Zij moeten dit gevaar concreet aanwijzen. Vage beweringen volstaan dus niet. Naar aanleiding van het beslag dienen zij een ontvangstbewijs af te leveren. De gouverneur moet dan binnen de drie maanden beslissen of het beslag al dan niet gehandhaafd blijft. Het in beslag nemen van het geërfde wapen is echter de uitzondering. De regel is dat de erfgenaam het wapen tijdelijk voorhanden mag hebben in afwachting van de beslissing van de gouverneur over zijn wapenvergunning. In de praktijk stellen wij echter vast dat politiediensten bijna altijd overgaan tot beslag, vaak zonder enig gevaar voor openbare orde aan te duiden. In dergelijk geval dient de erfgenaam de nodige stappen te zetten om zijn rechten te vrijwaren. De retributie bij aanvraag van de vergunningen bedraagt 85 EUR, dit ongeacht het aantal vergunningen dat wordt aangevraagd in dezelfde aanvraag voor dezelfde persoon. 5. Rechten verbonden aan een vergunning 5.1. Voorhanden hebben van een wapen Een vergunning geeft het recht om het wapen voorhanden te hebben, al dan niet met munitie. Als de vergunning niet beperkt is tot het voorhanden hebben van het wapen met uitsluiting van munitie, kan tevens munitie gekocht worden en mag met het wapen geschoten worden onder andere op een erkende schietstand of tijdens de jacht. Een vergunning voor een wapen die geldig is voor het voorhanden hebben van het wapen met uitsluiting van munitie laat daarentegen niet toe om met het wapen te schieten op een erkende schietstand. Immers, om met het wapen te kunnen schieten is steeds munitie vereist. Het wapen kan in beginsel niet worden gedragen zonder afzonderlijke draagvergunning, tenzij in de schietruimte van een erkende schietstand of tijdens de jacht 226. Tevens kan de houder van de vergunning het wapen vervoeren tussen zijn verschillende woon- of verblijfplaatsen, tussen deze plaatsen en een erkende schietstand of een erkend persoon. Tijdens het transport dienen de ongeladen wapens verpakt te zijn in een afgesloten koffer. Het is ook mogelijk ze te voorzien van een trekkerslot of gelijkaardige beveiliging indien ze niet in een afgesloten koffer worden vervoerd (zie verder) 227. 5.2. Geldigheidsduur vergunning Aanvankelijk bepaalde de wet van 2006 dat elke nieuwe vergunning zou afgeleverd worden voor een maximumduur van 5 jaar. Een minimumperiode werd niet bepaald 228. Wapenbezit was dus steeds tijdelijk. De beperkte geldigheidsduur van een vergunning was een overbodige maatregel aangezien de wet voorziet dat de vergunning beperkt, ingetrokken of geschorst kan worden wanneer er een gevaar voor de openbare orde is, of de reden voor de vergunning vervallen is 229. Bovendien bevat de wet een permanente controle op het wapenbezit 230. Voor een vernieuwing van een vergunning moest men dus opnieuw aantonen dat men aan alle voorwaarden voldoet. De overheid begon ook in te zien dat het telkens opnieuw uitschrijven van alle vergunningen te tijdrovend zou zijn waardoor voor controles geen tijd zou geweest zijn. Verder leidde de beperkte duur ook tot rechtsonzekerheid. 226 art. 15 wapenwet 227 art. 21, 2 wapenwet 228 art. 32 wapenwet 229 art. 11, 1, al. 2 wapenwet 230 art. 29, 1 wapenwet 77
Om deze redenen heeft de wetgever in juli 2008 beslist om het principe dat de vergunningen voor onbepaalde tijd worden afgegeven terug in te voeren 231. Daarop bestaan twee uitzonderingen: - Vergunningen afgegeven voor een bepaalde duur omdat de aanvrager zelf een vergunning voor beperkte duur gevraagd had; - Vergunning afgegeven voor een bepaalde duur om redenen van openbare orde die door de gouverneur uitdrukkelijk moeten worden aangegeven in zijn beslissing. Als op de vergunning afgegeven tussen 9 juni 2006 en 1 september 2008 nog een geldigheidsduur vermeld is, mag deze beperking voor ongeschreven worden gehouden 232. 