Hoe gaat het met de jongeren in Noord-Holland Noord? Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Inleiding In de periode september tot en met december 2016 is voor de 6e keer Emovo uitgevoerd onder 2e en 4e klassers van scholen voor voortgezet onderwijs (VO) in de regio Noord-Holland Noord (NHN). Dit onderzoek is eerder uitgevoerd in 2005, 2009 en 2013 t/m 2015. Emovo bestaat uit het klassikaal online invullen van een vragenlijst. Thema s die in Emovo aandacht krijgen zijn welzijn (lichamelijke en psychosociale gezondheid), voeding en bewegen, gebruik van genotmiddelen, seksualiteit, gebruik van internet, sociale en fysieke omgeving en schoolklimaat. Direct na het invullen van de vragenlijst krijgen de leerlingen een persoonlijk gezondheidsprofiel met adviezen gebaseerd op hun antwoorden. Ook kunnen leerlingen via Emovo aangeven of zij behoefte hebben aan een persoonlijk gesprek met de verpleegkundige van de GGD op school. Alle deelnemende scholen hebben een schoolrapport ontvangen met de resultaten van hun eigen leerlingen. In het voorliggende rapport zijn de resultaten van Emovo 2016/2017 voor de regio Noord-Holland Noord weergegeven; het geeft inzicht in de gezondheidssituatie van de leerlingen uit de 2e en 4e klas die wonen in de regio. Met de resultaten van de Jeugdmonitor Emovo kunnen gemeenten, scholen en GGD hun gezondheidsbeleid onderbouwen en activiteiten opzetten en uitvoeren om de gezondheid en het welzijn van jongeren te verbeteren. De resultaten van Emovo 2016/2017 zijn ook gepubliceerd op de digitale Gezondheidsatlas Noord-Holland Noord (www.gezondnhn.nl). Hier zijn ook de resultaten per gemeente en op wijkniveau gepubliceerd en van de subregio s Kop van Noord-Holland, Noord-Kennemerland en West-Friesland. Colofon Uitgave: GGD Hollands Noorden Hertog Aalbrechtweg 22, 1823 DL Alkmaar Postbus 9276, 1800 GG Alkmaar Auteurs: Corrien Waardenburg, Esther Duin en Sanne Rooseboom de Vries Kenmerk: Epi 201704 Datum: Mei 2017 Pictogrammen: Freepik via www.flaticon.com Bronvermelding: Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met bronvermelding Voor meer informatie kunt u contact opnemen met team epidemiologie: epi@ggdhn.nl
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Deze leerlingen uit Noord-Holland Noord deden mee in 2016 In totaal hebben 9.044 jongeren uit de regio NHN de Emovo-vragenlijst 2016 ingevuld: 4360 2e klassers en 4684 4e klassers. Er deden 4557 meisjes en 4487 jongens mee. 20,3% van de jongeren in NHN volgt praktijkonderwijs, vmbo basis of kader, 26,6% volgt vmbo gemengde of theoretische leerweg en 31,6% volgt havo en 21,5% volgt vwo. In onderstaande tabel zijn de kenmerken van de deelnemers uit de regio NHN weergegeven. Kenmerken deelnemende jongeren (aantal en %) Gebruikte begrippen, symbolen en afkortingen: x : niet (op vergelijkbare manier) gevraagd of niet beschikbaar NHN: Noord-Holland Noord vmbo-bk+p: praktijkonderwijs, vmbo basis of kader vmbo-gt: vmbo gemengd of vmbo theoretisch havo: havo vwo: vwo significant: de kans dat het waargenomen verschil berust op toeval is kleiner dan 5% (p-waarde <0,05) : er is geen significant verschil : % wijkt in positieve zin significant af : % wijkt in negatieve zin significant af : er is een significant verschil Noord-Holland Noord (n=9044) Aantal % Jongens Meisjes 4487 4557 49,6 50,4 2 e klassers 4 e klassers vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo 4360 4684 1840 2406 2854 1944 48,2 51,8 20,3 26,6 31,6 21,5 Leeswijzer Dit rapport beschrijft beknopt de resultaten van Emovo 2016/2017 van jongeren uit de 2e en 4e klas van het voortgezet onderwijs die woonachtig zijn in de regio Noord-Holland Noord. De nadruk ligt op onderwerpen die binnen de beleidskaders van gemeenten vallen. Deze onderwerpen komen steeds in afzonderlijk hoofdstukken aan bod. Een korte samenvatting van het rapport op basis van de landelijke speerpunten vindt u op bladzijde 3. In bijlage 1 (bladzijde 14) staat een toelichting op de cijfers; deze achtergrondinformatie is van belang bij de interpretatie en het gebruik van de cijfers. In bijlage 2 (bladzijde 15) staat een toelichting op een aantal indicatoren waarvan de inhoud of vraagstelling gewijzigd zijn ten opzichte van voorgaande jaren. In bijlage 3 (vanaf bladzijde 16) zijn tabellen opgenomen met alle resultaten van de regio NHN. Deze resultaten zijn uitgesplitst naar geslacht, klas en schoolniveau. Hierdoor is vergelijking mogelijk tussen groepen binnen de regio. In deze tabellen zijn, waar mogelijk, ook resultaten van voorgaande jaren weergegeven. 2
Samenvatting In deze samenvatting komt een aantal kernindicatoren aan bod, die in de volgende hoofdstukken uitgebreider besproken zullen worden. Het accent ligt op de landelijke speerpunten roken, overmatig alcoholgebruik, bewegen en depressie, (Ministerie van VWS, Landelijke nota gezondheidsbeleid 2016-2019, december 2015) en onderwerpen uit Emovo die hier nauw mee samenhangen (pesten en weerbaarheid). Van deze kernindicatoren wordt aangegeven hoe de situatie van de jongeren in Noord-Holland Noord zich heeft ontwikkeld in de periode 2009-2016 en welke risicogroepen worden onderscheiden (zie ook de tabellen vanaf blz. 15). Psychische gezondheid In NHN heeft 13,6% van de jongeren een verhoogd risico op sociaal-emotionele problemen. Meisjes, 2 e klassers en vmbo-leerlingen hebben vaker een verhoogd risico op sociaal-emotionele problemen dan jongens, 4 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Het percentage jongeren in NHN met een verhoogd risico op sociaal-emotionele problemen is tussen 2009 en 2016 vrijwel gelijk gebleven. In Noord-Holland Noord is 20,9% van de jongeren psychisch ongezond; meisjes, 4 e klassers en vmbo-leerlingen zijn vaker psychisch ongezond dan jongens, 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Het percentage psychisch ongezonde jongeren in NHN is de afgelopen jaren vrijwel gelijk gebleven. Weerbaarheid (Mentale) weerbaarheid is belangrijk om de dagelijkse verleidingen te weerstaan. Landelijk wordt ingezet op het vergroten van de weerbaarheid onder jongeren, onder andere voor de thema s gezond gewicht, problematisch alcohol en druggebruik, seksuele gezondheid en depressie. 