Master na Masteropleiding. Internationale betrekkingen en diplomatie. faculteit politieke en sociale wetenschappen

Master na Masteropleiding Internationale betrekkingen en diplomatie faculteit politieke en sociale wetenschappen 2009

Colofon Redactie Vormgeving Fotografie Departement studentgerichte diensten en de faculteiten Departement studentgerichte diensten J. Crab Deze brochure is met grote zorg samengesteld. Studieprogramma s veranderen echter voortdurend. Het is daarom mogelijk dat het aanbod van opleidingsonderdelen van de verschillende studierichtingen enigszins afwijkt van de informatie in deze brochure. 2

Inhoud Internationale Betrekkingen en Diplomatie studeren aan de Universiteit Antwerpen?................................... 5 Doelgroep en toelatingsvoorwaarden....................................... 6 Programma.............................................................. 7 Vakbeschrijvingen....................................................... 8 Deeltijds studeren........................................................ 15 Gastlezingen door (inter)nationale docenten................................ 15 Studiebezoeken.........................................................16 Studeren in het buitenland?...............................................16 Onderzoek in het domein van de Internationale Betrekkingen en Diplomatie.... 17 Biografieën docenten.....................................................18 Studieadvies - en studentenbegeleiding.....................................21 Nuttige websites........................................................ 22 Meer info?.............................................................. 23 3

4

Internationale Betrekkingen en Diplomatie studeren aan de Universiteit Antwerpen? De master-na-master opleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie biedt een combinatie van politiek-wetenschappelijke analyse en praktijkgerichte vaardigheden op het gebied van de internationale politiek. Je bestudeert de politicologische theorieën over internationale betrekkingen en onderhandelen, je wijdt je aan een historische, juridische en economische studie van het vakgebied, en je ontwikkelt de praktische vaardigheden van het presenteren en onderhandelen door middel van een simulatie van internationale onderhandelingen. Na deze basisvakken, heb je de keuze je verder te verdiepen in thema s zoals de Europese Unie, internationale veiligheid, politieke economie, en ontwikkeling. Naast de colleges van de eigen docenten, wordt het programma aangevuld met lezingen door (buitenlandse) gastsprekers en bezoeken aan Europese en multilaterale instellingen in Brussel en Genève. Tewerkstellingskansen liggen in functies bij instellingen waar een gedegen kennis van de internationale dimensie van het politiek en economisch bestel onontbeerlijk is. De opleiding kan zo een voorbereiding zijn op een loopbaan bij Vlaamse, Belgische, Europese of internationale overheden alsook bij internationaal actieve bedrijven, hun vakorganisaties en NGO s. De opleiding biedt ook een zeer goede voorbereiding op het diplomatiek examen van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken. De lessen gaan door op de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen. 5

Doelgroep en toelatingsvoorwaarden Het programma van de Master-na-master in de Internationale Betrekkingen en Diplomatie richt zich tot studenten die zich in één jaar grondig willen verdiepen in het domein van de Politieke Wetenschappen en Internationale Betrekkingen. RECHTSTREEKSE INSTROOM De volgende studenten hebben rechtstreekse toegang tot de opleiding: MA politieke wetenschappen, sociologie, communicatiewetenschappen, sociaal-economische wetenschappen of gelijkgestelde opleidingen. INSTROOM VIA EEN VOORBEREIDINGSPROGRAMMA Volgende studenten dienen een voorbereidingsprogramma van 6 studiepunten te volgen: MA rechten, economie, of geschiedenis; MA humane wetenschappen (vb. taal- en letterkunde, wijsbegeerte, criminologie, psychologie, handelswetenschappen). Volgende studenten dienen een voorbereidingsprogramma van 60 studiepunten te volgen: MA biomedische, medische en exacte wetenschappen (vb. fysica, biologie, chemie, wiskunde, informatica, bio-ingenieur, burgerlijk ingenieur), en MA vertalertolk. HET VOORBEREIDINGSPROGRAMMA HEEFT DE VOLGENDE INHOUD: Voorbereidingsprogramma (6 studiepunten) 1. Inleiding tot de Politicologie 1 Stefaan Walgrave Voorbereidingsprogramma (60 studiepunten) 1. Sociale en politieke filosofie Peter Reynaert 2. Kwalitatieve onderzoeksmethoden Dimitri Mortelmans 3. Inleiding tot de politicologie Stefaan Walgrave 4. Comparative politics Cas Mudde 5. European integration Peter Bursens 6. Politieke Sociologie Petra Meier 7. Inleiding in de Internationale betrekkingen Tom Sauer 8. Sociale en politieke geschiedenis Hilde Greefs 9. Inleiding tot het recht en de publieke instellingen Patricia Popelier 10. Inleiding tot de algemene economie Diana De Graeve 6 1 Dit vak wordt parallel gevolgd tijdens het studiejaar, samen met de andere vakken in de opleiding