5.3. Vijfjaarlijkse controles Het afschaffen van de beperkte geldigheidsduur van vergunningen betekent niet dat er geen controle meer is op het wapenbezit. Minstens één keer per 5 jaar zou elke wapenbezitter gecontroleerd worden 233. Het systeem van periodieke controles zag het levenslicht. Bij deze controles gaat de overheid na of de wapenbezitter nog steeds aan alle voorwaarden voldoet voor wapenbezit. Eén van deze voorwaarden is dat de wapenbezitter moet aantonen dat hij nog steeds een wettige reden heeft voor het wapenbezit. Er wordt eveneens nagegaan of het wapenbezit geen gevaar voor de openbare orde oplevert en of de wapenbezitter de wet naleeft. Als de gouverneur problemen vaststelt, kan de wapenvergunning worden ingetrokken, beperkt of geschorst 234. 5.3.1. Initiatief voor de controle Het is de gouverneur bevoegd voor de verblijfplaats van de wapenbezitter die initiatief moet nemen om de controle te organiseren. De wapenbezitter zelf moet geen enkele actie ondernemen. Bij de controle zal gevraagd worden enkele stukken op te sturen waaruit moet blijken dat nog aan alle wettelijke voorwaarden voldaan is. Het is verplicht om hierop te antwoorden en de gevraagde inlichtingen over te maken. Uiteraard mogen de gouverneurs hier enkel de inlichtingen opvragen om na te gaan of nog aan de wettelijke voorwaarden voldaan is (zie verder punt 5.3.2). Om de controle uit te voeren dient de provinciegouverneur een vergoeding aan te rekenen om de kosten van de controle te. De vergoeding bedraagt 85 EUR en wordt jaarlijks aangepast aan de index 235. Belangrijk is dat de vergoeding niet per wapen gevraagd wordt, maar per controle. Bovendien kan de vergoeding voor een controle slechts één keer per 5 jaren gevraagd worden. Bijkomende controles zijn altijd mogelijk, maar daar mag geen vergoeding voor aangerekend worden. 231 zie het gewijzigde art. 32 wapenwet 232 punt 9.1.14, al. 3 Omzendbrief Wapens 233 memorie van toelichting Kamer, 474/1, p. 13; verslag Kamercommissie justitie, 474/6, 32-34 234 art. 32 wapenwet; zie ook punt 9.1.18 Omzendbrief Wapens 235 art. 50/1 wapenwet 78
5.3.2. Voorwaarden Bij de vijfjaarlijkse controle moet de wapenbezitter aantonen dat hij aan de volgende voorwaarden voldoet 236 : - geen veroordeling hebben opgelopen voor een misdrijf dat wapenbezit uitsluit (zie hiervoor de lijst opgenomen in artikel 5, 4 van de wapenwet); - geen verplichte behandeling in de psychiatrie hebben ondergaan, niet zijn geïnterneerd; - niet het voorwerp uitmaken van een lopende schorsing van de wapenvergunning of van de intrekking van de wapenvergunning om een reden die nog actueel is; - er is geen verzet van meerderjarige inwonende gezinsleden tegen het wapenbezit; - er is nog steeds een wettige reden voor het wapenbezit. De eerste drie voorwaarden hebben betrekking op de moraliteit en de gezondheid van de wapenbezitter. Bij een veroordeling waardoor wapenbezit wordt uitgesloten of bij geestesgestoordheid zal de overheid overgaan tot intrekking van de vergunning. De inwonende meerderjarige gezinsleden moeten dus ook om de vijf jaar opnieuw laten weten dat zij geen bezwaren hebben tegen het wapenbezit. Tenslotte moet ook worden aangetoond dat de wapenbezitter nog steeds een wettige reden heeft voor zijn wapenbezit. Ter herinnering: de wapenwet laat het wapenbezit toe mits de volgende wettige redenen kan worden aangetoond 1 : - jacht- en faunabeheer - sportief- en recreatief schieten - uitoefenen van een risico activiteit of een activiteit die het voorhanden hebben van een vuurwapen noodzakelijk maakt - persoonlijke verdediging - de intentie om een verzameling uit te bouwen - deelname aan historische, folkloristische, culturele of wetenschappelijke activiteiten Wie een vergunning heeft als passief wapenbezitter (dus voor het wapen zonder munitie), moet geen wettige reden aantonen voor zijn wapenbezit. 