Onderstaand overzicht geeft weer in welke maanden de Tweede Kamer deze budgettaire stukken heeft behandeld:

Vergelijkbare documenten
Onderstaand overzicht geeft weer in welke maanden de Tweede Kamer deze budgettaire stukken heeft behandeld:

Jaarrapportage begrotingscyclus 2015

Tweede Kamer der Staten-Generaal

vaste commissie voor Koninkrijksrelaties

Tweede herziene agenda i.v.m. toevoeging agendapunten: 13 en 14

Aan het Presidium. Den Haag, 12 februari Geachte dames en heren,

Herziene convocatie i.v.m. toevoeging agendapunten*) vaste commissie voor Koninkrijksrelaties

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

commissie voor de Rijksuitgaven

vaste commissie voor Defensie

Den Haag, 4 mei vaste commissie voor Defensie. Procedurevergadering Datum: donderdag 11 mei 2017 Tijd:

Aanmelden voor plenaire behandeling.

Ongeplande activiteiten van de commissie

vaste commissie voor Binnenlandse Zaken Procedurevergadering commissie Binnenlandse Zaken

Aanmelden voor plenaire behandeling.

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

Het Presidium heeft de evaluatie besproken in haar vergadering van 20 januari 2016.

vaste commissie voor Binnenlandse Zaken

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

Presentatie methode Zeist / Utrechtse Heuvelrug

vaste commissie voor Binnenlandse Zaken

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

Petitieaanbieding organiseren op dinsdag 25 juni 2019 om uur. Volgcommissie(s): VWS

Comptabele Canon van het Rijk

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Belangstelling voor deelname schriftelijk inventariseren.

Evaluatie werkwijze commissie Financiën verantwoording over 2017

Den Haag, 30 september vaste commissie voor Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse Zaken

commissie voor de Rijksuitgaven

vaste commissie voor Koninkrijksrelaties Brieven van de minister van BZK

2. Agendapunt: Reactie op verzoek commissie over het rapport van de Commissie van Onderzoek van Defensie naar het mortierongeval in Mali

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

Tweede Kamer der Staten-Generaal

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

Let op! Afwijkende datum/tijd

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

Herziene agenda i.v.m. toevoeging agendapunten*) vaste commissie voor Binnenlandse Zaken. Procedurevergadering commissie Binnenlandse Zaken

vaste commissie voor Binnenlandse Zaken

Aanhouden tot een volgende procedurevergadering, in afwachting van een voorstel van het lid Bruins Slot. Volgcommissie(s): BuZa, BuHa-OS

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

vaste commissie voor Binnenlandse Zaken Procedurevergadering commissie Binnenlandse Zaken

vaste commissie voor Defensie

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

Den Haag, 3 mei Openbaar gedeelte. 1. Verslag van de vergadering van 15 februari 2017 Voorstel: vaststellen

Procedurevergadering cie. Binnenlandse Zaken

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

Herziene agenda procedurevergadering i.v.m. toevoeging agendapunten*) vaste commissie voor Binnenlandse Zaken

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

vaste commissie voor Defensie

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

Tweede Kamer der Staten-Generaal

De Staten-Generaal bestaat uit de parlementsleden van de eerste en tweede Kamer. Het zijn dus onze parlementsleden.

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

vaste commissie voor Europese Zaken

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

vaste commissie voor Justitie en Veiligheid

Brieven van bewindspersonen

Aan het Presidium. Den Haag, 2 juli Geachte dames en heren,

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

vaste commissie voor Defensie

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

vaste commissie voor Defensie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken Procedurevergadering

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Agenderen voor nog te plannen algemeen overleg Vastgoed Defensie.

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

Loyaal met een scherpe rand

Tweede Kamer der Staten-Generaal

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

Ter bespreking is de behandeling van voortgangsrapportage Vastgoed Defensie. Noot:

Actuele EU-procedures in de commissies

Bijlage bij brief over Focusonderwerp en kwaliteit beleidsdoorlichtingen

vaste commissie voor Economische Zaken

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Resultaten verantwoordingsonderzoek

vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

vaste commissie voor Buitenlandse Zaken

Actuele EU-procedures in de commissies

vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Besluitenlijst vorige vergaderingen

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Tweede Kamer der Staten-Generaal

algemene commissie voor Wonen en Rijksdienst

de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Datum Betreft Jaarplanning 2018

algemene commissie voor Wonen en Rijksdienst

algemene commissie voor Wonen en Rijksdienst

algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking

Transcriptie:

