ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN

duurzaam bouwen ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN

arch. Bart Lannoy 3 Waarom duurzaam bouwen 5 Wat verstaat men onder duurzaam bouwen 7 Kiezen voor een energiezuinige, laagenergie- of passiefwoning? 10 Hoe duurzaam bouwen 16 Dossier 1: Cellenbeton als basis voor laagenergiewoning - arch. Gert Broekx 20 Dossier 2: Goed geïsoleerd zonder isolatie - arch. Kristof Van Hoof 22 De duurzame troeven van Ytong-cellenbeton 25 De duurzame troeven van Silka-kalkzandsteen 28 De duurzame troeven van Multipor-isolatieplaten 30 Dossier 3: Passief en oogstrelend - arch. Donald Desmet/Mozaïek 34 Dossier 4: VMM bouwt besturingsgebouw volgens passiefhuisprincipe - evr-architecten 38 Dossier 5: Betaalbaar bouwen zonder compromie - aannemer Jozef Pinnewaert 40 Waaraan denken als u gaat bouwen of verbouwen?

WHET WAAROM, WAT EN HOE Waarom duurzaam bouwen? We verbruiken te veel energie. Dat heeft zijn gevolgen voor ons klimaat, ons milieu en onze portemonnee. Daarom moeten we energiezuiniger wonen en (ver)bouwen. Door de productie en verbranding van fossiele brandstoffen (petroleum, steenkool en gas) komt er koolstofdioxide (CO 2 ) in de atmosfeer terecht. Deze uitstoten zijn verantwoordelijk voor de opwarming van onze aarde, de ontregeling van het klimaat en de stijging van het waterpeil van de oceanen. Fossiele brandstoffen raken bovendien langzaam maar zeker uitgeput. Nu al zijn de reserves aan aardolie voor meer dan 50 % opgebruikt. Minder grondstoffen en energie verbruiken mag echter niet betekenen dat we ons comfortniveau 100 jaar moeten terugdraaien. Wel integendeel. We zullen ons blijven verwarmen en verplaatsen, maar zullen dit op een kwalitatief betere wijze moeten doen. De woning van de toekomst moet daarom niet enkel economisch gerealiseerd kunnen worden (anders wordt ze nooit gebouwd), ze moet ook nog thermisch en akoestisch isolerend, stevig, duurzaam, brandveilig, ecologisch en gezond zijn. Laagenergie en energieneutrale gebouwen vormen nu de uitdaging voor ontwerpers, aannemers en producenten. Oriëntatie op de zon, warmteterugwinning uit ventilatielucht, het gebruik van duurzame energiebronnen zijn samen met een luchtdicht ontwerp, hoge isolatiewaarden, koudebrugvrije constructies en warmte-accumulerende bouwdelen essentiële vereisten. Silka, Ytong en Multipor spelen slagkrachtig in op de uitdaging om energiebewust te wonen. Hoe ze dat doen wordt uitgelegd in deze brochure. Je zal merken dat je met Silka, Ytong en Multipor niet alleen zeker bent van een energiezuinige, maar ook van een milieuvriendelijke, gezonde en duurzame woonomgeving. duurzaam bouwen 3

HET WAAROM, WAT EN HOE Wat verstaat men onder duurzaam bouwen? Achter het woord Duurzaam gaan 2 betekenissen schuil. Enerzijds verwijst het naar een lange levensduur en anderzijds naar de zorg voor het milieu. In de bouw verwijzen we met duurzaam bouwen naar een combinatie van die 2 betekenissen. Duurzaam bouwen gaat uit van (ver)bouwen met respect voor mens en milieu, zonder dat dit ten koste gaat van het comfort van de bewoner. Duurzaam bouwen doelt namelijk op twee essentiële principes: - een woning die zuinig omgaat met energie en nauwelijks afhankelijk is van fossiele brandstoffen - een woning die is opgebouwd uit bouwmaterialen die het milieu zo weinig mogelijk belasten. Hierbij moet worden gedacht aan milieuvriendelijke grondstoffen en aan materialen die zeer lang mee gaan, eenvoudig gerecycleerd kunnen worden of weinig afval achterlaten. Een energiebewuste duurzame woning steunt op een paar basisregels. Hoe strenger je deze regels volgt, hoe energiezuiniger en duurzamer je woning is. Let op de compactheid Of een nieuwbouw of een bestaande woning energiebewust genoemd kan worden, hangt vooreerst af van de compactheid. Dat is de verhouding tussen de buitenoppervlakte en de inhoud van een gebouw. Hoe compacter een woning is, hoe minder buitenmuren ze heeft, en hoe minder energie er doorheen de muren verloren gaat. Een rijwoning is compacter en bijgevolg energiezuiniger dan een vrijstaande woning. Een rijwoning met hetzelfde volume als een vrijstaande woning en dezelfde isolatiediktes en luchtdichtheid heeft 30 % minder verwarmingskosten dan een vrijstaande woning. Profiteer van de zon Als de zithoek, eethoek en keuken naar het zuiden zijn gericht, kan je s winters via grote ramen een maximum aan zonlicht en warmte naar binnen halen. Zo kan je factuur voor verwarming en verlichting dalen met 5 tot 10 procent. Ruimtes die weinig verwarming nodig hebben, zoals de inkom, de berging en de wasplaats hebben het best weinig en kleinere ramen, en zijn aan de noord- en westzijde gegroepeerd. Vermijd warmteverlies Hoe beter een woning geïsoleerd is, des te minder warmte er doorheen de schil van een gebouw verloren gaat. In een goed geïsoleerde woning kunnen de verwarmingskosten dalen met 30 tot 40 procent. Bovendien volstaat dan een verwarmingssysteem met een minder hoog vermogen, en verbetert je woonkwaliteit. Tocht en koude blijven buiten, en tijdens de zomer wordt het binnen niet te heet. Van essentieel belang is dat de isolatie correct is aangebracht, zonder onderbrekingen. Zoniet ontstaan er koudebruggen waarlangs de warmte naar buiten verdwijnt. Koudebruggen kunnen eveneens leiden tot zichtbare vochtplekken en geurhinder. arch. Matty Geerkens 4 duurzaam bouwen

Vermijd oververhitting Niet alleen een warme woning is belangrijk. In de warme periodes van het jaar is het even belangrijk dat er geen overhitting ontstaat en de woning koel blijft. Niet enkel een goed isolerende bouwsteen zal daartoe bijdragen, maar ook het totale concept van de woning. Reeds bij het ontwerp van het gebouw moet er vooreerst gekozen worden voor een juiste oriëntatie van de woning en een optimale indeling van de vertrekken binnenin. Ook Kies milieuvriendelijke bouwmaterialen Als je een duurzame woning wil bouwen is het belangrijk om naast het energiezuinige aspect van de woning ook oog te hebben voor de milieuvriendelijkheid van de materialen waarmee je je huis bouwt. Let er op dat je bouwmaterialen gemaakt zijn van milieuvriendelijke grondstoffen, die overvloedig in de natuur aanwezig zijn. De materialen moeten bovendien zeer lang mee gaan. Een duurzaam ruwbouwmateriaal heeft bij productie, verwerking en transport een laag energieverbruik en vermijdt het gebruik van schadelijke producten bij productie en onderhoud. Hou ook rekening met de energiebesparing die het materiaal realiseert in je woning en met zijn recycleerbaarheid. Athome/arch. Vincent Legros overkragingen van de gevel kunnen ervoor zorgen dat de zon niet ongehinderd binnenschijnt en de woning toch niet moet inboeten aan lichtinval. Hou de akoestiek in het oog Een aangename woning is ook een woonst die zijn bewoners de nodige rust en stilte kan geven. Bij het ontwerp van de woning kan ook hier rekening mee gehouden worden. Een goede akoestiek kan met behulp van het juiste ruwbouwmateriaal flink op weg geholpen worden. Ook een juiste situering van de verschillende ruimtes in de woning voorkomt veel akoestische problemen. Bij voorkeur worden garage, badkamer, inkom, berging, aan de lawaaierige kant van de woning ingepland, slaapkamers en leefruimtes aan de andere kant. Een luchtdichte constructie zonder koudebruggen leidt zonder twijfel tot energiebesparingen. duurzaam bouwen 5

