 0011

0011 9

10 0011 ARCHIEFVORMING GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER Geschiedenis en bestuursorganisatie van het ambacht Veen Eertijds was het Land van Heusden een twistappel tussen de graven van Holland en de Brabantse Hertogen. Na de Brabantse successieoorlog (1355-1357) kwam het Land van Heusden definitief onder Holland. Dit was in flagrante strijd met de privileges, neergelegd in de Blijde Inkomste van 1356, die door Johanna van Brabant erkend waren.1) In 1798 zijn Stad en Land van Heusden bij het Departement van de Dommel gevoegd. Bij de Staatsregeling van 1801 keerde het tot Holland terug om vanaf 16 maart 1810 onder het Franse Departement der Monden van de Rijn te ressorteren. Bij de wet van 10 februari 1815 werden verscheidene oud-hollandse gebiedsdelen, waaronder het Land van Heusden, bij de provincie Noord-Brabant gevoegd, in welke omstandigheid sindsdien geen verandering is gekomen.2) Het dorp Veen maakt sinds 1973 deel uit van de gemeente Aalburg, provincie Noord-Brabant. Het is gelegen in het Land van Heusden ± 6 km. ten noord-westen van Heusden aan de Afgedamde Maas. Het westelijk deel van de gemeente bestaat uit laaggelegen komgronden. Vroeger deden die dienst als bergboezem voor het overtollige water van de hoger gelegen oostelijke delen. De uitwatering had Veen door het Land van Altena in de Alm. Uit de 16e eeuw kennen wij al een overeenkomst, die de uitwatering regelt. De uitwatering vond plaats onder conditie dat de ingelanden van Veen garant moesten staan voor het onderhoud van de kaden langs de Alm, zodat de dorpen benedenwaards gelegen (o.a. Waardhuizen en Emmikhoven) geen last van het afkomende water hadden.3) Het Hollandse platteland was verdeeld in baljuwschappen en enkele drostambten, hetgeen rechterlijke en bestuurlijke eenheden waren. Stad en Land van Heusden vormde een drostambt (dit in verband met Heusdens Brabantse verleden) met aan het hoofd een drost of drossaard. Hij was de eerste in rang der rechterlijke ambtenaren, die in criminele zaken vervolgde. De drostambten en baljuwschappen hadden de hoge jurisdictie. Zij waren weer onderverdeeld in kleinere districten, de ambachten of bannen met aan het hoofd een schout. Vandaar dat zij ook wel schoutambten genoemd werden. Het ambacht bestond uit één dorp (zoals Veen), soms ook uit twee of drie dorpen. Het was een rechterlijke, bestuurlijke en waterstaatkundige eenheid. De schout werd, althans vanaf het begin der 17e eeuw, door of vanwege de Staten van Holland en West-Friesland benoemd. Het ambacht had de lage jurisdictie.4) Laten wij ons nu richten op Veen. Tot 1724 was het ambacht in 's graven boezem gebleven, d.w.z. dat het betrokken gebied zonder tussenkomst van een hoge of lage heer onmiddelijk onder de grafelijkheid viel. De Staten van Holland stelden de overheidsdienaren aan en hadden enkele andere heerlijke rechten in het ambacht. Echter, op 25 juli 1724 werd het ambacht Veen, althans de heerlijke rechten, verkocht door de Gecommitteerde Raden van Staten van Holland.5) De eigenaar werd Mr. Maarten Vlaardingerwoud, Heer van Dirksland. Veen werd een ambachtsheerlijkheid. In dat zelfde jaar kocht voornoemde Mr. Vlaardingerwoud ook Wijk, Aalburg, Genderen en Doeveren. Welke waren nu de heerlijke rechten die de Staten van Holland verkocht hadden? In de eerste plaats het recht dat de ambachtsheer het recht had een schout en een secretaris te benoemen. Tevens het recht van 's herenponden. De heer ontving elk jaar van de inwoners 4 gulden en 10 stuivers, zijnde het bedrag waarvoor de inwoners de herendiensten afgekocht hadden. Verder had de ambachtsheer het recht uit een dubbeltal twee borgemeesters te keizen. Ook benoemde hij, op voordracht van de schout, telkens voor vier jaar twee kerkmeesters en een ijkmeester. Aan de laatste twee rechten was evenwel deze restrictie verbonden, dat de heer dit recht pas toekwam

0011 11 na de dood of door het vertrek van de drost van Heusden, die tot dat tijdstip deze rechten uitoefende. Ook approbeerde de ambachtsheer de benoeming van de Veense predikant. Hij had dus niet het collatierecht. De vijf gerechten werden nochthans door de schout benoemd. De schout bezat ook het alleenrecht openbare verkopingen voor te zitten, alhoewel hierover met de inwoners wel eens onenigheid was. De korenwindmolen bleef aan de domeinen. De families Vlaardingerwoud en later Van Kretschmar (door huwelijk van Charlotte Alida Vlaardingerwoud met Jacob van Kretschmar was de heerlijkheid later in handen van de familie van Kretschmar gekomen) hebben zich weinig gelegen laten liggen aan Veen. Uit de collectboeken en morgentaelboeken blijkt dat hun grondbezit in en rond Veen vrij gering was. Jacob van Kretschmar was de ambachtsheer met het grootste grondbezit in het ambacht. Hij bezat tegen het eind van de 18e eeuw nl. 14 morgen land.6) Van problemen tussen de ambachtsheer en het ambachtsbestuur blijkt ook niets. Uit een aantekening op de dorpsrekening van 1725, bleek wèl dat Mr. Vlaardingerwoud protesteerde tegen het 'voorteijckenen' van deze rekening door de substituut-drost van Heusden.7) Het mocht niet baten. Tot 1729 was Mr. Vlaardingerwoud nog aanwezig bij het afhoren van de dorpsrekening, daarna niet meer. Het ambacht werd bestuurd en vertegenwoordigd door: a. een schout, vanaf 1801 schout-civiel, b. vijf gerechten, waarvan één als president optrad, c. een secretaris, bijgestaan door een substituut-secretaris, d. twee borgemeesters, e. een waarsman, f. een collecteur van de ambachts- en landsbelastingen, g. een onbepaald aantal geërfden. De schout werd aangesteld door de landsheer, vóór 1724 door de Staten van Holland, daarna door de ambachtsheer. Hij was de plaatsvervanger van de heer, aan wie hij zijn macht ontleende. Hij stond aan het hoofd van het dorpsbestuur en was de belangrijkste rechterlijke ambtenaar. Ook m.b.t. waterstaatsaangelegenheden was hij een belangrijk man omdat hij mede de keuren opstelde, schouwen dreef en hem, althans vanaf 1730, het beheer der financiën van de Veense watermolen was opgedragen. Het dijkbeheer behoorde tot de competentie van het waterschap 'De Hoge Maasdijk van Stad en Lande van Heusden'. De schout vormde samen met de gerechten (of schepenen) de schepenbank. Doordat de stad Heusden sinds 1300 een geregelde rechtspraak kende, werd de ontwikkeling van de plattelandsbanken in het Land van Heusden sterk vertraagd of kwam helemaal niet op gang. Aan de bevoegdheden van de schepenbank van Veen maar ook aan die van Aalburg, Genderen, Doeveren en Hedikhuizen is dat te merken. In een leenregister van de grafelijkheid van Holland, waarin de overdracht van de heerlijke rechten, behorende bij het ambacht Veen in 1724 aan Mr. Maarten Vlaardingerwoud was opgetekend, lezen wij nl.: 'Alhier is geen civiele off criminele regtbank maar werd voor de schepenen van Heusden gehouden'.8) Schout en gerechten van Veen, hielden zich in hun hoedanigheid van rechterlijke ambtenaren alleen bezig met de voluntaire rechtspraak (ze wezen geen vonnis) en het toezicht op het beheer van weesgoederen en het beheer en de executie van desolate en insolvente of geconfisceerde boedels. De gerechten kwamen wij gedurende de periode die dit archief omvat ook onder andere benamingen tegen. Zoals in vele andere plaatsen in het Land van Heusden en Altena, in het Land van Arkel en het baljuwschap Zuid-Holland werden de gerechten in Veen tot ± 1760 heemraden genoemd. Hierna kwam de term nog sporadisch voor. Na ± 1750 werd veelal de naam schepenen gebezigd. De term gezworenen kwam voor tot het eind van de 17e eeuw. De benaming gerechten werd gebruikt tijdens de gehele periode waarover dit archief loopt. De bestuurders van Veen wisten ook geen raad met deze veelheid van namen. In inv.nr. 1