Programma Het curriculum van de Master na Master in de Internationale Betrekkingen en Diplomatie is opgebouwd rond vier wetenschappelijke basispijlers: theorieën van de internationale betrekkingen, internationale economie, internationaal recht en geschiedenis van de internationale betrekkingen. Het basisopleidingsonderdeel Diplomatie en onderhandelen draagt tevens een meer praktijkgericht perspectief in zich. Het programma bestaat uit 2 verplichte vakken, 2 interdisciplinaire basisvakken, 3 keuzevakken en/of seminaries (te kiezen uit een ruim aanbod), en de Masterproef. VERPLICHT VAKKENPAKKET (15 STUDIEPUNTEN) Vak Theorieën van de Internationale Betrekkingen 6 Diplomatie en Onderhandelen 9 INTERDISCIPLINAIRE BASISVAKKEN (12 STUDIEPUNTEN) Vak (Twee te kiezen uit het volgende aanbod) Geschiedenis van deinternationale Betrekkingen 6 Volkenrecht en Volkenrechtelijke Instellingen 6 Internationale Economie en Internationale Economische Organisaties 6 KEUZEVAKKEN (18 STUDIEPUNTEN) Vak (Drie te kiezen uit het volgende aanbod) De Europese Unie als Politiek Systeem 6 European Negotiation Seminar 6 Recht van de Europese Unie 6 International Political Economy 6 Internationale Veiligheid 6 Belgisch en Vergelijkend Buitenlands Beleid 6 Development Studies & Debating Development 6 Mensenrechten: grondige studie en practicum rechten en vrijheden 6 Midden-Oosten 6 East-Asia 6 OF het niet gekozen derde basisvak 6 MASTERPROEF (15 STUDIEPUNTEN) De masterproef moet een logisch opgebouwd rapport zijn met behulp van de wetenschappelijke literatuur (eventueel aangevuld met empirisch onderzoek) over een aspect van de internationale of vergelijkende politiek. 7

Vakbeschrijvingen VOORBEREIDINGSPROGRAMMA (6 STUDIEPUNTEN) Inleiding tot de Politicologie Prof. dr. Stefaan Walgrave De cursus Inleiding in de Politicologie is een systematische inleiding in de politieke wetenschap. Dit opleidingsonderdeel wil de studenten een brede inleiding geven in de verschillende aspecten van politiek en politieke besluitvorming en de visie van de politieke wetenschap daarop. De cursus bevat een inleiding in de basisbeginselen van de verschillende subdisciplines in de politieke wetenschappen, zijnde de internationale politiek, de politieke filosofie, de bestuurswetenschappen en de vergelijkende politieke wetenschappen. Toch ligt het zwaartepunt van de cursus duidelijk bij de vergelijkende politieke wetenschappen: het systematisch vergelijken van politieke stelsels, fenomenen en gedrag over de landsgrenzen heen. De cursus behandelt een veelheid van onderwerpen zoals representatie, politieke participatie, ideologie, breuklijnen, politieke partijen, kiesstelsels en stemgedrag, internationale betrekkingen, Europese integratie... VERPLICHT VAKKENPAKKET (15 STUDIEPUNTEN) Theorieën van de Internationale Betrekkingen Prof. dr. Dirk De Bièvre Dit hoorcollege biedt een overzicht van de voornaamste theorieën in de internationale betrekkingen. Deze zijn conceptuele brillen waarmee we de grote vragen van de internationale politiek kunnen bekijken: Waarom voeren staten oorlog? Waarom komt het tot vrede? Werken staten samen? Waarom voeren democratieën geen oorlog tegen elkaar? Verschillende theorieën komen tijdens de colleges aan bod. Het klassiek realisme, dat een normatief-prescriptieve theorie voor de politicus wil zijn, staat in contrast met het structureel realisme, dat aan de hand van de machtsverdeling binnen het internationale systeem het individuele gedrag van staten wil verklaren. Na het staatsgecentreerde realisme bekijken we theorieën die het gedrag van staten verklaren aan de hand van binnenlandse factoren: het liberalisme en de verschillende theorieën over de democratische vrede. Verder gaan we in op de zogenaamde regime theorie. Deze biedt verklaringen voor internationale samenwerking en onderzoekt de effecten van internationale instituties. We zetten ook de bril op van het sociaal-constructivisme, die er van uitgaat dat het gedrag van staten door normen en identiteit wordt geleid. Ook de verschillende theorieën over de Europese integratie komen aan bod. Tenslotte werpen we een blik op de zogenaamde kritische theorieën zoals de wereldsysteemtheorie, de dependentietheorie en het neo-marxisme. 8

Diplomatie en Onderhandelen Prof. dr. Jan Melissen & Prof. dr. Tom Sauer De cursus bestaat uit twee modules: Een eerste module (Prof. dr. Jan Melissen) in de vorm van een collegeserie is een inleiding in de diplomatie. Studenten worden aangemoedigd te reflecteren over theoretische en praktische aspecten van de machinekamer van de internationale politiek. Dit vak bestudeert de ontwikkeling van de hedendaagse diplomatieke praktijk en enkele van de belangrijkste innovaties in de diplomatie. In de studie van de internationale betrekkingen wordt over het algemeen weinig aandacht besteed aan de diplomatie, d.w.z. de studie van de instituties en processen waarvan staten en andere internationale actoren zich bedienen in hun onderlinge betrekkingen en bij het opkomen voor hun eigen belangen. Het is een open deur intrappen, wanneer we stellen dat de manier waarop staten met elkaar omgaan radicaal is veranderd, dat de agenda van de diplomatie veel breder is geworden, en dat niet-statelijke actoren steeds volwaardigere spelers in complexe internationale netwerken zijn. Het goed begrijpen van deze processen is echter een interessante uitdaging. Nieuwe functies en vormen van diplomatie laten een beeld van de diplomatieke praktijk zien dat weinig heel laat van de meer traditionele noties ervan. Dit vak kijkt naar de ontwikkeling van de diplomatie aan het begin van de 21ste eeuw, de aanpassing van de diplomatieke machinerie aan veelvormige veranderings processen in de internationale omgeving, en ook naar de fundamenteel veranderende rol van diplomaten zelf. Tegen het einde van de collegeserie hebben studenten een goed inzicht in belangrijke aspecten van de hedendaagse diplomatieke praktijk. Ze zijn dan bekend met de belangrijkste literatuur die in de vorm van een cursus ter beschikking wordt gesteld en ze zijn in staat kritisch en analytisch over dit onderwerp na te denken. De tweede module (Prof. dr. Tom Sauer) legt de klemtoon op het voornaamste instrument van diplomatie, met name onderhandelen. Na een theoretische uiteenzetting over onderhandelen en bemiddeling, met inbegrip van case-studies, volgt de toetsing van de onderhandelingsvaardigheden in de praktijk door middel van enkele korte oefeningen alsook een heuse onderhandelingssimulatie van een internationaal-politiek overlegorgaan (met medewerking van Dr. David Criekemans). Doelstelling van deze simulatie is om een inzicht te verwerven in de dynamieken die binnen de internationale politiek werkzaam zijn. De afgelopen jaren ging het om een simulatie van de `Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen van de Europese Unie en de Veiligheidsraad (VN). De thema s en dossiers die in deze vergadering door de studenten behandeld worden, zijn reëel. Elke student speelt de rol van Minister van Buitenlandse Zaken of Vertegenwoordiger van een land. Het onderhandelingsseminarie wordt voorbereid in een aantal voorafgaandelijke colleges waarin zowel aandacht wordt besteed aan de politieke strijd tussen landen over de inhoud van de vraagstukken, als aan onderhandelingstechnieken. 9