H

HET WAAROM, WAT EN HOE Kiezen voor een energiezuinige, laagenergie- of passiefwoning? ENERGIEZUINIGE WONINGEN Sinds de invoering van EPB is energiezuinig bouwen een wettelijke verplichting, maar een lageenergiewoning of een passiefhuis is zeker het overwegen waard. EPB ALS BASIS Sinds 1 januari 2006 moet in Vlaanderen elke woning waarvoor een (ver)bouwaanvraag wordt ingediend, voldoen aan de wet inzake EnergiePrestaties en Binnenklimaat, kortweg EPB. Dit houdt in dat de woning moet voldoen aan welbepaalde eisen op het vlak van thermische isolatie (het K- peil) en energieprestatie (het E-peil). Tevens ligt de maximale U-waarde van constructiedelen vast, moet een ventilatiesysteem worden voorzien, en moet het risico op oververhitting in de zomer worden beperkt. Maximale U-waarde De U-waarde, uitgedrukt in W/m 2 K, staat voor de warmtedoorgangscoëfficiënt van een constructiedeel (ramen, dak, muren, vloeren ). Hoe lager de U-waarde van een constructiedeel, hoe minder warmte er doorheen dat constructiedeel verloren gaat. Volgens de EPB-regelgeving mag de U- waarde van nieuwe, verbouwde of vervangen constructiedelen niet hoger zijn dan: - voor dak of plafond naar een niet-geïsoleerde zolder: 0,4 W/m 2 K - voor vensters, incl. het schrijnwerk: 2,5 W/m 2 K - voor het glas zelf: 1,6 W/m 2 K - voor buitenmuren: 0,6 W/m 2 K - voor vloeren op volle grond of boven een verluchte ruimte: 0,40 W/m 2 K - voor deuren en poorten: 2,9 W/m 2 K - voor ondergrondse wanden: 0,4 W/m 2 K Een woordje uitleg Maximaal K-peil Het K-peil van een woning mag maximaal K45 zijn. Het K-peil is het totale isolatieniveau van een woning. Het houdt rekening met de warmteverliezen door de buitenmuren, het dak, de vloer en de vensters, en met de compactheid van de woning. Hoe lager het K-peil, hoe beter een woning is geïsoleerd en hoe minder warmteverliezen er zijn. Maximaal E-peil Het E-peil van een nieuwbouw mag niet hoger zijn dan E 100. Het E-peil is een maat voor het energieverbruik van een woning en de vaste installaties. Hoe lager het E-peil, hoe energiezuiniger het gebouw en zijn installaties. Het E-peil hangt af van: - de warmteverliezen (isolatie, beglazing, ) - de ventilatieverliezen - het rendement van de verwarmingsinstallatie en de warmwaterproductie - zonnewinsten - interne warmtewinsten (verlichting, apparatuur, personen) - het energieverbruik van pompen en ventilatoren duurzaam bouwen 7

Duurzaam bouwen, ook met traditionele technieken en materialen To Simons Directeur Centrum Duurzaam Bouwen Vandaag heeft iedereen de mond vol van duurzaam bouwen. Maar wat houdt dat precies in? To Simons, directeur van het Centrum Duurzaam Bouwen (CeDuBo): Duurzaam bouwen is bouwen met respect voor mens en milieu. Als we op hetzelfde tempo energie, water, zuivere lucht en ruimte blijven verbruiken, blijft er voor onze kinderen niets meer over. De gebouwen die we vandaag optrekken, maken het einde mee van het tijdperk dat ze nog met aardolie kunnen worden verwarmd. Duurzaam bouwen houdt daarmee rekening. Veel mensen associëren duurzaam bouwen met zonnepanelen, warmtepompen en dure, ingewikkelde systemen. Volgens To Simons mag dat allemaal, maar het is zeker niet noodzakelijk. Zonne-energie is niet méér dan de kers op de taart. Veel belangrijker zijn een goed plan: grote ramen op het zuiden, warme zones bij elkaar, en een correcte uitvoering. Dergelijke basisingrepen kosten nauwelijks méér en nochtans leveren ze de meeste besparingen op. H GETUIGENISSEN Duurzaam bouwen wordt ook vaak geassocieerd met bio-ecologische materialen. Zijn alleen deze materialen geschikt? Bijlange niet. Ook heel wat traditionele bouwmaterialen scoren behoorlijk goed, aldus To Simons. De impact van een materiaal op het milieu hangt af van de volledige levenscyclus van een materiaal: het energieverbruik bij de productie, het gebruik van schadelijke stoffen bij de productie en het onderhoud, de energiebesparing die het materiaal realiseert, de recycleerbaarheid Materialen zoals kalkzandsteen en cellenbeton zijn minstens even duurzaam als zogenaamde bio-ecologische materialen. Architectuur met een laagenergiestandaard voor een haalbaar budget In de architectuur bewijst Donald Desmet meteen dat je het passiefhuis-concept kan toepassen zonder een nadrukkelijke stempel of label op de woning te drukken. Een woning moet niet de aandacht trekken omwille van het energiezuinige concept. Je kan perfect een goed ogende woning maken, die inspeelt op de behoeften van de bewoners, en waar energievriendelijkheid als rode draad door loopt. Daarvoor moet je heus niet teruggrijpen naar leem-, hout- of strobouw. Wij zoeken die extremen alleszins niet op en proberen zo te werken voor een middenmoot van het bouwpubliek. Ons streefdoel is een esthetische en functionele architectuur met een laagenergiestandaard en dat voor een haalbaar budget. Met muren en daken uit Ytong bouwt men een volledig luchtdicht huis met zo goed als geen koudebruggen. Zonder bijkomende maatregelen verwezenlijkt men zo met Ytong een energiezuinige woning. Met oog voor verdere details kan gemakkelijk een laagenergiewoning of passiefhuis opgetrokken worden.