Jaarrapportage begrotingscyclus Inleiding en leeswijzer In deze jaarrapportage wordt ingegaan op de behandeling in de Tweede Kamer en de vaste en algemene commissies ten aanzien van de verschillende budgettaire nota s en wetten die zijn verschenen in het kader van de begrotingscyclus. De bijlage van deze notitie bevat meer gedetailleerde informatie over de behandeling van deze budgettaire stukken. De jaarrapportage heeft de volgende opbouw: 1. De behandeling van de ontwerpbegrotingen 2. De behandeling van de suppletoire wetten 3. De behandeling van de jaarverslagen en slotwetten Onderstaand overzicht geeft weer in welke maanden de Tweede Kamer deze budgettaire stukken heeft behandeld: 2017 S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J 1 Ontwerpbegroting en begrotingsbehandeling De tabellen in deze paragraaf geven inzicht in de begrotingsbehandeling. Aangesloten wordt bij de volgorde van de begrotingsbehandeling: 1. Plenaire behandeling Rijksbegroting en Miljoenennota a) Aanbieding Rijksbegroting (Prinsjesdag) b) Algemene Politieke Beschouwingen en Algemene Financiële Beschouwingen 2. Commissiebehandeling afzonderlijke begrotingen c) Ronde van feitelijke vragen over de begroting d) Technische briefings door de Algemene Rekenkamer e) Wetgevingsoverleggen (begrotingson en /of thematisch) f) Inzet van rapporteurs g) Plenaire begrotingsbehandeling en stemming over moties en amendementen a) Aanbieding Rijksbegroting Op 15 september, de derde dinsdag in september Prinsjesdag, zijn de Rijksbegroting en de Miljoenennota door de minister van Financiën aangeboden aan de Tweede Kamer. Naar aanleiding van het lekken van (een deel van) de Prinsjesdagstukken heeft het lid an Raak (SP) enkele verzoeken gedaan teneinde de begrotingsstukken eerder openbaar te maken. Het kabinet zag geen aanleiding in te gaan op deze verzoeken en heeft besloten net als in andere jaren op de vrijdag voor Prinsjesdag de begrotingsstukken onder embargo aan de Kamer te verstrekken. 1 b) Algemene Politieke en Financiële Beschouwingen De Algemene Politieke Beschouwingen vonden direct na Prinsjesdag plaats op 16 en 17 september. De Algemene Financiële Beschouwingen vonden twee weken later plaats op 30 september en 1 oktober. De totale begrotingsbehandeling duurde elf weken, dat is één week langer dan de behandeling van de Rijksbegroting. c) Feitelijke vragen De Rijksbegroting bestaat uit 22 hoofdstukken 2 die in de vorm van afzonderlijke wetsvoorstellen (ontwerpbegrotingen) aan de Kamer worden aangeboden. De commissiebehandeling van de afzonderlijke begrotingswetten start met het stellen van feitelijke vragen aan de regering over iedere ontwerpbegroting. In grafiek 1 zijn de aantallen vragen per 1 Handelingen II, 2014/, nr. 106, Regeling van Werkzaamheden; Handelingen II, 2014/, nr. 108, Regeling van Werkzaamheden; Kamerstukken II, 2014/, 32 173, nr. 7. 2 IIa en IIB is als één hoofdstuk geteld. De Miljoenennota is geen begrotingswet. Het Diergezondheidsfonds en het BES-fonds waren ten tijde van de geen aparte begrotingswetten meer.