8,9% van de jongeren in NHN is onvoldoende weerbaar. Ten opzicht van vorig jaar is het percentage jongeren dan onvoldoende weerbaar is niet veranderd. Meer meisjes dan jongens zijn onvoldoende weerbaar en vmboleerlingen zijn minder vaak weerbaar dan havo/vwo-leerlingen. Er zijn geen verschillen in weerbaarheid tussen 2 e en 4 e klassers. Pesten 5,2% van de jongeren in NHn is de afgelopen 3 maanden regelmatig gepest op school en 2,5% is regelmatig online gepest (cyberpesten). Ten opzichte van voorgaande jaren lijkt pesten op school ongeveer gelijk te blijven; het cyberpesten is afgelopen jaren gedaald maar sinds vorig jaar niet veranderd. Meisjes, 2 e klassers en vmboleerlingen worden vaker op school gepest dan jongens, 4 e klassers en havo/vwo-leerlingen. Cyberpesten komt vaker voor bij meisjes en vmbo-leerlingen. Hier is geen verschil tussen jongeren uit de 2 e en 4 e klas. Bewegen Om aan de Nederlands Norm Gezond Bewegen (NNGB) te voldoen moet een jongere elke dag minimaal 1 uur matig intensief bewegen. In NHN voldoet 19,1% van de jongeren aan de beweegnorm. Jongeren Ten opzicht van vorig jaar is het percentage jongeren dat voldoet aan de beweegnorm vrijwel gelijk gebleven. Jongens lijken iets vaker aan de beweegnorm te voldoen dan meisjes. Havo/vwo-leerlingen voldoen iets vaker aan de beweegnorm dan vmbo-leerlingen. De verschillen tussen 2 e en 4 e klassers zijn gering. Roken In NHN rookt 5,2% van de jongeren regelmatig, dat wil zeggen minstens 1x per week. Het percentage jongeren dat rookt is de afgelopen jaren gedaald. Jongens en meisjes roken ongeveer even vaak. 4 e klassers roken beduidend vaker dan 2 e klassers. Er is een sterke relatie tussen roken en schooltype; vmbo-leerlingen roken 2 tot 3 keer zo vaak als havo/vwo-leerlingen. Overmatig alcoholgebruik Onder overmatig alcoholgebruik of binge drinken wordt verstaan: het nuttigen van minstens 5 alcoholische drankjes bij één gelegenheid in de afgelopen maand. In Noord-Holland Noord is 21,9% van de jongeren een binge drinker. In Noord-Holland Noord is het percentage binge drinkers sinds 2009 fors gedaald; sinds 2014 wordt lijkt het percentage binge drinkers zich te stabiliseren. 4 e klassers en vmbo-leerlingen drinken vaker overmatig alcohol dan 2 e klassers en havo/vwo-leerlingen. De verschillen tussen jongens en meisjes zijn gering. 3
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Goede gezondheid 87,1% Slaapt slecht 21,9% Last van gehoor na koptelefoon/oordopjes 21,8% Risico op sociaalemotionele problemen 13,6% Gezondheid en Welzijn Ervaren gezondheid De ervaren gezondheid geeft een goed beeld van de huidige gezondheidstoestand van een jongere. In NHN ervaart 87,1% van de jongeren de eigen gezondheid als goed of zeer goed, 11,9% ervaart de eigen gezondheid als gaat wel en 1,1% vindt zijn of haar gezondheid slecht of zeer slecht. Slaap Een goede nachtrust is van belang voor de gezondheid. Slapen bevordert de weerstand, is belangrijk voor de lichaamsgroei, voor de ontwikkeling van de hersencellen en om emotioneel in balans te blijven. Een langdurend tekort aan slaap beïnvloedt je stemming, je concentratievermogen en je prestatieniveau. In NHN geeft 21,9% van de jongeren aan dat ze niet zo goed of helemaal niet goed slapen. 23,6% van de jongeren is bijna dagelijks overdag vermoeid. 9,6% van alle jongeren is moe omdat zij te laat naar bed gaan, 13,1% omdat zij de slaap niet kunnen vatten of veel wakker liggen en 8,4% omdat zij s avonds in bed nog op een telefoon, tablet of tv kijken. Gehoor Luide muziek via koptelefoons, in discotheken en tijdens concerten kan blijvende gehoorschade veroorzaken. Het gaat daarbij om minder goed horen, doofheid en blijvend oorsuizen (tinnitus). Er zijn aanwijzingen dat jongeren steeds vaker en op steeds jongere leeftijd worden blootgesteld aan een hoeveelheid geluid die een risico kan vormen. 21,8% van de jongeren in NHN heeft weleens last van het gehoor na het luisteren van muziek met oordopjes of koptelefoon. 48,1% heeft soms of vaak last van het gehoor als hij of zij op een plek is (geweest) met luide muziek. De meest genoemde momenten waarop jongeren last hebben van hun gehoor zijn bij een concert of festival, feest van school of vereniging en bij het uitgaan in een café of disco. Psychische gezondheid De psychische gezondheid is gemeten met de Mental Health Inventory (MHI-5). De uitslag wordt bepaald door de antwoorden op 5 verschillende vragen en geeft de balans weer tussen de mate van negatieve en positieve gevoelens. Op basis van de MHI-5 is 20,9% van de jongeren in NHN psychisch ongezond. Sociaal-emotionele gezondheid Sociaal-emotionele problemen kunnen een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van jongeren en leiden tot beperkingen in het dagelijks functioneren. In Emovo is de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) opgenomen; de totaalscore meet het risico op sociaal-emotionele problemen. 13,6% van de jongeren in NHN heeft een verhoogd risico op sociaal-emotionele problemen. De SDQ stelt ook het risico op verschillende typen sociaal-emotionele problemen vast: 11,2% heeft een verhoogd risico op emotionele problemen, 10,6% op gedragsproblemen, 27,5% op hyperactiviteit, 11,9% op problemen met leeftijdsgenoten en 10,8% op problemen met prosociaal gedrag (bv. rekening houden met anderen, vriendelijk zijn en hulp aanbieden. 4 Dagelijks overdag moe 23,6% Last van gehoor na luide muziek 48,1% Psychisch ongezond 20,9%
Ooit mishandeld Mishandeling Een goed inzicht in het voorkomen van mishandeling, zowel thuis als buitenshuis, is moeilijk te geven. Het is lastig om via een vragenlijst een betrouwbaar beeld van dit gevoelige onderwerp te krijgen. In NHN geeft 23,6% aan ooit lichamelijk of geestelijk te zijn mishandeld. Dit percentage moet beschouwd worden als een indicatie. Gedachten aan zelfdoding 23,6% Zelfdoding Onder jongeren is overlijden door zelfdoding zeldzaam. Het aantal jongeren dat een zelfmoordpoging overweegt of doet ligt echter hoger. Van de jongeren in NHN heeft 17,9% het afgelopen jaar weleens serieus gedacht aan zelfdoding; 2,6% heeft daadwerkelijk een poging tot zelfdoding ondernomen. 17,9% Laag zelfbeeld Zelfbeeld Het beeld dat een jongere van zichzelf heeft is belangrijk voor het zelfvertrouwen. Een negatief zelfbeeld leidt er toe dat jongeren snel denken dat zij iets niet goed doen of dat alles wat zij doen mislukt of verkeerd is. Jongeren met een laag zelfbeeld kunnen in een negatieve spiraal terechtkomen. Van de jongeren in NHB heeft 10,5% een laag zelfbeeld. Meisjes hebben in het algemeen vaker een laag zelfbeeld dan jongens. Onvoldoende weerbaar 10,5% Weerbaarheid Jongeren die weerbaar zijn kunnen op een passende manier opkomen voor zichzelf. Ze kunnen, met respect voor anderen, hun eigen grenzen bewaken. Een belangrijke voorwaarde voor weerbaarheid is een gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Tussen zelfbeeld en weerbaarheid bestaat een sterke wisselwerking. In NHN is 8,9% van de jongeren onvoldoende weerbaar. 8,9% Welzijn (%) Noord-Holland Noord (n=9.044) Ervaren gezondheid goed of zeer goed 87,1 Slaapt (helemaal) niet goed Is bijna dagelijks overdag moe Last van gehoor na luisteren van muziek met oordopjes/koptelefoon Last van gehoor op plek met luide muziek of daarna 21,9 23,6 21,8 48,1 Psychisch ongezond 20,9 Risico op sociaal-emotionele problemen 13,6 Ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld 23,6 Afgelopen jaar weleens over zelfdoding gedacht Afgelopen jaar poging tot zelfdoding ondernomen Laag zelfbeeld Onvoldoende weerbaar 17,9 2,6 10,5 8,9 5