HET WAAROM, WAT EN HOE Kiezen voor energiezuinige, laagenergie - of passiefwoning? vervolg van pagina 7 - een correct bemeten verwarmingsinstallatie, bij voorkeur met radiatoren. Kies tussen een HR ketel met een klokkamerthermostaat in de woonruimte, een condensatieketel met buitenvoeler, instelklok en thermostaatkranen op alle radiatoren of een lucht/water- warmtepomp met een instelklok en thermostaatkranen op alle radiatoren - een juist bemeten systeem voor natuurlijke ventilatie met ventilatorafzuiging in de toiletten en de badkamers op het moment dat deze ruimten worden gebruikt. De ventilator kan op infrarood werken, of verbonden zijn met de lichtschakelaar - een aparte installatie voor warm tapwater, met lokale geisers op aardgas of een centrale boiler op aardgas Lage energiewoning U<0,30 W/m K Passiefwoning U< Laagenergiewoning U<0,30W/m 2 K Multipor 100mm 100mm Multipor 180mm Hebel Hebel CC2/400 CC2/400 240mm 240mmHebel CC2/400 240mm Ytong Ytong C2/400 C2/400 365mm 365mm Ytong C1,6/300 480mm Afwerking: bepleistering Afwerking: buitenpleister Afwerking: bepleistering LAAGENERGIEWONING Een laagenergiewoning gaat verder dan de norm. Zo n woning heeft extra isolatiediktes in het dak, de muren en de vloer, een condenserende verwarmingsketel, radiatoren met een buitenvoeler, extra aandacht voor luchtdichtheid Het energieprestatiepeil van een laagenergiewoning haalt maximaal E60 en het isolatiepeil is lager dan K 30. Een laagenergiewoning verbruikt voor verwarming 50 à 60 % minder dan een klassieke woning en toch bedragen de meerkosten slechts 50 tot 100 euro per m 2 grondoppervlakte. Elementaire aandachtspunten van een laagenergiewoning zijn: - een grote compactheid - bij nieuwbouw een K-peil van 25 à 30 - glas met een warmtedoorgangscoëfficiënt kleiner dan 1,3 W/m 2 K en goed isolerende raamprofielen - om de noodzaak van mechanische ventilatie te vermijden: per kamer is de glasoppervlakte best niet groter dan 1/5 tot 1/6 van de vloeroppervlakte - een goede luchtdichtheid: goed sluitend schrijnwerk, geen kieren of spleten Ytong= cellenbetonblokken van Xella Multipor= minerale isolatieplaten van Xella Silka 150mm Ytong C2/400 Silka Multipor 150mm 140mm 200mm Multipor 140 mm Multipor 200mm Afwerking: Afwerking: Afwerking: bepleistering bepleistering Gevelsteen Isolatie MW 100mm Isolatie MW 100mm Isolatie MW hebel Hebel CC4/600 CC4/600 240mm150mm Hebel CC4/600 300mm 240mm Silka= kalkzandsteenblokken van Xella Hebel= gewapende cellenbetonpanelen van Xella. Mogelijke muur- en dakopbouw van een laagenergiewoning met Xella-producten duurzaam bouwen

ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN Silka verzekert een constante binnentemperatuur Kalkzandsteen is een zwaar bouwmateriaal. Daardoor heeft Silka een hoog warmteaccumulerend vermogen, waardoor binnen een gebouw grote temperatuurschommelingen worden voorkomen. Wanneer een ruimte door de centrale verwarming of door de zoninstraling wordt opgewarmd, nemen wanden van kalkzandsteen een deel van de warmte op. Daalt de luchttemperatuur, dan wordt de warmte weer aan de omgeving afgegeven. In combinatie met een isolatielaag resulteert dit s winters in een verlaging van de stookkosten. In de zomer hoef je niet te vrezen voor al te hoge temperaturen. Ytong heeft geen bijkomende isolatie nodig Spouwmuren hebben naast een binnenblad uit binnenmuurstenen extra isolatie nodig om te voldoen aan de wettelijk verplichte isolatiewaarden. Deze spouwisolatie moet heel zorgvuldig worden aangebracht: perfect tegen de binnenspouwblad geplaatst, en onderling perfect aaneensluitend. De minste onderbreking in de continuïteit van de isolatie veroorzaakt circulaties van koude lucht tussen het binnenspouwblad en de isolatie. Daardoor daalt het isolatiepeil van de wand, en kunnen koudebruggen ontstaan. Ytong biedt voor dit probleem een unieke oplossing. Het is het enige materiaal waarmee je sinds de invoering van de EPB-regelgeving nog kan bouwen zonder toegevoegde isolatie. Geen bijkomende isolatie betekent geen bijkomende (ver)bouwkosten. En ook geen gevaar dat de isolatie slecht wordt geplaatst! Ook voor renovatie Ook bij renovatie kan Ytong zijn waarde bewijzen. Ytong is een prima bouwmateriaal voor het na-isoleren van oude gebouwen. Ytong heeft een uitstekende thermische inertie die warmte opslorpt wanneer het te warm wordt, en die warmte afgeeft als het weer frisser wordt. Zo blijft het binnen altijd gezellig en behaaglijk, en dalen de energiekosten. Dat levert niet alleen een betere woonkwaliteit op, maar ook een hogere vastgoedwaarde. H

HET WAAROM, WAT EN HOE Kiezen voor energiezuinige, laagenergie - of passiefwoning? vervolg van pagina PASSIEFHUIS Een passiefwoning past dezelfde principes toe als een laagenergiewoning, maar meer doorgedreven. Zo zijn de isolatiediktes het dubbele van bij laagenergiewoningen. Het energieprestatiepeil van een passiefhuis heeft een waarde van maximaal E30 en het isolatiepeil is lager dan K15. Een passiefhuis verbruikt over het algemeen vijf keer minder energie dan een traditioneel woonhuis, en tweemaal zo weinig energie als een laagenergiewoning. Om de naam passiefhuis te mogen dragen, mag de totale energievraag voor ruimteverwarming en koeling op jaarbasis niet méér bedragen dan 15 kwh per m 2 woonoppervlakte. Tevens moet het totale jaarlijkse primaire energiegebruik voor ruimteverwarming, warm water, ventilatie en huishoudelijke apparaten minder zijn dan 120 kwh per vierkante meter. De lage warmtebehoefte wordt gerealiseerd door zes basisprincipes: 1. een doorgedreven isolatie van de schil. Om luchtlekken en koudebruggen te voorkomen, moet extra veel aandacht worden besteed aan het correct aanbrengen van de isolatielaag en aan aansluitdetails. Lage energiewoning U<0,30 W/m K Multipor 100mm Hebel CC2/400 240mm Passiefwoning Passiefwoning Multipor 180mm Multipor Hebel CC2/400 180mm 240mm Hebel CC2/400 240mm U<0,15 W/m K U<0,15W/m 2 K Ytong C2/400 365mm Afwerking: bepleistering Ytong C1,6/300 480mm Ytong C1,6/300 480mm Afwerking: Afwerking: buitenpleister buitenpleister Silka 150mm Multipor 140 mm arch. Schellekens Afwerking: bepleistering Isolatie MW 100mm hebel CC4/600 240mm Ytong C2/400 200mm Ytong C2/400 200mm Multipor 200mm Multipor 200 mm Afwerking: Gevelsteen Afwerking: gevelsteen Isolatie MW Isolatie MW 150mm 150mm Hebel Hebel CC4/600 CC4/600 300mm 300mm Ytong= cellenbetonblokken van Xella Silka= kalkzandsteenblokken van Xella Het verschil tussen een laagenergiewoning en een passiefwoning zit in de doorgedreven afwerkingsmethodes. Passief bouwen gaat een stap verder. Met de producten van Xella zijn beide mogelijk. Multipor= minerale isoleerplaten van Xella Hebel= gewapende cellenbetonpanelen van Xella. duurzaam bouwen 11