begroting opgenomen. De cijfers in grafiek 1 betreffen zowel de vragen over de begroting aan de regering als de eventuele vragen aan de regering over de aandachtspunten bij de begrotingen waarover de Algemene Rekenkamer in de periode na Prinsjesdag de Kamer heeft gerapporteerd. Grafiek 1: Aantal gestelde feitelijke vragen over de ontwerpbegrotingen Miljoenennota (excl. ME) I De Koning IIA Staten Generaal IIB Ov Hoge Colleges van Staat en III Algemene Zaken I Koninkrijksrelaties** BuZa I &J II BZK III OCW 0 100 200 300 400 500 600 700 800 IX Financiën X Defensie XII I&M XIII EZ* X SZW XI WS XII BuHa en OS XIII WenR A infrastructuurfonds B Gemeentefonds C Provinciefonds F Diergezondheidsfonds H BES-fonds J Deltafonds oor gedetailleerde tabel: zie tabel 1 bijlage (*) inclusief Diergezondheidsfonds (**) inclusief BES-fonds Uit grafiek 1 blijkt dat jaarlijks over vrijwel elke begroting feitelijke vragen zijn gesteld. Uitzonderingen hierop zijn hoofdstuk II-A (Staten-Generaal), het Diergezondheidsfonds en het BES-fonds. De vragen over deze twee fondsen worden echter de laatste jaren gecombineerd met de vragen over de begroting van EZ respectievelijk Koninkrijksrelaties. De ontwerpbegroting van de Staten-Generaal wordt feitelijk al eerder behandeld in de Tweede Kamer in het zogenaamde debat over de Raming, dat doorgaans eind juni plaatsvindt. ragen over deze begroting zijn in dat kader al gesteld aan het Presidium van de Tweede Kamer. De commissies EZ, WS, Defensie en &J hebben de meeste vragen gesteld over de ontwerpbegroting. Het totaal aantal feitelijke vragen is de laatste jaren redelijk stabiel (3377 bij de Rijksbegroting en 3277 bij de Rijksbegroting ). Uitgebreidere informatie is in tabel 1 in de bijlage opgenomen. d) Technische briefings Algemene Rekenkamer De Algemene Rekenkamer (AR) brengt bij de begrotingen zogenaamde begrotingsbrieven uit en bij de jaarverslagen rapporten per jaarverslag (verantwoordingson). Over beide documenten kunnen de commissies de AR verzoeken een technische briefing te geven.

De afgelopen jaren hebben zes commissies het aanbod van de AR geaccepteerd een briefing te houden over de aandachtspunten bij de begroting. Commissies vragen minder vaak een technische briefing van de AR bij de begroting dan bij de jaarverslagen. Tabel 2 in de bijlage geeft gedetailleerde informatie over bij welke commissies de AR een briefing heeft gegeven. e) sonen en thematische wetgevingsoverleggen Alle ontwerpbegrotingen zijn wetsvoorstellen en worden om die reden plenair behandeld en in stemming gebracht. In veel gevallen wordt echter door de commissies, naast het plenaire begrotingsdebat, vaak ook in een (voorafgaand) wetgevingsoverleg () aandacht besteed aan de begroting. Een wetgevingsoverleg kan gericht zijn op behandeling van de hele begroting (begrotingson) of een specifiek deel van de begroting of beleidsonderwerp (thematisch ). Bij de behandeling van de begroting zijn drie s in de vorm van een begrotingson gehouden (OCW, IenM en SZW) en zeven s over een specifiek onderdeel van de begroting. Zeven begrotingen zijn uitsluitend plenair behandeld. Tabel 3 in de bijlage gaat dieper in op de gehouden begrotingsonen en s. f) Rapporteurs Bij een kan een commissie er voor kiezen een rapporteur aan te wijzen die namens de commissie ingaat op een bepaald aspect van de begroting. Meestal is dat de kwaliteit van de begroting (met als vraag: geeft de begroting adequaat inzicht in te bereiken doelen, te leveren prestaties en daarvoor geraamde kosten?). De laatste jaren wordt ook steeds vaker een tweetal rapporteurs door een commissie aangewezen. Bij de begrotingsbehandeling is bij de begrotingen van BuHa-OS, OCW, I&M en EZ gebruik gemaakt van rapporteurs. De commissie OCW had voor de vijfde maal op rij rapporteurs benoemd bij de begroting. Deze commissie heeft ten aanzien van het controleren van begroting en jaarverslag een werkwijze ontwikkeld waarbij een roulerend duo van rapporteurs de stukken bestudeert en daarover aan de commissie rapporteert. Hierbij worden zes kernvragen langsgelopen. Deze vragen en deze methode zijn ten behoeve van andere commissies vastgelegd in de Controlekaart begroting en verantwoording, respectievelijk de Handreiking controle begroting en verantwoording. 3 Deze methode wordt inmiddels door meer commissies gebruikt. Tabel 4 in de bijlage geeft meer informatie over het gebruik van rapporteurs bij de begroting. g) Moties en amendementen In grafiek 2 is aangegeven hoeveel moties zijn ingediend, respectievelijk zijn aangenomen bij de behandeling van de begroting. Grafiek 2: Ingediende moties bij de begrotingsbehandeling 900 800 700 600 500 400 300 Totaal ingediende moties Totaal aangenomen moties 200 100 0 2012 2013 2014 oor gedetailleerde tabel: zie bijlage 3 http://www.tweedekamer.nl/kamerleden/commissies/ru/ru_beleidsbegroting