5.3.3. Bewijs van de wettige reden sportief- en recreatief schieten Voor het bewijs van de wettige reden verwijzen we naar punt 1.3.9 hierboven. Vermits slechts uitzonderlijk vergunningen worden afgegeven voor beroepsgebruik of persoonlijke verdediging, en vermits jagers reeds alle wapens toegestaan voor de jacht kunnen kopen via hun jachtverlof, worden bijna alle vergunningen afgegeven met de wettige reden sportief- en recreatief schieten. Het is niet helemaal duidelijk wat met de term recreatief schieten bedoeld wordt. Immers, men kan zowel aan sportschieten doen ter ontspanning (dus recreatief ), als in competitieverband. Er zijn dus heel veel recreatieve sportschutters. 236 art. 32, derde lid wapenwet 79
In de Omzendbrief Wapens wordt het onderscheid tussen sportschieten en recreatief schieten als volgt gemaakt 237 : - sportschieten is het beoefenen van het schieten in het kader zoals geregeld door de gemeenschappen. Een sportschutter is dus iemand die houder is van een sportschutterslicentie en aan alle voorwaarden daarvoor voldoet - recreatief schieten is het beoefenen van het schieten buiten het kader zoals geregeld door de gemeenschappen. Een recreatief schutter is dus iemand die het schieten beoefent buiten het kader van de sportschutterslicentie. a. Bewijs van de wettige reden sportschieten Het sportschieten kan enkel worden beoefend door wie houder is van een sportschutterslicentie 238. In elke gemeenschap bestaan er regels die rechten en plichten opleggen aan de sportschutters. Zo is vereist dat een sportschutter regelmatig het schieten beoefent 239. Via het statuut van de sportschutter is er een quasi permanente controle op het bestaan van de wettige reden. Daarom is het logisch dat de sportschutter de wettige reden sportief schieten kunnen bewijzen op een zeer eenvoudige manier. Het volstaat om een geldige sportschutterslicentie voor te leggen. Deze sportschutterslicentie op zich bewijst de wettige reden. In Vlaanderen kan een sportschutterslicentie geldig zijn in 5 wapencategorieën : - Categorie A: de revolver - Categorie B: het pistool - Categorie C: lang wapen gladde loop - Categorie D: lang wapen getrokken loop - Categorie E: zwartkruitwapens De sportschutterslicentie bewijst dus automatisch de wettige reden voor het bezit van elk wapen dat tot één van deze categorieën behoort 240. Wie een sportschutterslicentie heeft voor categorie A, B en D zal dus automatisch de wettige reden bewijzen voor het bezit van revolvers, pistolen en geweren met getrokken loop. Dit principe kan het beste geïllustreerd worden door enkele voorbeelden. Voorbeeld 1: Piet Piraat is houder van een sportschutterslicentie in categorie A, B en D. Hij is houder van een aantal wapenvergunningen voor de volgende wapens: o een revolver in kaliber.22 LR o een pistool in kaliber.45 ACP en een pistool in kaliber 9mm o een geweer in kaliber.223 Rem. De sportschutterslicentie volstaat om de wettige reden te bewijzen voor al zijn wapens. Hij heeft immers een sportschutterslicentie die geldig is voor de wapencategorie revolver, pistool en geweer met getrokken loop. Voorbeeld 2: Els heeft een sportschutterslicentie geldig voor de categorieën B en D. Ze zag er immers het nut niet van in om een sportschutterslicentie aan te vragen voor categorie A (revolvers) vermits de wapenwet toch niet toelaat om een revolver aan te kopen zonder vergunning. Els bezit de volgende wapens: 237 punt 9.1.9. Omzendbrief Wapens 238 art. 8, 1 Vlaams Sportschuttersdecreet 239 art. 10, 1 Vlaams Sportschuttersdecreet 240 een sportschutterslicentie laat enkel toe het sportschieten te beoefenen met een wapen dat behoort tot een wapencategorie waarvoor de sportschutterslicentie geldig is. Bijgevolg kan het bezit van wapens die behoren tot een andere categorie niet gestaafd worden met de wettige reden sportschieten. 80