Kiezen voor energiezuinige, laagenergie - of passiefwoning? vervolg van pagina 11 2. een extreme luchtdichtheid. Een passiefhuis moet letterlijk potdicht zijn, om te voorkomen dat warmte weglekt. Daarom moet extra aandacht worden besteed aan aansluitdetails (waar wand-, vloer- en dakconstructies op elkaar aansluiten). 3. een optimale benutting van de warmte en de energie van de zon. Bij passiefhuizen moeten glazen ramen en deuren een U-waarde hebben van minder dan 0,8 W/m 2 K. Daarvoor moeten drievoudige warmtereflecterende beglazing en speciaal thermisch geïsoleerde kozijnen worden gebruikt. Ook de oriëntatie, de plaatsing en de oppervlakte van het glas spelen een belangrijke rol. 4. energieterugwinning uit ventilatie. Doordat verse buitenlucht over het algemeen een lagere temperatuur heeft dan verontreinigende binnenlucht, treedt energieverlies op. In een passiefhuis wordt de energie uit de af te voeren lucht via een warmtewisselaar teruggewonnen. 5. gebruik van energiezuinige huishoudapparaten 6. gebruik van de passieve energie (warmte van de zon, warmteafgifte van mensen en apparatuur in huis ) om de woning te verwarmen. Puur economisch blijken passiefhuizen geen optimale keuze te zijn. Als de investeringskosten in het gebouw en in het ventilatie- en verwarmingssysteem worden afgewogen tegen wat men over 30 jaar (de verwachte gemiddelde gebruiksduur door één generatie van een woning) aan energiekosten heeft terugverdiend, dan blijken de investeringskosten hoger te liggen dan de opbrengsten. Een passiefhuis bevat haast dubbel zoveel isolatie als een gewone nieuwbouw, met veel dikkere buitenwanden tot gevolg. Daardoor is er een aangepaste fundering nodig. Bovendien moet een passiefhuis worden geventileerd met zo weinig mogelijk warmteverlies. Elke spleet en kier in zo n woning moet dus hermetisch worden gedicht, en er moet een ventilatiesysteem met warmterecuperatie arch. Donald Desmet /Mozaiek H 12 duurzaam bouwen

HET WAAROM, WAT EN HOE arch. Paul Schellekens/M10 architecten worden voorzien. Dat alles zorgt ervoor dat een passiefhuis per m 2 grondoppervlakte 500 tot 800 euro (dat is ongeveer een kwart) méér kost dan een traditionele woning. Een passiefwoning scoort uiteraard wel zeer goed op ecologisch vlak. De juiste beslissing Energiezuinig bouwen, een minimum Energiezuinig bouwen is sinds de invoering van de EPB-norm een minimum. Voor minder bouw je niet meer vandaag. De kwaliteit van de gekozen materialen en afwerking van het gebouw zal niet enkel tijdens het gebruik uw comfortgevoel bepalen, maar tevens zal het een grote rol spelen wanneer u uw woning ooit wil verkopen of verhuren. De toekomstige waarde hangt af van uw investeringen van vandaag. Zorg voor een goede isolatie De beste manier om energie te besparen is ervoor te zorgen dat uw woning voldoende geïsoleerd is. Belangrijk is een goede isolatie van het dak, de muren en de vloer en een goed verwarmingssysteem. Wil men verder gaan, dan kan men nog investeren in dure zaken zoals een volautomatisch ventilatiesysteem en zonnepanelen. Zelfs met de huidige subsidies zijn dit echter vrij dure uitgaven om energie te besparen. Vermijd onnodige kosten Om een juiste beslissing te kunnen nemen, overloopt u met uw architect alle mogelijke oplossingen in functie van het beschikbare budget. Met een uitgekiende indeling van de leefruimtes in de woning, die rekening houdt met de oriëntatie van het gebouw, kunnen al veel onnodige kosten voor verwarming en verlichting vermeden worden. duurzaam bouwen 13

ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN Beter dan de EPB-norm Ytong is het enige materiaal waarmee je de EPB-norm voor muren kan halen zonder isolatie toe te voegen. Als het binnenblad van een bouwmuur uit cellenbeton bestaat, wordt de maximale U-waarde al bereikt met een blok van 175 mm. Bij een binnenspouwblad met 20 cm dikke Ytong-blokken, een lege spouw en een gevelsteen komt het globale isolatiepeil van een woning gemakkelijk onder K40. Dat is dus een veel beter resultaat dan de K45 die de EPBregelgeving oplegt. De U-waarde van de buitenmuur bedraagt 0,42 W/m 2 K. Ook deze waarde ligt onder de maximale 0,60 W/m 2 K. Bij een massieve bouwwijze, waarbij de buitenmuur enkel bestaat uit 30 cm dikke Ytong-blokken die zijn afgewerkt met buitenpleister en/of hout en/of sidings, is het globale isolatiepeil lager dan K35. De U-waarde van een buitenmuur bestaande uit 30 cm dikke Ytong-blokken en een 12 mm dikke buitenbepleistering bedraagt 0,31 W/m 2 K. Ytong: bouwsteen en isolatie in één Ytong is het enige bouwmateriaal dat zonder bijkomende isolatie voldoet aan de eisen van de energieprestatieregelgeving. Je bespaart dus euro s die je voor andere zaken kan gebruiken. Bovendien ben je er zeker van dat de muren 100 % doeltreffend zijn geïsoleerd. De bouwsteen wordt immers verlijmd. Gaten en dus warmtelekken- in de gevel zijn zo uitgesloten. Bij een gevel waarvan de spouw moet worden geïsoleerd, is dat niet altijd zo vanzelfsprekend. Vaak worden de binnen- en de buitenmuur gelijktijdig opgetrokken. Hierdoor is het onmogelijk om te controleren of de isolatie correct is geplaatst: goed aansluitend tegen elkaar en tegen de muren. Je loopt dus het risico dat je betaalt voor isolatie die niet functioneert. Met Ytong geen koudebruggen of scheuren Een koudebrug is een zone die minder goed is geïsoleerd. Daardoor kan lucht op de muur condenseren, en kunnen er vocht- en schimmelproblemen ontstaan. Het grootste risico voor koudebruggen vormen de onderlinge aansluitingen van bouwonderdelen zoals ramen, deuren, kozijnen en muren. Met het Ytong-gamma kan een volledig huis worden gebouwd. Dat heeft onmiskenbare voordelen. Door maar één ruwbouwmateriaal te gebruiken, vormt de woning één homogeen geheel. Koudebruggen en condensatieproblemen worden geminimaliseerd, en ook spanningen of scheuren die kunnen optreden ten gevolge van de combinatie van materialen met verschillende eigenschappen worden vermeden. Zo bespaar je kosten en vochtof condensatieproblemen.