Bij de Rijksbegroting is zowel het aantal ingediende als aangenomen moties hoger dan in voorgaande jaren. In grafiek 3 wordt een vergelijkbaar overzicht gegeven voor ingediende en aangenomen amendementen. Grafiek 3: Amendementen bij de begrotingsbehandeling 120 100 80 60 40 ingediende amendementen aangenomen amendementen 20 0 2012 2013 2014 Bij de begroting zijn aanzienlijk meer amendementen ingediend dan bij de begroting. Het percentage aangenomen amendementen is ongeveer gelijk gebleven. Tabel 5 en tabel 6 in de bijlage geven meer gedetailleerde informatie over de ingediende moties en amendementen bij de begroting. 2 Suppletoire begrotingen Na stemming over alle ontwerpbegrotingen en de eventueel daarop ingediende amendementen, wordt de aangenomen Rijksbegroting gedurende het begrotingsjaar nog tweemaal tussentijds aangepast en ter autorisatie aan de Tweede Kamer voorgelegd: in het voorjaar de 1 e suppletoire wetten (vergezeld van de overkoepelende oorjaarsnota) en in het najaar de 2 e suppletoire wetten (vergezeld van de overkoepelende Najaarsnota). In deze paragraaf worden enkele gegevens ten aanzien van de behandeling van de suppletoire wetten op een rij gezet. 2.1 oorjaarsnota en 1e suppletoire begrotingen Er zijn in totaal 539 feitelijke vragen gesteld. Moties zijn alleen ingediend bij het oorjaarsnotadebat (zes stuks) maar niet bij de behandeling van suppletoire begrotingswetten. Bij zes suppletoire wetten zijn in totaal vijftien amendementen ingediend. Het aantal feitelijke vragen is ongeveer 30% lager dan bij de oorjaarsnota. oor meer gedetailleerde informatie wordt verwezen naar tabel 7 in de bijlage.

2.2 Najaarsnota en 2 e suppletoire begrotingen Er zijn in totaal 340 feitelijke vragen gesteld, tien amendementen en twee moties bij het Najaarsnotadebat ingediend. Het aantal feitelijke vragen ligt wat lager en het aantal amendementen wat hoger dan bij de Najaarsnota. Tabel 8 in de bijlage geeft hierover meer gedetailleerde informatie over. 3 De verantwoording over het begrotingsjaar De verantwoording over vormt het slotstuk van de begrotingscyclus. Nadat de begrotingen in het najaar van zijn behandeld (paragraaf 1) en gedurende tweemaal zijn bijgesteld door middel van suppletoire wetten (paragraaf 2) is in mei 2017 de verantwoording over de begroting aan de orde. Dit gebeurt door het aanbieden van jaarverslagen en slotwetten per begrotingshoofdstuk. Na behandeling van deze stukken besluit de Tweede Kamer over dechargeverlening aan de verantwoordelijke ministers. Daarmee wordt de begrotingscyclus formeel afgesloten. 3.1 Advies behandeling van de verantwoordingsstukken over begrotingsjaar De commissie Financiën adviseert jaarlijks de Tweede Kamer over de behandeling van de jaarverslagen. Op basis van dit advies heeft het Presidium op 23 februari 2017 4 voorstellen gedaan voor de termijnen voor het erantwoordingsdebat en de inbreng van feitelijke vragen over de erantwoordingsstukken. Het Presidium stelt tevens voor de volgende aanbevelingen van de vaste commissie voor Financiën voor kennisgeving aan te nemen: - behandeling van de jaarverslagen en de bijbehorende rapporten van de Algemene Rekenkamer zoveel mogelijk in aparte wetgevingsoverleggen ( s), en daarbij expliciet aandacht te besteden aan het financieel beheer en de dechargeverlening; - qanwijzen van twee rapporteurs, één vanuit de coalitie en één vanuit de oppositie, die namens de commissie de kwaliteit van de verantwoordingsstukken onen. oor de uitvoering van hun taak kunnen rapporteurs een beroep doen op de commissiestaf en het Bureau On en Rijksuitgaven (BOR). Inmiddels is het BOR opgegaan in de Dienst On en Analyse (DAO); - gebruik maken van het aanbod van de Algemene Rekenkamer om een technische briefing te verzorgen over hun rapport(en); - zoals gebruikelijk zal de commissie Financiën de Kamer voor de stemming over de slotwetten per brief informeren over de uitkomsten van de behandeling van de jaarverslagen en de slotwetten. In deze brief zal de commissie de Kamer adviseren over de dechargeverlening 5. In de navolgende paragrafen wordt in kaart gebracht hoe aan deze aanbevelingen invulling is gegeven. Daarbij wordt aangesloten bij de volgorde van de behandeling van de verantwoording over : 1. Plenaire behandeling van de Jaarverslagen a) Aanbieding jaarverslagen (erantwoordingsdag) b) erantwoordingsdebat 2. Commissiebehandeling afzonderlijke jaarverslagen c) Ronde van feitelijke vragen over het jaarverslag d) Technische briefings door de Algemene Rekenkamer e) Wetgevingsoverleggen f) Inzet van rapporteurs g) Stemming over moties, slotwetten en dechargeverlening 3.2 Plenaire behandeling van de Jaarverslagen a) erantwoordingsdag Op 17 mei 2017, de derde woensdag van mei erantwoordingsdag, heeft de minister van Financiën het Financieel Jaarverslag van het Rijk 6 en de departementale jaarverslagen over 4 Kamerstukken II, /2017, 31 428, nr. 10 5 Kamerstukken II, /2017, 31 428, nr. 10 6 Kamerstukken II, /17, 34 725, nr. 1.

