Toegang Toegang tot het net: objectieve, transparante en gereguleerde tarieven De diensten voor toegang tot het net die Elia levert, omvatten de terbeschikkingstelling van de netinfrastructuur, het beheer van het elektrische systeem en de ondersteunende diensten. Elia levert deze diensten op basis van een niet-discriminerende, transparante en objectieve tariefbepaling. Dat betekent dat de tarieven getrouw de kosten weerspiegelen die Elia maakt om deze diensten te leveren: de bouw en het onderhoud van de netinfrastructuur, het beheer van het elektrische systeem (controle en beheer van de energiestromen op het net, enz.), en het ter beschikking stellen van de ondersteunende diensten (beheer van de congesties op het net, regeling van de spanning, enz.). De tariefstructuur die Elia toepast, is vastgelegd bij Besluit van de CREG (federale regulator). Dit besluit bepaalt ook dat de CREG toezicht zal houden op de gegrondheid van de kosten die in de tarieven worden opgenomen. I. De tariefbepaling voor de toegang tot het net: de principes De belangrijkste kenmerken van de tariefbepaling voor de toegang tot het net zijn: de tarieven weerspiegelen de kosten die Elia moet maken. Deze tariefbepaling wordt op een transparante en niet-discriminerende wijze opgesteld; de opbrengsten die uit de tarieven voor zijn diensten voortvloeien, stellen Elia in staat de efficiëntie van het net te waarborgen; de realisatie van een eventuele winstmarge wordt vooraf berekend volgens bij wet vastgelegde regels; de tarieven zijn geldig voor een periode van vier jaar. Raadpleeg de brochure "Elia: facilitator in de vrije elektriciteitsmarkt" om meer te vernemen over de principes van de tariefbepaling. II. De criteria voor de tariefbepaling II.1 Een tariefbepaling die afhangt van het spanningsniveau van de toegang tot het net Om een coherent kader voor de tariefbepaling te scheppen, worden de netgebruikers onderverdeeld in 4 categorieën: tot de eerste categorie behoren de netgebruikers die aangesloten zijn op de netten van 380 kv, 220 kv of 150 kv; tot de tweede categorie behoren de netgebruikers die aangesloten zijn aan de uitgang van de transformatoren naar de netten van 70 kv, 36 kv of 30 kv; tot de derde categorie behoren de netgebruikers die aangesloten zijn op de netten van 70 kv, 36 kv of 30 kv; tot de vierde categorie behoren de netgebruikers (inclusief de beheerders van het distributienet) die aangesloten zijn aan de uitgang van de transformatoren naar het middenspanningsnet (spanningen lager dan 30 kv). Tarieven bepaald volgens het cascadeprincipe Klanten aangesloten op het net 380 / 220 / 150 kv Klanten aangesloten op de uitgang van de transformaties naar de netten 70 / 36 / 30 kv Klanten aangesloten op de netten 70 / 36 / 30 kv MS Klanten aangesloten op de uitgang van de transformaties naar middenspanning 15 tot 6 kv
Voor elke categorie bestaat er een specifieke tariefbepaling die de kosten voor de geleverde diensten weerspiegelt. Deze kosten verschillen volgens het gedeelte van het net waarop de gebruiker is aangesloten: een gebruiker die aangesloten is op het middenspanningsnet, zal meer kosten veroorzaken dan een gebruiker die aangesloten is op het net van 380 kv. De elektriciteit die via het middenspanningsnet wordt afgenomen, zal een langere en meer complexe weg afleggen, wat meer infrastructuurinvesteringen vereist; omgekeerd legt de elektriciteit die van het 380 kv-net wordt afgenomen een kortere weg af op het Elia-net. De tariefbepaling die van toepassing is op de netgebruikers die in deze eerste categorie zijn ingedeeld, zal dus noodzakelijkerwijs voordeliger zijn want de diensten die hen aangeboden worden, brengen minder kosten met zich mee. De tariefbepaling voor de diensten voor toegang tot het net is dus gebaseerd op een principe van de trapsgewijze toewijzing van de kosten (= cascadeprincipe) vanaf de hogere naar de lagere spanningsniveaus. Uitzondering hierop zijn de tarieven aangerekend op de injecties in het net. In dat geval is het cascadeprincipe niet van toepassing. II.2. De "postzegeltarieven": homogene prijzen per categorie Een homogene tariefbepaling wordt toegepast in elke van de vier categorieën. Ongeacht de geografische ligging ten aanzien van het net zal het tarief dat wordt toegepast gelijk zijn voor alle gebruikers van dezelfde categorie. II.3. Voordeligere tarieven bij nauwkeurige onderschrijvingen De tarieven voor het gebruik van het net zijn gebaseerd op een systeem van «onderschrijvingen»: de netgebruiker deelt Elia op voorhand een raming van zijn afnames en/of injecties mee. Dit mechanisme spoort de gebruiker aan om zijn onderschrijvingen zo nauwkeurig mogelijk te bepalen, want hoe dichter zijn raming