Prima akoestische isolatie Met het Silka-gamma kan de akoestische kwaliteitseis van DnT,w 62 db gemakkelijk worden gehaald. Bovendien heeft kalkzandsteen een goed warmteaccumulerend vermogen, waardoor het in combinatie met het juiste isolatiemateriaal ook thermisch prima isoleert. Bescherming tegen geluidsoverlast Je kan je woning al in de ontwerpfase tegen geluidsoverlast beschermen door het gebruik van zware materialen zoals Silka. Achteraf ingrijpen is moeilijk en duur, en haalt nooit dezelfde efficiëntie als bij nieuwbouw mogelijk is. Dat Silka-kalkzandsteen op akoestisch vlak zo goed scoort, komt door zijn hoge massa. Bij toepassing van volle elementen met een volumemassa van ca. 1.750 kg/m³ wordt voldaan aan het hoogste akoestisch niveau. E-certificaat in uw voordeel Over enkele jaren zal elke woning bij verkoop of verhuur een energiecerticaat moeten voorleggen. Een gunstig E-certificaat zal vanzelfsprekend een belangrijke rol spelen in de waardebepaling van elke woning. Als je vandaag investeert in kwalitatieve materialen en installaties, kom je later niet voor teleurstellende verrassingen te staan bij de schatting van je woning voor eventuele verkoop of verhuur. duurzaam bouwen 15

ENERGIEZUINIGE, LAAGenergie- EN PassiefWONINGEN Een doorgedreven energievriendelijke woning met een modern karakter en op basis van Ytong. Dat waren de richtlijnen die architect Gert Broekx kreeg voor het ontwerp van een eengezinswoning. Hij greep concreet terug naar een Ytongblok van 20 cm aangevuld met 6 cm rotswol. De globale K-waarde van de woning bedraagt 30. Wandopbouw Materiaal Gevelsteen Rotswol Ytong Dikte 110 mm 60 mm 200 mm Energetische eigenschappen - Beschermd volume: 888 m 3 - Verliesoppervlak: 620 m 2 - Gemiddelde U-waarde: 0,35 W/m 2 K - Compactheid: 1,43 m - K-peil: 30 - E-peil: 45 ➀ DOSSIER Technische fiche Ontwerper: Gert Broekx - Hasselt Ventilatiestudie: Gert Broekx - Hasselt Aannemer ruwbouw: Brems Projectbouw - Zonhoven

Ytong als basis voor laagenergiewoning Inspelen op de oriëntatie Volgens de wetten van het duurzaam bouwen werd de basis voor het energievriendelijke concept al in de aanzet van het ontwerp gelegd. Het inspelen op de oriëntatie en in zekere mate ook de compactheid waren van cruciaal belang om tot een energievriendelijk resultaat te komen. Vandaar ook dat de noordgevel nagenoeg volledig gesloten is en de zuidgevel enkel subtiele en doordachte openingen kreeg. Het nodige daglicht wordt dan ook maximaal via de oost- en westgevel binnengehaald. Kenmerkend voor de oost-georiënteerde achtergevel is een glaspartij van 4 bij 6 meter. Hierachter bevindt zich een vide waarop de belangrijkste leefruimtes aansluiten. Ze baden zo rijkelijk in het daglicht. Een overdekt terras voor de raampartij biedt een luifel die oververhitting in de zomer tegengaat. Een andere truc om oververhitting tegen te gaan is een uitbouw van de gevel aan het hoekraam op het zuidwesten. Zo wordt opwarming van de zithoek en het bureau door de zuidwesterzon vermeden. Aan de westzijde werd vooral de inkompartij sterk beglaasd. Om de privacy te waarborgen, tekende de architect een wand voor deze inkompartij. Het verlijmen van Ytong draagt bij tot de luchtdichtheid van de woning. Energie besparen met Ytong De woning werd op uitdrukkelijke vraag van de bouwheer in Ytong ontworpen. Dit was een eerste stap om tot een goed geïsoleerde woning te komen. De architect licht toe: Om de binnenruimte zo maximaal mogelijk te benutten hebben we geopteerd voor een blok van 20 cm dik aangevuld met een rotswolisolatie van 6 cm. Op die manier blijft de muurdikte beperkt. Het was overigens de eerste keer dat ik met het materiaal werkte, en het blijkt toch enkele voordelen te bieden ten opzichte van traditioneel bouwen. ➀ DOSSIER Architect Gert Broekx Naast de oriëntatie werd rekening gehouden met de compactheid. duurzaam bouwen 17

Verdieping Gelijkvloers Een oversteek aan de achterzijde van de woning voorkomt oververhitting via de hoge ramen. Vooraan wordt de beglaasde inkomhal afgeschermd voor de voorbijgangers door een extra wand.

Ytong als basis voor laagenergiewoning Zo is de constructie een stuk eenvoudiger. De isolatielaag sluit beter aan op de gelijmde wanden dan bij een gemetselde wand. Mortelresten kunnen de isolatie hier immers van de wand wegdrukken. De woning werd grotendeels aangekleed met een oranje-donkerrood genuanceerde gevelsteen. Luchtdicht en goed geïsoleerd Niet alleen in de wanden was isolatie een belangrijk item, ook het dak kreeg op dat vlak de nodige aandacht, aangezien dit de grootste verliespost voor warmte is. Het plat dak kreeg een 12 cm dikke laag PUR-isolatie, het hellend dak een pakket glaswol van 20 cm. Ook de vloeren werden maximaal geïsoleerd, onder meer met het oog op het gebruik van vloerverwarming. Om de isolatie volledig tot zijn recht te laten komen, was ook de luchtdichtheid van de woning van belang. Het verlijmen van de Ytong-blokken draagt hier samen met het bepleisteren van de binnenwanden toe bij. Door het verlijmen zijn de voegen dunner en is het risico op openingen ook veel kleiner dan bij vermetselen, zegt Gert Broekx. Een tweede aspect dat baat heeft bij de goede luchtdichtheid is de mechanische ventilatie met een aardwarmtewisselaar. Dankzij deze combinatie wordt in de winter de aangezogen lucht al enkele graden opgewarmd voor ze het ventilatiesysteem bereikt. Aangevuld met de overgedragen warmte van de warmtewisselaar, is er slechts een beperkte bijverwarming nodig. ➀ DOSSIER Architect Gert Broekx duurzaam bouwen 19

ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN Energievriendelijk wonen kan ook op een eenvoudige manier. Dat bewijst architect Kristof Van Hoof met een woning in Oelegem. De rijwoning werd in Ytong opgetrokken en kreeg een kleed in verlijmde gevelsteen. Zonder aanvullende spouwisolatie, scoort de woning een K-waarde 38. Wandopbouw Materiaal Gevelsteen Ytong Alu + rotswol Ytong Dikte 90 mm 200 mm 50 mm 150 mm Energetische eigenschappen - Beschermd volume: 629 m 3 - Verliesoppervlak: 393 m 2 - Gemiddelde U-waarde: 0,46 W/m 2 K - Compactheid: 1,60 m - K-peil 38 - E-peil 86 ➁ DOSSIER Technische fiche Ontwerper: Kristof Van Hoof Energiestudie : Willy Lambaert