aan de Tweede Kamer aangeboden. De president van de Algemene Rekenkamer (AR) bood aansluitend het verantwoordingson van de AR aan. De commissie Financiën had net als vorig jaar een ontbijt in het ledenrestaurant georganiseerd om de erantwoordingsdag een impuls te geven. Zijne Koninklijke Hoogheid prins Constantijn der Nederlanden trad op als gastspreker. Naast het College van de Algemene Rekenkamer waren ongeveer 65 Kamerleden aanwezig bij dit ontbijt. De commissie Financiën heeft daarnaast in samenwerking met ProDemos, de AR en de Universiteit Leiden op 22 mei 2017 de eerste editie van de -100 georganiseerd. Op deze bijeenkomst hebben ongeveer honderd burgers vragen geformuleerd over vijf verschillende jaarverslagen 7. De honderd deelnemers waren geselecteerd op basis van hun ervaringen in de praktijk met tien beleidsthema s die terugkomen in deze vijf jaarverslagen. De vragen gingen over een beleidsterrein waar zij in de praktijk mee te maken hadden. Het doel van deze bijeenkomst was meer ervaringen uit de praktijk te betrekken bij het controleren van de jaarverslagen. De commissie Financiën heeft de vragen van de deelnemers aangeboden aan de vijf betreffende commissies. Deze commissies hebben de bewindspersonen gevraagd op deze vragen te reageren. De antwoorden hebben zij betrokken bij de behandeling van de jaarverslagen. Ook hebben de financieel woordvoerders deze antwoorden betrokken bij het erantwoordingsdebat. b) erantwoordingsdebat Op woensdag 31 mei 2017, twee weken na erantwoordingsdag, vond het plenaire verantwoordingsdebat plaats in de Tweede Kamer met de minister-president en de minister van Financiën. an de zijde van de Kamer werd het woord gevoerd door de financieel woordvoerders van twaalf partijen. 8 De commissie Financiën adviseerde het erantwoordingsdebat te laten voeren door de fractievoorzitters. Dit is niet gelukt. In het erantwoordingsdebat is de tussenrapportage in aanloop naar de Monitor Brede Welvaart aan bod gekomen. Tevens is in het debat aandacht besteed aan het door de commissie voorgestelde focusonderwerp «focus op beleidstoetsing». Over beide onderwerpen zijn moties ingediend. Daarnaast vroegen verschillende woordvoerders aandacht voor de problemen bij de Belastingdienst. Enkele sprekers zijn tijdens dit debat niet alleen ingegaan op het jaar, maar hebben van de gelegenheid gebruikgemaakt terug te blikken op de gehele zittingsperiode van het kabinet Rutte-II. Bij het debat zijn in totaal twaalf moties ingediend (zie ook tabel 13). 3.3 Commissiebehandeling afzonderlijke jaarverslagen c) Feitelijke vragen De commissiebehandeling van de verantwoording start, net als bij de begrotingsbehandeling, met het stellen van feitelijke vragen. In het geval van de verantwoording kunnen vragen gesteld worden aan de regering over de slotwetten, over de jaarverslagen en over de verantwoordingsonen die de AR publiceert bij ieder jaarverslag. In grafiek 4 is een overzicht van de aantallen gestelde vragen opgenomen. 7 SZW, EZ, WS, enj en OCW. 8 Tony van Dijck (P), Leijten (SP), Aukje de ries (D), Dijkgraaf (SGP), Omtzigt (CDA), an Raan (PvdD), an Rooijen (50PLUS), Nijboer (PvdA), an Weyenberg (D66), Schouten (ChristenUnie), Azarkan (DENK) en Snels (GroenLinks)