12 0011 werd een rekest geschreven, ingediend bij schout en schepenen, waarover een besluit werd genomen door schout en gerechten en dat ondertekend werd door schout en heemraden. De gerechten hadden een rechterlijke en een bestuurlijke taak. Zij certificeerden rechtshandelingen, hielden toezicht op het beheer van weesgoederen en zij hadden het beheer over desolate en insolvente boedels. Verder behartigden zij de dorpsbelangen bij het gewest, de steden en andere ambachten, stelden keuren op en deden de schouwvoering. De meeste van deze taken oefenden zij uit samen met de schout. Terwijl de schout de heer vertegenwoordigde, waren de gerechten de vertegenwoordigers van de geërfden of ingelanden, zelfs al werden zij door de schout aangesteld. Vanaf 30 april 1795 werd Veen bestuurd door een schout en een college van zeven provisionele regenten. Aan deze situatie kwam pas een eind in februari 1804 na een besluit van het Departementaal Bestuur van Holland. Het bestuur der gemeenten werd toen gevormd door een schout en vijf leden van het gemeentebestuur. Deze reorganisatie van het bestuur had heel wat voeten in aarde. In 1802 werd nl. door het Departementaal Bestuur van Holland (mede onder invloed van de toenmalige politieke en staatkundige veranderingen) een commissie ingesteld tot het ontwerpen 'van den voet en inrightinge van het gemeente bestuur te Veen'. De commissie liet in een schrijven aan het gemeentebestuur van Veen d.d. 26 oktober 1802, weten: 'Meede burgers, Wij hebben bij onderscheidende herhaalde bijeenkomsten getragt, aan den ons opgelegden last eenigsints te voldoen, dan hebben al van de beginnen bevonden dat deze taak voor ons te zwaar is... dat voor dezen dorpen of heerlijkheid alwaar niets anders als eene laage jurisdictie plaats heeft het aller voordeligst zoude zijn, dat er voordaan, gelijk vanouds, een vermengd gemeente en polder bestuur bleef stand houden... Wij erkennen ons bij herhaling niet in staat te kennen om een behoorlijk regeerings reglement voor ons gemeente bestuur afgezondert van 's polders bestuur te kunnen maken omdat sulks naar onze begrippen alhier geen plaats grijpen kan'.9) Ten gevolge van de invoering van de nieuwe rechterlijke organisatie in 1811 werd de schepenbank opgeheven. Uit de dorpsrekeningen valt af te leiden dat de bestuursvergaderingen plaatsvonden in herbergen, ook wel ten huize van de schout. Eerst in 1780 is er sprake van een 'gerigthuijse' in Veen.10) Vanaf 1734 werd het schoutambt gecombineerd met dat van secretaris. De secretaris stelde alle akten en rekeningen op en hield ook de verschillende protocollen en registers bij. Een substituut-secretaris assisteerde hem. Tevens was hem opgedragen de registratie van de inning van de belasting op de collaterale successie (te betalen bij vererving in een zijlinie en van vreemden, zijnde de 20e penning) de belasting op het trouwen en begraven (geheven naar welstand, volgens bepaalde klassen) en de 40e penning op roerend en onroerend goed (te betalen bij alle transporten en verkopingen van roerend en onroerend goed).11) Het was de taak van de borgemeesters 'de heer van Veen in sijne geregtigheijt, previlegien ende oud costumen te helpen mainteneeren, mitsgaders de ingesetenen in haer regt te helpen houden'.12) Hun belangrijkste taak lag vooral op het financiële vlak. De twee borgemeesters was opgedragen 'des dorpsinkomsten te ontfangen, deselfs goederen te verpachten, den ontfangh wel te administreren en daer goede reeckening, bewijs ende reliqua aff te doen'.13) Samen met de schout en de gerechten hadden zij het beheer der ambachtsfinanciën. Zij werden voor een jaar benoemd, maar bleven aansprakelijk voor hun financieel beleid tot na het afhoren van de rekening van het onraad- en dijkgeld (of de dorpsrekening). Dat was soms drie jaar na het opstellen van de rekening. Deze rekeningen liepen over een kalenderjaar en werden veelal afgehoord de 1e vrijdag na St. Jan (24 juni). De waarsman voerde het financieel beheer van de Veense watermolen en maakte de rekening van de watermolen op. In andere ambachten was de waarsman een soort borgemeester die zich met àlle financiële zaken op waterstaatkundig terrein bezighield.14) In Veen was dit niet het geval. De waarsman was van oorsprong een vertegenwoordiger van de geërfden, het was