Goed geïsoleerd zonder isolatie Voordeel van verlijmen Architect Kristof Van Hoof startte in het voorjaar 2006 met het ontwerp van de 200 m 2 grote woning. De werf werd in maart 2007 opgestart en half november trok de bouwheer in zijn nieuwe woning. Die snelle realisatie is voor een deel te danken aan het gebruik van Ytong. Ook de gunstige energieprestatie die de woning kan voorleggen dankt het o.a. aan het gebruik van dit materiaal. Het huis werd volledig in Ytongblokken van 20 cm opgetrokken, met uitzondering van de accentwanden die in aluminium werden bekleed. Hier hebben we blokken van 15 cm gebruikt om met onze bekleding in de gevellijn te blijven. De ruimte tussen de draagstructuur van de bekleding hebben we opgevuld met een 5 cm dikke XPS-isolatie. De ramen hebben de gebruikelijke U-waarde van 1,1 W/m 2 K. Dit resulteert in een energieprestatie voor de wand van 0,41 W/m 2 K, vertelt architect Kristof Van Hoof. Het was één van de eerste woningen die ik binnen de EPB-regelgeving ontwierp, bekent Kristof Van Hoof. Het gebruik van Ytong is in de ontwerpfase besproken met de bouwheer. Door de gunstige resultaten die ermee te behalen zijn, was de bouwheer onmiddellijk mee in het verhaal. De gevels werden afgewerkt in een gelijmde bruingrijze gevelsteen. Een esthetische keuze Zelfs zonder het gebruik van bijkomende isolatie in de spouw is de energieprestatie van de wanden zeer goed. van de architect en de bouwheer, die achteraf ook een gunstige invloed op de isolatiewaarde van de bouwschil bleek te hebben, aldus energiedeskundige Willy Lambaert. Sowieso hebben de binnenwanden al geen cementvoeg. Bovendien vormen de spouwhaken ook geen koudebrug aangezien ze in een isolerende bouwblok verankerd zitten en niet in een cementlaag. Dat in combinatie met de verlijmde buitenwand, heeft een merkbare invloed op de energieprestatie van de wanden. Zelfs zonder het gebruik van bijkomende isolatie in de spouw is die zeer goed. Goede leerling Het werken met Ytong draagt mee bij tot het E-peil 86. Hiermee zit de woning bij de betere leerlingen van de klas. Uit cijfers van het Vlaams Energieagentschap blijkt dat 11% van de woningen die in 2006 werden gebouwd niet eens het verplichte E-peil 100 behalen, ruim 42% zit in de zone tussen E100 en E91. Het hier bepaalde E-peil mag dus gezien worden, zeker wanneer je in het achterhoofd houdt dat de spouw niet bijkomend werd geïsoleerd. Dat de keuze voor Ytong zichzelf terug verdient, blijkt uit het energiecertificaat. Dit becijfert een gemiddelde jaarlijkse verwarmingskost van amper ± 500 euro. ➁ DOSSIER De bewoners zijn zeer tevreden met het behaalde energiecertificaat. De verwarmingskosten voor hun woning zullen per jaar slechts een 500 euro bedragen. Architect Kristof Van Hoof duurzaam bouwen 21

De duurzame troeven van Ytong-cellenbeton Ytong, bouwsteen én isolator Ytong is bouwsteen én isolator. Zo geniet je het hele jaar door van een comfortabele temperatuur tegen minimale stookkosten. En in de zomer houd je het koel. Bovendien is Ytong een natuurlijk isolerend materiaal dat op een milieuvriendelijke manier wordt geproduceerd. Een ecologisch materiaal Omdat er bij de productie van Ytong weinig grondstoffen nodig zijn, weegt dit lichte bouwsysteem ook niet op het milieu. De basisgrondstoffen water, kalk en zand zijn immers overvloedig in de natuur aanwezig. Bovendien wordt tijdens het productieproces 60 à 70% minder energie verbruikt -en dus ook minder CO 2 uitstoot voortgebracht - dan bij de aanmaak van andere bouwmaterialen. Ook nadien levert Ytong besparingen op. Dankzij de goede isolatie-eigenschappen van Ytong zullen de energiekosten van de woning lager liggen. Hoge warmte-isolerende eigenschappen De stilstaande lucht in de vele poriën verklaart waarom Ytong zo uitstekend thermisch isoleert. Dat betekent een lagere energierekening, een comfortabel woonklimaat, en een lagere uitstoot van CO 2. De unieke structuur van cellenbeton werkt als een schild dat in de zomer de hitte buiten houdt, waardoor het binnenshuis lekker koel is. In de winter blijft de kostbare gestookte warmte binnen, en is het binnenshuis aangenaam warm. Ytong is het enige materiaal waarmee sinds de invoering van de EPB-normen een muur van traditionele dikte kan worden opgetrokken zonder dat een bijkomende isolatielaag moet worden geplaatst. Zowel een tweeschalige muur bestaande uit een Ytongblok van minstens 17,5 cm met een gevelsteen en een luchtspouw, als een massieve muur bestaande uit een Ytong-blok van minstens 30 cm in combinatie met een bepleistering, blijven onder de norm (U 0,6 W/m 2 K). De U-waarde van een buitenmuur die bestaat uit 30 cm Ytong en een 12 mm dikke buitenbepleistering bedraagt 0,31 W/m 2 K. Van een spouwmuur met als binnenmuur een Ytong-blok van 20 cm, een lege spouw en een gevelsteen bedraagt de U-waarde 0,42 W/m 2 K. 22 duurzaam bouwen

Met Ytong geen koudebruggen Geen isolatie in de spouw betekent ook geen risico op koudebruggen. Koudebruggen zijn plaatsen waar de isolatie onderbroken wordt, waardoor warmte verloren gaat. Dat kan leiden tot condensatie en vochten schimmelproblemen. Het gevaar op koudebruggen is het grootst bij de onderlinge aansluiting van bouwdelen: betonnen balkons of vloeren die doorlopen van binnen naar buiten, balken boven raamopeningen die in contact staan met de gevelsteen, dorpels, en raam- en deuraansluitingen. Om problemen te voorkomen, moeten isolatieplaten heel precies tegen elkaar en tegen de binnenmuur aansluiten. De minste onderbreking in de continuïteit van de isolatieplaten veroorzaakt naast koudebruggen- ook luchtcirculatie (een soort valse spouw) die het isolatiepeil van een muur vermindert. Ytong isoleert voldoende van zichzelf. Een supplementaire isolatie is niet nodig. Ytong verzekert daardoor een duurzame isolatie die voor 100 % functioneert, en blijft functioneren! Winter Koude blijft buiten Aangenaam warm binnen Ytong-MUUR MET GEVELSTEEN Gevelsteen Spouw Aangenaam koel binnen Ytong Zomer Warmte blijft buiten Zeer hoge luchtdichtheid Uit controlemetingen van de luchtdichtheid is gebleken dat buitenwandconstructies met Ytong perfect luchtdicht zijn. Bovendien worden Ytong-blokken gelijmd. Daardoor kunnen aansluitingen met kozijnen, vloeren en dakplaten gemakkelijk lichtdicht worden afgewerkt, en kunnen ongecontroleerde luchtstromen en dus warmteverliezen worden voorkomen. Dikte Ytong (mm) 90 30 d U-waarden (W/m 2 K) klasse C2/400 λ Ui=0,100 klasse C3/450 λ Ui=0,125 175 0,47 0,57 200 0,42 0,51 240 0,36 0,44 Ytong-MUUR MET CREPI Crepi Ytong 12 d Dikte Ytong (mm) U-waarden (W/m 2 K) klasse C2/400 λ Ui=0,100 klasse C3/450 λ Ui=0,125 240 0,38 0,47 Recupereren van afval op de werf en terugbrengen naar de fabriek voor recyclage. De Ytong-materialen zijn vanaf de productie milieuvriendelijk en passen volledig in het concept van energiebewust bouwen. 300 0,31 0,38 365 0,26 0,32 λ Ui = rekenwaarde van de warmtegeleidbaarheid in W/m.K volgens pr NBN B62-002:2007 duurzaam bouwen 23

