Handleiding Voor 3 serie TENS 1
Inhoud Hoofdstuk 1: Introductie... 4 Uitleg over pijn... 4 Wat is TENS... 4 Hoe TENS werkt... 4 Zijn er gevaren of bijwerkingen?... 5 Waar kan TENS voor worden gebruikt?... 5 Hoe wordt TENS toegepast?... 5 De Standaard TENS behandeling... 5 De Behandelduur... 5 Een lage frequentie... 5 Plaatsing van de elektroden... 5 Hoe weet ik wanneer de elektroden moeten worden vervangen... 6 Voorzorgsmaatregelen... 6 Waarschuwingen... 6 Programma s en instellingen... 7 Standaard programma... 7 Modulatie... 7 Burst programma... 8 Uw TENS apparaat voorbereiden... 8 Elektroden plaatsing... 9 Nek... 9 Rug... 9 Rugpijn en spierpijn... 9 Lage rugklachten & menstruatiepijn... 9 Schouder... 10 Elleboog... 10 Arm, hand en pols... 10 Lies... 11 Quadriceps... 11 Knie... 11 Enkel... 11 2
Ischias (Pijn via de nervus Ischiadicus)... 12 Kanaal A... 12 Kanaal B... 12 Algemene Burst behandeling... 12 Hoofd... 12 Fantoom pijn (amputatiestomppijn)... 12 Betekenis van symbolen... 13 Storingen... 13 Conformiteitverklaring... 14 Garantie... 14 Technische specificaties... 14 Bedienings instructie... 16 3
Hoofdstuk 1: Introductie Uitleg over pijn Pijn is een waarschuwingssysteem en de methode van het lichaam om ons te vertellen dat iets aan de hand is. Pijn is belangrijk, zonder pijn zullen abnormale omstandigheden niet ontdekt worden, schade veroorzaken of verwondingen toebrengen aan essentiële delen van ons lichaam. Hoewel pijn een noodzakelijk waarschuwingssignaal voor beschadiging of defect in het lichaam is, kan de natuur te ver zijn gegaan. Ongeacht zijn waarde voor het stellen van een diagnose, heeft langdurig blijvende pijn geen nuttig doel. Pijn is niet merkbaar tot het gecodeerde bericht naar de hersenen gaat waar het wordt gedecodeerd, geanalyseerd en dan op gereageerd. Het (pijn)bericht gaat van het beschadigde gebied via de uitwendige zenuwen naar het ruggenmerg. Hier wordt het bericht doorgegeven aan verschillende zenuwen die via het ruggenmerg naar de hersenen gaan. Het pijnbericht wordt dan geïnterpreteerd, de reactie hierop is het pijnlijke gevoel. Wat is TENS Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation is een elektrisch apparaat dat door een batterij gevoed wordt en gebruik maakt van elektroden die op de huid worden geplaatst om elektrische impulsen af te geven aan de zenuwvezels die zich onder het huidoppervlak bevinden. Het wordt gebruikt om pijnverlichting te geven door de pijnsignalen te blokkeren die via het ruggenmerg en het perifere zenuwstelsel naar de hersenen worden gestuurd, daarnaast stimuleert TENS de aanmaak van endorfines wat het lichaamseigen pijnverlichtend mechanisme aanstuurt. Meestal worden de elektroden rond het pijnlijke gebied geplaatst of op acupressuur punten (triggerpoints). In tegenstelling tot medicijn gebruik heeft TENS geen bijwerkingen zoals misselijkheid of een verminderd reactievermogen. Het kan worden toegediend terwijl de gebruiker dagelijkse activiteiten uitvoert en is niet verslavend. Hoe TENS werkt Het TENS apparaat werkt op twee manieren, maar allereerst is het belangrijk om te begrijpen hoe het lichaam pijn waarneemt. Boodschappen worden via de hersenen naar alle onderdelen van het lichaam gestuurd. De zenuwen, die van de hersenen via het ruggenmerg naar de romp, armen en benen lopen, sturen op hun beurt boodschappen