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Ontbijt minstens 5 dagen per week 83,3% Voeding en bewegen Voeding Gezond eten is belangrijk voor een gezond gewicht en het voorkomen van ziekten. Dagelijks ontbijten is een goede gewoonte die de concentratie op school en daarmee de leerprestaties bevordert. Daarnaast zorgt ontbijten ervoor dat er minder ongezonde tussendoortjes worden gegeten. Van de jongeren in NHN ontbijt 83,3% op minstens 5 dagen per week; 6,5% ontbijt (bijna) nooit. Dagelijks voldoende groente en fruit eten beschermt tegen diverse vormen van kanker en hart- en vaatziekten. 37,4% van de jongeren eet dagelijks groente en 31,9% eet dagelijks fruit. 1,4% eet (bijna) nooit groente en 10,1% eet (bijna) nooit fruit. Dagelijks fruit 31,9% Dagelijks groente Water drinken Water drinken levert een positieve bijdrage aan de preventie van overgewicht. Jongeren die dorst hebben kunnen kiezen voor het drinken van water in plaats van zoete dranken. In NHN drinkt 69,9% van de jongeren dagelijks water; 6,3% drinkt (bijna) nooit water. Van de jongeren die water drinken, drinkt 91,8% thuis water, 74,6% drinkt water op school, 74,1% drinkt water bij het sporten, Drinkt dagelijks water 37,4% Voldoet aan beweegnorm Bewegen Lichamelijk actief zijn heeft een positief effect op de conditie, het welzijn en het lichaamsgewicht. Het verkleint daarmee de kans op gezondheidsproblemen die in het latere leven ontstaan, zoals harten vaatziekten en suikerziekte. Ook vergroot sporten het zelfvertrouwen van jongeren. Het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen adviseert aan jongeren van 12-18 jaar om elke dag minimaal 1 uur matig intensief te bewegen (Nederlandse Norm Gezond Bewegen). In Emovo is gevraagd of jongeren dagelijks minimaal een uur lichamelijk actief zijn. 19,1% van de jongeren in de regio NHN beweegt dagelijks minstens een uur per dag. De meerderheid van de jongeren is lid van een sportvereniging, sportclub of sportschool, namelijk 80,4%. 78,3% van de jongeren sport wekelijks in georganiseerd verband. 69,9% Lid sportvereniging 19,1% 80,4% Voeding en bewegen (%) Noord-Holland Noord (n=9.044) Ontbijt 5 dagen per week Eet dagelijks groente Eet dagelijks fruit Drinkt dagelijks water Voldoet aan de beweegnorm ( 1 uur per dag) Lid van een sportvereniging 83,3 37,4 31,9 69,9 19,1 80,4 6
Weleens gerookt Genotmiddelen Rookt dagelijks 13,2% Ooit alcohol gedronken 38,3% Binge drinken Roken Roken is de belangrijkste oorzaak van ziekte en sterfte in Nederland. Hoe jonger iemand start met roken, hoe groter de kans is op een rookverslaving. In NHN heeft 13,2% van de jongeren weleens gerookt (minimaal 1 sigaret), 5,2% rookt minstens 1 keer per week en 3,4% rookt dagelijks. Alcoholgebruik Alcohol is schadelijk voor jongeren, omdat de hersenen en andere organen nog in ontwikkeling zijn en daardoor extra kwetsbaar zijn. Andere negatieve gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik zijn alcoholvergiftiging, risicovol seksueel gedrag, agressie en ongelukken. 38,3% van de jongeren in NHN heeft weleens een glas alcohol gedronken en 28,9% heeft afgelopen maand minstens één glas alcohol gedronken. 21,9% dronk afgelopen maand minimaal 5 drankjes bij 1 gelegenheid (binge drinken). 28,7% is ooit dronken geweest en 16,5% was de afgelopen maand dronken. Jongeren die alcohol drinken doen dit het vaakst thuis (53,0%) of bij vrienden (55,4%); zij komen meestal aan alcohol via vrienden (48,5%) of hun ouders (41,7%). 3,4% Alcohol afgelopen maand 28,9% Ouders positief t.a.v. alcoholgebruik** 21,9% Ooit softdrugs gebruikt 11,1% Ouders en alcoholgebruik Ouders hebben invloed op het alcoholgebruik van hun kind. Bij 37,4%van de jongeren in NHN verbieden ouders het gebruik van alcohol (onder de 18 jaar of om geloofsredenen). Bij 13,1% hebben ouders geen regels ingesteld of afspraken gemaakt over alcohol. 42,2% van de jongeren die alcohol drinken geeft aan dat zijn/haar ouders alcoholgebruik goedkeuren of er niets van zeggen. Drugsgebruik Het gebruik van softdrugs (hasj en wiet) leidt bij langdurig en regelmatig gebruik tot geestelijke afhankelijkheid en gezondheidsrisico s. 11,1% van de jongeren in NHN heeft weleens softdrugs gebruikt en 5,2% gebruikte de afgelopen maand. 4,1% heeft ooit harddrugs gebruikt. 42,2% Ooit harddrugs gebruikt 4,1% Genotmiddelengebruik (%) Noord-Holland Noord (n=9.044) Weleens gerookt (sigaret) Regelmatig roken (minstens 1 keer per week) Dagelijks roken (minstens 1 keer per dag) Ooit alcohol gedronken (minimaal 1 glas) Afgelopen maand alcohol gedronken (minimaal 1 glas; actueel gebruik) Binge drinken (afgelopen maand 5 drankjes bij 1 gelegenheid) Ooit aangeschoten of dronken geweest Afgelopen maand dronken geweest Ouders verbieden alcoholgebruik (tot 18 jaar of i.v.m. geloof) Ouders positief over alcoholgebruik van hun kind* Ooit softdrugs gebruikt Ooit harddrugs gebruikt 13,2 5,2 3,4 38,3 28,9 21,9 28,7 16,5 37,4 42,2 11,1 4,1 *ouders keuren alcoholgebruik goed of zeggen er niets van; heeft alleen betrekking op jongeren die alcohol drinken 7