o een revolver in kaliber.357 Magnum en in kaliber.45 LC o een pistool in kaliber.40 S&W o een geweer in kaliber.338 lapua magnum Els kan middels haar sportschutterslicentie de wettige reden bewijzen voor het pistool en voor het geweer. Voor de revolver heeft ze geen geldige sportschutterslicentie. Ze mag dus niet aan sportschieten doen met een revolver. Voor de revolver zal ze haar wettige reden moeten aantonen met een attest van recreatief schutter b. Bewijs van de wettige reden voor recreatieve schutters Naast het sportschieten is ook het recreatief schieten een volwaardige reden voor wapenbezit. Wie geen houder is van een sportschutterslicentie en regelmatig naar de schietstand gaat is een recreatief schutter. Er bestaat geen statuut voor de wapenbezitter die ervoor kiest om geen sportschutterslicentie aan te vragen en verkiest om buiten elk verband enkele keren per jaar te gaan schieten. Dit betekent dat recreatieve schutters van geen enkele uitzonderingsregeling in de wapenwet kunnen genieten. Voor elke wapenvergunning dienen zij telkens opnieuw aan te tonen dat ze aan alle wettelijke voorwaarden voldoen. Zo zullen ze praktische en theoretische proeven moeten afleggen alvorens ze een wapenvergunning kunnen aanvragen. Ze zullen ook telkens een medisch attest moeten opvragen. Om de wettige reden recreatief schieten te bewijzen kan de wapenbezitter dus niet terugvallen op een statuut of een ander document. De recreatief schutter moet zijn wettige reden bewijzen door schriftelijke bewijzen van vroegere deelname aan deze activiteiten voor te leggen 2. Het is de recreatieve schutter zelf die ervoor verantwoordelijk is bij te houden wanneer hij gaat schieten zodat hij deze schriftelijke stukken kan voorleggen. De regelgeving rond wapens zegt niet hoeveel keer een wapenbezitter aan recreatief schieten moet doen voor er sprake is vroegere deelname. Nergens is ook bepaald hoe lang vroeger is en welke periode het attest moet dekken. In de Omzendbrief Wapens wordt nu vooropgesteld dat de wettige reden recreatief schieten bewezen wordt indien tien schietbeurten per jaar worden aangetoond 241. Vermits in het verleden twijfel bestond, wordt deze norm pas gehanteerd vanaf 1 januari 2012. 5.3.4. Gevolgen van de controle a. Positief gevolg Als blijkt dat de wapenbezitter nog aan alle wettelijke voorwaarden voldoet en zijn wettige reden kan bewijzen, zal de controle positief worden afgesloten. De wapenbezitter ontvangt een bevestigingsattest van de controle. Indien de wettige reden wijzigt (b.v. van persoonlijke verdediging naar recreatief schieten) of als de oude vergunning een vervaldatum vermeldde, wordt een nieuwe vergunning afgegeven 242. Deze vergunning vermeldt de nieuwe wettige reden maar houdt hetzelfde nummer als de originele vergunning. Er kan voor de afgifte van deze vergunning geen bijkomende retributie worden aangerekend vermits de retributie al betaald wordt voor de controle. 241 punt 9.1.9 Omzendbrief Wapens 242 punt 9.1.18 Omzendbrief Wapens 81
b. Niet meer voldoen aan de wettelijke voorwaarden / openbare orde Als de wapenbezitter niet meer voldoet aan de wettelijke voorwaarden, kan de gouverneur overgaan tot beperking, schorsing of intrekking van de wapenvergunning 243. Een maatregel kan enkel genomen worden na advies van het bevoegde parket (zie verder paragraaf). Tegen een maatregel kan steeds een administratief beroep worden ingesteld (zie paragraaf ) c. Geen wettige reden meer hebben In de praktijk zijn er veel recreatieve schutters die wel lidgeld betalen bij een schietstand maar nooit gaan schieten. Zij kunnen van hun schietstand een attest krijgen waarin hun lidmaatschap wordt bevestigd. De schietstanduitbater kan echter niet bevestigen dat er regelmatig geschoten is. In dit geval kan de wettige reden recreatief schieten niet meer worden