1 aanvullend onderzoek vleermuizen ZOETE INVAL WEST 2011 F. van der Vliet in opdracht van Croonen Adviseurs concept rapport november 2011
2 Aanvullend onderzoek naar vleermuizenop de locatie Zoete Inval West, Haarlemmerliede, in 2011 Inleiding Hotel restaurant De Zoete Inval, langs de Amsterdamseweg ter hoogte van Haarlemmerliede, is voornemens aan de westzijde uit te breiden op de plaats waar een voormalige boerderij is gelegen, aan het Rottewegje langs de Buitenliede. Bij een verkennende beoordeling op aanwezige natuurwaarden is vastgesteld dat in deze boerderij vleermuizen zouden kunnen verblijven. Met name het pannendak biedt schuilmogelijkheid voor deze dieren. Om de aan of afwezigheid van vleermuizen nauwkeurig vast te stellen is in 2011 een onderzoek uitgevoerd door middel van een aantal veldbezoeken in de periode april september. Het voorliggende rapport geeft het resultaat van dit onderzoek. Locatie omschrijving De onderzoekslocatie betreft een niet meer in bedrijf zijnde boerderij, bestaande uit een woonhuis en erachter aangebouwde schuur. Woning en schuur zijn opgetrokken uit baksteen en hebben een met pannen gedekt dak. De boerderij ligt langs de oude straatweg tussen Haarlem en Amsterdam, inmiddels een combinatie van een smalle weg met afzonderlijk rijwielpad (Robertus Nurksweg), en direct ten noorden parallel de autostnelweg A5 tussen Haarlem en het knooppunt Rottepolderplein. De toegang van het erf van de boerderij ligt aan het begin van het Rottewegje, en smalle asfaltweg weg die doodloopt bij de Ringvaart. Achter de boerderij ligt de Buitenliede met aan de overzijde een moerasbosje in bezit van Landschap Noord Holland bevattende een kolonie van de blauwe reiger waarin sinds een aantal jaar ook lepelaars broeden. Het erf van de boerderij bestaat grotendeels uit gazon, met wat struiken en bomen. Ten zuiden ligt langs de Buiten Liede een bosje met enige bebouwing en een weggetje daarheen en naar enkele woonboten. Zuidelijker zijn weilanden, en aan de zijde van de Zoete Inval aan de overzijde van een slootje een parkeerterrein, en daarachter het niet toegankelijke terrein van het Fort aan de Liede. In de nabijheid ligt nog een fort, het Fort bij de Liebrug, direct ten noorden van de snelweg en spoorlijn. De forten kunnen overwinteringsplaats van vleermuizen zijn, in elk geval zijn de fortgrachten potentiële foerageerplaatsen van vleermuizen.
3 deze foto, en vorige bladzijde: het dak van het woonhuis met diverse schuilmogelijkheden voor vleermuizen; onder de daklijst, tussen dakpannen en onder daklood Onderzoeksmethodiek Bij het onderzoek is gebruik gemaakt van een vleermuis detector. Dit apparaat vangt de zeer hoge, voor mensen onhoorbare, geluiden die vleermuizen maken om zich te oriënteren en prooien op te sporen, hoorbaar. Aan de hand van de toonhoogte, het ritme en verdere geluidskarakteristieken, zijn aan deze zogeheten echo locatie geluiden van vleermuizen de soorten te onderscheiden. Om een goed beeld van bij voorbeeld de aanwezigheid van vleermuizen in en rond een gebouw te krijgen, is het nodig gedurende het jaar een aantal maal onderzoek uit te voeren. De vereiste onderzoeks inspanning is de afgelopen jaren vastgelegd in het 'Vleermuisprotocol', opgesteld door de ecologische onderzoeksbureaus, de Zoogdiervereniging en de rijksoverheid. Voor de locatie Zoete Inval is bepaald dat deze van belang kan zijn als verblijfplaats (schuilplaats) van vleermuizen. Om de betekenis als mogelijke overwinteringsplaats te onderzoeken is aan het begin en einde van het seizoen (april en september) onderzoek uitgevoerd. In de zomer is door middel van twee bezoeken aan het einde van de nacht, vastgesteld of de locatie als zomerverblijfplaats werd benut, en in de nazomer is tweemaal in de nacht gecontroleerd op aanwezigheid van roepende vleermuismannetjes, samenhangend met zogeheten paringsterritoria. Bij de diverse bezoeken is ook aandacht besteed aan de betekenis van de locatie als foerageerplaats van vleermuizen en gebruik van de directe omgeving als vliegroute. Ook is de omgeving in haar algemeenheid op vleermuizen geïnventariseerd, teneinde de boerderijlocatie in relatie met de omgeving te kunnen beoordelen. Veldbezoeken hebben plaatsgevonden op: 11 april avond 13 mei nacht 30 mei einde nacht 22 juni einde nacht 3 september nacht 21/22 sept. nacht