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Eenoudergezin 10,5% Echtscheiding 22,7% Werkeloosheid ouder(s) 24,7% Eenzaam 47,9% Genoeg vrienden 86,3% Omgeving Gezinssituatie De thuissituatie kan van invloed zijn op het welzijn en de ontwikkeling van jongeren. Van de jongeren in NHN woont 74,4% bij beide ouders, 6,6% woont in een stiefgezin, 7,4% woont afwisselend bij beide ouders (co-ouderschap) en 10,5% woont in een eenoudergezin. Ingrijpende gebeurtenissen binnen het gezin Soms krijgen jongeren te maken met ingrijpende gebeurtenissen binnen het gezin. Deze gebeurtenissen zijn vaak (tijdelijk) van grote invloed op het welzijn van de jongere, maar kunnen ook negatieve gevolgen hebben op de lange termijn. 4,4% van de jongeren in NHN heeft het overlijden van één van zijn/haar ouders meegemaakt, 46,3% heeft regelmatig te maken (gehad) met ruzies van de ouders, 22,7% maakt(e) een scheiding mee en 22,2% heeft te maken (gehad) met een nieuwe partner van (één van) de ouders. Ook problemen van ouders kunnen van invloed zijn op een jongere. 20,0% van de jongeren in NHN heeft te maken (gehad) met geldproblemen binnen het gezin en 24,7% met werkloosheid van (één van) de ouders. Relatie met ouders In de puberteit kan de relatie tussen ouders en kinderen sterk veranderen. Dit heeft onder andere te maken met de fysieke en emotionele veranderingen van jongeren. Een goede relatie met ouders blijft voor jongeren belangrijk voor hun verdere ontwikkeling. Van de jongeren in NHN heeft 39,2% een goede relatie en 20,3% een slechte relatie met zijn of haar ouders. Eenzaamheid Eenzaamheid is het gevoel dat je sociale contacten mist. Ook jongeren die veel vrienden hebben kunnen zich eenzaam voelen omdat de kwaliteit van deze vriendschappen niet goed is. In Emovo is gebruik gemaakt van een 6-puntsschaal op basis van het model van De Jong-Gierveld. Hiermee wordt zowel de sociale eenzaamheid (breedte van sociale contacten) als de emotionele eenzaamheid (diepte van sociale contacten) bepaald. Van de jongeren in NHN is 47,9% in meer of mindere mate eenzaam. 4,4% is ernstig eenzaam, 9,6% is ernstig sociaal eenzaam en 9,6% ernstig emotioneel eenzaam. Vrienden Vriendschap kunnen aanknopen en onderhouden vraagt om sociale vaardigheden. Vriendschappen kunnen goed zijn voor het zelfvertrouwen van een jongere; het ontbreken van vriendschappen kan slecht zijn voor het zelfvertrouwen, kan leiden tot emotionele en psychosociale problemen en kan een negatieve invloed hebben op het functioneren. In NHN vindt 86,3% van de jongeren dat hij of zij genoeg vrienden heeft; 2,0% vindt dat hij of zij onvoldoende vrienden heeft. Op de vraag met wie de jongere kan praten als hij of zij echt ergens mee zit geeft 1,7% aan dat hij of zij niemand heeft om mee te praten. 8 Ruzies tussen ouders 46,3% Geldproblemen ouders 20,0% Goede relatie met ouder(s) 39,2% Niemand om mee te praten 1,7%
Is gediscrimineerd 11,1% Discriminatie Discriminatie is het ongelijk behandelen en achterstellen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen in een situatie, zoals afkomst, huidskleur, geloof, seksuele voorkeur, handicap of chronische ziekte, leeftijd, geslacht en gender. Mensen die gediscrimineerd worden, kunnen zich aangetast voelen in hun menselijke waardigheid. Discriminatie verstoort de saamhorigheid in de buurt en de sfeer op school. Het heeft dus niet alleen schadelijke gevolgen voor individuen, maar ook voor de samenleving als geheel. Van de jongeren in NHN voelde 11,1% zich het afgelopen jaar wel eens gediscrimineerd. 6,0% voelde zich weleens gediscrimineerd op huidskleur of afkomst en 2,2% voelde zich weleens gediscrimineerd op geloof. 8,4% van de jongeren heeft het afgelopen jaar zelf anderen gediscrimineerd. 5,7% heeft anderen gediscrimineerd op afkomst of huidskleur en 2,3% heeft gediscrimineerd op geloof. Is gediscrimineerd op huidskleur/afkomst 6,0% Weleens onveilig gevoel Veiligheid In Emovo is gevraagd naar gevoelens van onveiligheid in en om huis. Van de jongeren in NHN voelt 39,3% zich weleens onveilig in de openbare ruimte. Dit kan zijn op straat, in en rond openbaar vervoer, tijdens het uitgaan of bij sportaccommodaties. 39,3% Omgeving (%) Noord-Holland Noord (n=9.044) Eenoudergezin Goede relatie met ouders 10,5 39,2 Ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt: Overlijden ouder Regelmatige ruzies tussen ouders Echtscheiding Nieuwe partner van (één van de) ouder(s) Geldproblemen van ouders Werkeloosheid van (één van de) ouder(s) Eenzaam Ernstig sociaal eenzaam Ernstig emotioneel eenzaam Heeft genoeg vrienden Heeft niemand om mee te praten Is afgelopen jaar gediscrimineerd Heeft afgelopen jaar anderen gediscrimineerd 4,4 46,3 22,7 22,2 20,0 24,7 47,9 13,0 9,6 86,3 1,7 11,1 8,4 Voelt zich weleens onveilig 39,3 9
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Wel eens verliefd 84,2% Seksualiteit Seksuele ervaring Veel jongeren hebben hun eerste seksuele ervaringen in de puberteit. Het is daarom belangrijk dat jongeren leren over veilig vrijen om zwangerschap en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa s) te voorkomen. Daarnaast is het voor een gezonde seksuele ontwikkeling belangrijk dat jongeren zelf beslissingen kunnen nemen, waarbij zij rekening houden met en respect hebben voor zichzelf en de ander. Van de jongeren in NHN is 84,2% van de jongeren wel eens verliefd en heeft 43,2% ervaring met tongzoenen. Ervaring met geslachtsgemeenschap 12,2% Jonger dan 14 jaar bij 1e keer* 17,7% Ongewenste seksuele ervaring Veilig vrijen In NHN heeft 12,2% van de jongeren ervaring met geslachtsgemeenschap; 17,7% van deze jongeren was jonger dan 14 jaar toen hij of zij voor het eerst met iemand naar bed ging. Jongeren die seksueel actief zijn en geen condoom gebruiken, lopen risico op een ongewenste zwangerschap of een soa. Veel jongeren vinden het lastig om over condoomgebruik te beginnen. Van de seksueel actieve jongeren vrijt 50,5% onveilig; hij of zij heeft weleens geslachtsgemeenschap gehad zonder condoom of weet niet meer of er een condoom is gebruikt. Ongewenste seksuele ervaring Ongewenste seksuele ervaringen kunnen ingrijpend zijn en ernstige gevolgen hebben voor het welzijn van jongeren. In Emovo is gevraagd of jongeren weleens tegen hun zin een seksuele ervaring met iemand hebben gehad. Van de jongeren in NHN heeft 4,8% weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad. Houding ten opzichte van homoseksualteit Als veel jongeren op school een positieve houding hebben ten aanzien van homoseksualiteit is het makkelijker voor homoseksuele jongeren om uit te komen voor hun seksuele geaardheid. In NHN beschouwt 73,5% van de jongeren homoseksualiteit als Vrijt onveilig* 50,5% Vindt homoseksualiteit normaal 4,8% normaal; 4,8% vindt homoseksualiteit erg raar of verkeerd. 23,1% denkt dat jongeren die homoseksueel zijn dit op school eerlijk aan 73,5% iedereen kunnen vertellen. Over het algemeen hebben meisjes een positievere houding ten aanzien van homoseksualiteit dan jongens. Seksualiteit (%) Noord-Holland Noord (n=9.044) Is weleens verliefd Ervaring met tongzoenen Ervaring met geslachtsgemeenschap Vrijt onveilig (niet altijd een condoom gebruikt)** Jonger dan 14 jaar bij eerste keer seks** 84,2 43,2 12,2 50,5 17,7 Weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 4,8 Positieve houding ten aanzien van homoseksualiteit Van mening dat je op school eerlijk kunt uitkomen voor homoseksualiteit 73,5 23,1 *van de jongeren met ervaring met geslachtsgemeenschap 10