Grafiek 4: Feitelijke vragen over de verantwoordingsstukken en 9 0 100 200 300 400 500 600 Financieel jaarverslag van het I De Koning IIA Staten Generaal IIB Overige Hoge Colleges III Algemene Zaken I Koninkrijksrelaties* BuZa I &J II BZK III OCW IX Financiën X Defensie XII I&M XIII EZ** X SZW XI WS XII BuHa en OS XIII WenR A Infrastructuurfonds B Gemeentefonds C Provinciefonds F Diergezondheidsfonds H BES-fonds J Deltafonds erantwoordingstukken erantwoordingstukken (*) Inclusief BES-fonds (**) Inclusief Diergezondheidsfonds Het totale aantal feitelijke vragen is gedaald ten opzichte van het jaar daarvoor (2.315 over de erantwoordingsstukken en 1.856 over de erantwoordingsstukken ). De meeste vragen werden gesteld over de erantwoordingsstukken van &J, EZ, OCW en WS. Zie voor meer informatie tabel 9 in de bijlage. d) Technische briefings door de Algemene Rekenkamer De AR heeft de wettelijke taak on te doen naar de verantwoording en rapporteert daarover in afzonderlijke rapporten per jaarverslag aan de Tweede Kamer. De commissie Financiën adviseert om die reden de vakcommissies gebruik te laten maken van de mogelijkheid van een technische briefing door de AR over haar bevindingen (zie ook paragraaf 3.1). Het blijkt dat vrijwel alle commissies gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid van een technische briefing door de AR. Zie voor meer informatie tabel 10 in de bijlage. e) Wetgevingsoverleggen Net als in de afgelopen jaren hebben de meeste commissies gekozen voor een wetgevingsoverleg met de bewindspersoon over de verantwoordingsstukken over. Zie voor meer informatie tabel 11 in de bijlage. f) Rapporteurs Bij de erantwoording over hebben acht commissies rapporteurs aangesteld. Niet in alle gevallen is daarbij het advies opgevolgd van de commissie Financiën om een tweetal rapporteurs aan te stellen: bij drie commissies was één rapporteur actief. Zie voor meer informatie tabel 12 in de bijlage. 9 Onder vragen over verantwoordingstukken wordt verstaan: het totaal aan vragen per hoofdstuk die gesteld zijn aan de regering over het desbetreffende (1) jaarverslag, (2) de slotwet en (3) het verantwoordingson van de Algemene Rekenkamer.

De rapporteurs hebben als leidraad gebruikgemaakt van de Handreiking controle begroting en verantwoording en de bijbehorende controlekaart, die is opgesteld door de toenmalige rapporteurs van de commissie OCW. 10 Ondersteuning van rapporteurs is verleend door medewerkers van het Bureau On en Rijksuitgaven (BOR). Op 10 mei 2017 organiseerde de commissie Financiën een bijeenkomst voor nieuwe Kamerleden bij de AR over begroten en verantwoorden. Hierbij waren ongeveer vijftien leden aanwezig. Dankzij de inzet van rapporteurs zijn er sinds de behandeling van het jaarverslag 2014 door de commissies OCW, SZW, WS, BuHa-OS en IenM verbetertrajecten gestart ten aanzien van de beleidsinformatie in de begrotingsstukken. 3.4 Dechargeverlening g) Moties en slotwetten en dechargeverlening Bij de jaarverslagen en slotwetten over zijn 60 moties en geen amendementen ingediend. Tabel 13 in de bijlage gaat dieper in op de ingediende moties bij de verantwoordingsstukken. Het feit dat bij de verantwoording geen amendementen zijn ingediend laat zich verklaren door het bijzondere karakter van de slotwetten. Deze wetten zorgen er voor dat de Tweede Kamer formeel kan instemmen met de mutaties die het einde van het jaar nog zijn opgetreden op de begroting. Met het aannemen van de slotwet sluiten de door de Kamer goedgekeurde cijfers van alle begrotingen aan op daadwerkelijke gerealiseerde cijfers. Gezien dit bijzondere karakter van de slotwet is het voor de Tweede Kamer van belang dat de slotwet uitsluitend technische mutaties bevat en dat eventuele beleidsrelevante mutaties vooraf aan de Tweede Kamer worden gemeld. Dechargeverlening over De commissie Financiën heeft 6 juli 2017 advies uitgebracht over de dechargeverlening voor het door de ministers gevoerde financiële beheer in. 11 De commissie Financiën heeft geadviseerd dat door de Kamer aan alle ministers decharge kan worden verleend, met inachtneming van de diverse toezeggingen van bewindspersonen om het financieel beheer te verbeteren. De commissie Financiën is tot dit advies gekomen, omdat er bij de behandeling van de jaarverslagen geen moties zijn ingediend die gevolgen hebben voor de dechargeverlening aan een minister. De Kamer heeft dit advies overgenomen. 10 http://www.tweedekamer.nl/kamerleden/commissies/ru/ru_beleidsbegroting 11 Kamerstukken II, /2017, 34 725, nr. 27.