aangetoond. De gouverneur kan dan verschillende maatregelen nemen. In de praktijk kan een intrekking of een beperking van de wapenvergunning overwogen worden. Er kan overgegaan worden tot intrekking in de gevallen waar de wapenbezitter er niet in slaagt aan te tonen dat hij een wettige reden heeft voor zijn wapenbezit, terwijl hij toch de wapens met munitie wenst te behouden. Dezelfde maatregel kan genomen worden als de wapenbezitter niet meer aan de wettelijke voorwaarden voldoet of al de gouverneur kan aantonen dat het wapenbezit risico s voor de openbare orde inhoudt. Als er geen gevaar voor de openbare orde is, en als aan de andere wettelijke voorwaarden is voldaan, kan de gouverneur overgaan tot beperking van de vergunning door het uitsluiten van het bezit van munitie 244. Het is echter niet mogelijk om een bestaande vergunning vrijwillig om te zetten in een vergunning voor passief wapenbezit (zie paragraaf 3 hierboven). Hoewel de situatie van de houder van de beperkte vergunning vergelijkbaar is met die van de passieve wapenbezitter, is het soepeler regime voor passief wapenbezit niet van toepassing. 5.4. Verlies of diefstal van het wapen / ontdekken van een wapen Verlies, vernietiging of diefstal van een wapen moet binnen de 15 dagen gemeld worden aan de gouverneur bevoegd voor de verblijfplaats van de vergunninghouder 245. Tevens moet verlies of diefstal van een vergunningsplichtig wapen onverwijld worden gemeld aan de lokale politie 246. Het niet-naleven van deze verplichting wordt soms door de gouverneur gebruikt als motief om de vergunningen in te trekken of te schorsen wegens overtreding van de wapenwet. Wie een vergunningsplichtig wapen ontdekt, moet voor dit wapen een vergunning aanvragen bij de gouverneur binnen de drie maanden na de ontdekking 247. Deze vergunning kan dan worden toegekend indien de persoon die het wapen wenst te behouden aan alle wettelijke voorwaarden voldoet. In afwachting van de beslissing van de gouverneur, kan de ontdekker het wapen voorlopig voorhanden houden tot over de aanvraag is beslist. 243 art. 32 wapenwet; art. 11, 1 wapenwet laat de gouverneurs steeds toe over te gaan tot beperking, intrekking of schorsing van de wapenvergunning indien de wapenbezitter niet meer aan de wettelijke voorwaarden voldoet, indien er gevaar is voor de openbare orde of indien er geen wettige reden meer is voor het wapenbezit 244 art. 32, laatste lid wapenwet voorziet expliciet de mogelijkheid van beperking; zie ook noot 232 in de Omzendbrief Wapens 245 art. 13, tweede lid uitvoeringsbesluit wapenwet 246 art. 10, tweede lid wapenwet 247 art. 17, tweede lid wapenwet 82
Enkel indien het tijdelijk voorhanden hebben de openbare orde kan verstoren (wat door de gouverneur gemotiveerd moet worden), kan het wapen tijdelijk in bewaring worden genomen. Een ontdekt wapen kan ook worden overgedragen aan een erkend persoon. Het kan worden geneutraliseerd, zodat het een vrij verkrijgbaar wapen wordt. Tevens kan er afstand van worden gedaan. 5.5. Wijziging van de gegevens vermeld op de vergunning Adreswijzigingen moeten niet meer gemeld worden aan de gouverneur 248. Vermits nu het Centraal Wapenregister gekoppeld zou zijn met het Rijksregister, zal een adreswijziging automatisch verwerkt worden. Het is nog niet geheel duidelijk hoe een en ander in de praktijk zal verlopen. Bij wijziging van alle andere gegevens op de vergunning (b.v. wijzigingen aan het wapen, nummers die wijzigen door b.v. nieuwe onderdelen, verbetering van foute gegevens, ) dient de gouverneur binnen de 15 dagen te worden ingelicht 249. 