0011 13 een man die 'gewaard' of gemachtigd was de belangen van de geërfden in waterstaatszaken te behartigen. Vanaf 1730 was het ambt van waarsman verenigd met dat van schout. De collecteur had tot taak de ambachts- en de landsbelasting te innen. De inning van de belastingen werd verpacht voor een jaar, behalve het collecteren van de belasting op de collaterale successie, het trouwen en begraven en de verkoop van roererend en onroerend goed dat, qualitate qua, de taak was van de secretaris. Het innen van landsbelastingen o.m. de ordinaire verponding over landerijen, huizen en kapitaal en de extra ordinaire verponding, die als de opcenten van de ordinaire verponding te beschouwen was (100e en 200e penning), was opgedragen aan het ambacht. Schout en gerechten waren jegens het gewest verantwoordelijk. Van het te innen geld ontving het ambacht een provisie van ¾ of 1%. Als ambachtsbelastingen aan te merken zijn het onraad- en dijkgeld en het molengeld. Het onraad- en dijkgeld werd geïnd om er de dorpslasten mee te betalen. Het molengeld werd gecollecteerd ter bestrijding van de onkosten der bemaling. Het kwam dus ten goede aan het onderhoud van de Veense watermolen. In de periode waarover dit archief loopt, werd duidelijk dat de invloed van de geërfden of de grondgerechtigde ingelanden sterk afnam. Nog in de 16e en 17e eeuw was hun invloed op het bestuur, vooral inzake waterschapsaangelegenheden, vrij groot. Vanaf het begin van de 17e eeuw waren de regenten ten plattelande verplicht hun dorpsrekeningen af te horen in het openbaar, ten overstaan van de ingelanden. Na het afhoren van de Veense ambachtsrekening, die in 1685 nog door 15 geërfden ondertekend was, vond er overleg plaats tussen het ambachtsbestuur en de geërfden. In het algemeen werden alleen de notabelste geërfden geraadpleegd en dan nog alleen in waterstaatszaken. Aangezien er van dit overleg meestal niets op papier gesteld werd, was het moeilijk na te gaan in hoeverre de geërfden invloed hebben kunnen uitoefenen op bestuursbeslissingen. Volledigheidshalve zij vermeld dat ook de kerkmeesters, de diakenen of diaconiearmenmeesters, de dorpschutter en de schoolmeester, die tevens koster en voorzanger was, openbare functies bekleedden. NOTEN 1. Avonds, P. en Brokken, H.M., Heusden tussen Brabant en Holland (1317-1357) Analyse van een grensconflict. Varia Historica Brabantica IV p. 1-95. 's-hertogenbosch, 1975. 2. Latjes, P.J., De wording en de bestuurlijke indeling van Hollands Brabant tijdens de jaren 1796-1815. Tijdschrift Holland, nr. 3-4, p. 168-175. Amsterdam, 1982. 3. Inv.nrs. 928, 929. 4. Beekman, A.A., Dijk- en waterschapsrecht in Nederland vóór 1795.dl.1 p. 67, 76. 's-gravenhage, 1905. 5. A.R.A. Archief van de leen- en registerkamer van Holland, 1433-1798. Register nr. 170 Indische Vaart, 1724-1726, folio 10 e.v. 6. Inv.nr.s 825-828. 7. Inv.nr. 771. 8. A.R.A. Archief van de leen- en registerkamer van Holland, 1433-1798. Register nr. 170 Indische Vaart, 1724-1726, folio 10 e.v. 9. Inv. 756. 10. Inv. nr. 1. resolutie 1780. 11. Vrankrijker, A.C.J. de, Geschiedenis van de belastingen. Bussum, 1969. 12. Inv.nr. 754. 13. Inv.nr. 754. 14. Beekman, A.A., Dijk- en waterschapsrecht in Nederland vóór 1795. dl. 2. p. 1712-1723.

14 0011 GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER Lotgevallen van het archief en verantwoording van de inventarisatie. Het in deze inventaris beschreven ambachtsarchief bestaat feitelijk uit twee gedeelten, nl. het administratief archief en het oud-rechterlijk archief van Veen. Het Veense ambachtsarchief werd in 1811 in twee delen gesplitst: alle stukken van rechterlijke aard werden uit het archief afgezonderd en overgebracht naar het Tribunal de première instance en naar aanleiding van het K.B. van 9 oktober 1883 overgebracht naar het Rijksarchief te 's-hertogenbosch. In december 1982 werden het oud-rechterlijk archief van Veen, alsmede oud-rechterlijke archieven van de andere plaatsen in het Land van Heusden en Altena, vanuit het Rijksarchief, overgebracht naar het streekarchivariaat 'Land van Heusden en Altena'. Zij werden door het Rijksarchief in bewaring gegeven aan het streekarchivariaat. De omvang van het oud-rechterlijk archief was ca. 2,5 strekkende meter. De overige stukken, die het administratief archief van Veen vormden, kwamen in 1811 te berusten onder de secretaris van het waterschap 'De polder van Veen'. Het werd sinds 1811 bewaard in de woonhuizen (en schuren) van de secretarissen van het waterschap. Na een periode van concentratie van polders en waterschappen in het Land van Heusden en Altena was dit deel van het archief komen te berusten onder het waterschap 'Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch'. De archieven van dit waterschap vonden onderdak in de archiefbewaarplaats van het kasteel-raadhuis van Dussen. In deze archiefbewaarplaats werd het administratief archief van Veen, dat tot dan toe (1973) beschouwd werd als polderarchief, door de Provinciaal archiefinspecteur aangetroffen en onderkend als administratief archief. Het archief werd tijdelijk overgebracht naar het Provinciehuis te 's-hertogenbosch, alwaar de Provinciaal archiefinspecteur de eerste aanzet gegeven heeft tot inventarisatie. In 1977 werd het overgebracht naar het streekarchivariaat. De omvang was ca. 3,5 strekkende meter. Onze kennis van de huisvesting en het beheer van het ambachtsarchief vóór 1811 is minimaal. Het archief zal bewaard zijn geweest ten huize van de schout/secretaris. Hoewel er in 1780 sprake was van een 'gerigthuijse', zijn er geen aanwijzingen dat her archief daar bewaard werd. Uit een archiefinventaris van ca. 1759 blijkt dat van de stukken die toen het archief vormden er welhaast geen enkel verloren gegaan is.1) De kerkerekeningen vanaf 1632, die overlegd waren aan het ambachtsbestuur en die nog vernoemd werden in de inventaris van 1759, berustten niet meer in het archief. In het midden van de 19e eeuw zijn deze stukken overgebracht naar het archief van de kerkvoogdij van de Nederlandse Hervormde Gemeente te Veen. Uit de afschriften van de correspondentie, gevoerd tussen de Provinciaal archiefinspecteur van Noord-Brabant en de archivaris van de Nederlandse Hervormde Kerk, bleek dat voornoemde stukken zich in een ongeordende doch materieel behoorlijke staat bevinden. Begin 1983 heeft de archivaris van het streekarchivariaat 'Land van Heusden en Altena' de kerkeraad van de Nederlandse Hervormde Gemeente van Veen het voorstel gedaan de archieven van de Nederlandse Hervormde Gemeente te inventariseren. De kerkeraad heeft hierover nog steeds geen beslissing genomen, vandaar dat de voornoemde rekeningen (nog) niet in deze inventaris opgenomen zijn. Het staat nièt vast of deze rekeningen inderdaad in deze archiefinventaris behoren te worden opgenomen. In 1811 vielen de drie taken van het ambachtsbestuur van Veen, (Veen was een ambacht, officieel tot 1804, toen het gemeente werd, officieus tot 1811) t.w. bestuur in enge zin, de taak op rechterlijk en de taak op waterstaatkundig gebied, toe aan drie aparte organen. Het gemeentebestuur bleef aan de schout of maire en vijf leden. De taak die het ambachtsbestuur op rechterlijk gebied had viel toe aan het Vredegerecht te Heusden en het Tribunal de première instance te 's-hertogenbosch. De belangrijke taak op waterstaatkundig gebied kwam aan het bestuur van het waterschap 'De polder van Veen'. Deze verdeling van de bevoegdheden van het ambachtsbestuur over drie organen, was de oorzaak van de elders al genoemde splitsing van het ambachtsarchief. Hoe was nu het deel van het ambachtsarchief,