terug naar de hersenen. Wanneer iets warms wordt aangeraakt wordt een boodschap verstuurd door de zenuwen omhoog via het ruggenmerg naar de hersenen. Een tweede boodschap wordt onmiddellijk teruggestuurd naar het zelfde gebied om de hand weg te trekken (reflex). Dit proces duurt slechts een fractie van een seconde. TENS werkt volgens het principe genaamd pijn blokkering waarbij het TENS apparaat de pijnprikkel naar de hersenen onderbreekt. Het stimuleert de hersenen tevens om het lichaamseigen pijnbestrijdend hormoon Endorfine aan te maken. 4
Zijn er gevaren of bijwerkingen? Onthoud dat een stroom door de huid loopt van de ene elektrode naar de andere en slechts 2,5 tot 5 cm diep doordringt (tot het niveau van de onderhuidse zenuwuiteinden). Zo n lage dosis vormt geen gevaar. Raadpleeg echter wel uw arts indien u last heeft van hartklachten, een pacemaker gebruikt of zwanger bent voor u gebruik maakt van TENS apparatuur. Voor iedere aandoening die een elektrode plaatsing rond de nek of het hoofd nodig maakt dient u eerst een deskundige te raadplegen. Waar kan TENS voor worden gebruikt? TENS kan worden gebruikt om de meeste soorten pijn te behandelen waarvan de oorzaak is vastgesteld o.a.: Arthritis (gewrichtsontsteking) Rugpijn Kneuzingen Kuit blessures Gevoelloze ledematen Vingerpijn Hoofdpijn Migraine Kniepijn Spit Nekpijn Zenuwpijn Artrose in gewrichten (slijtage) Menstruatie klachten Gordelroos Weeën pijn bij zwangerschap Reuma Ischias Schouderpijn Slapenloosheid Aangeboren rug-/wervelaandoeningen Sportongevallen Tenniselleboog Peesschedenontsteking Polspijn Hoe wordt TENS toegepast? De Standaard TENS behandeling (Standaard voor hoog frequente instellingen) wordt doorgaans uitgevoerd met een frequentie van 60 of meer impulsen per seconde. Het veroorzaakte gevoel is constant trillend of tintelend gevoel tussen de elektroden. Doordat het TENS signaal sterker wordt ervaren dan het pijn signaal van het lichaam, zal het pijnsignaal dat via de zenuwen naar de hersenen loopt worden geblokkeerd. De meeste gebruikers merken dat behandelingen met hoge frequenties de snelste verlichting van pijn geven en tevens kan zorgen voor een pijnverlichting tot enkele uren na de behandeling. De Behandelduur kan probleemloos 30 tot 60 minuten duren, maar continue is ook toegestaan. De meeste apparatuur zijn mee te nemen en kunnen aan de broekriem worden vastgemaakt zodat de dagelijkse activiteiten niet worden belemmerd. Een lage frequentie of Burst (onderbroken frequentie) behandeling wordt toegediend wanneer de frequentie op het TENS apparaat handmatig onder de 10 impulsen per seconde wordt gezet (op sommige apparatuur is een automatische Burst modus te kiezen). Een behandeling met lage frequentie zorgt voor zichtbare spiersamentrekking die vaak wordt omschreven als tikkend of pulserend. Als reactie op dit type stimulatie geeft het lichaam Endorfine (pijn verlichtende chemicaliën die door het lichaam worden aangemaakt) vrij. Deze Endorfine blokkeren chemisch de zenuw boodschappen naar de hersenen om zo de pijn te verzachten. Vaak kan het langer duren voor deze behandeling tot pijnverlichting voelbaar wordt, maar het resultaat houdt langer aan. Plaatsing van de elektroden Het beste resultaat wordt behaald door de elektroden direct over de plaats van de pijn te plakken. Het is mogelijk om met twee apparaten en meerdere elektroden een intensievere behandeling te 5