Resultaten 4 waarnemingen van vleermuizen tijdens het onderzoek in 2011 11 april In in de avondschemering is bij de boerderij gepost, met als doel het uitvliegen van vleermuizen uit het gebouw vast te stellen. Behalve twee foeragerende gewone dwergvleermuizen ca. 50 meter ten zuiden bij een soort stenen loods, en één foeragerende gewone dwergvleermuis ten noordwesten van de boerderij, in de hoek bij de burg over De Liede, werden geen vleermuizen waargenomen in de directe omgeving van boerderij. Aan de zuidrand van het bosje, bij het Rottewegje, langs de bomenrij aan de westkant van het zuidelijkste parkeerterrein, en boven de waterloop ten oosten van dit parkeerterrein, werden foeragerende gewone dwergvleermuizen waargenomen. Boven De Liede, en rond het Fort bij de Liebrug was deze soort niet aanwezig. Hier werd wel een rosse vleermuis waargenomen, evenals boven het zuidelijke parkeerterrein. 13 mei Tegen middernacht foerageerden bij de boerderij, boven het erf aan de zuidzijde, 5 10 gewone dwergvleermuizen. Vererop langs het Rottewegje, tot bij de grens van het bosje met het open gebied, nog een stuk of tien. Bij de bebouwing van de Zoete Inval, het weilandgebied richting de Ringvaart, de parkeerterreinen, en De Liede, waren geen vleermuizen aanwezig. 30 mei Einde van de nacht gepost om zwermen en invliegen van vleermuizen vast te stellen. Er was zeer weinig activiteit van vleermuizen. Er werden slechts twee gewone dwergvleermuizen foeragerend waargenomen, aan de rand van het bosje, bij het Rottewegje, en zuidelijker boven deze weg. 22 juni Einde van de nacht gepost. Geen vleermuizen rond de boerderij. Enkele foeragerende gewone dwergvleermuizen boven het Rottewegje ter hoogte van het bosje. 3 4 september Midden van de nacht. Geen vleermuizen aangetroffen.
5 21 22 september Midden van de nacht. 3 4 gewone dwergvleermuizen jagend op erf aan zuidzijde van boerederij; circa 10 boven het Rottewegje op het gedeelte langs het bosje. Westenwind; vleermuizen vliegen in de luwte van de bomen en verdere beplanting. Bij de zuidgevel van het hotel een territoriumhoudend mannetje gewone dwergvleermuis. De schuilplaats van dit dier was vermoedelijk de spouwmuur, toegankelijk via een open stootvoeg. Conclusies Er zijn geen aanwijzingen gevonden voor verblijfplaatsen van vleermuizen in de boerderij. Ook in de omgeving zijn geen schuilplaatsen van vleermuizen aangetroffen, behoudens een territoriaal mannetje gewone dwergvleermuis dat hoogstwaarschijnlijk zijn schuilplaats had in de zuidgevel van het hotel. De spouw is voor vleermuizen toegankelijk via sommige bredere stootvoegen die voor ventilatie zijn opengelaten. Het boerderij erf is zo nu en dan foerageerplaats van gewone dwergvleermuizen. Eenmalig is hier een groep van 5 10 waargenomen, bij andere bezoeken één of enkele, en soms geen. De benutting van deze foerageerplaats is afhankelijk van het insectenaanbod en van de wind. De locatie ligt onder invloed van westenwind. Bij zuidwestenwind biedt het bosje langs de Liede beschutting. De foerageeractiviteit van vleermuizen lijkt hiervan sterk afhankelijk, ook verder naar het zuiden boven het Rottewegje en langs de zuidrand van het bosje. De Liede is vermoedelijk vanwege de te sterke wind die hier vaak staat, onaantrekkelijk als foerageergebied voor vleermuizen. De gewone dwergvleermuis is de enige die vleermuissoort die is aangetroffen. Er zijn ook waarnemingen van de rosse vleermuis, maar deze grotere, tamelijk hoog vliegende vleermuis heeft meer een binding met grotere stukken open water, of door opgaand groen omzoomde open terreinen; geen binding met de voormalige boerderij en het erf daarvan. Er is ten aanzien van de voorgenomen sloop van de voormalige boerderij en nieuwbouw ter plaatse, geen beperking ingevolge de Flora en faunawet voor wat betreft vleermuizen. de belangrijkste foerageerplaats van vleermuizen die bij het onderzoek is gevonden: het Rottewegje met de langsgelegen sloot, links ter hoogte van de boerderij, rechts iets naar het zuiden, naast een bosje het gedeelte langs de weilanden wordt weinig door vleermuizen bezocht
6 links de zuidelijke rand van het bosje, gezien richting de Buiten Liede, waar tijdens het onderzoek in 2011 slechts eenmaal een vleermuis is aangetroffen; op het oog een goede vleermuisfoerageerplaats maar waarschijnlijk te veel onder invloed van wind uit het westen en zuidwesten; rechts de beschut gelegen gracht van het Fort aan de Liede, waar wel vleermuizen jagen de vermoedelijke schuilplaats van een territoriaal mannetje gewone dergvleermuis in de spouwmuur van De Zoete Inval, rechts detail met de open stootvoegen die toegang geven tot de spouw het gedeelte van het Rottewegje langs weiland, en de Buiten Liede; op beide plaatsen zijn weinig vleermuizen aangetroffen, waarschijnlijk door de openheid en de nadelige invloed van wind