INTERDISCIPLINAIRE BASISVAKKEN (12 STUDIEPUNTEN) Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen Prof. dr. Tom Sauer De geschiedenis van de internationale politiek van 1815 tot heden wordt toegelicht, inclusief het Congres van Wenen, het Concert Européen, de opkomst van Duitsland, de aanloop naar WO I, de Grote Oorlog, de Russische Revolutie, Das Diktat van Versailles, het interbellum en de economische crisis, het Nazisme en het Stalinisme, WO II, de oprichting van internationale organisaties zoals de VN, de Koude Oorlog (start, Korea, Berlijn, Cuba, Vietnam), dekolonisatie, Europese integratie, détente in j 70, Reagan periode, val van de Berlijnse Muur en de implosie van de USSR, het post- Koude Oorlogtijdperk (Golfoorlog, Ex-Joegoslavië, Somalië, Rwanda, Kosovo), 9/11, en het Amerikaans unilateralisme (o.a. Irak oorlog). Volkenrecht en Volkenrechtelijke Instellingen Prof. dr. Koen De Feyter Aan bod komen onder andere de bronnen van het volkenrecht, de internationale gemeenschap en de aard van de internationale verhoudingen. Verder wordt ook veel aandacht geschonken aan de bespreking van volkenrechtelijke instellingen. Hierbinnen worden aspecten van universele en regionale organisaties belicht, alsook de werking van volkenrechtelijke instellingen. De cursus wordt doorsponnen met voorbeelden uit de internationale praktijk. Internationale Economie en Internationale Economische Organisaties Prof. dr. Ludo Cuyvers De cursus bestaat uit twee delen. Het eerste deel besteedt aandacht aan theorieën van internationale handel en de handelspolitiek. Daarnaast wordt ook de dynamiek van nationaal inkomen en internationale handel bestudeerd, alsook de naoorlogse exportgeleide groei. Andere aspecten: de rol van de wisselkoersen en het wisselkoersstelsel, de betalingsbalans en enkele hedendaagse internationale economische problemen. In een tweede deel wordt aandacht besteed aan de structuren, en vooral de werking en het actieterrein van de belangrijkste internationale economische organisaties die actief zijn op het terrein van de internationale economie zoals de WTO, UNCTAD, het IMF, de Wereldbank en de OESO. Deze organisaties worden besproken op basis van concrete casussen. Ook de politieke consequenties van het multilaterale economische overleg worden in kaart gebracht en met de studenten besproken. 10

KEUZEVAKKEN (18 STUDIEPUNTEN) De Europese Unie als Politiek Systeem Prof. dr. Peter Bursens De politieke wetenschappen worden nogal eens voorgesteld als een discipline met twee scholen waarvan de ene gaat over politiek binnen staten (vergelijkende politieke wetenschappen) en de andere over politiek tussen staten (internationale betrekkingen). Vanuit dit perspectief is de Europese Unie een lastig, maar ook een bijzonder interessant studieobject. Er is een rechtstreeks verkozen parlement met aanzienlijke bevoegdheden. Het Europees recht heeft directe werking in de lidstaten en staat boven het nationale recht. Er is een rechtsprekende instantie, het Europees Hof van Justitie, en de Europese Commissie functioneert als een quasi-europese regering. Deze cursus heeft als doel onze kennis over de wijze waarop het Europese institutionele systeem werkt te verdiepen. Daartoe wordt gebruikt gemaakt van theoretische kaders uit de vergelijkende politieke wetenschappen. Deze cursus beoogt studenten een grondig inzicht te geven in de vol gende vragen. Hoe komen Europese regels tot stand? Hoe functioneren de verschillende instellingen? Hoe gaat de Europese Unie om met politieke representativiteit en verantwoording? Hoe wordt het Europese beleid beïnvloed door politieke partijen, belangengroepen en de publieke opinie? En kan het institutionele systeem van de Europese Unie vergeleken worden met een federaal politiek stelsel zoals we dat kennen in Duitsland, de Verenigde Staten of België? European Negotiation Seminar Prof. dr. Peter Bursens The European negotiation seminar is embedded in TACEUSS, which is an international consortium of 20 European and US Universities. TACEUSS yearly organises EUROSIM, a 4 day international simulation of EU negotiations and decision-making (www.eusimulations.org). During the academic year 2008-2009, the simulation was organised in Buffalo, NY on the topic of EU police and justice policy, including anti t errorism policies. During the academic year 2009-2010 the Universiteit Antwerpen will host the event. The European negotiation seminar is basically a preparation for the EUROSIM participation in January 2010. Participants will receive a thorough introduction in EU decision-making and the theme of the simulation. In addition, skills such as negotiating and debating will be exercised. Recht van de Europese Unie Prof. dr. Anne-Marie Van den Bossche Het eerste deel van de cursus is gewijd aan het institutionele recht: de interne structuur, de instellingen en hun bevoegdheden, de besluitvorming, de algemene beginselen en bronnen van het gemeenschapsrecht, de verhouding nationaal/communautair recht en rechtsbescherming binnen de Europese rechtsorde. In het tweede deel wordt een overzicht gegeven van het materiële EG-recht, in het bijzonder de vier vrijheden en een korte inleiding tot het EG-mededingingsrecht. 11