Actief op sociale media 82,6% Problematisch gamen 5,5% Internet Sociale media Sociale media is de verzamelnaam voor internettoepassingen waarbij de gebruikers onderling online informatie kunnen delen. Populair onder jongeren zijn onder andere Facebook, YouTube, WhatsApp en Instagram. Wanneer een jongere moeite heeft om het gebruik van sociale media onder controle te houden wordt gesproken van problematisch gebruik. Kenmerken hiervan zijn: overmatige aandacht voor sociale media, buitensporig gebruik, verwaarlozing van huiswerk of school, gebrek aan controle over het gebruik en het verwaarlozen van sociale contacten. Van de leerlingen in NHN is 82,6% dagelijks actief op sociale media; 5,7% is minder dan 1 dag per week actief. 11,2% van de leerlingen vertoont problematisch gebruik van sociale media. Problematisch gebruik van sociale media komt vaker voor bij meisjes dan jongens. Gamen Problematisch gamen vertoont grote gelijkenissen met andere verslavingen, waaronder gok- en middelenverslavingen. Problematisch gamen kan de volgende kenmerken hebben: moeilijk om te stoppen met gamen, langer en meer spelen dan was gepland, te weinig slapen door het gamen en school en sociale activiteiten lijden onder het gamegedrag. In NHN vertoont 5,5% van de jongeren problematisch gamegedrag. Jongens vertonen over het algemeen vaker problematisch gamegedrag dan meisjes. Problematisch gebruik sociale media 11,2% Regelmatig last van cyberpesten 2,5% Vervelende foto s of filmpjes verspreid Cyberpesten Cyberpesten is pesten via internet en de mobiele telefoon. In NHN is 2,5% van de jongeren de afgelopen 3 maanden regelmatig gepest via internet; 1,5% heeft zelf de afgelopen 3 maanden regelmatig anderen online gepest. Iets seksueels gedaan voor webcam 12,4% Sexting en ongewenste ervaringen Sexting is het verzenden (en ontvangen) van seksueel getinte beelden of tekstberichten. Er ontstaan problemen als deze beelden of berichten tegen iemands wil worden verspreid. 16,2% van de jongeren in NHN kreeg wel eens een ongewenst seksueel voorstel en van 12,4% zijn wel eens tegen zijn of haar zin foto s of filmpjes verspreid. 2,2% heeft wel eens borsten, billen of geslachtsdelen voor de webcam laten zien of iets anders seksueels gedaan. Meestal was dit voor een bekende. 2,2% Sociale media, gamen en internetervaringen (%) Noord-Holland Noord (n=9.044) Dagelijks actief op sociale media Problematisch gebruik sociale media Problematisch gamen Wordt regelmatig gepest via internet ( 2x per maand) Pest regelmatig anderen via internet ( 2x per maand) Kreeg een ongewenst seksueel voorstel via internet Zijn tegen de zin foto s of filmpjes verspreid Heeft voor de webcam borsten, billen of geslachtsdelen laten zien/iets seksueels gedaan 82,6 11,2 5,5 2,5 1,5 16,2 12,4 2,2 11
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord School Vindt school (heel) leuk 51,0% Schoolbeleving School speelt een belangrijke rol in het leven van jongeren. Ze brengen er een groot deel van hun tijd door. Behalve het volgen van onderwijs, speelt een deel van het sociale leven van de leerlingen zich af op school. Van de jongeren in NHN vindt 51,0% het (hartstikke) leuk op school, 39,0% vindt gaat wel en 10,0% vindt het niet leuk of vreselijk op school. 81,5% vindt dat hij/zij met een docent kan praten als hij/zij ergens mee zit. Sfeer en onderling respect Aan de jongeren is gevraagd de sfeer en het onderlinge respect op hun school te beoordelen met een rapportcijfer. 47,3% beoordeelt de sfeer als goed (8 of hoger) en 9,0% geeft de sfeer op school een onvoldoende (lager dan 6). Het respect tussen de jongeren onderling op school vindt 33,3% goed en 17,8% geeft dit een onvoldoende. 34,6% van de jongeren beoordeelt het respect tussen leerlingen en docenten als goed en 19,0% vindt dit onvoldoende. Kan praten met docent 81,5% Vindt sfeer op school goed Veiligheid op school De veiligheid op school wordt door 51,4% beoordeeld met een rapportcijfer 8 of hoger; 9,7% vindt de veiligheid op school onvoldoende. De meeste jongeren voelen zich veilig op school; 4,8% voelt zich weleens onveilig. Voelt zich weleens onveilig op school 47,3% Pesten op school Gepest worden kan negatieve gevolgen hebben voor zowel de lichamelijke als sociaal-emotionele gezondheid van jongeren. Schoolprestaties kunnen afnemen, net als de motivatie om naar school te gaan. Jongeren die zelf pesten kunnen hiervan ook problemen ondervinden. Zij zijn meestal niet zo populair, worden soms buitengesloten en maken moeilijk vrienden. In NHN wordt 5,2% van de jongeren minstens 2 keer per maand op school gepest; 2,7% pest zelf regelmatig anderen op school. In het algemeen komt pesten vaker voor in de 2e klas dan in de 4e klas. 4,8% Wordt regelmatig gepest Omgaan met elkaar In de vragenlijst is gevraagd of er jongeren op school worden buitengesloten en of er groepen jongeren binnen de school zijn die het moeilijk hebben op school. 67,6% is van mening dat jongere (soms) worden buitengesloten door anderen op school. 11,6% vindt dat leerlingen die openlijk moslim zijn het op school (soms) moeilijk hebben, 20,2% vindt dat een homoseksuele, lesbische of biseksuele jongere het op school (soms) moeilijk heeft en 17,3% vindt dat jongeren met een handicap het (soms) moeilijk hebben op school. Vindt dat leerlingen soms worden buiten gesloten 5,2% 67,6% 12