0011 15 dat vanaf 1973 onderkend was als administratief archief in handen gekomen van een waterschap? Dit is als volgt te verklaren. Het ambachtsarchief van Veen werd tot 1813 bewaard ten huize van oud-secretaris en schout van Veen, Otto Verhagen. (Toen deze eind 1811, als schout en secretaris vervangen werd droeg hij het archief niet over aan zijn opvolger). Leden uit het geslacht Verhagen voerden gedurende een groot deel van de 18e en het begin van de 19e eeuw de administratie van het ambachtsbestuur van Veen. Ook oefenden zij bestuursfuncties uit in de omliggende dorpen (Wijk, Aalburg, Heesbeen, Op- en Neder Andel etc.).2) Stierf de secretaris dan werd het archief dat hij beheerde overgenomen door zijn zoon, omdat deze zijn vader in diens functie(s) haast automatisch opvolgde. Zo ook na de dood van Otte Verhagen in 1813. De archivalia die te zijnen huize berustten, met uitzondering van die, die al waren overgebracht naar het Tribunal de première instance in 1811, werden overgenomen door zijn zoon Adriaan Verhagen. Hoewel deze Adriaan een veelheid aan openbare functies bekleedde was hij nimmer secretaris of schout van Veen, wel polderschout, administrateur en secretaris van het waterschap 'De polder van Veen'. Hiermee was het kwaad geschied. Het administratief archief berustte ten huize van de secretaris van een waterschap. In 1850, bij zijn aftreden als secretaris van het waterschap droeg Adriaan Verhagen behalve de poldersadministratie vanaf 1811, ook het administratief archief van Veen vanaf 1860 tot en met 1811 officieel over aan het nieuw benoemde waterschapsbestuur.3) Omdat Veen een ambacht was, wat inhield dat het bestuur van het dorp ook bevoegdheden had op waterstaatkundig gebied, berustten in het administratief archief vele bescheiden betrekkelijk waterstaatsaangelegenheden. Hierdoor hebben 19e en 20e eeuwse beheerders zich een loer laten draaien en geen scheiding aangebracht tussen het administratief archief tot 1811en het waterschapsarchief, dat daarna gevormd was. Het gemeentebestuur van Veen en het waterschapsbestuur van 'De polder van Veen' hadden in de 2e helft van de 19e eeuw één beheerder voor hun archieven. Dat was Hendrik Gerrit 't Hooft. Hij was secretaris van Veen van 1862 tot 1911 en secretaris-penningmeester van het waterschap van 1860 tot 1898. Hij maakte tussen 1880 en ca. 1890 twee 'inventarissen'. Eén van het archief van de gemeente Veen van 1811 tot ca. 1890 onder de naam 'Inventaris van het archief van de gemeente Veen', 4.) en één van het administratief archief van (het ambacht) Veen van 1680 tot 1811 èn het waterschap 'De polder van Veen' van 1812 tot ca 1890 onder naam 'Inventaris van het archief van het waterschap de polder van Veen'.5) Hij verzuimde dus in deze laatste 'inventaris' een splitsing aan te brengen tussen eigenlijk polderarchief en administratief archief. In 1977 trad het waterschap 'Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch', dat in de rechten getreden was van het waterschap 'De polder van Veen', toe tot de Gemeenschappelijke Regeling Streekarchivariaat 'Land van Heusden en Altena'. Eind 1980 werden de archieven van het waterschap ondergebracht in de nieuw gereed gekomen centrale archiefbewaarplaats te Heusden, alwaar de inventarisatie van zowel het administratief als het oud-rechterlijk archief van Veen ter hand genomen werd. Het administratief archief van Veen berustte in de streekarchiefbewaarplaats onder de naam 'Administratief archief van Veen, Aalburg en Heesbeen, 1516-1815'. Zowel de geografische als de chronologische afperking bleek niet geheel juist te zijn. In het archief bevonden zich vier collectboeken, nl. registers houdende de opgaven van de te innen ontvangsten en de werkelijke ontvangsten wegens de ambachts- en landsbelastingen, bijgehouden door de secretaris en collecteur van Veen nl. Otto Verhagen. Voornoemde Verhagen was tevens secretaris en collecteur van Aalburg en rentmeester en collecteur van Heesbeen. De administratie, aangaande de belastinginning met betrekking tot deze laatste twee dorpen hield hij bij in dezelfde registers als die van Veen. Het accent lag echter zwaar op Veen en voor zover was na te gaan, zijn deze registers altijd onderdeel geweest van het ambachtsarchief van Veen. (In de inventarissen van de oude archieven van Aalburg en Heesbeen, zal verwezen worden naar deze inventaris.) Voor wat betreft de chronologische afperking: Het archief bevat een akte uit 1516. Dit is echter een eind 18e eeuws afschrift. Door het structuurbeginsel toe te