International Political Economy Prof. dr. Dirk De Bièvre This reading seminar offers an introduction to the subdiscipline of political science known as international political economy, in which we study how economic interests affect political decision making. Some of the main questions treated are: What is the impact of globalisation on international politics? Who liberalised international trade and why? How does the world trading regime work and what is the WTO? What are the origins of financial liberalisation and why are central banks also about politics? What is the impact of globalisation on the welfare state? In formulating answers to these questions, we are primarily interested in the motives for public actors decisions. I expect your willingness to update basic notions of political science and international economics, excellent reading skills in English, and active participation in class. Internationale Veiligheid Prof. dr. Tom Sauer De opzet van het vak is de studenten vertrouwd te maken met de analyse van de internationale veiligheidsproblematiek. De volgende onderwerpen komen aan bod: een theoretische benadering van het concept veiligheid ; een overzicht van de bedreigingen voor de internationale vrede en veiligheid (inclusief milieu); catastrofaal terrorisme; nucleaire afschrikking en nucleaire proliferatie; interstaatse oorlogen: trends en oorzaken; strategie en grand strategy ; intrastaatse conflicten: oorzaken; conflict management, peacekeeping, en peacebuilding; Europees Veiligheids- en Defensiebeleid; en intelligence. Belgisch en Vergelijkend Buitenlands Beleid 12 Dr. David Criekemans Dit opleidingsonderdeel valt uiteen in drie componenten. In een eerste deel wordt stilgestaan bij de eigenheid van het buitenlands beleid. We starten de cursus met het aanreiken van het verklaringskader dat ontwikkeld werd binnen de Foreign Policy Analysis, en er wordt dieper ingegaan op een aantal theorieën over de analyse van het buitenlands beleid. In een tweede deel bieden we een overzicht van de geschiedenis van het buitenlands beleid van België en de actuele buitenlandse politiek van de Belgische federatie. We hebben hierbij ook aandacht voor het federaliseringsproces sinds 1993 waarbij Gemeenschappen en Gewesten verantwoordelijk zijn geworden voor het buitenlands beleid op hun zgn. exclusieve bevoegdheden. In een derde deel vergelijken we het buitenlands beleid van andere landen en regio s. Aan de hand van het aangereikte analysekader zullen groepjes studenten het

buitenlands beleid en de diplomatieke representatie analyseren van een reeks casussen; het buitenlands beleid van enkele grote en kleine staten, alsook van enkele regio s. Binnen de te analyseren casussen komen themata aan bod als (lijst onder voorbehoud); geo strategisch buitenlands beleid (VSA vs. Rusland), buitenlands-economisch beleid vs. beleid inzake klimaatverandering, de connectie energie, grondstoffen en buitenlandse politiek, multilateraal beleid van opkomende landen als Brazilië en Zuid-Afrika, houding ten aanzien van regionale integratie, verschillen in de buitenlandse politiek en diplomatieke representatie van regio s met wetgevende bevoegdheid, enzovoort. Dit vak wordt sterk aanbevolen voor mensen die zich willen bekwamen voor het diplomatieke examen bij de federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken, of voor soortgelijke examens bij de Vlaamse overheid of bij multilaterale organisaties. Development Studies & Debating Development Prof. dr. Tom De Herdt & Prof. dr. Stefaan Marysse This is a set of two courses. In Introduction to Development Studies the development process is discussed as an event of disruption and development, of a destruction of the old and a creaction of a new society. The role of the classical themes of development theory are discussed (a.o. the role of the markets and the state in the development process) but also the new theories of problems (of dilemmas of collective action) which cannot be solved by the markets nor by the states. Next, the ambiguous role of international structures is discussed, the history as well as recent tendencies (debt issue, development aid, world food markets, structural change and the democratisation trends). In a final part, some national aspects of development are discussed (theory of growth, labour marker, project evaluation and informal economics). In Debating Development an interdisciplinary platform for reflection is opened on current topics in the field of development to a broad public. Each topic is introduced on the basis of a presentation by a renowned speaker from the South or the North. A discussant sets the stage for further debate. Students will be assessed both on their comprehension of the stakes at issue as on their ability to construct an own argued opinion. During Academic Year 2009-2010, the series of debates will focus on Development after end of the Cold War. For information on the current series of debates, see www.ua.ac.be/debatingdevelopment. Mensenrechten: grondige studie en practicum rechten en vrijheden Prof. dr. Wouter Vandenhole De Grondige studie rechten en vrijheden hanteert een thematische benadering, die aanzet tot een kritische reflectie. Drie clusters van nieuwe ontwikkelingen of uitdagingen voor het recht van de mensenrechten komen aan bod: institutionele ontwikkelingen; 13