5.6. Overdragen van een vergunningsplichtig wapen Een vergunningsplichtig wapen kan worden overgedragen aan degene die een vergunning heeft tot het voorhanden hebben van het wapen model 4. Bij verkoop van een vergunningsplichtig wapen aan een vergunninghouder dient het deel B te worden aangevuld en binnen de acht dagen door de overdrager te worden verstuurd aan de gouverneur bevoegd voor de verblijfplaats van de verkrijger van het wapen. Wapens kunnen tevens worden overgedragen aan erkende personen. Een erkend handelaar dient het wapen dan in te schrijven in zijn registers. De vergunning wordt teruggestuurd naar de overheid die ze heeft uitgereikt. Als aan alle voorwaarden voldaan is (zie verder, deel 2), kunnen sommige wapens worden overgedragen aan jagers of sportschutters, zonder dat deze een vergunning moeten voorleggen. In dit geval moet een formulier van overdracht model 9 worden opgesteld. Twee exemplaren worden naar de gouverneur gestuurd, het derde exemplaar blijft bij de verkoper. Het is aan te raden om een kopie van het model 9 aan de koper te bezorgen, zodat deze kan bewijzen dat het wapen geregistreerd zal worden. Na registratie zal de gouverneur dan een afschrift van het model 9, voorzien van een registratienummer, naar de koper sturen 250. De overdracht van een vergunningsplichtig vuurwapen of van munitie voor dergelijke wapens kan slechts plaatsvinden na voorlegging van een identiteitskaart of reispas. De identiteit moet overeenkomen met de identiteitsvermeldingen op de vergunning 251. 248 art. 13, tweede lid uitvoeringsbesluit wapenwet 249 art. 13, tweede lid uitvoeringsbesluit wapenwet 250 art. 25 KB uitvoering wapenwet 251 art. 23bis, 3 uitvoeringsbesluit wapenwet 83
5.7. Wijziging of herstelling van een vergunningsplichtig wapen Herstellingen aan onderdelen of toebehoren van een wapen die niet onderworpen zijn aan de wettelijke proef kunnen door de wapenbezitter zelf worden uitgevoerd. Om vuurwapens of hun onderdelen van anderen te herstellen is een erkenning als wapenhandelaar vereist 252 (zie verder). Indien een essentieel onderdeel van het wapen (dat onderworpen is aan de wettelijke proef) moet vervangen worden, is in principe een nieuwe vergunning voor dit onderdeel nodig 253. De Omzendbrief Wapens verduidelijkt ook de wijze waarop de gouverneur de wet toepassen als een essentieel onderdeel van het wapen (dat aan de proef is onderworpen) defect is 254. Er zijn twee mogelijkheden: - Ofwel wordt het defecte onderdeel door de proefbank vernietigd en is er een attest van vernietiging. De bestaande wapenvergunning wordt dan gewijzigd, er wordt vermeld dat een nieuw onderdeel geplaatst is. Dit geeft geen aanleiding tot inning van een retributie; - Ofwel wordt het defecte onderdeel niet vernietigd. In dit geval moet een bijkomende vergunning worden aangevraagd voor het nieuwe onderdeel. Er zal dan wel een retributie worden geïnd. 6. Uitlenen van een vergunningsplichtig wapen Eerst wordt besproken welke wapens kunnen worden uitgeleend. Vervolgens lichten we toe wie wapens kan ontlenen. Tenslotte komen de voorwaarden en formaliteiten voor het uitlenen van vergunningsplichtige wapens aan bod. 6.1. Welke wapens kunnen uitgeleend worden? De regeling geldt in principe voor alle vergunningsplichtige wapens. Voorwaarde is dat de ontlener wapens van het ontleende type mag voorhanden hebben op basis van het document waarvan hij houder is. Dit betekent dus het volgende: - De houder van een sportschutterslicentie kan op basis van dat stuk een wapen ontlenen dat is ontworpen voor het sportschieten en is opgenomen in de lijst vastgelegd door de minister van justitie. Daarnaast is vereist dat zijn sportschutterslicentie geldig is voor het type wapen dat geleend wordt; - De jagers kunnen wapens ontlenen die zijn toegestaan voor de jacht daar waar hun jachtverlof geldig is; 252 de definitie in art. 2, 1 wapenwet omvat alle herstellingen aan vuurwapens of hun onderdelen, dit ongeacht of het enkel onderdelen betreft die onderworpen zijn aan de wettelijke proef 253 art. 33 wapenwet 254 punt 9.2.7. Omzendbrief Wapens 84