16 0011 passen en dus het administratief archief te beschrijven samen met het oud-rechterlijk archief en in één inventaris op te nemen werd de splitsing van het ambachtsarchief, die plaatsvond in 1811 in de praktijk ongedaan gemaakt, in theorie nog niet. (Aan het waterschap 'Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch', eigenaar van het administratief archief werd voorgesteld om overeenkomstig het bepaalde in artikel 3 van de Archiefwet 1962 het archief over te dragen aan het college van B. en W. van Aalburg, onder welke gemeente het dorp Veen ressorteert. Het college van B. en W. van Aalburg heeft al te kennen gegeven in principe bereid te zijn het administratief archief over te nemen van het waterschap.) Voor de scheiding tussen het 'oud' en 'nieuw' archief van Veen werd aangehouden het jaar 1811. In dit jaar kon een rationele scheiding in het archief tot stand worden gebracht omdat de drie bestuurstaken van schout en gerechten, zoals al vermeld, kwamen te vervallen aan drie aparte organen. Zowel in het administratief archief als in het oud-rechterlijk archief was geen oorspronkelijke orde te bespeuren. De series rekeningen en keuren die deel uitmaakten van het administratief archief waren in pakken bijeen gevoegd. Dat was het enig teken van later aangebrachte orde bij de 'inventarisatie' van Hendrik Gerrit 't Hooft. Ook de oude inventarissen boden weinig houvast. Wat te denken van een omschrijving als: minuten van allerhande akten, 1692-1808, 2 pakken (aangetroffen in de voorlopige inventaris van het oud-rechterlijk archief). Een nieuw ordeningsschema diende te worden opgesteld. Hierbij werd uitgegaan van de organisatie en de taken van het bestuur van het ambacht, een dwingend criterium van ordening. Door de geringe omvang van de administratie werden de secretarissen in verzoeking gebracht verschillende zaken in enkele registers vast te leggen. (Zie inv.nr. 1) Zaken van bestuurlijke, rechterlijke en waterstaatkundige aard stonden door elkaar. In de inventaris nummers 4 tot en met 7 waren zowel minuutakten als afschriften opgetekend. De hoeveelheid en de aard van de stukken van rechterlijke aard gaf aanleiding tot de nadere rubricering van een groot aantal van deze stukken (merendeels minuutakten) onder het hoofdstuk 'certificatie van rechtshandelingen'. Om niet in herhaling te vallen en ellenlange beschrijvingen te voorkomen werden deze minuutakten geordend op naam van de perso(o)n(en) door en/of voor welke de certificatie gesteld werd. Louter functionele overwegingen waren het motief voor deze ordening. Binnen deze rubrieken werden de minuutakten chronologisch gerangschikt. Een uitgebreide persoonsnamenindex zou praktische bezwaren ondervangen. De voogdij- en boedelrekeningen werden beschreven op naam van de voogd(en) en boedelbeheerder(s), alsmede van de weeskinderen en de gewezen bezitters van de boedels. Aangezien nooit duidelijk was over welke perioden deze rekeningen precies liepen, werd als datering aangehouden het afhoren van de rekening. Ook de jaren vermeld achter de bijlagen zijn die waarmee zij gedateerd zijn. De rekeningen van de collecteur van de impost op de collaterale successie, werden in 1974 overgebracht naar het Rijksarchief in deze provincie om gevoegd te worden bij het oud-rechterlijk archief van Veen. Gelet op het feit dat er in principe geen verschil bestaat tussen de landsbelastingen als de verpondingen en de 100e en 200e penning op onroerend goed, waarvan de rekeningen van oudsher wèl zijn blijven berusten in de administratieve archieven der dorpen en steden, en de àndere landsbelastingen, als de belasting op de collaterale successie en de 40e penning van de verkoop van onroerend goed, werd besloten de rekeningen van de collecteur van de impost op de collaterale successie te beschrijven onder B. 'Zaken aangaande de ambachts- en gemeentehuishouding'. De rubricering onder B. is vrij traditioneel. Uitgegaan werd van de structuur en de taken van het ambachtsbestuur. Opmerkelijk was dat van de correspondentie haast niets was overgebleven. Als datum op grond waarvan de rangschikking der rekeningen en keuren geschiedde, werd gekozen voor die van het dienstjaar. Direct na de dorpsrekeningen zijn de 'splissingen' opgenomen. In deze rekeningen werden de kosten van het onderhoud aan de Alm en Almkade verdeeld over Veen en Wijk. Het zijn dus eigenlijk 'omslagen'. De kosten van het onderhoud aan de Alm en Almkade vormden de eerste post onder de uitgaven op de

0011 17 dorpsrekeningen. Voor zover na te gaan vormden ze altijd al een aparte serie. Beide dorpen ontvingen voor de administratie een exemplaar van de 'splissingen'. De bijlagen daarbij werden aangetroffen bij de 'splissingen' van Veen. Uit praktische overwegingen - het oud-administratief archief van Wijk is verloren gegaan - werden de bijlagen van de 'splissingen' dan ook in deze inventaris opgenomen. Opvallend was de duidelijke taak ten aanzien van de waterbeheersing die zich uitte in de zorg voor de droge en de natte waterstaat. Dit vond zijn weerslag in de keuren en de financiële afrekeningen. Ten aanzien van de stukken onder de rubriek 'watersnood' kan gesteld worden dat het accent meer ligt op hun waterstaatkundige aard, dan op de financiële en militaire aard dier stukken. Omdat enerzijds afschriften in registers werden opgenomen en anderzijds losse minuutakten in het archief berustten, werd waar nodig naar elkaar verwezen. In het archief werd ca 0,10 strekkende meter losse stukken aangetroffen, die behoorden te berusten in de oud-administratieve archieven van Almkerk, Emmikhoven, Heesbeen, Rijswijk, Uitwijk, Waardhuizen, Werkendam en Woudrichem, in de oud-rechterlijke archieven van Aalburg, Andel, Drongelen, Genderen en Heesbeen en de archieven van de Nederlands Hervormde Gemeenten van Veen en Woudrichem. De verscheidenheid van functies van verschillende leden uit het geslacht Verhagen is een aanwijsbare oorzaak voor het 'afdwalen' van deze bescheiden. Op voornoemde stukken werd het bestemmingsbeginsel toegepast en ze werden opgenomen in de desbetreffende archieven. In de persoonsnamenindex zijn de namen overeenkomstig de gehanteerde spelling opgenomen. Tot slot wil ik mijn dank betuigen aan de heer T.T.A.B.M. van der Aalst, onder wiens toezicht deze inventaris tot stand kwam en aan mej. A.A.W. van Alphen voor de typografische verzorging. Dank ook aan de gemeente Aalburg, met name de heer C. Bouman voor de reproductie van deze inventaris. NOTEN 1. Inv.nr. 3. 2. Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven. dl.xiii. 3. Inventaris van het archief van het waterschap 'De polder van Veen', 07.352.22 4. Inventaris van het archief der gemeente Veen, Inv.nr. 71. 5. Inventaris van het archief van het waterschap 'De polder van Veen', Inventarisregister van het archief, zonder nummer.