creëren. De Elektroden kunnen indien gewenst ook worden gebruikt voor stimulatie van accupunctuur drukpunten. Hoe weet ik wanneer de elektroden moeten worden vervangen Het is erg belangrijk dat de zelfklevende elektroden (plakkers) worden vervangen als zij niet meer goed kleven of wanneer een stekend gevoel op de huid voelbaar wordt. Normaal gesproken gaan zelfklevende elektroden 3-6 weken mee, afhankelijk van het type huid en weersomstandigheden (luchtvochtigheid is van invloed op de levensduur). Ondanks dat de meeste zelfklevende elektroden met vooraf aangebrachte gel-laag als hypoallergeen worden beschouwd, is het mogelijk dat personen met een gevoelige huid last krijgen van allergie voor een specifiek merk/type elektrode. Net als pleister- en tapeallergie. Een oplossing kan een ander merk/type elektroden zijn, er zijn tevens middelen verkrijgbaar die als een tussenlaag fungeren. Voorzorgsmaatregelen 1. Lees voor het gebruik de bijbehorende handleiding voor TENS apparatuur door. 2. Wij wijzen erop dat een patiënt met een geïmplanteerd elektrisch apparaat (bijvoorbeeld een pacemaker) geen TENS behandeling dient te ondergaan zonder vooraf een arts geraadpleegd te hebben. Dit geldt tevens voor patiënten met een geïmplanteerd metaal voorwerp. 3. Wanneer TENS behandeling niet werkzaam is of als onprettig wordt ervaren, dient de behandeling te worden gestopt totdat een specialist of therapeut de behandeling heeft gecontroleerd. 4. Vermijd het aanpassen van de bedieningsknoppen tijdens het gebruik/besturen van machines en voertuigen 5. Schakel het TENS apparaat uit alvorens de elektroden worden geplaatst/verwijderd. 6. TENS apparatuur beschikt niet over een AP/APG classificatie. Gebruik deze apparatuur niet in de buurt van licht ontvlambare materialen/mengsels/gassen. Waarschuwingen 1. Wees voorzichtig bij het gebruik van TENS apparatuur met patiënten die vermoedelijk of zeker hartafwijkingen hebben. Aanvullende klinische informatie is noodzakelijk om overige bijwerkingen uit te sluiten. 2. De veiligheid van elektrische stimulatie is niet vastgesteld voor gebruik tijdens de zwangerschap. Gebruik geen TENS tijdens de zwangerschap. 6
3. Plaats geen elektroden aan de voorzijde van de keel omdat samentrekking van de keelspieren tot benauwdheid kan leiden. Voorkom elektrische stimulatie van de keelzenuw (nervus carotis), in het bijzonder bij patiënten met gevoelige bijholten. 4. Voorkom dat de bedienknoppen tijdens het gebruik van machines/voertuigen opeens kunnen worden versteld. 5. Er zijn gevallen van huidirritatie bekend rond de plaats van de elektroden. De behandeling dient te worden gestopt totdat de oorzaak van de irritatie is vastgesteld. 6. Elektroden mogen niet op over de ogen, in de mond of inwendig worden geplaatst. 7. Houdt dit apparaat buiten het bereik van kinderen. Programma s en instellingen Standaard programma Geschikt voor pijnverlichting. De behandeling bestaat uit korte elektrische impulsen. De stimulatie mag bij dit programma niet zo sterk worden dat spiersamentrekkingen optreden. De elektroden worden normaal gesproken op de zenuwuiteinden rond het pijngebied geplakt. TENS Stimulatie kan worden gebruikt als pijntherapie bij: Spierpijn Gewrichtspijn Tennisellebogen Artritis (gewrichtsontsteking) Jicht