interactie met andere rechtsdomeinen, en conceptuele of materieelrechtelijke uitdagingen. Uit elke cluster wordt jaarlijks één of meerdere thema s geselecteerd. Zo kunnen in de cluster institutionele ontwikkelingen de hervormingen binnen de Verenigde Naties inzake mensenrechten aan bod komen. De cluster over interactie met andere rechtsdomeinen kan handelen over voorbehouden in het internationaal recht en het recht van de mensenrechten. In de cluster conceptuele of materieelrechtelijke uitdagingen kan aandacht besteed worden aan de rechten van inheemse volkeren en aan de juridische afdwingbaarheid van economische, sociale en culturele rechten. Van studenten wordt verwacht dat ze zich inlezen in de thematiek, op basis van ter beschikking gestelde literatuur. De colleges zijn interactief. Er wordt in het bijzonder aandacht besteed aan de interactie tussen het recht van de mensenrechten en ( internationale) politiek. Midden-Oosten Prof. Dr. Ludo Abicht Dit keuzevak start met een overzicht van de geschiedenis van de joden. Vervolgens worden de volgende concepten geanalyseerd: anti-judaïsme, antisemitisme en zionisme. Naast een uiteenzetting van de weg van de eerste kibboetzim tot aan de joodse staat, wordt het Palestijnse verzet geplaatst. Belangrijk is het verwerven van inzicht in de verhouding tussen godsdienst en politiek in Israël/Palestina. Vervolgens gaan we in op de onderhandelingen, waarbij we de verschillende kernpunten van naderbij bekijken en de pogingen tot een wederzijds aanvaardbare oplossing onderzoeken. East-Asia Dr. Elena Atanassova-Cornelis This course examines the international politics of East Asia with reference to political and security developments in the region, particularly after the Cold War. The course defines East Asia as including the states of North-East (Japan, China, the two Koreas and Taiwan) and South-East Asia (the ASEAN 10), with Russia and, especially, the US being deeply involved in the region s dynamics. The course starts with introductory sessions, which conceptualise the region,give some historical background and discuss theoretical approaches to theinternational politics of East Asia. The course then provides an analysis of the foreign policy priorities and national security strategies of the key players in the region, namely Japan, China, the US and Russia, emphasising relations between them. Also examined are the two most important sources of regional conflict, i.e. the Taiwan Strait and the Korean Peninsula; missile and nuclear issues; regional institutionbuilding and security cooperation ( ASEAN and the ARF); and Europe s interactions with East Asia (e.g. ASEM). The course concludes with reflections on the changes and continuity in the international politics of East Asia. 14

Deeltijds studeren Mensen die zich om beroepsredenen geen ganse week kunnen vrijmaken, of anderen die dat wensen, kunnen overwegen om de opleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie over twee of meer jaar te spreiden. Wij wijzen er echter op dat dit een veeleisende opleiding is en de combinatie werken en studeren een behoorlijk zware belasting van uw tijdsbudget zal veroorzaken. De opleiding stelt een modeltraject voor, verspreid over 2 academiejaren. Tijdens het eerste academiejaar dien je minimaal 27 en maximaal 33 studiepunten af te leggen, waaronder de basisvakken Theorieën van de internationale betrekkingen en Diplomatie en onderhandelen. In het tweede academiejaar leg je dan de resterende studiepunten af, waaronder de masterproef. De opleiding wordt niet aangeboden onder de vorm van examencontract, aanwezigheid in de opleidingsonderdelen is met andere woorden verplicht. Gastlezingen door (inter)nationale docenten Op regelmatige tijdstippen worden er binnen de opleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie gastlezingen georganiseerd. In de voorgaande jaren kwamen onder meer de volgende thema s aan bod: het buitenlands beleid van de Verenigde Staten van Amerika (Prof. dr. Bart Kerremans, K.U.Leuven; Prof. Campbell Craig, University of Southampton); het Europees asiel- en migratiebeleid (Madeline Garlick, UNHCR); mediaberichtgeving rond buitenlands beleid, i.h.b. oorlogsverslaggeving (Daniel Demoustier, cameraman bij Independent Television News, ITN); speelt territorialiteit een rol in de buitenlandse politiek? (Prof. dr. Gertjan Dijkink, Universiteit van Amsterdam); de media en het Belgisch buitenlands beleid (Evita Neefs, Redactie Buitenland van De Standaard; Rudi Vrankx, VRT); de Belgische defensieproblematiek (Marc Laplasse, VLD-Studiedienst); het Europees buitenlands- en defensiebeleid (Timon Salomonson, federale overheidsdienst Buitenlandse Zaken); the European Union and Kosovo (Gerard Quille, International Security Information Service, Europe) Europees monetair beleid (Eric Jones, Johns Hopkins University) enzovoort. De gastlezingen worden verzorgd door sprekers uit binnen- en buitenland, uit de academische wereld en uit de praktijk. Ze bieden een mooie aanvulling op het curriculum. 15

Studiebezoeken Naast de gastlezingen worden er jaarlijks een aantal studiebezoeken georganiseerd. Tijdens het academiejaar 2008-2009 konden geïnteresseerden onder andere deelnemen aan onderstaande activiteiten: Bezoek aan de Belgische en Vlaamse Permanente Vertegenwoordiging bij de Europese Unie Studiereis met 40 studenten naar de multilaterale instellingen te Genève in april 2009 (bezoek aan de Verenigde Naties, de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de Verenigde Naties met uitleg over multilaterale diplomatie en het buitenlands beleid van de Belgische federatie, het UN-Development Program, het UN-Environment Program, de UNCTAD, de Wereldhandelsorganisatie, de Internationale Arbeidsorganisatie, de Internationale Organisatie voor Migratie, UNAIDS, bijwonen van zittingen van de Mensenrechtenraad, het bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten, bezoek aan het Centre for Applied Studies in International Negotiations CASIN, de World Intellectual Property Organization WIPO, het Geneva International Centre for Humanitarian Demining GICHD, UNHCR, het Internationale Rode Kruis - Genève). Themanamiddag De Belgische Diplomatie, het Diplomatiek Examen en de Diplomatieke Carrière Themavoormiddag over Stages en werk in de internationale politiek. Trip naar Flanders Fields op 26 november 2008 onder leiding van Prof Koen Koch (Universiteit Leiden) Studeren in het buitenland? Het is mogelijk om tijdens de Master na master in de Internationale Betrekkingen en Diplomatie gedurende het tweede semester aan een partneruniversiteit te verblijven in het kader van het Erasmus-programma. Het vakkenpakket in het buitenland omvat dan voor minimaal 12 en maximaal 18 studiepunten afkomstig van het vakkenpakket in Antwerpen. Indien u nog niet eerder op Erasmus bent geweest, is het mogelijk om een Erasmusbeurs aan te vragen. Voor meer informatie, kan je terecht bij de dienst Internationale Samenwerking (dis), alsook bij de Erasmuscoördinator van het departement Politieke Wetenschappen ( erasmus-pol@ua.ac.be ). 16