18 0011

0011 19 INHOUD EN STRUCTUUR VAN HET ARCHIEF

20 0011

0011 21 B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N

0011 22 A. STUKKEN VAN ALGEMENE AARD 001 Register houdende: akten van aanbesteding van het innen van het onraad- en molengeld en de verpondingen, 1706-1810; akten van indemniteit, 1776, 1778, 1782, 1794; rekesten aan en beschikkingen van schout en gerechten inzake de aanstelling van voogden, 1740, 1741, 1744, 1747, 1749; resoluties van schout en gerechten inzake benoeming en ontslag van de schoolmeester, het innen der achterstallige verpondingen en waterstaatsaangelegenheden, 1733, 1750, 1752, 1760, 1775, 1804, 1706-1810 1 deel 002 Publikaties van schout en regenten, het gemeentebestuur en de Staten van Holland, 1780, 1785, 1786 en 1804 1 omslag 003 Archiefinventaris van de stukken behorende tot de secretarie, welke na het overlijden van de secretaris Willem van Berkel werden overgeleverd aan zijn opvolger Philippus Verhagen, ca. 1759 1 katern

0011 23 B. STUKKEN VAN BIJZONDERE AARD --- Voor de staten en afrekeningen van de vier dorpen, Andel, Giessen, Wijk en Veen betreffende de kosten van de watergangen over de jaren 1720,1754, 1773, 1777, 1778, 1781,1782,1785, 1809, 1810,1811,1812, 1721-1813 1 omslag l. ZAKEN VAN RECHTERLIJKE AARD a. ALGEMEEN 004 Protocol tevens register, houdende: akten van taxatie voor de collaterale successie, 1760-1775; akte van onvermogen, 1768; rekesten aan en beschikkingen van schout en gerechten, inzake de aanstelling van voogden, 1761, 1764, 1770, 1771; aan de keerzijde aantekeningen met betrekking tot de aangifte van en de ontvangst wegens de impost op het trouwen en begraven, alsmede de verschuldigde impost op de collaterale successie, 1760-1775, 1760-1775 1 deel 005 Protocol tevens register, houdende: akten van taxatie voor de collaterale successie, 1776-1804; akten van hypothecatie, 1795, 1800, 1802; akten van transport van onroeren goed, 1787, 1788, 1795-1798, 1800-1804; rekesten aan en beschikkingen van schout en gerechten, inzake de aanstelling van voogden, 1777, 1792, 1801; aan de keerzijde aantekeningen van de aangifte van en de ontvangst wegens de impost op het trouwen en begraven, alsmede de verschuldigde impost op de collaterale successie, 1776-1804, 1776-1804 1 deel 006 Protocol tevens register, houdende: akten van taxatie voor de collaterale successie, 1805-1810, 1815; akte van taxatie van onroerend goed, 1827; akte van onvermogen, 1805, 1806; akte van indemniteit, 1806; aan de keerzijde aantekeningen van de aangifte van en de ontvangst wegens de impost op het trouwen en begraven, 1805-1810, 1805-1810 1 deel 007 Protocol tevens register, houdende: akten van hypothecatie, 1805-1809; akten van transport van onroerend goed, 1805-1809; akte van scheiding en deling, 1807; akte van uitkoop van de vaderlijke legitieme erfportie, 1808; rekest aan en beschikking van het gemeentebestuur, inzake een voogdijkwestie, 1808, 1805-1809 1 deel b. BIJZONDER 1. CERTIFICATIE VAN RECHTSHANDELINGEN 1.1 Overdracht en verhuring van onroerend goed --- Akten van transport van onroerend goed, 1787-1809, met hiaten

24 0011 008-023 Minuutakten van transport van onroerend goed, 1808-1810 2 stukken en 14 katernen 008 Anneke Schreuder aan Corstiaan Blankers, 1808 009 Aart Ariënsz. van Helden en Otto Verhagen, 1808 010 Gerrit van Helden aan Aart Bax, 1809 011 Aart Bax aan Gerrit van Helden, 1809 012 Jacob Vos Otto Sz. aan Gerrit en Jan Blankers, 1809 013 Abraham Sluijmers aan Bastiaan Vos, 1809 014 Roeland de Roon en Arnoldus Vos aan Cornelis Arise Ophorst, 1810 015 Jan Kwetters c.s. aan Teuntje Kwetters, 1810 016 Joost du Cloux aan Willem du Boeuff, 1810 017 Elisabeth van Herpt aan Corstiaan Blankers, 1810 018 Pieter Weebers c.s. aan Michiel van Rijswijk, 1810 019 Pieter Weeber c.s. aan Michiel Kamerman, 1810 020 Jan Anthonse van Rijswijk aan Gijsbert, Johannes en Hendrik Verbeek, 1810 021 Coenraat van Rijswijk aan Jan Kwetters, 1810 022 Michiel Kamerman aan de kerk te Veen, 1810 023 Aarje Vos aan Neeltje Nieuwkoop, 1810 024-058 Minuutakten van voorwaarden voor de openbare verkoop van onroerend goed, 1706-1810 1 stuk en 34 katernen 024 De erfgenamen van Jan Jansz. van Vuren en Belieken Hermans Helt, 1706 025 Marike Huijbertse Wijtvliet, boedelhoudster van Cornelis Willemse Schouten, 1707 026 De erfgenamen van Bastiaen Gielen van Opleeuwen en Theuntie Gerritse Hagents, 1717 027 De erfgenamen van Jan Coolhaas en Janneke van der Dussen, 1721 028 De erfgenamen van Aert Schouten en Willemina Joosten van Dijk,

0011 25 1736 029 De erfgenamen van Dirk Baijense van Herwaarden en Maria Laurense Verbeek, 1736 030 De erfgenamen van Jan Spieringh, 1764 031 De erfgenamen van Johannes Gerritsz. Sonnevelt, 1766 032 Philippus Verhagen als executeur-testamentair van de boedel van Leendert van Helden en Lijsbet Spiering, 1770 033 De executeurs-testamentair van C. Velsenaar, in leven weduwe van Cornelis van IJsendoorn, 1773 034 De kinderen van Anthonij van Herpt en Maria Locnaij, 1776 035 De erfgenamen van Anthonij van Herpt, 1776 036 De erfgenamen van Gijsbert Kuijpers, 1779 037 Anthonij van Rijswijk, 1785 038 Jacob Schreuders, 1787 039 Dirk Koolhaas Joostzoon, 1789 040 Arij Versteegh, 1788 041 Andries Bock, als voogd over de kinderen van Jan van Bommel en Teuntje Bock, 1790 042 Jan Gerritse Sonnevelt, 1791 043 Anthonij de Wit, 1792 044 Otto Verhagen als procureur van Marcus Levie, 1793 045 Bartje den Boer, weduwe van Gijsbert Rooderbeek de Hoog, 1797 046 Jan Jacobsz. Vos, 1798 047 Cornelis de Waal als procureur van Anna Catharina van Vianen, 1800 048 Teuntje Kwetters, weduwe van Ivo Sonnevelt, 1801 049 Daniël Duijser en Gijsbert Verbeek als diaconie-armenmeesters en Gijsbert en Arij Gerritse den Boer, 1801 050 Anna van den Broek, weduwe van Jonas Sonnevelt en Jan van den Broek als voogden over de kinderen van het voornoemde echtpaar,