fibromyalgie Tensosynovitis (peesschedenontsteking) Heuppijn rugpijn spierspanning Voorhoofdsholte- en kaak bijholteontstekingen Zenuwontsteking etc. Modulatie Elektrische impulsen variëren tussen impulsduur en stroomsterkte. De variatie wordt opgebouwd uit een wisselende impulsduur bij een constant ingestelde stroomsterkte. Deze gemoduleerde TENS voorkomt gewenning aan een vaste impulsduur en heeft de volgende variabelen: Frequentie, impulsduur en behandelduur. Gemoduleerde TENS stimulatie kan in de zelfde gevallen worden gebruikt als bij het standaard programma. Voor chronische aandoeningen, waarbij lange termijn behandeling noodzakelijk is, wordt gemoduleerde TENS aanbevolen. 7
Burst programma Stimulatie door middel van korte series impulsen met een hoge frequentie die worden herhaald door lage frequentie wordt in het Burst programma verkregen. Burst stimulatie wordt voor algemene pijnverlichting gebruikt en de stimulatie moet zo sterk zijn dat spiersamentrekking wordt veroorzaakt. Over het algemeen wordt de elektroden op een grote spier geplakt in de buurt van de pijn locatie. Burst heeft de volgende variabelen: Frequentie, impulsduur en behandelduur. Het effect van de stimulatie moet sterk zijn om speraanspanning zichtbaar te maken. De spierspanning wordt geactiveerd en gedwongen om te bewegen. Het Burst programma zorgt voor een langdurige cyclus van pijnverlichting, doordat het lichaam de productie van de natuurlijke pijnverlichter (endorfine) opvoert. Burst stimulatie kan worden gebruikt bij: Ischias, rugpijn, circulatie stoornissen, whiplash, etc. Uw TENS apparaat voorbereiden 1. Open de schuifklep voor het batterijcompartiment 2. Open het beschermkapje (afb. 1 en 2) en plaats de elektrodekabels in de, daarvoor bedoelde, uitgangen op het apparaat. 3. Verbindt de elektrodekabels met de elektrode. 4. Reinig de huid. Verwijder de elektroden van de beschermlaag en plaats deze met de klevende zijde op de huid. De elektroden mogen elkaar niet raken. 5. Schakel het TENS apparaat in door de aan/uit knop met de klok mee te draaien. 6. Kies het gewenste programma en pas de mate van stimulatie aan. 7. De stimulatie stopt automatisch waanneer de behandeltijd is verstreken. 8
Elektroden plaatsing Nek Spierspanning in de schouder en het cervicaal syndroom (nekpijn). Reuma Whiplash Tussenwervelschijf problemen Nekspanning Hoofdpijn Artritis Rug Rugpijn en spierpijn Wanneer spierversterking nodig is, gebruik dan TENS op beide kanalen. TENS heeft ook invloed bij maagstoornissen via pijnpunten (triggerpoints) tussen de schouderbladen. Lage rugklachten & menstruatiepijn Het gebied boven het heiligbeen is een verbinding van de zenuwbaan bij lage rugklachten en buik problemen. Rugpijn Scoliose Uitstralingspijn Menstruatiepijn 9
Weeënpijn tijdens de bevalling Tussenwervelschijf problemen Schouder Reuma (Sub)luxaties Spierverreking in de schouder Artritis Frozen shoulder Als de schouder koud aanvoelt wordt Burst stimulatie aanbevolen omdat dit de bloedcirculatie bevorderd. Afb. 1 Schouderpijn Afb. 2 - Schouder Subluxatie Elleboog Rheuma Tennis elleboog Golf elleboog Sport blessures Gewrichtspijn Uitstralingspijn Arm, hand en pols Peesontstekingen Carpaal tunnel syndroom (CTS) Rheuma Gespannen spieren Afb. 1 Pijnverlichting en hand verlamming (na een beroerte) 10