bij de reële afname en/of injectie zit, hoe minder hij moet betalen. III. Vermogen en energie: essentiële waarden voor een billijke tariefbepaling III.1. Vermogen of energie? Om de kosten correct te weerspiegelen, wordt de tariefbepaling van de diensten voor toegang tot het net voor een gedeelte berekend op basis van het vermogen en voor het overige gedeelte op basis van de energie. Wanneer we het hebben over het vermogen, dient de maximale waarde gerealiseerd door de afname of de injectie over een bepaalde periode als referentie. Wanneer we het begrip energie gebruiken, wordt de hoeveelheid afgenomen of geïnjecteerde elektriciteit in rekening gebracht. III.2. Terbeschikkingstelling van netinfrastructuur: een tariefbepaling op basis van het vermogen De tarieven voor de terbeschikkingstelling van de netinfrastructuur gebruiken als basis het vermogen uitgedrukt in kw. Het is inderdaad deze waarde die bepalend is voor de dimensionering van het net. Hoe groter het vermogen, hoe meer ook het net eventueel moet worden versterkt, wat meer investeringen en kosten zal teweegbrengen. III.3. Het systeembeheer en de ondersteunende diensten: een tariefbepaling op basis van de energie De tariefbepaling voor het systeembeheer en de ondersteunende diensten neemt de hoeveelheid energie (uitgedrukt in kwh) in aanmerking. De kosten voor deze diensten hangen inderdaad af van de hoeveelheid energie die van het Elia-net wordt afgenomen of in het Elia-net wordt geïnjecteerd. Elia levert volgende ondersteunende diensten: de reservering van de primaire regeling van de frequentie, de reservering van de secundaire regeling van het evenwicht binnen de Belgische regelzone, de reservering van de tertiaire reserve en de black-startdienst; de regeling van de spanning en van het reactieve vermogen; het congestiebeheer; het compenseren van de verliezen aan actieve energie in het net. Het tarief voor het reactief vermogen is gekoppeld aan het recht dat aan de netgebruiker is toegekend om een forfaitaire hoeveelheid reactieve energie af te nemen. Deze hoeveelheid is gelijk aan 32,90 % van de hoeveelheid actieve energie afgenomen tijdens hetzelfde tijdsinterval. Bij overschrijdingen van de forfaitaire hoeveelheid wordt een tarief toegepast dat uitgedrukt wordt in /MVArh zoals vermeld in het federale Technische Reglement (art. 209). Voor meer informatie over de ondersteunende diensten: zie de fiches "Ondersteuning evenwicht".
III.4. Kostenreflecterende tarieven voor elke netgebruiker Pnet injection = Pgeneration-Pload De tariefbepaling is zo opgesteld dat elke netgebruiker op billijke wijze bijdraagt: de tarieven dienen getrouw de kosten te weerspiegelen die Elia maakt voor het leveren van zijn diensten aan deze gebruiker. In het bijzondere geval waarbij een netgebruiker gevoed wordt door een "lokale" productie die op hetzelfde toegangspunt is gelegen als zijn verbruik, wordt de netto-afname van het net of de nettoinjectie in het net door deze gebruiker aanzienlijk kleiner en dit evenredig met de lokaal geproduceerde of geconsumeerde energie. Elia-Net A1 A2 T Aansluitingspunten A1, A2 Toegangspunt T P netto afname = P belasting - P productie P netto-injectie = P productie - P belasting P productie P belasting ~ Ondanks deze beperkte netto-afname of -injectie moet Elia evenzeer in het net investeren als wanneer er geen lokale productie of consumptie zou zijn. De elementen van de netinfrastructuur moeten inderdaad zodanig gedimensioneerd zijn dat zij ook voor het verbruik of de injectie van de netgebruiker kunnen instaan wanneer de lokale productie-eenheid niet beschikbaar is of wanneer er geen verbruik is. Het is dus logisch dat de tariefbepaling voor de terbeschikkingstelling van de netinfrastructuur niet alleen rekening houdt met het netto afgenomen vermogen maar ook met de werkelijke jaarpiek ("bijkomend vermogen in verhouding tot de jaarpiek"). Deze piek wordt berekend op basis van de vermogens gemeten tijdens de maand in kwestie en de 11 voorafgaande maanden. Het beheer van het systeem, de reservering van de primaire regeling van de frequentie, de reservering van de secundaire regeling binnen de Belgische regelzone, de reservering van de tertiaire reserve en de black-startdienst evenals de regeling van de spanning en van het reactief vermogen zijn diensten die Elia ter beschikking stelt van de gebruiker, zelfs als deze gebruiker niets van het net afneemt of niets in het net injecteert. De elektrische installaties van een lokale productiesite kunnen zonder de levering van deze diensten inderdaad niet functioneren. Daarom is hun tariefbepaling gebaseerd op de concepten "bruto-begrensde afgenomen energie" en "bruto-begrensde geïnjecteerde energie". De