26 0011 1801 051 Wilhelm Christiaan Bradee en kinderen, 1801 052 Wilhelm Christiaan Brade en kinderen, met bijlage, 1803 053 Ariën Simons en Anneke Schreuders, 1804 054 De kinderen van Hendrik den Boer, 1807 055 Ulrich Amsteus, 1808 056 Anneke Schreuders, weduwe van Ariën Simons, 1808 057 Teuntje Kwetters, weduwe van Ivo Sonnevelt en haar kinderen, 1810 058 De erfgenamen van Jan Jacobsz. van Rijswijk en Dirkje Verbeek, 1810 059 Minuutakten van transport van onroerend goed en openbare verhuring van onroeren goed, 1811 1 omslag 1.2 Verkoop van roerend goed 060-063 Minuutakten van verkoop van roerend goed, 1781-1809 3 stukken en 1 katern 060 Jan Juijn, als voogd over Anna Verhagen, aan Jan Gerritsz. Sonnevelt, 1781 061 Jan van Bommel aan zijn schoonvader Gijsbert de Bock, 1787 062 Cornelia Sleegers aan Jan Sonnevelt, 1797 063 Koert Minnes aan Daniël Duijser en Gerrit Blankers, 1809 064-135 Minuutakten van voorwaarden voor de openbare verkoop van roerend goed, 1694-1808 3 stukken, 9 omslagen en 60 katernen 064 De erfgenamen en de voogden over de kinderen van Batie Rijcken, 1694 065 De erfgenamen van Aert Cornelissen Wijngaerde en Maricken Jans, 1695 066 De erfgenamen van Jonas Sonnevelt, 1695 067 N.N., begin 18e eeuw 068 De weduwe van Cornelis Willemse Schouten, begin 18e eeuw 069 De weduwe van Cornelis Willemse Schouten,

0011 27 begin 18e eeuw 070 De erfgenamen van Joost Janssen Spieringh, 1703 071 De erfgenamen van Gerardt Willemse van Veen en Adrianje Vinck, 1707 072 Adriaen de Gier, 1711 073 Gerrit Sonnevelt als curator over de boedel van de weduwe van Aart Stoocken, 1713 074 De erfgenamen van Steven Ariënsen van Brakel, 1716 075 Hillegonda van der Hoeve, weduwe van Willem Leijdenhorst, 1716 076 De erfgenamen van Bastiaen Ghielen van Opleeuwen en Teuntie Gerritse Hagen, 1717 077 De erfgenamen van Janneke Wouters van der Dussen, in leven weduwe van Jan Jansz. Coolhaas, 1721 078 Johan Sonnevelt als medeërfgenaam van Jenneken Hesselen, in leven weduwe van Joost Woutersen Wijtvliet, 1721 079 Jean Amalrij als executeur-testamentair van Daniël Gamel, 1722 080 De erfgenamen van Josijntje van Aalst, in leven weduwe van Dirk Joosten Coolhaas, 1733 081 Philippus Verhagen en Laurens Bergeijk als voogden over de kinderen van Jan Peeterse van Veen en Johanna Nieukoop, 1733 082 De erfgenamen van Leendert van Herpt en Aertije Rijken, 1733 083 De erfgenamen van Maria Verbeek, in leven weduwe van Dirk Baijense van Herwaarden, 1735 084 De erfgenamen van Aart Schouten en Willemina Joosten van Dijk, 1736 085 Pierre Willemier, 1736 086 Cornelius van Leeuwen en Gerrit Coolhaas als executeurs-testamentair van Pieter de Jonge, 1738 087 Susanna Catarina van Zetten, als weduwe en Godefridus Frouillé, als procureur van Pierre Willeumier, met bijlage, 1740 088 Cornelis van der Stelt, 1744 089 Laurens van Drunen, als voogd over de kinderen van Peeter van Drunen en N.N. Civits, met bijlage,

28 0011 1749 090 Arent Vos, 1752 091 De voogden over de kinderen van Zijmen Doedijns, 1755 092 De voogden over de kinderen van Michiel Duijser en Adriana de Reus, 1756 093 De voogden over de kinderen van Gerrid Versteeg en Baatije van Herpt, 1757 094 De erfgenamen van Baatje Gerritze van der Flier, weduwe van Ariën Gijsbertze den Boer, 1758 095 De voogden over de kinderen van Joost Dirkze Coolhaes, 1758 096 Sijke Nieuwkoop, weduwe van Jan Willemz. van Veen, 1760 097 Hendrik Fortuijn, 1760 098 Goijert van Rijswijk, 1761 099 Hendrina de Vries, weduwe van Johan Geritz. Sonnevelt, 1761 100 Goverd van Tiel, 1761 101 Jan Godertse van Rijswijk, 1761 102 Nicolaas van Rijswijk, 1762 103 De voogden over de kinderen en de erfgenamen van Jan Spiering, 1764 104 Adriana van Andel, weduwe van Hendrik van Ingen, met bijlage, 1765 105 Ariën Camermans, 1767 106 Philippus Verhagen als procureur van Hendrina de Vries, met bijlage, 1767 107 Sijmen van der Stelt, 1768 108 De erfgenamen van Joost Joosten Coolhaas, met bijlage, 1770 109 De erfgenamen van Leendert van Helden en Lijsbet Spiering, 1770 110 Dirk Honburgh, met bijlage, 1770 111 Wilhelm Christiaan Bradée, 1771 112 Louisa Baronesse van Schell,

0011 29 1771 113 Jan Sonnevelt, 1773 114 De voogden over de kinderen van Eijmert Schreuders, 1774 115 Schout en gerechten, als voogden over de kinderen van Anthonij van Herpt en Maria Locknaij, 1776 116 De voogden over de kinderen van Servaas den Boer, 1776 117 Gerardina Sonnevelt, weduwe van Ariën Kamerman, 1777 118 De diaconie-armenmeesters, van de nagelaten goederen van Alexandrina de Voogdt, 1777 119 Schout en gerechten, van de nagelaten goederen van Johannes Wijnen, met bijlage, 1779 120 De diaconie-armenmeesters, van de nagelaten goederen van Heltje van Tiel, 1780 121 Schout en gerechten, van de nagelaten goederen van Gijsbert Dalmaaijer, 1780 122 De erfgenamen van Geertruij van Emmickhoven, weduwe van Reijnier Ambrosius, 1782 123 De erfgenamen van Aaltje van Veen, in leven weduwe van Otto Macketos, met bijlagen, 1783 124 De erfgenamen van Joost Koolhaas Joost Dirksz., met bijlagen, 1788 125 Arij Schreuders, 1789 126 Arnoldus Bax, 1797 127 Ariën van Wijnen, 1799 128 Willem Otte van Rijswijk, 1801 129 Aart Ariënsz. van Helden, 1804 130 De voogden over de kinderen van Hendrik van Rijswijk en Piternella Koolhaas, 1804 131 De erfgenamen van Ariën van Wijnen, 1806 132 Staas van Diggelen, als procureur van Anna Maria Bosveld, 1806 133 Staas van Diggelen, als procureur van Anna Maria Bosveld,