Lies Sport blessures Overbelaste spieren en gewrichtsbanden Menstruatiepijn Quadriceps Uitstralende pijn vanuit de lage rug Overgevoeligheid Afb. 1 Inactiviteit van de Quadriceps Knie Afb. 1 Kniepijn Wanneer de pijn aan de binnenzijde van de knie zit. Plaats dan de elektroden zoals op de linker knie zichtbaar is. Voor de buitenzijde geldt de plaatsing zoals op de rechter knie. Enkel Afb. 2 Pijn in het enkelgewricht Bij laterale (aan de buitenzijde) pijn plaatst u de elektroden zoals op de 11
rechter enkel. De linker enkel toont de plaatsing voor mediale (aan de binnenzijde) pijn. Ischias (Pijn via de nervus Ischiadicus) Ischias (pijn via de nervus ischiadicus) Pijn na gordelroos Sacroiliacale pijn (heiligbeengewrichten) Kanaal A Negatieve elektrode (zwart) wordt achter geplaatst op het bovenste deel van de dij en de positieve elektroden (rood) onder de knieholte. Kanaal B Ter zijde van de overgang van de vijfde lendenwervel (L5) en het eerste heiligbeensegment (S1). Algemene Burst behandeling Algemene pijn Ziekt van Raynaud Fibromyalgie Circulatie stoornissen Jicht Koude handen etc. Hoofd Trigeminus neuralgie (aangezichtspijn) Voorhoofdsholte- en kaak bijholteontstekingen Voorhoofdspijn Fantoom pijn (amputatiestomppijn) Elektroden kunnen worden geplaatst op de pijn (Trigger) punten, die corresponderen met de perifere zenuwen en de overeenkomstige ruggemergsegmenten. Voor algemene pijnbestrijding wordt de Burst instelling zoals op pagina 12 aanbevolen. 12
Betekenis van symbolen 1. Beschermingsgraad BF 2. Plaats de aansluitstekker niet in een (wisselstroom) stopcontact. 3. Gelijkstroom voedingsbron 4. Timer 5. Lage batterijspanning 6. Verhogen van de waarde 7. Verlagen van de waarde Storingen Wanneer er zich storingen voordoen tijdens het gebruik van TENS apparatuur, controleer dan of: De instellingen staan ingesteld volgens de juiste therapievorm De kabels op een juiste wijze zijn aangesloten op het apparaat. De kabels dienen volledig in de stekker verbinding op het apparaat te worden geschoven. Het LCD display het menu toont. Indien nodig plaatst u een nieuwe batterij. 13
De elektrodekabel mogelijk is beschadigd. Vervang de elektrodekabel indien defecten worden gevonden. Bij alle andere problemen neemt u contact op met uw leverancier. Probeer niet zelfstandig reparaties uit te voeren. Conformiteitverklaring De 3 series digitale TENS/EMS apparaten zijn in overeenstemming met EN60 601-1-2:2001 en EN60 601-1-2:1990+A1:1993+A2:1995+A13:1996 veiligheidsstandaarden. Garantie Alle 3 series TENS/EMS apparatuur hebben een garantie van 3 jaar na afleverdatum. Deze garantie heeft slechts betrekking op de stimulator (TENS/EMS apparaat) en dekt zowel onderdelen als arbeidstijd met betrekking tot de reparatie. De garantie is niet van toepassing indien de gebruiker zich niet houdt aan de handleiding of bij ongelukken, misbruik, aanpassing of reparatie door personeel zonder toestemming hiervoor. Leverancier: PreMed Health Care B.V. Postbus 648 3723BJ Bilthoven Nederland Tel.: +31(0)30-2294399 Fax: +31(0)30-2252995 Email: info@premed.nl Internet: www.premed.nl Het label op de achterzijde van het apparaat bevat belangrijke informatie over het apparaat, voltage en waarschuwingen. Niet verwijderen. Technische specificaties Eigenschappen Kanaal Impuls sterkte Stroom vorm Voltage Afmetingen Gewicht Frequentie Impulsduur Technische omschrijving Tweekanaals, onderling gescheiden Instelbaar, 0-100mA Met een lading van 500 Ohm per kanaal. Asymmetrisch rechthoekig biphasische impulsen. 0 tot 50 Volt (Lading: 500 Ohm) 10,1 cm (L) x 6,1 cm (B) x 2,45 cm (D) 150 gram inclusief batterij Instelbaar, van 2~150 Hz, 1Hz/stap Aanpasbaar, 50~300uS (microseconden), 10uS/stap 14