bruto-begrensde afgenomen energie betreft de hoeveelheid afgenomen energie door de belasting na compensatie tussen deze hoeveelheid en het lokaal geproduceerde vermogen tot aan de eerste 25 MW (zie de eerste tekening hieronder). Afname 40 MW Bruto begrensd vermogen na compensatie 75 MW De bruto begrensde geïnjecteerde energie betreft de hoeveelheid geïnjecteerde energie door de productie na compensatie tussen deze hoeveelheid en het lokaal afgenomen vermogen tot aan de eerste 25 MW. (zie de tweede tekening hieronder). Een volledig lexicon definieert nauwkeurig de verschillende begrippen die in deze fiche aan bod komen. ~ ~ ~ 25 MW 35 MW Afname door de belasting 100 MW Injectie door de lokale productie 60 MW Compensatie tussen de afname van de belasting en de injectie van de locale productie, begrensd op 25 MW
De overige ondersteunende diensten (namelijk het congestiebeheer en het compenseren van de verliezen aan actieve energie in het net) worden getarifeerd op basis van het begrip: energie netto afgenomen door de netgebruikers. Een volledig lexicon definieert nauwkeurig de verschillende begrippen die in deze fiche aan bod komen. Injectie 40 MW Bruto begrensd geïnjecteerd vermogen 75 MW ~ 35 MW 25 MW Afname door de belasting 60 MW Injectie door de productie 100 MW Compensatie tussen de injectie van de productie en de afname van de belasting, begrensd op 25 MW III.5. Variabele tarieven volgens de periode van afname De standaardtarieven voor de terbeschikkingstelling van de netinfrastructuren en voor het compenseren van de verliezen aan actieve energie in het net variëren volgens het tijdstip van afname: tijdens de piekuren, met name tussen 07u00 en 22u00 van maandag tot en met vrijdag; tijdens de daluren, met name tussen 00u00 en 07u00 en tussen 22u00 en 24u00 van maandag tot en met donderdag, tussen vrijdag 22u00 en zaterdag 7u00 en op zondag tussen 22u00 en 24u00; tijdens het weekend, met name van zaterdag 07u00 tot zondag 22u00. De tarieven variëren ook naargelang van het seizoen: winter (van januari tot en met maart en van oktober tot en met december) of zomer (van april tot en met september). In de praktijk is het tarief voordeliger tijdens de uren of seizoenen waarin het gebruik van het net minder intens is. De dimensionering van het net wordt immers hoofdzakelijk beïnvloed door de vermogenspieken en deze doen zich over het algemeen voor tijdens de seizoenen met intense industriële activiteit tijdens de piekuren. Overigens kan het tarief voor het gebruik van het net toegepast worden volgens een specifieke formule "Dag /Nacht en Weekend" op voorwaarde dat bepaalde specifieke criteria nageleefd worden. Deze formule is bestemd voor de netgebruikers die meer energie afnemen s nachts en in het weekend dan overdag. Voor het tarief voor de terbeschikkingstelling van de netinfrastructuren aangerekend op de injecties is er geen opdeling volgens het tijdstip van de injectie of naargelang het seizoen. III.6. Alle tarieven en een simulatie zijn beschikbaar op de website van Elia Voor een maximale transparantie kunnen alle tarieven van Elia geraadpleegd worden op www.elia.be > Producten en Diensten. De bezoeker kan zelfs een simulatie van zijn kosten maken door zijn afname- en/of injectiegegevens online in te vullen in een eenvoudig Excel-bestand. IV. Wettelijke en contractuele basis De tariefstructuur voor de diensten voor toegang tot het net is onderworpen aan meerdere wetsvoorschriften: de Elektriciteitswet van 29 april 1999, gewijzigd door verscheidene wetten, en het Besluit van de CREG met betrekking tot de tarifaire methodologie. Krachtens de bepalingen van deze wetteksten worden de tarieven opgesteld volgens een strikte procedure: Elia levert aan de CREG een budgettaire evaluatie van haar kosten en een voorstel van de tarieven; De CREG evalueert het tariefdossier. Zij kan Elia om een aanpassing van bepaalde budgettaire posten verzoeken; In dat geval legt Elia een aangepast tariefvoorstel voor aan de CREG; In geval van een meningsverschil tussen Elia en de CREG zijn voorlopige tarieven van toepassing.
De tariefstructuur voor de toegang tot het net in 5 punten De tarieven weerspiegelen de kosten voor de diensten die Elia levert. De tariefstructuur is vastgelegd bij wet en wordt geregeld door de CREG. De tariefbepaling hangt af van het gedeelte van het net waarop de netgebruiker is aangesloten. Het vermogen en de energie dienen als basis voor de berekening van wat de netgebruiker moet betalen. De tariefbepaling van de diensten voor toegang tot het Elia-net is transparant, objectief en niet-discriminerend. A1-N-01.08.2012 / Niet-contractueel document / Verantw. uitgever: J. Vandermeiren, Keizerslaan 20, 1000 Brussel