24 duurzaam bouwen ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN

YDe duurzame troeven van Ytong-cellenbeton De zekerheid van een sterke bouwpartner Als u met Ytong wil kennismaken in levende lijve, nodigen wij u graag uit in onze productieeenheid te Burcht, waar u tijdens een infonamiddag Ytong niet enkel zal zien, maar ook ruiken, horen en voelen. Zo woont u onder andere een demonstratie van de verwerking van Ytong-blokken bij en brengt u een geleid bezoek aan onze fabriek. Bij onze ingenieurs kan u terecht voor een gedetailleerde planstudie of met specifieke vragen. Inschrijven op de info-namiddag van uw keuze, kan via onze website www.ontdekytong.be infodagen 2008 14-mrt- 08 20-jun- 08 28-mrt- 08 08-aug- 08 11-apr- 08 05-sep- 08 25-apr- 08 03-okt- 08 09-mei- 08 14-nov- 08 23-mei- 08 05-dec- 08 06-jun- 08 Bovendien kunt u dan zelf ontdekken dat Ytong meer is dan een bouwmateriaal. Ytong ondersteunt uw projecten met advies en ongeëvenaarde service. Vanuit haar vestiging aan de Schelde, vlakbij Antwerpen, zet Ytong trends neer voor de toekomst. Reserveer daarom snel uw plaats in ons trainingscenter. Hoe inschrijven? De info-namiddagen zijn gratis en vinden telkens plaats op vrijdag, vanaf 13u30. Gelieve minstens één week op voorhand in te schrijven. Uw aanvraag zal bevestigd worden. Om in te schrijven heeft u de keuze uit onderstaande mogelijkheden: 1. Contacteer ons via e-mail op ytong-be@xella.com 2. Vul het electronisch antwoordformulier in op de website van Ytong: www.ontdekytong.be Gratis DVD! gezien op Laat deze kans niet voorbijgaan! Kom naar één van onze info-namiddagen. U ontvangt dan een boeiende inspiratie-dvd. Gerenommeerde architecten stellen er hun woonprojecten voor, gerealiseerd met Ytong. Inschrijven op de info-namiddag van uw keuze, kan via de button Info-namiddag op onze website www.ontdekytong.be N49 Zelzate / Knokke-Heist E17 Gent 16 Burcht Schelde ANTWERPEN Kennedy-tunnel A12 Brussel RING Craeybeckx-tunnel E19 Mechelen Brussel Nederland E313 Hasselt Luik Wegbeschrijving: Op de autosnelweg ANTWERPEN-GENT, afrit 16 nemen (BEVEREN-KRUIBEKE) Richting KRUIBEKE volgen (=Krijgsbaan) Na 1 km, eerste straat links nemen, richting BURCHT (= Kruibeeksesteenweg). Na 500 m aan de eerste lichten rechts ligt de toegangsweg voor bussen en vrachtwagens. Nog eens 500 m verder hebben personenwagens rechtstreeks toegang tot het terrein van Xella via een slagboom die op een hoogte van 2,20 m opgesteld is. duurzaam bouwen 25

ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN S 26 duurzaam bouwen

De duurzame troeven van Silka Silka, hét merk voor kalkzandsteen Silka is het merk voor kalkzandsteen. Net zoals Ytong bestaat Silka uit natuurlijke grondstoffen die worden gestoomd in een autoclaaf, een proces dat zeer weinig energie vergt. Muren in kalkzandsteen hebben goede vochtregulerende, warmteaccumulerende en akoestische eigenschappen. Milieuvriendelijke productie water kalk zand mengen Groot warmteaccumulerend vermogen De belangrijkste eigenschap die Silka kalkzandsteen geschikt maakt als materiaal voor de bouw van laagenergiewoningen en passiefhuizen is het warmteaccumulerend vermogen: de mate waarin een materiaal warmte kan opnemen en afstaan. Dit vermogen wordt vooral bepaald door de soortelijke warmte en de massa van een bouwmateriaal. De soortelijke warmte van kalkzandsteen bedraagt circa 1000J/kg.K. De volumieke massa is circa 1.750 kg/m 3. Kalkzandsteen is in staat een deel van de warmte van de centrale verwarming of de zoninstraling op te nemen, en als de luchttemperatuur daalt, de warmte langzaam weer af te staan. Daardoor worden grote temperatuurschommelingen binnenin een gebouw vermeden, en verhoogt het gevoel van behaaglijkheid. doseren autoclaaf verharden kalkzand steenpers vormen blussen reactor mengen water Hoge comfortbeleving De Silka-klimaatwand maakt optimaal gebruik van stralingswarmte. Klimaatwanden bestaan uit Silka-lijmblokken en elementen waarin aan één kant sleuven zijn aangebracht. In deze sleuven komt een kunststofleiding waarin water van 30 C tot 50 C circuleert. De grote hoeveelheid stralingswarmte die de muur afgeeft zorgt ervoor Kalkzandsteen bestaat voor 100 % uit zand, kalk en water. Meer wordt er niet aan toegevoegd. Bij de milieuvriendelijke productie komen geen schadelijke stoffen vrij en er wordt weinig energie gebruikt. Kalk, zand en een kleine hoeveelheid water worden in de juiste hoeveelheden gedoseerd en gemengd. Dit mengsel gaat naar een reactor waarin de ongebluste kalk met water reageert, waarna het in de gewenste vormen (blokken of elementen) wordt samengeperst. In de autoclaaf gaat het materiaal verharden. Aangezien Silka niet wordt gebakken, maar gestoomd, komt geen rook vrij, enkel waterdamp. De Silka-klimaatwand kan afgewerkt worden met een dunne pleisterlaag. Het comfortgevoel in de woning stijgt, terwijl de uitgaven voor verwarming dalen. duurzaam bouwen 27

De duurzame troeven van Silka dat de gevoelstemperatuur ongeveer 3 C hoger ligt dan de luchttemperatuur. Daardoor stijgt het gevoel van behaaglijkheid, terwijl de thermostaat lager staat. De klimaatwand kan prima worden gecombineerd met alternatieve energiebronnen zoals een warmtepomp of een zonnecollector. Hoog akoestisch comfort De nieuwe akoestische norm NBN S 01-400 voorziet twee prestatieniveaus: enerzijds een akoestisch basiscomfort, anderzijds een verhoogd akoestisch comfort. Als aan de eisen van het akoestisch basiscomfort wordt voldaan, wordt het percentage tevreden bewoners geraamd op 70 %. Er is sprake van verhoogd comfort wanneer 90 % van de bewoners aangeeft tevreden te zijn met de akoestische beleving van hun woning. Doordat kalkzandsteen een zeer zwaar materiaal is, vormt het een uitstekende barrière tegen geluidshinder. De gewogen geluidsverzwakkingsindex DnT,w van een gelijmde dubbele wand Silka-blokken met een geïsoleerde spouw (E150-20-E150) bedraagt 67 db. Hiermee beantwoordt de wand aan de strengste eis (verhoogd comfort= 62 db) van de nieuwe akoestische norm NBN S 01-400. Silka is dus ook de ideale oplossing voor scheidingswanden tussen wooneenheden in appartementsgebouwen. In combinatie met de bouwmaterialen uit het Ytong-gamma kan ook worden voldaan aan de strengste eisen op het vlak van thermische isolatie. Luchtgeluiden kunnen afkomstig zijn van gesprekken, van radio of TV, van diverse huishoudapparatuur. Contactgeluiden zijn trillingen die via de vaste materialen in het gebouw worden overgedragen. Daaronder vallen bijvoorbeeld voetstappen, het dichtslaan van deuren, het schuifelen met stoelen, het gebruik van douche of bad. Enkele voorbeelden van mogelijke akoestische oplossingen met Silka: Normaal comfort Verhoogd comfort Appartementen D nt,w 54 db D nt,w 58 db Appartementen (leefruimte <-> slaapruimte ander appartement) D nt,w 58 db D nt,w 62 db Rijwoningen D nt,w 58 db D nt,w 62 db Net als in het verleden voorziet de norm twee prestatieniveaus, die echter flink werden opgetrokken. Zo stelt de basiseis aan akoestisch comfort een tevredenheid bij 70% van de bewoners. Er is sprake van verhoogd comfort wanneer 90% van de bewoners aangeeft tevreden te zijn met de akoestische beleving van hun woning. NORM Enkelvoudige wand (appartementen) D nt,w 54 db E 300 D nt,w 58 db E 214 + voorzetwand (*) De gewogen geluidsverzwakkingsindex van een gelijmde en afgewerkte enkelvoudige Silka-wand bedraagt: Dubbele wand (rijwoningen) LBL150-20 - LBL150 D nt,w 62 db E 150 20 E 150 (*) De voorzetwand bestaat uit een gipsvezelplaat in combinatie met een soepele isolatie die tevens zal zorgen voor een U 1 W/m 2 K WANDOPBOUW E 300 E 214 E 150 20 E 150 R w 58 db 55 db 67 db 28 duurzaam bouwen