Spijbelen 12,9% Schoolverzuim Regelmatig verzuim van school kan samenhangen met problemen op school of in de thuissituatie. Veel verzuim kan leiden tot voortijdig schoolverlaten. Van de jongeren in NHN is 44,1% de afgelopen maand ziek thuis geweest en heeft 16,5% minstens 3 dagen school gemist door ziekte. 35,6% van de jongeren is het afgelopen jaar minstens 1 keer ziek gemeld op school terwijl hij/zij niet écht ziek was. 12,9% heeft de afgelopen maand gespijbeld en 5,7% heeft minstens 3 uur gespijbeld. Leerlingen uit de 4e klas spijbelen over het algemeen vaker dan leerlingen uit de 2e klas. Ziekteverzuim 44,1% Roken op school Genotmiddelen op school Ondanks bestaande regels op school gebruikt een deel van de jongeren toch genotmiddelen tussen de lessen in of tijdens pauzes. 4,9% rookt weleens op school, 0,7% drinkt weleens alcohol en 1,5% blowt weleens. 5,8% heeft weleens softdrugs op school aangeboden gekregen en 1,7% weleens harddrugs. Kreeg softdrugs aangeboden op school 4,9% 5,8% School (%) Noord-Holland Noord (n=9.044) Vindt school (hartstikke) leuk Kan praten met docent Vindt de sfeer op school goed (rapportcijfer >8) Vindt het respect tussen leerlingen onderling goed (rapportcijfer >8) Vindt het respect tussen leerlingen en docenten goed (rapportcijfer >8) Vindt de veiligheid op school goed (rapportcijfer >8) Voelt zich weleens onveilig op school 51,0 81,5 47,3 33,3 34,6 51,4 4,8 Wordt regelmatig gepest op school ( 2 keer per maand) 5,2 Vindt dat er (soms) leerlingen worden buitengesloten door anderen Vindt dat leerlingen die openlijk moslim zijn het op school (soms) moeilijk hebben Vindt dat een homo-, biseksuele of lesbische leerling het op school (soms) moeilijk heeft Vindt dat leerlingen met een handicap het (soms) moeilijk hebben op school Afgelopen maand 3 uren gespijbeld Afgelopen maand 3 dagen afwezig door ziekte Afgelopen jaar minstens 1x onterecht ziek gemeld Roken op school Alcoholgebruik op school Softdrugsgebruik op school Softdrugs aangeboden gekregen op school 67,6 11,6 20,2 17,3 5,7 16,5 35,6 4,9 0,7 1,5 5,8 13
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Bijlage 1 Toelichting cijfers In deze bijlage wordt aangegeven hoe de regionale prevalentiecijfers tot stand zijn gekomen. Regio De regio Noord-Holland Noord (NHN) bestaat uit de volgende gemeenten: Den Helder, Hollands Kroon, Schagen, Texel, Alkmaar, Bergen, Castricum, Heerhugowaard, Heiloo, Langedijk, Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer en Stede Broec. Regiocijfers De resultaten in deze rapportage voor de regio zijn tot stand gekomen met behulp van een databestand waarin de gegevens van de ingevulde Emovo-vragenlijsten van alle 2 e en 4 e klas leerlingen van deelnemende scholen voor voortgezet onderwijs zijn opgenomen. Indien mogelijk is Emovo ook ingevuld door leerlingen van praktijkscholen, voortgezet speciaal onderwijs en lwoo-leerlingen. Op basis van de 4 cijfers van hun postcode zijn leerlingen ingedeeld naar gemeente. Leerlingen die niet woonachtig zijn in één van de gemeenten van NHN zijn niet opgenomen in het databestand. In totaal zijn de gegevens van 9.044 leerlingen uit NHN opgenomen in het databestand. Landelijke cijfers Dit schooljaar zijn er geen landelijke gegevens beschikbaar. Voor een vergelijking met de cijfers van Nederland uit 2015 kan worden gekeken op de gezondheidsatlas van de GGD via www.gezondnhn.nl of in het gemeenterapport Jeugdmonitor Emovo van 2015. Publicatie Dit rapport en alle afzonderlijke gegevens uit dit rapport worden gepubliceerd op de Gezondheidsatlas Noord-Holland Noord via www.gezondnhn.nl. De rapporten met informatie op gemeenteniveau zijn ook via deze website te downloaden. 14
Bijlage 2 Toelichting indicatoren In deze bijlage wordt een aantal indicatoren nader toegelicht. Het gaat hierbij om indicatoren die afwijken van eerdere jaren of afwijken van de landelijk gebruikte indicatoren. Bewegen De gegevens over bewegen zijn uitsluitend vergelijkbaar met de gegevens van 2015. De landelijke vraagstelling is gewijzigd in 2015. In voorgaande jaren is de hoeveelheid tijd (minuten) per week besteed aan matig intensief bewegen berekend. Een aantal van minimaal 420 minuten bewegen per week werd beschouwd als beweegt gemiddeld een uur per dag of wel beweegt voldoende. In Emovo 2015/2016 wordt een jongere ingedeeld bij de groep voldoet aan de beweegnorm indien hij of zij aangeeft elke dag minimaal 1 uur matig intensief te bewegen. Roken De gegevens over roken zijn alleen helemaal vergelijkbaar met de gegevens van 2015 omdat toen dezelfde vraag is gebruikt. Met ingang van 2015 is de landelijke standaardvraag naar roken gewijzigd. Tot 2014 is gevraagd: Heb je wel eens gerookt? Tenminste één sigaret. Vanaf 2015 is gevraagd: Heb je ooit gerookt? en kon in de antwoorden onderscheid gemaakt worden in ja, een hele sigaret en ja, alleen een paar trekjes. Hoewel letterlijk naar hetzelfde wordt gevraagd (ooit tenminste één sigaret gerookt) lijkt het er op dat tot 2014 jongeren die minder dan een hele sigaret hebben gerookt ook ja ingevuld hebben op deze vraag; mogelijk duidt dit op een overschatting van het percentage jongeren dat ooit een sigaret heeft gerookt tot en met 2014. Tussen 2014 en 2016 is de afname in ooit gerookt namelijk veel groter dan redelijkerwijs verwacht mag worden over deze periode. Door gebruik te maken van de indicator regelmatig roken wordt dit probleem ondervangen. Harddrugsgebruik Het percentage harddruggebruikers is in 2015 en 2016 ten opzichte van 2014 fors toegenomen. Deze cijfers moeten echter voorzichtig geïnterpreteerd worden. Sinds 2015 valt lachgas ook onder de harddrugs, net als XTC (ecstasy, MDMA), cocaïne (crack, coke of wit), hallucinerende paddenstoeltjes, paddo s, magic mushrooms, amfetaminen (uppers, pep, speed) heroïne (horse, smack of bruin), LSD en GHB. In de vraag wordt, zowel in 2016 als eerdere jaren, expliciet gevraagd naar het gebruik van genoemde middelen, waarbij de opsomming sinds 2015 is aangevuld met lachgas. Bij een beschouwing van de afzonderlijke harddrugs blijkt dat een grote meerderheid van de harddrugsgebruikers in NHN uitsluitend lachgas gebruikt. Het gebruik van lachgas kan daarom verantwoordelijk zijn voor de gehele stijging in het gebruik van harddrugs van de afgelopen twee jaar. Alcohol drinken In 2015 is de standaardvraag naar alcoholgebruik veranderd. Tot en met 2014 werden jongeren die niet aangaven nooit alcohol gedronken te hebben beschouwd als jongeren die ooit alcohol hadden gedronken. Het alcoholgebruik in de afgelopen maand werd gedefinieerd als jongeren die in de afgelopen 4 weken minimaal 1 keer iets met alcohol hadden gedronken. Vanaf 2015 zijn beide vragen naar alcoholgebruik (ooit en afgelopen maand) opgesplitst naar 2 aparte vragen waarbij gevraagd wordt naar een paar slokjes of meer en minimaal 1 glas. Voor de vergelijking met voorgaande jaren is voor de vraag naar alcohol ooit en afgelopen maand gekozen voor de variant minimaal 1 glas. De resultaten van deze vraag liggen het meest in lijn met de trend van afnemend alcoholgebruik onder jongeren. Eenzaamheid Vanaf 2015 zijn vragen naar eenzaamheid opgenomen in de Jeugdmonitor Emovo. Deze vraag is afgeleid van het wetenschappelijk model van De Jong-Gierveld en Van Tilburg (2006) en bestaat uit een verkorte set van 6 vragen: Ik ervaar een leegte om mij heen Er zijn genoeg mensen op wie ik in geval van narigheid kan terugvallen Ik heb veel mensen op wie ik volledig kan vertrouwen Er zijn genoeg mensen met wie ik mij nauw verbonden voel Ik mis mensen om me heen Vaak voel ik me in de steek gelaten De score op deze vragen deelt een jongere in de categorieën niet eenzaam, matig eenzaam en sterk eenzaam. Ook kan onderscheid gemaakt worden in sociaal en emotioneel eenzaam. 15
Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Bijlage 3 Leeswijzer tabellen De tabellen op de volgende bladzijden vormen een aanvulling op de hoofdstukken in dit rapport. In de tabellen zijn alle resultaten van Emovo 2016/2017 van de regio Noord-Holland Noord weergegeven in percentages. Deze resultaten zijn weergegeven voor de hele regio, naar geslacht, klas en schoolniveau. Ook zijn de cijfers van voorgaande jaren (2009, 2013, 2014 en 2015) in de tabellen opgenomen. Hierdoor is het mogelijk om resultaten van groepen jongeren binnen de regio te vergelijken. Gegevens over de sub-regio s Kop van Noord-Holland, Regio Alkmaar en West-Friesland zijn te vinden op de gezondheidsatlas www.gezondnhn.nl. Let op bij de interpretatie van de resultaten. Een weergegeven percentage kan gebaseerd zijn op een klein aantal jongeren. De getoonde verschillen tussen groepen jongeren binnen de gemeente en binnen de subregio kunnen gebaseerd zijn op toeval; deze resultaten zijn niet getoetst. In de tabellen is gebruik gemaakt van de volgende symbolen en afkortingen: x : niet van toepassing, niet gevraagd of niet op een vergelijkbare wijze gevraagd vmbo-bk+p: leerlingen vmbo basis of vmbo kader en leerlingen praktijkonderwijs vmbo-gt: leerlingen vmbo gemengde leerweg of vmbo theoretische leerweg havo leerlingen havo vwo: leerlingen vwo totaal 2009: resultaten Emovo schooljaar 2009/2010 totaal 2013: resultaten Emovo schooljaar 2013/2014 totaal 2014: resultaten Emovo schooljaar 2014/2015 totaal 2015: resultaten Emovo schooljaar 2015/2016 totaal 2016: resultaten Emovo schooljaar 2016/2017 16
Gezondheid en welzijn (%) Jongeren Noord-Holland Noord jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo totaal 2009 totaal 2013 totaal 2014 totaal 2015 totaal 2016 Aantal 4487 4557 4360 4684 1840 2406 2854 1944 10486 11997 7923 11005 9044 Ervaren gezondheid goed of zeer goed 90,2 83,9 89,0 85,3 83,3 86,4 87,4 90,9 81,1 81,2 81,9 87,4 87,1 Slaapt (helemaal) niet goed 18,9 24,8 18,9 24,7 22,0 23,9 21,5 19,9 x x x 20,4 21,9 Is bijna dagelijks overdag moe 18,3 28,8 18,2 28,6 25,1 24,6 24,0 20,0 x x x 22,3 23,6 Last van gehoor na luisteren muziek met oordopjes/koptelefoon Last van gehoor op plek met luide muziek of daarna 21,6 22,0 20,5 23,0 27,6 23,4 20,6 16,0 x x x 24,5 21,8 42,3 53,9 44,0 52,0 43,7 46,8 48,7 53,2 x x x 52,6 48,1 Psychisch ongezond 13,6 28,0 17,8 23,7 23,3 21,2 20,6 18,4 17,5 20,6 19,2 20,2 20,9 Verhoogd risico op: - sociaal-emotionele problemen (totaal) - emotionele problemen - gedragsproblemen - problemen met leeftijdsgenoten - hyperactiviteit - problemen met prosociaal gedrag 10,9 4,2 13,4 12,2 28,4 15,1 16,3 18,1 7,8 11,6 26,5 6,6 12,6 10,1 10,4 10,0 27,5 9,5 14,6 12,3 10,7 13,7 27,4 12,0 18,2 10,1 15,6 17,7 30,6 15,4 15,5 11,8 12,6 13,8 30,4 12,2 12,7 11,5 9,1 10,0 27,0 9,3 8,3 11,1 5,6 6,9 21,5 6,9 13,2 8,9 14,3 13,1 25,5 17,5 13,9 11,2 11,6 11,3 27,3 13,0 13,6 10,4 11,2 12,3 27,3 14,7 13,4 10,2 11,2 11,1 27,7 11,0 13,6 11,2 10,6 11,9 27,5 10,8 Afgelopen jaar weleens over zelfdoding gedacht 13,8 21,8 17,5 18,2 21,2 19,6 17,8 12,6 18,8 19,8 18,1 18,5 17,9 Afgelopen jaar poging tot zelfdoding ondernomen 1,9 3,4 2,6 2,7 5,4 2,8 1,9 0,9 2,8 3,4 2,7 3,0 2,6 Ooit lichamelijk of geestelijk mishandeld 22,1 25,1 22,6 24,6 25,9 26,1 23,4 18,8 22,4 23,7 21,7 24,7 23,6 Laag zelfbeeld 6,0 14,9 9,8 11,2 11,8 11,3 10,4 8,5 x x x 9,9 10,5 Onvoldoende weerbaar 6,6 11,2 9,1 8,8 11,0 10,1 8,4 6,4 x x x 8,4 8,9 Voeding en bewegen (%) Jongeren Noord-Holland Noord jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo totaal 2009 totaal 2013 totaal 2014 totaal 2015 totaal 2016 Aantal 4487 4557 4360 4684 1840 2406 2854 1944 10486 11997 7923 11005 9044 Ontbijt 5 dagen per week 87,1 79,6 86,2 80,5 72,0 80,8 86,6 92,0 84,1 85,5 84,9 84,7 83,3 Eet dagelijks groente 33,4 41,3 38,5 36,5 30,2 32,8 37,4 50,0 31,9 32,4 32,5 37,1 37,4 Eet dagelijks fruit 28,4 35,4 34,5 29,5 26,3 29,2 32,8 39,3 36,1 34,2 35,0 32,6 31,9 Drinkt dagelijks water 68,6 71,2 69,4 70,4 60,6 65,9 74,6 76,7 x 64,6 63,5 66,2 69,9 Voldoet aan beweegnorm ( 1 uur per dag) 21,2 17,0 19,6 18,6 17,3 18,6 19,9 20,2 x x X 21,1 19,1 Lid van sportvereniging 82,7 78,1 82,5 78,5 70,7 77,8 83,8 87,8 70,4 72,9 74,2 81,4 80,4 17
Tabellen Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord Genotmiddelen (%) Jongeren Noord-Holland Noord jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo totaal 2009 totaal 2013 totaal 2014 totaal 2015 totaal 2016 Aantal 4487 4557 4360 4684 1840 2406 2854 1944 10486 11997 7923 11005 9044 Weleens gerookt (sigaret) 12,7 13,8 4,5 21,3 20,7 15,7 12,7 4,1 41,0 30,9 28,7 15,7 13,2 Regelmatig roken (minstens 1x per week) 5,5 5,0 1,2 8,9 10,6 6,3 4,0 0,8 14,0 8,8 8,1 7,1 5,2 Dagelijks roken (minsten 1x per dag) 3,8 3,0 0,8 5,8 7,9 4,0 2,0 0,5 9,8 5,9 4,8 4,8 3,4 Ooit alcohol gedronken (slokje of meer) 64,0 59,7 46,4 76,2 67,2 67,1 63,5 47,8 x x x 59,0 61,8 Ooit alcohol gedronken (minimaal 1 glas) 39,7 36,9 15,2 59,7 43,5 43,5 41,0 23,0 61,9 50,3 44,8 36,4 38,3 Afgelopen maand alcohol gedronken (actueel gebruik) Binge drinken (afgelopen mnd 5 drankjes bij 1 gelegenheid) 29,5 28,3 8,1 48,3 33,0 32,3 32,1 19,0 49,8 38,6 32,8 29,3 28,9 22,6 21,2 6,5 36,3 30,1 25,2 22,9 8,7 36,6 26,6 22,1 24,1 21,9 Ooit aangeschoten of dronken geweest 22,6 29,2 9,2 46,8 35,3 32,4 30,9 15,0 42,1 32,0 28,3 28,9 28,7 Afgelopen maand aangeschoten of dronken 16,4 16,7 3,1 29,0 20,9 18,3 18,6 7,4 24,7 20,0 16,9 17,9 16,5 Ouders verbieden alcoholgebruik tot 18 jaar 38,1 36,7 50,0 25,6 36,2 35,4 35,6 43,7 x x x x 37,4 Ouders positief over alcoholgebruik* 43,3 41,0 30,7 48,4 46,6 41,5 42,8 36,1 x 58,1 53,2 45,6 42,2 Ooit softdrugs gebruikt 13,3 9,0 2,4 19,2 13,7 13,1 12,1 4,7 17,8 11,3 11,3 12,3 11,1 Softdrugs gebruikt afgelopen maand 6,5 3,9 1,0 9,1 5,8 6,0 6,2 2,2 7,9 5,6 5,4 6,4 5,2 Ooit harddrugs gebruikt 4,6 3,7 1,4 6,7 5,6 4,9 4,3 1,6 3,8 2,8 2,1 5,1 4,1 Harddrugs gebruikt afgelopen maand 