Bijlage: Tabellen behandeling budgettaire stukken begrotingscyclus Tabel 1: Aantal gestelde feitelijke vragen over de ontwerpbegrotingen shoofdstuk 2017 Miljoenennota (excl. ME) 88 228 156 I De Koning 36 11 11 IIA Staten Generaal 0 0 0 IIB Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten 10 2 6 III Algemene Zaken 5 6 2 I Koninkrijksrelaties 56 12 (incl. BES-fonds) 13 (incl. BES-fonds) BuZa 170 190 214 I &J 519 393 555 II BZK 102 65 57 III OCW 312 226 205 IX Financiën 29 36 64 X Defensie 208 400 350 XII I&M 276 279 183 XIII EZ 621 (incl Diergezondheidsfon ds) 735 (incl Diergezondheidsfon ds) 583 (incl Diergezondheidsfon ds) X SZW 396 284 353 XI WS 593 573 819 XII BuHa en OS 237 253 266 XIII WenR 182 182 117 A Infrastructuurfonds 63 75 67 B Gemeentefonds 24 13 1 C Provinciefonds 8 2 1 F Diergezondheidsfonds * * * H BES-fonds 17 * * J Deltafonds 46 59 59 Totaal 3377 3277 3486 (*) inclusief Diergezondheidsfonds (**) inclusief BES-fonds

Tabel 2: Technische briefings door de Algemene Rekenkamer over de ontwerpbegroting I Commissie(s) Koninkrijksrelaties 2014 2017 BuZa en BuHa/OS I &J II BZK II OCW IX Financiën X Defensie XII I&M XIII EZ X SZW XI WS XIII WenR Totaal 1 6 6 6 shoofdstuk Tabel 3: Commissiebehandeling van de begroting voorafgaand aan de plenaire behandeling Begr. Commissie Hfdst. 2013 2014 2017 I KON BuZa BuHa / OS I II &J BiZa Politie Politie Jeugdzorg III OCW son Media Cultuur IX FIN Belastingpla n 2013 X DEF Personeel Materieel XII I&M Water (w.o Deltafonds) XIII EZ son Landbouwen visserijsubsi dies Ondernemen son Media Cultuur Belastingpla n 2014 Behandeld in notaoverleg Deltafonds + art 11, 12 I&M son Media Cultuur Personeel Materieel son Energie Energie son Media Cultuur Personeel Materieel son Water, Deltafonds, MIRT Media Cultuur Personeel Materieel son Water

X SZW son XI WS Sport en Bewegen Jeugdzorg XII BUHA/ OS n.v.t. XIII W&R n.v.t. Sport en Bewegen Jeugdzorg Sport en Bewegen Jeugdzorg Sport en Bewegen Ontwikkelings - samenwerkin g son Sport en Bewegen Jeugd Ontwikkeling s- samenwerkin g TOTAAL TOTAAL TOTAAL 2 begrotings on 10 's onderdeel begroting 12 s totaal 1 begrotings on 8 's onderdeel begroting 9 s totaal 2 begrotings on 10 's onderdeel begroting 12 s totaal 3 begrotingso n 7 's onderdeel begroting 10 s totaal 2 begrotings on 8 's onderdeel begroting 10 s totaal Tabel 4: Inzet van rapporteurs bij s begroting Commissie 2012 2013 2014 BUHA/OS (Ontwikkelingssamenwerking) BUZA 2017 OCW I&M SZW EZ (Landbouw en Natuur) Totaal 4 2 1 3 4 3 Tabel 5: Ingediende moties bij de begrotingsbehandeling 2012 2013 2014 2017 Totaal ingediende moties Totaal aangenomen moties 569 508 642 707 784 576 225 118 163 148 298 233 Tabel 6: Amendementen bij de begrotingsbehandeling 2012 2013 2014 # ingediend 96 74 47 66 101 # aangenomen 23 16 7 20 27 % aangenomen 24% 22% 15% 30% 27% Bedrag aangenomen ( mln) stotaal ( mln) % totale rijksbegroting 83 357 84 77 183.816 182.911 182.049 183.381 0,05% 0,19% 0,05% 0,04% 101 181.913 0,06% Tabel 7: Behandeling oorjaarsnota en 1 e suppletoire wetten