30 0011 1806 134 Hendrik Vos, 1807 135 Gerrit den Bok, 1808 1.3 Bemoeiing met domeinzaken 136 Minuutakte, waarbij schout en heemraden, op verzoek van Johan Thierens, rentmeester der graaflijkheidsdomeinen in Stad en Lande van Heusden, verklaren dat voornoemde rentmeester in hun aanwezigheid, op 29 juni 1719 officeel bezit genomen heeft van een zandplaat in de Maas ten noorden van Veen, 1719 1 stuk 1.4 Testament 137-324 Minuutakten van testament, 1680-1810 94 stukken, 89 katernen en 5 omslagen 137 Jan Coolhaas en Anna Bax, 1680 138 Hendrik Conincx en Anneke Jacobs Bol, met afschrift, 1693 139 Gerrit Willemsen van Veen en Janneken Goossens Coninck, 1699 140 Adriaen de Gier, 1700 141 Jan van den Heuvel, 1709 142 Jenneke Hessels, weduwe van Joost Woutersse Weijtvliet, 1709 143 Dirck Joosten Coolhaas en Josijntie Wouterken Biesheuvel 1710 144 Willem Janse van Rijswijk, 1711 145 Bastiaen Ghielen van Opleeuw, 1712 146 Maarten Jansse van Rijswijk en Maeijke Jansse van Rijswijk, 1712 147 Jan Veijverse van Rijswijk en Maria Huijberse Wijtvliet, 1712 148 Godert van Zetten en Anna Margareta van Walraven, 1712 149 Emmeke Pheessen, weduwe van Godert Groenevelt, 1714 150 Huijgh Rietvelt en Heijltje Leenderse Coolhaas, 1714 151 Willem Leijdenhorst en Hillegonda van der Hoeven, 1715 152 Matthijs van der Velde en Pieternella Sterckmans,

0011 31 1715 153 Jan Straaver en Hendricxken Jansen den Boer, 1716 154 Teunis Otto van Rijswijk en Jenneke Cornelisse Decker, 1719 155 Corstiaan Blanckers, 1720 156 Huijbert Spiering en Aeltje Jansse van Veen, 1720 157 Hermen van der Kraan en Helena van Herpt, 1720 158 Pieternella Sterckmans, weduwe van Matthijs van der Velden, 1720 159 Teunis Coolhaas en Anna Maria Sterckman, 1721 160 Jan en Huijbert Gijsbertsen den Boer, 1721 161 Coenraedt Ruijmschoot en Teuntje Stevense van Brakel, 1725 162 Joost Coolhaas en Peterke Camermans, 1725 163 Leendert van Herpt en Aertje van der Flier, 1726 164 Ariën Gijsbertsen den Boer en Baertije Gerrits van der Flier, 1727 165 Maerten van Herwaerden en Johanna Vendelaer, 1728 166 Jan Straever en Henricsken den Boer, 1729 167 Josijntje van Aelst, weduwe van Dirk Coolhaas, 1731 168 Hermen van der Kraen en Helena van Herpt, 1731 169 Hermen van der Kraen en Helena van Herpt, 1732 170 Arnout Verhagen en Anneke Janse de Kok, 1732 171 Willemina van den Heuvel, weduwe van Johan Sonnevelt, 1733 172 Engeltije van Alphen, 1733 173 Jacob Vos en Cathelijn Versteegh, 1733 174 Jan van Heel en Heijltje Aertze Nieukoop, 1734 175 Aert Schouten, 1735 176 Peeterke Kamerman, weduwe van Joost Coolhaes, 1735 177 Willem Couan en Maria Mulders,

32 0011 1737 178 Pierre Willemier en Susanna Catherina van Setten, 1740 179 Agnes Wilhelmina van Vollenhoven, weduwe van Johannis Oosterling, 1741 180 Peter van Herpt en Anna Sonnevelt, 1742 181 Peterken Kamerman, weduwe van Joost Coolhaas, 1743 182 Jan Willemse van Veen en Sijke Nieukoop, 1744 183 Lammert en Leendert Otto van Rijswijk, 1744 184 Wouter Coolhaas en Cornelia van Rijswijk, 1745 185 Johan Sonnevelt en Hendrina Willemze de Vries, 1745 186 Ariën van Bommel en Geertruij Coolhaas, 1745 187 Jacobus Schreuder en Anneken Struyk, 1748 188 Govert Coolhaas en Beliken van Hilsum, 1748 189 Maarten van Son en Gijsbertije Garstman, 1748 190 Jan Spiering en Geertruij Joosten Coolhaas, 1749 191 Johanna Margreta van As, weduwe van Johan Najen, 1749 192 Jan Spieringh en Geertruij Joosten Coolhaas, 1749 193 Teunis Otto van Rijswijk, 1750 194 Baartije Gerritse van de Flier, weduwe van Ariën Gijsbertsen den Boer, 1750 195 Michiel Duijser en Adriana de Reus, 1751 196 Adriana de Reus, weduwe van Michiel Duijser, 1752 197 Michiel Verbeek, 1754 198 Peeterke Kamerman, weduwe van Joost Coolhaas, 1756 199 Joost Joosten Coolhaes en Maeijke de Boeff, 1757 200 Jacob Vos en Maria Blijenbergh, 1758 201 Cornelis Queters en Weijltie Vos,

0011 33 1758 202 Corstiaen Verbeek en Hendrika van Aken, 1758 203 Teunis Janze Vos en Geertruij van Haaften, 1759 204 Aert van Veen en Hendrina van der Lingen, 1759 205 Cornelis van Herwaarden en Cornelia Stillis, 1760 206 Wouter Coolhaas en Maria van Wijk, 1760 207 Jan Jansz. van Veen en Hendrica van Aken, 1760 208 Andries van Wijck en Cuijniera Vogelensank, 1761 209 Willem en Maarten van Rijswijk, 1761 210 Jan, Joost en Dirk Bieshuvel, 1761 211 Jan Sonnevelt en Anna Gogh, 1761 212 Otto Macketos en Aaltje van Veen, 1761 213 Jean Felix Rochat en Helena van Herpt, 1761 214 Cornelis de Boeff en Willemijna Sonnevelt, 1763 215 Teunis Schouten en Cornelia Spiering, 1763 216 Rijk van Herpt en Johanna Potters, 1763 217 Heijltje Aartz. Nieuwkoop, weduwe van Jan van Heel, 1763 218 Adriana van Andel, weduwe van Hendrik van Ingen, 1765 219 Bastiaan Camermans en Gerardina Sonnevelt, 1766 220 Sijke Juijn, 1767 221 Heijltje Aartz. Nieuwkoop, weduwe van Jan van Heel, 1768 222 Govert Gouda en Johanna Glavimans, 1770 223 Jan Felix Rochat en Pieternella van der Pol, 1770 224 Cornelis Schreuders en Hendrica de Ruijter, 1770 225 Gerrit Camermans en Sijke Schouwenburgh, 1772 226 Joost Biesheuvel en Heijltje Veermans,