De partner-universiteiten zijn de volgende: Université Libre de Bruxelles (België), Facultés Universitaires Catholiques de Mons ( België), Université de Liège (België), the University of Copenhagen (Denemarken), Friedrich Schiller University of Jena (Duitsland), Università di Bologna (Italië), Università di Pavia (Italië), Rijksuniversiteit Groningen (Nederland), Jagiellonian University ( Polen), University of Warsaw (Polen), Universidade de Coimbra (Portugal), Universidad Complutense de Madrid (Spanje), Masaryk University (Tsjechië), Marmara University (Turkije), Bremen University (Duitsland), University of Zurich (Zwitserland). Onderzoek in het domein van de Internationale Betrekkingen en Diplomatie De master na masteropleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie is ingebed in het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen. Binnen dit departement werken verschillende leden van het zelfstandig academisch p ersoneel en van het assisterend academisch personeel aan onderzoek over Europese en internationale politiek. Allerhande thema s komen daarbij aan bod: de Europese Unie, internationaal handelsbeleid, belangengroepen in de Europese Unie, wapenbeheersing, geschiedenis van de Koude Oorlog, het belang van regio s, Vlaams buitenlands beleid, enzovoort. De expertise die binnen deze en andere domeinen aanwezig is, zorgt voor een verrijking van de colleges en is een eerste bron voor aanvullende lezingen en gastcolleges. Het maakt het mogelijk om een bijzonder actueel en diepgaand programma aan te bieden. Binnen het Departement Politieke Wetenschappen bestaan twee onderzoeksgroepen die relevant werk verrichten op de terreinen van de internationale betrekkingen en diplomatie: Onderzoeksgroep Europese en Internationale Politiek (woordvoerder: Prof. dr. Jan Beyers) Onderzoeksgroep Diplomatie en Geopolitiek (woordvoerder: Prof. dr. Jan Melissen) Graag verwijzen we naar de website van het departement voor meer informatie over het onderzoek binnen het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit Antwerpen (www.ua.ac.be/pw) 17

Biografieën docenten ELENA ATANASSOVA-CORNELIS Postdoctoraal Navorser. Doctoraat in de Japanologie aan de K.U.Leuven (2007). Haar onderzoeksinteresse is gericht op Noord-Oost Azië (Japan, China, Rusland, Korea), en meer bepaald de politieke en veiligheidsdynamieken in de regio. PETER BURSENS Hoofddocent, Jean Monnet Chair Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen. Doctor in de Politieke en Sociale Wetenschappen (Universiteit Antwerpen, 1999). Hij doceert op BA en MA niveau over Europese integratie: European integration, Europeanisering, de EU als politiek systeem en het European negotiation seminar. Zijn onderzoeksagenda is gericht op de impact van de Europese Unie op lidstaten en regio s (Europeanisering), het legitimiteitvraagstuk in de EU en preferentievorming bij politieke elites over de Europese Unie. Daarnaast heeft hij een sterke interesse in onderwijsvernieuwing in de sfeer van de Europese Unie Studies. DAVID CRIEKEMANS Postdoctoraal navorser Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen (Onderzoeksgroep Diplomatie en Geopolitiek ). Doctor in de Politieke en Sociale Wetenschappen (UA, 2005). Organiseert jaarlijks een Onderhandelings seminarie binnen de cursus Diplomatie en Onderhandelen, en verleent onderwijs ondersteuning binnen de opleiding Internationale Betrekkingen en Diplomatie. Verricht onderzoek en p ubliceert over het Vlaams buitenlands beleid, het buitenlands beleid van de Belgische federatie, vergelijkend buitenlands beleid én geopolitieke vraagstukken in de internationale betrekkingen. Organiseert de jaarlijkse studiereis naar de multilaterale organisaties te Genève. Tevens is hij docent in de jaarlijkse universitaire zomerschool Geopolitical Analysis of International Relations aan het International Centre for Geopolitical Studies (I.C.G.S.) in Genève, alsook docent Geopolitiek aan de Koninklijke Militaire School te Brussel. Tot slot is hij ook werkzaam als Senior Onderzoeker en Onderzoeks coördinator Europese en Mondiale Verhoudingen binnen het Vlaams Steunpunt Buitenlands Beleid, dat gevestigd is op de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen. In 2007 publiceerde hij zijn boek Geopolitiek, geografisch geweten van de buitenlandse politiek?, bij de wetenschappelijke uitgeverij Garant. LUDO CUYVERS Gewoon Hoogleraar Faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen, Universiteit Antwerpen; doceert Internationale economie en internationale economische organisaties, zijn onderzoek concentreert zich op internationale economische samenwerking, globalisering en sociale ontwikkeling, en de landen van de Aziatisch-Pacifieke regio. Directeur van het Centre for ASEAN Studies. 18