shoofdstuk Feitelijke vragen Ingediende amendementen Ingediende moties oorjaarsnota 110 6 I De Koning IIA Staten Generaal 1 IIB Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten III Algemene Zaken I Koninkrijksrelaties BuZa 5 I &J 98 6 II BZK 2 2 III OCW 28 3 IX Financiën 8 X Defensie 60 XII I&M 27 XIII EZ 126 (*) 2 X SZW 30 1 XI WS 100 XII BuHa en OS 9 XIII WenR 49 A Infrastructuurfonds 9 B Gemeentefonds C Provinciefonds F Diergezondheidsfonds J Deltafonds 4 Totaal 539 15 6 Tabel 8: Behandeling Najaarsnota en 2 e suppletoire wetten shoofdstuk Feitelijke vragen Ingediende amendementen Ingediende moties I IIA IIB III I Najaarsnota 87 2 De Koning Staten Generaal Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten Algemene Zaken Koninkrijksrelaties BuZa 11 I &J 43 II BZK 3 (*) III OCW 1 IX Financiën 8 X Defensie 29 XII I&M 21

XIII EZ 39 1 X SZW 8 2 XI WS 60 1 XII BuHa en OS 2 XIII WenR 5 2 A Infrastructuurfonds 28 B Gemeentefonds 1 C Provinciefonds F Diergezondheidsfonds H BES-fonds J Deltafonds 1 Totaal 340 10 2 (*) Inclusief BES-fonds

Tabel 9: Feitelijke vragen over de verantwoordingsstukken erantwoordingstukken erantwoordingstukken Hfdst Jaarverslag / slotwet Financieel jaarverslag van 47 179 het Rijk I De Koning 13 8 IIA Staten Generaal 4 IIB Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten III Algemene Zaken 3 I Koninkrijksrelaties 18 7 (*) BuZa 76 77 I &J 267 219 II BZK 51 70 III OCW 109 262 IX Financiën 98 70 X Defensie 115 135 XII I&M 263 172 XIII EZ 312 205 (**) X SZW 175 147 XI WS 484 219 XII BuHa en OS 71 94 XIII WenR 136 94 A Infrastructuurfonds 59 77 B Gemeentefonds 0 C Provinciefonds 0 F Diergezondheidsfonds (*) H BES-fonds J Deltafonds 21 14 Totaal 2315 1856 (*) Inclusief BES-fonds (**) Inclusief Diergezondheidsfonds 12 Tabel 10: Technische briefings Algemene Rekenkamer over verantwoordingson Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Commissie 2013 2014 I Koninkrijksrelaties v BuZa en BuHa/OS v & v (*) I &J v II BZK v II OCW v IX Financiën v X Defensie v XII I&M v XIII EZ v X SZW v XI WS v XIII WenR

Totaal 5 7 11 12 Tabel 11: Behandelwijze per commissie van het jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Hfdst Commissie 2012 2013 2014 I BiZa / Kr BuZa BuHa/OS Jaarverslag Koninkrijksrelaties BuZa BuHa/OS Jaarverslag BuHa/OS Buza I &J II BiZa III OCW IX FIN X DEF XII I&M (incl. Infrafonds en Deltafonds) (incl. Infrafonds en Deltafonds) (incl. Infrafonds en Deltafonds) XIII EZ 2 s (*) 2 s (*) X SZW XI WS XIII WenR Totaal 10 s 10 s 8 s 9 s 11 s

Tabel 12: Rapporteurs bij de behandeling van het jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Jaarverslag Commissie 2012 2013 2014 Koninkrijksrelaties Jaarverslag Jaarverslag BuZa, BuHa en OS & (*) &J BiZa OCW FIN DEF I&M EZ (landbouw en natuur) EZ (economie en innovatie) SZW WS WenR Totaal 5 4 4 5 8 (*) Zowel voor Buitenlandse Zaken als voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Tabel 13: Ingediende moties bij de verantwoording Ingediende Hfdst Jaarverslag / slotwet moties Financieel jaarverslag van 12 het Rijk I IIA De Koning Staten Generaal IIB Overige Hoge Colleges van Staat en Kabinetten III Algemene Zaken I Koninkrijksrelaties BuZa I &J 2 II BZK 1 III OCW 4 IX Financiën 1 X Defensie 2 XII I&M 8 XIII EZ 7 X SZW 7 XI WS 8 XII BuHa en OS 6 XIII WenR 2 A Infrastructuurfonds B Gemeentefonds C Provinciefonds F Diergezondheidsfonds H BES-fonds

J Deltafonds Totaal 60