1,7 1,3 0,6 2,4 2,1 1,7 1,6 0,7 1,7 1,2 0,9 1,6 1,5 *ouders keuren alcoholgebruik goed of zeggen er niets van; heeft alleen betrekking op jongeren die alcohol drinken Omgeving (%) Jongeren Noord-Holland Noord jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo totaal 2009 totaal 2013 totaal 2014 totaal 2015 totaal 2016 Aantal 4487 4557 4360 4684 1840 2406 2854 1944 10486 11997 7923 11005 9044 Eenoudergezin 9,7 11,4 9,3 11,7 15,1 11,4 9,8 6,2 12,9 9,8 9,8 9,6 10,5 Goede relatie met ouders 43,0 35,5 44,7 34,1 40,7 37,9 37,3 42,1 x x x 40,7 39,2 Ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt: Overlijden ouder Regelmatige ruzies tussen ouders Echtscheiding Nieuwe partner van (één van de) ouder(s) Geldproblemen van ouders Werkeloosheid van (één van de) ouder(s) 4,5 42,2 21,5 20,7 16,5 21,9 4,2 50,2 23,8 23,7 23,4 27,4 4,3 44,2 21,4 20,5 17,0 22,6 4,4 48,2 23,8 23,9 22,8 26,7 7,1 51,3 28,1 28,5 25,5 23,3 4,5 50,3 25,0 25,0 23,2 25,9 3,8 47,4 22,1 21,2 18,4 25,1 2,5 35,3 15,8 14,9 13,7 23,9 x x x x x x x 29,7 22,2 x 16,7 17,2 x 27,1 21,9 x 13,9 17,3 3,1 45,4 22,6 21,3 20,3 24,3 4,4 46,3 22,7 22,2 20,0 24,7 Eenzaam 45,1 50,7 49,0 47,0 64,1 54,3 43,9 32,0 x x x 47,5 47,9 Ernstig sociaal eenzaam 12,4 10,7 10,7 15,0 19,4 15,1 11,1 7,3 x x x 12,0 13,0 Ernstig emotioneel eenzaam 7,3 11,9 8,1 11,1 13,4 10,3 9,3 6,1 x x x 9,4 9,6 Heeft genoeg vrienden 86,8 85,8 87,9 84,9 84,8 86,0 86,7 87,5 x x x 90,0 86,3 Heeft niemand om mee te praten 2,0 1,4 1,6 1,9 2,4 2,3 1,5 0,8 x x x 2,1 1,7 Is afgelopen jaar gediscrimineerd 11,3 11,0 10,0 12,2 12,9 13,8 10,2 7,7 x x x x 11,1 Heeft afgelopen jaar anderen gediscrimineerd 12,6 4,4 7,2 9,5 10,1 6,8 8,0 5,3 x x x x 8,4 Voelt zich weleens onveilig 27,8 50,4 40,3 38,4 42,4 40,8 38,5 36,0 38,3 37,8 35,0 36,7 39,3 18
Seksualiteit (%) Jongeren Noord-Holland Noord jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo totaal 2009 totaal 2013 totaal 2014 totaal 2015 totaal 2016 Aantal 4487 4557 4360 4684 1840 2406 2854 1944 10486 11997 7923 11005 9044 Is weleens verliefd 84,4 84,0 81,3 86,9 86,7 85,7 85,4 78,3 x x x 86,7 84,2 Ervaring met tongzoenen 47,2 39,4 28,4 56,8 58,0 49,2 42,4 23,8 x x x 46,7 43,2 Ervaring met geslachtsgemeenschap 13,0 11,6 3,1 20,7 19,8 14,1 12,0 3,6 21,1 15,9 14,5 13,3 12,2 Vrijt onveilig (niet altijd een condoom gebruikt)* 46,2 55,1 46,5 51,1 47,2 52,4 52,8 46,4 46,2 51,5 48,0 54,6 50,5 Jonger dan 14 jaar bij eerste keer seks* 20,8 13,4 68,9 7,5 20,8 21,5 11,6 11,1 26,9 20,8 20,5 18,4 17,7 Weleens een ongewenste seksuele ervaring gehad 3,0 6,5 2,9 6,6 6,2 5,7 5,1 2,0 7,1 5,9 5,2 5,1 4,8 Positieve houding ten aanzien van homoseksualiteit Van mening dat je op school eerlijk kunt uitkomen voor homoseksualiteit 62,8 83,9 73,5 73,5 70,7 71,2 75,7 75,7 49,9 68,2 71,4 72,4 73,5 20,5 25,7 18,1 27,8 15,3 19,6 27,1 28,7 x 22,4 24,7 23,5 23,1 *van de jongeren met ervaring met geslachtsgemeenschap Internet (%) Jongeren Noord-Holland Noord jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo totaal 2009 totaal 2013 totaal 2014 totaal 2015 totaal 2016 Aantal 4487 4557 4360 4684 1840 2406 2854 1944 10486 11997 7923 11005 9044 Dagelijks actief op sociale media 75,0 90,0 78,9 86,0 78,6 81,1 86,0 83,0 x x x 81,5 82,6 Problematisch gebruik sociale media 7,9 14,3 9,6 12,6 13,0 12,8 11,6 6,9 x 9,4 8,7 9,9 11,2 Problematisch gamen 10,1 1,1 5,6 5,4 6,3 6,5 5,3 3,8 x 6,3 6,0 5,8 5,5 Wordt regelmatig gepest via internet 2,0 3,0 2,6 2,4 4,5 3,0 1,8 1,0 x 5,9 4,7 2,3 2,5 Pest regelmatig anderen via internet 2,1 0,8 1,1 1,8 2,7 1,9 1,1 0,3 x 4,5 3,8 1,7 1,5 Kreeg een ongewenst seksueel voorstel via internet 12,4 19,9 13,3 18,9 17,9 19,4 15,8 11,4 x 13,0 11,9 16,7 16,2 Zijn tegen de zin foto s of filmpjes verspreid 12,2 12,6 12,5 12,3 11,8 14,3 11,2 12,4 x 12,0 12,1 10,7 12,4 Heeft voor de webcam borsten, billen of geslachtsdelen laten zien/iets seksueels gedaan 2,6 1,8 1,2 3,1 2,5 3,0 2,0 1,2 x 2,7 2,3 2,6 2,2 19
Tabellen Jeugdmonitor Emovo 2016/2017 Noord-Holland Noord School (%) Jongeren Noord-Holland Noord jongens meisjes klas 2 klas 4 vmbo-bk+p vmbo-gt havo vwo totaal 2009 totaal 2013 totaal 2014 totaal 2015 totaal 2016 Aantal 4487 4557 4360 4684 1840 2406 2854 1944 10486 11997 7923 11005 9044 Vindt school (hartstikke) leuk 48,0 54,0 56,3 46,0 43,6 47,0 51,9 61,4 47,1 47,6 46,5 54,5 51,0 Kan praten met docent 82,9 80,1 83,7 79,4 80,6 82,5 78,9 84,8 82,9 84,7 85,1 82,1 81,5 Vindt de sfeer op school goed (cijfer >8) 46,1 48,5 56,8 38,5 35,8 41,3 49,5 62,1 x x x x 47,3 Vindt het respect tussen leerlingen onderling goed (cijfer >8) Vindt het respect tussen leerlingen en docenten goed (rapportcijfer >8) 34,7 32,0 37,7 29,3 25,7 27,2 35,3 44,9 x x x x 33,3 35,6 33,6 41,9 27,8 28,7 31,9 34,5 43,6 x x x x 34,6 Vindt de veiligheid op school goed (cijfer >8) 52,2 50,7 57,7 45,6 41,7 47,3 52,6 63,9 x x x x 51,4 Voelt zich weleens onveilig op school 3,7 5,8 4,8 4,8 8,2 5,8 3,2 2,9 3,4 4,4 4,3 4,3 4,8 Wordt regelmatig gepest op school ( 2x per maand) 4,6 5,7 6,6 3,8 9,3 6,3 3,5 2,4 7,2 6,0 5,1 5,5 5,2 Pest zelf regelmatig op school ( 2x per maand) 3,6 1,9 2,7 2,7 4,9 3,4 2,0 0,9 10,4 4,5 3,5 3,3 2,7 Vindt dat leerlingen op school worden buitengesloten 63,6 71,6 63,2 71,7 68,7 68,6 68,1 64,8 x x x x 67,6 Vindt dat moslims het moeilijk hebben op school 13,3 10,0 9,7 13,4 16,9 13,6 10,0 6,7 x x x x 11,6 Vindt dat een homo of biseksuele leerlingen het moeilijk hebben op school Vindt dat leerlingen met een handicap het moeilijk hebben op school 22,0 18,4 15,5 24,5 26,4 23,9 17,0 14,6 x x x x 20,2 18,3 16,3 14,3 20,1 23,7 19,0 15,2 12,4 x x x x 17,3 Afgelopen maand afwezig door ziekte 40,3 47,9 44,2 44,1 52,8 47,3 42,6 34,6 44,7 40,1 39,0 41,7 44,1 Afgelopen maand 3 dagen afwezig door ziekte 14,2 18,7 16,7 16,3 24,5 18,6 14,4 9,6 21,0 13,5 14,0 14,5 16,5 Afgelopen jaar minstens 1x onterecht ziek gemeld 35,4 35,8 31,3 39,6 40,1 37,5 35,8 28,9 x x x x 35,6 Afgelopen maand gespijbeld 13,3 12,5 7,8 17,6 14,8 14,3 13,7 8,5 14,9 10,3 9,8 11,4 12,9 Afgelopen maand 3 uur gespijbeld 5,9 5,6 3,3 8,0 7,8 6,1 5,9 3,2 7,0 4,2 4,0 4,9 5,7 Roken op school 5,0 4,8 1,3 8,3 9,4 5,8 4,1 0,8 13,3 8,6 7,4 7,7 4,9 Alcoholgebruik op school 1,0 0,3 0,3 1,0 1,1 0,7 0,7 0,3 2,4 1,3 1,1 1,1 0,7 Softdrugsgebruik op school 2,1 0,8 0,5 2,4 2,2 1,4 1,8 0,4 2,6 1,7 2,0 2,2 1,5 Ooit softdrugs aangeboden gekregen op school 8,3 3,3 1,7 9,5 6,1 6,6 7,0 2,7 7,8 7,1 7,1 6,9 5,8 Ooit harddrugs aangeboden gekregen op school 2,5 1,0 0,6 2,7 2,4 2,0 1,8 0,7 0,8 1,0 1,0 1,8 1,7 20