DIRK DE BIÈVRE Docent Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen; doceert het hoorcollege Theorieën van de Internationale Betrekkingen en het seminarie International Political Economy. Na studies aan de universiteiten van Leuven, Louvainla-Neuve, en Konstanz (D), doctoreerde hij aan het European University Institute in San Domenico di Fiesole bij Firenze (I) over de invloed van de Wereldhandelsorganisatie WTO op lobbying coalities in de Europese handelspolitiek. In zijn post-doctoraal onderzoek aan het interdisciplinaire Max Planck Institute for Research on Collective Goods in Bonn (D) en het Mannheim Centre for European Social Research van de Universität Mannheim (D) concentreerde hij zich op de verrechtelijking van het wereldhandels regime, de Europese handelspolitiek en de rol van belangengroepen in de Europese Unie. KOEN DE FEYTER Hoofddocent Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen; doceert Volkenrecht en volkenrechtelijke instellingen. Promoveerde in 1992 op een proefschrift aan de Universiteit Antwerpen over The Human Rights Approach to Development. Zijn onderzoek concentreert zich vandaag nog steeds op het gebied van mensenrechten en ontwikkelingssamenwerking. Hij is de auteur van World Development Law (2001), Antwerp: Intersentia, 307 blz. TOM DE HERDT Docent, Universiteit Antwerpen - Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en Beheer. Doceert in het domein van institutionele en politieke aspecten van ontwikkeling, armoede en ongelijkheid. Studeerde sociologie en toegepaste economie. Concentreert zich in zijn onderzoekswerk op Congo-Kinshasa, waar hij ook doceert aan de Faculté d Economie et Développement (FCK-Kinshasa). STEFAAN MARYSSE Gewoon Hoogleraar Internationale Economische Betrekkingen en de Derde Wereld, Instituut voor Ontwikkelingsbeleid (IOB), Universiteit Antwerpen. Zijn wetenschappelijk werk richt zich vooral op Congo, Rwanda, Burundi en het gebied van de Grote Meren in Centraal-Afrika. JAN MELISSEN Hoogleraar (deeltijds) Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen. Als hoofd van het Clingendael Diplomatic Studies Programme verbonden aan het Nederlands Instituut Clingendael. Doceert over en doet onderzoek naar diplomatie. Hij is promotor in het Vlaams Steunpunt Buitenlands Beleid en editor van The Hague Journal of Diplomacy. Zijn meest recente boek The New Public Diplomacy: Soft Power in International Relations (Palgrave) verscheen in 2007 in paperback. Jan Melissen is tevens visiting professor aan het Europa College in Brugge. Hij studeerde zelf aan de Universiteit van Amsterdam, voltooide zijn proefschrift aan de Rijksuniversiteit 19

Groningen en was directeur van het Centre for the Study of Diplomacy aan de University of Leicester (Verenigd Koninkrijk). TOM SAUER Docent Departement Politieke Wetenschappen, Universiteit Antwerpen; studeerde internationale politiek in Leuven, Hull (Verenigd Koninkrijk) en in Bologna (Johns Hopkins University) (Italië) en was gedurende twee jaar als onderzoeker verbonden aan Harvard University (V.S.). Zijn onderzoeksdomein is internationale veiligheid, met een bijzondere interesse in wapenbeheersing en proliferatie van massavernietigingswapens. Hij publiceerde ondermeer de volgende boeken: Nuclear Arms Control. Nuclear Deterrence in the Post-Cold War Period (Macmillan, 1998); en Nuclear Inertia. US Nuclear Weapons P olicy after the Cold War (I.B.Tauris, 2005), alsook wetenschappelijke artikels in International Security, Contemporary Security Policy, Defense and Security Analysis, Security Dialogue, The Bulletin of the Atomic Scientists, Peace Review, Third World Quarterly, Ethical Perspectives, Internationale Spectator, en Vrede en Veiligheid. ANNE-MARIE VAN DEN BOSSCHE Hoogleraar Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen. Doceert Recht van de Europese Unie en Europees mededingingsrecht. Uitgebreide onderwijservaring in Europeesrechtelijke opleidingsonderdelen. Auteur van nationale en internationale wetenschappelijke bijdragen. Diverse bijdragen aan wetenschappelijke congressen, studiedagen en seminaries. Onderzoeksdomein: Europees recht in het algemeen; rechtsbescherming en mededingingsrecht in het bijzonder. www.ua.ac.be/anne-marie.vandenbossche. WOUTER VANDENHOLE Docent Faculteit Rechten, Universiteit Antwerpen. Wouter Vandenhole doceert mensenrechten en bekleedt de UNICEF-leerstoel kinderrechten. Eerder was hij verbonden aan de universiteiten van Leuven en Tilburg, en aan de European Masters in Human Rights and Democratisation. Zijn onderzoekszwaartepunten zijn: de verhouding tussen mensenrechten en ontwikkeling, kinderrechten en sociaal-economische grondrechten. Hij is actief betrokken bij het werk van NGO s op het domein van kinderen mensenrechten. Meer info op www.ua.ac.be/wouter.vandenhole STEFAAN WALGRAVE Hoogleraar Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, Universiteit Antwerpen en Departementsvoorzitter Politieke Wetenschappen. Stefaan Walgrave doet onderzoek over sociale bewegingen en politieke participatie. Daarnaast gaat zijn onderzoeksinteresse ook uit naar politieke communicatie, dat is de interactie tussen politiek, media en publiek. 20