Modussen Burst (B), Normaal (N), Modulatie (M), SD1 (spierversterking), SD2 Burst Burst waarde aanpasbaar, 0.5~5 Hz Impulsduur aanpasbaar, 30~300uS Frequentie vast = 100 Hz Normaal Frequentie en impulsduur zijn instelbaar. Er wordt een constante stimulatie gegeven, afhankelijk van de ingestelde waarden. Modulatie Is een combinatie van frequentie en impulsduur. De frequentie en impulsduur veranderen automatisch volgens een roulerend patroon. De impulsduur neemt met 50% af ten opzichte van de originele instelling in 0,5 seconde, vervolgens neemt de frequentie met 50% af ten opzichte van de originele instelling in 0,5 seconde. De totale tijd van de cyclus is 1 seconde. In deze modus zijn de frequentie (2-150Hz) en impulsduur(50-300 us) volledig instelbaar. SD1 (spierversterking) Bestaat uit een automatisch gemoduleerde sterkte en een impulsduur van 40%. De stroomsterkte neemt toe terwijl de impulsduur afneemt en omgekeerd. In 5 seconden neemt de sterkte af met 40% en de impulsduur neemt toe met 40%. In de volgende 5 seconden neemt de stroomsterkte toe met 40% en de impulsduur met 40% af. De totale tijd van de cyclus is 10 seconden. In deze modus zijn de frequentie (2-150Hz) en impulsduur(50-300 us) volledig instelbaar. SD2 (spierversterking) Bestaat uit een automatisch gemoduleerde sterkte en een impulsduur van 70%. De stroomsterkte neemt toe terwijl de impulsduur afneemt en omgekeerd. In 5 seconden neemt de stroomsterkte af met 70% en de impulsduur neemt toe met 70%. In de volgende 5 seconden neemt de sterkte toe met 70% en de impulsduur met 70% af. De totale tijd van de cyclus is 10 seconden. In deze modus zijn de frequentie (2-150Hz) en impulsduur(50-300 us) volledig instelbaar. Timer Instelbaar van 5 tot 60 minuten of onbeperkt. In stappen van 5 minuten. Terugtelling gebeurt automatisch. Patiëntgeheugen Het apparaat kan de gegevens van 60 behandelingen opslaan. Totale opname tijd is Batterij indicator 999 uur. Indien de batterijcapaciteit te laag is, wordt dit op het beeldscherm weergegeven. Omgevingsfactoren Temperatuur: 0 40 C Relatieve vochtigheid: 30% - 75% Atmosferische druk: 700Hpa - 1060Hpa 15
Opmerkingen Er kan een tolerantie van +/- 5% op alle parameters van toepassing zijn. Op de stroomsterkte en het voltage tot +/- 10%. Bedienings instructie Schakel het apparaat in door de kanaalknoppen aan de bovenzijde van het apparaat met de klok mee (in de aan positie) te draaien. Druk op de mode knop (5) om te kiezen voor Burst, normal (constant), modulatie, SD1 of SD2. Kies vervolgend de set knop (6) om de frequentie, impulsduur en behandelduur. Om deze instellingen te wijzigen druk op de verhogen/verlagen toetsen (6/7). Wanneer alle parameters zijn ingesteld draait u de stroomsterkte knoppen (2) naar de juiste dosering. 1. Aansluiting elektronenkabel 2. Doseerschakelaar (aan/uit schakelaar) 3. Afdekkap voor instelknoppen 4. LCD scherm 5. Mode keuzeknop 6. Bevestigknop 7. Verhoog knop 8. Verlaag knop 9. Batterij opbergvak 10. Riem clip 11. Beschermkap 16