Waterdampregulerend vermogen Een gezond binnenklimaat wordt niet alleen bepaald door de temperatuur, maar ook door de luchtvochtigheid. Een gezin van vier personen produceert al snel tien liter vocht per dag. Wanneer dit vocht niet wordt afgevoerd, voelt het binnenshuis onbehaaglijk aan, waardoor we de verwarming hoger zetten, en dus onnodig energie verbruiken. Een woning gebouwd in kalkzandsteen heeft deze problemen niet. Kalkzandsteen is in hoge mate vochtregulerend. Het materiaal is in staat vocht op te nemen totdat de vochtigheidsgraad in een woning vermindert, en het daarna weer af te staan. Een woning met 130 m 2 kalkzandsteen kan per etmaal ongeveer 17 liter vocht absorberen. Dat is méér dan een gemiddeld gezin per etmaal produceert. Hergebruik van afval Afgekeurde producten en zaagresten worden grotendeels tot puin verwerkt en, als vervanger van zand, weer in het productieproces gebracht. Een kleiner deel wordt hergebruikt als funderingsmateriaal in de wegenbouw, en als verharding van fietspaden in natuurgebieden. Zeer hoge luchtdichtheid Silka kalkzandsteen is, net zoals Ytong cellenbeton, een luchtdicht bouwproduct. Aansluitingen met kozijnen, vloeren en dakplaten kunnen daarmee gemakkelijk luchtdicht worden afgewerkt. Zo kan warmteverlies worden vermeden. duurzaam bouwen 29

De duurzame troeven van Multipor Multipor, hét nieuwe merk voor minerale isolatieplaten In het kader van energiezuinig en duurzaam bouwen, brengt Xella naast haar bekende merken Silka en Ytong ook een nieuw merk onder de aandacht: Multipor. Multipor staat voor minerale, isolerende panelen. De isolatiewaarde van Multipor is te vergelijken met die van traditionele isolatiematerialen (λ=0,045 W/mK). Het grote verschil is echter dat het gaat om een steenachtig materiaal. Dat heeft als voordeel dat het niet brandbaar, vorm en drukvast, dampdoorlatend en vezelvrij is. Bijkomende troef is dat het milieuvriendelijk is in productie en gebruik. Multipor kan toegepast worden als binnen en buitenisolatie van buitenmuren en daken. In landen om ons heen, waaronder Duitsland, Zweden, Zwitserland en Oostenrijk, is laagenergie - en passief bouwen al veel meer ingeburgerd. De vooruitstrevende bouwsystemen van Ytong en Silka in combinatie met Multipor worden daar reeds vaak toegepast. In België verdient deze bouwmethode zeker een impuls. Buitenisolatiesystemen De sytemen voor buitenisolatie van Multipor overtuigen bij gebouwen van eender welke grootte door hun massieve, stabiele structuur, hun brandveiligheid en de dampopen aard. Via het buitenisolatiesysteem biedt Multipor de mogelijkheid om complete en hoogwaardig thermisch geïsoleerde buitenwanden te creëren die vrij zijn van koudebruggen. Daarbij ontstaat een monolithisch en mineraal Voordelen van Multipor Niet brandbaar Massief en vormvast Voorkomt vorming van algen, schimmels en micro-organismen Mechanisch hoog belastbaar Gemakkelijk te verzagen 100 % milieuvriendelijk Toepasbaar in zowel nieuwe als oude gebouwen Toepassingsgebieden van de Multipor-isolatieplaten 1. Binnenisolatie van buitenmuren 2. Onderliggende plafondisolatie van bv. ondergrondse parkeergarages, inritten, kelderruimtes 3. Bovendakisolatie van hellende daken 4. Isolatie van platte daken 5. Buitenisolatie van muren 30 duurzaam bouwen

totaalsysteem. Ze kunnen op bijna elke draagkrachtige ondergrond aangebracht worden en zijn geschikt voor zowel grootschalige isolatiewerken als individuele gevels. Binnenisolatie van buitenmuren Bij de renovatie van een gebouw met gevels waaraan men niet wil raken, is een binnenisolatie van de muren vaak de enige mogelijkheid om de warmteisolatie te verbeteren. Multipor-isolatieplaten zijn geschikt voor alle courante types massieve muren zonder dampscherm. Onderliggende plafondisolatie Bijzonder geschikt voor: Ondergrondse garages Inritten Kelderruimtes De niet-brandbare Multipor-isolatieplaten zorgen voor veiligheid in kelders en (ondergrondse) garages. Ze zijn snel te lijmen aan bestaande plafonds en eenvoudig te verzagen. Ze kunnen zichtbaar aangebracht worden en verlenen ondergrondse garages een heldere en aangename uitstraling. Hinde El Kassmi is EPB-verslaggeefster sinds de invoering van de EPB-wetgeving. Wat is volgens haar het nut van deze reglementering in het kader van duurzaam bouwen? Begin 2006 was het nog moeilijk om mensen te overtuigen van het nut ervan, vertelt ze. Bouwheren associeerden de nieuwe maatregel enkel met stijgende bouwkosten. Ze moesten dikker isoleren, ventilatieroosters voorzien, enzovoort. Dat stemde hen niet zo gelukkig. Geleidelijk aan is daarin een kentering gekomen. Informatieve televisieprogramma s, internet, folders hebben bouwheren doen beseffen dat de regelgeving goed is voor hun energiefactuur en het milieu. Vooral het argument dat hun energiefactuur lager zal liggen, spoort hen ertoe aan om te investeren in een betere ketel, meer isolatie, Wat bouwheren volgens Hinde eveneens over de streep trekt om energiezuinig te bouwen, zijn de financiële stimuli van de federale overheid, de Vlaamse regering, de elektriciteitsnetbeheerders, de gemeenten en sommige provincies. De laatste maanden streven meer en meer bouwheren naar het behalen van een E-peil 75 of 70. Wat de meeste onder hen vooral drijft zijn de premies die daarvoor worden gegeven. Bouwheren en sommige architecten blijven het echter een probleem vinden dat er enerzijds geïsoleerd en anderzijds geventileerd moet worden. Hinde: Mensen begrijpen niet goed dat isoleren en ventileren samen kunnen gaan. Toch is dat perfect mogelijk. Ventilatie sluit een lagere energiefactuur en een beter milieu helemaal niet uit. GETUIGENISSEN