Studieadvies - en studentenbegeleiding ALGEMENE STUDIE- EN STUDENTENBEGELEIDING Tijdens het academiejaar kan je terecht bij de dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding, zowel met studie- als met persoonlijke problemen. Zowel groepsactiviteiten als individuele begeleiding zijn volledig gratis. Afspraken met de begeleiders van deze dienst kan je maken via het Studenten Informatie Punt (STIP). STUDIEKEUZE De dienst Studieadvies en Studentenbegeleiding geeft je advies over je studiekeuze, eventueel heroriëntatie en helpt je bij alle keuzemomenten van het begin van je studieloopbaan tot bij het afstuderen. De dienst werkt ook mee aan het Trampolineproject dat heroriëntatie beoogt wanneer blijkt dat de gekozen richting voor jou minder geschikt zou zijn. STUDIEVAARDIGHEDEN EN STUDIEPLANNING Een masteropleiding vraagt een nieuwe studieaanpak: het aandeel zelfstudie wordt groter, presentaties maken deel uit van de meeste programma s, de masterthesis moet worden voorbereid, Wie hulp wil bij het uitwerken van een geschikte studieaanpak, kan gebruik maken van het aanbod aan groepstrainingen en individuele begeleiding.. PSYCHOSOCIALE BEGELEIDING Ook wanneer je last hebt om je te concentreren, twijfelt aan je studiekeuze, kampt met examenangst of persoonlijke problemen zoals het afspringen van een relatie, ernstige ziekte in je onmiddellijke omgeving... kan je een afspraak maken met een studentenbegeleider. Indien nodig wordt een individuele begeleiding opgestart, of word je doorverwezen naar gepaste trainingen in kleine groepjes. Dit gebeurt steeds op vrijwillige basis. Het aanbod aan individuele, groepsgerichte en digitale begeleiding wordt in het begin van elk semester bekend gemaakt in alle mogelijke publicaties voor studenten. Je vindt ook heel wat informatie op de website www.ua.ac.be/adstud of www.ua.ac.be/studentenportaal. BEGELEIDING VAN STUDENTEN MET SPECIFIEKE NODEN: AANVRAGEN BIJZONDERE FACILITEITEN Studenten met functiebeperkingen (fysische handicap of chronische ziekte, leerstoornis zoals dyslexie, ADHD, psychische problemen...) of met bijzondere vragen omwille van sport op topniveau of kunstbeoefening kunnen via de Dienst voor studieadvies en studentenbegeleiding bijzondere faciliteiten voor onderwijs en/of examens aanvragen. Dit is voorzien in het Onderwijs- en examenreglement van de Universiteit Antwerpen. Na het indienen van je aanvraag, word je uitgenodigd voor een intakegesprek met een studentenbegeleider. In onderling overleg worden de nodige afspraken gemaakt. Als je dossier helemaal in orde is en voorzien van de nodige attestering zal de dienst je dossier ter goedkeuring voorleggen aan de rector. Vervolgens kunnen bepaalde faciliteiten toegekend worden 21

Nuttige websites WEBSITE MASTERS 22 Op www.ua.ac.be/masters vind je uitgebreide informatie over alle masteropleidingen die de Universiteit Antwerpen inricht. Je kan vanuit deze URL ook doorklikken naar de website van een faculteit. INFODAGEN Elk jaar organiseert de Universiteit Antwerpen twee infodagen en een infomarkt. De eerste vinden plaats in maart en april, de andere begin september. Elke faculteit organiseert een infosessie om haar masterprogramma s verder toe te lichten. Hierbij krijg je ruim de kans om je vragen met docenten en studenten te bespreken. Vooraf inschrijven is niet nodig. De data en het programma vind je op onze website onder www.ua.ac.be/infodagen. INSCHRIJVEN Praktische informatie in verband met inschrijvingen vind je op: www.ua.ac.be/inschrijvingen HET STUDENTENPORTAAL Op het studentenportaal van de Universiteit Antwerpen www.ua.ac.be/studport vind je algemene informatie die voor alle studenten nuttig kan zijn: de academische kalender, de computer- en netwerkinfrastructuur, blackboard, beschikbare cursussen, financiering, huisvesting, sociale voorzieningen, eten en drinken op de campussen, studentenjobs, studentenclubs, sport, contactpersonen, studieloopbaanbegeleiding per faculteit, doctoreren, enz.. BIBLIOTHEEK De Universiteit Antwerpen heeft een uitgebreide collectie ter beschikking voor studenten en personeel. Op de Stadscampus is er een gloednieuwe bibliotheek voor de humane en sociale wetenschappen. Op de campus Middelheim, Groenenborger en Drie Eiken zijn de bibliotheken voor de Exacte en Medische Wetenschappen gehuisvest. Meer info? Kijk dan op http://lib.ua.ac.be BEGIN ACADEMIEJAAR Het academiejaar 2009-2010 start op maandag 21 september 2009. Op www.ua.ac.be/onthaaldag kan je vanaf midden september actuele informatie over het begin van het academiejaar terugvinden. HOE DE CAMPUS TE BEREIKEN? De vier campussen zijn vlot bereikbaar met de fiets, de auto of het openbaar vervoer. Op www.ua.ac.be/route vind je duidelijke wegbeschrijvingen.

Meer info? OPLEIDINGSSECRETARIAAT Universiteit Antwerpen Faculteit politieke en sociale wetenschappen Joos Schroeven Stadscampus De Meerminne Sint-Jacobstraat 2 2000 Antwerpen T +32 (0)3 275 52 60 joos.schroeven@ua.ac.be VOORZITTER VAN DE ONDERWIJSCOMMISSIE Prof. dr. Tom Sauer T +32 (0)3 275 55 99 tom.sauer@ua.ac.be INHOUDELIJKE VRAGEN OVER DE OPLEIDING ibd@ua.ac.be WEBSTEK VAN DE OPLEIDING www.ua.ac.be/ibd DEPARTEMENT STUDENTGERICHTE DIENSTEN Studenten Informatie Punt (STIP) Stadscampus Agora-gebouw, 1ste verdieping Grote Kauwenberg 2 2000 Antwerpen T +32 (0)3 220 48 72 Campus Drie Eiken Gebouw G Universiteitsplein 1 2610 Antwerpen (Wilrijk) T +32 (0)3 820 20 09 stip@ua.ac.be 23

24 Nota s