Rapportage Infrarood scan Veerseweg167 Middelburg, de heer Hans de Wit Meting uitgevoerd op 12-12-2008 Door groep 4 Bestaand uit Stijn Brilman, Stefan Willemsen Ondersteund door student-assistent Tim Alewijnse en docent Bernard Vercouteren van den Berge
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 2
Inhoud Trenz Pruca email: no_reply@apple.com Elementary School 3
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 4
Inleiding van dit Infra-Rood-onderzoek Waarom Bij de opleiding Bouwkunde aan de Hogeschool Zeeland heb je in het vierde semester de course Klimaatbeheersing. In het vijfde semester krijg je een vervolg op deze course, de course Klimaatbeheersing 2. Deze course is onderverdeeld in een onderdeel Installaties en een onderdeel Milieutechniek/bouwfysica. Bij het deel bouwfysica ligt de nadruk op verschillende natuurkundige aspecten in de bouw. In de course kijken we naar geluid, warmte en licht. Het onderdeel milieutechniek richt zich op het duurzaam bouwen. Er ligt veel nadruk op het bouwen van een energiezuinig huis, een huis dat energie neutraal kan zijn. Voor de course Milieutechniek/bouwfysica moet je een aantal opdrachten maken. Deze opdrachten zijn zowel groep en individueel werk. Dit verslag is de laatste groepsopdracht. Voor deze opdracht moesten we een infrarood meting doen bij een woning. Met behulp van de infrarood foto s kunnen we warmtelekken aantonen. In dit verslag behandelen we de warmtelekken die we tegen zijn gekomen en de verbruikgegevens van de bewoner. Voor deze twee onderdelen geven we een verklaring. Wie De opdracht wordt gedaan in het vijfde semester, kortom het derde leerjaar. Het infrarood onderzoek wordt gedaan in groepen van twee of drie studenten. De meting op de Veerseweg werd gedaan door twee bouwkunde studenten. Deze twee studenten zijn Stijn Brilman en Stefan Willemsen, tevens de schrijvers van dit rapport. Op de afbeelding hier links, ziet u de twee studenten bezig in samenwerking met de twee assistenten en de eigenaar. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 5
Planning De lessen van klimaatbeheersing 2 worden gegeven in het vijfde semester. Het vijfde semester is gestart op 1 september 2008. In de lessen in de maand november hebben we les gehad over de IR (infrarood) meting. Deze meting vond plaats op vrijdag 12 december van 12.15-13.15 uur. In de periode tot 31 januari 2009 hebben de twee studenten de tijd om aan het IR-rapport te werken. Het rapport moet op 31 januari 2009 digitaal worden ingeleverd bij de docent, ir. Bernard Vercouteren van den Berge. De docent zorgt er voor dat de opdrachtgever het rapport in bezit krijgt. Leeswijzer Dit rapport begint met twee artikelen over IR-metingen. Deze twee artikelen geven de eerste informatie over infrarood metingen. Na de eerste informatie wordt er ingegaan op de onderzochte woning. Na de informatie over de woning gaan we in op de infrarood meting. We geven de gevonden warmtelekken aan. In het daaropvolgende hoofdstuk maken we verschillende berekeningen die betrekking hebben op warmteverliezen en oppervlakte van de onderzochte woning. Tenslotte formuleren we conclusies en adviseren we de bewoner. Aan dit verslag hebben wij veel tijd besteed. Ons doel was een zo goed en duidelijk mogelijk rapport te schrijven voor de opdrachtgever. De conclusies die we hebben getrokken zijn naar onze mening correct. Echter zijn wij nog bezig met de opleiding dus is het mogelijk dat er een ergens een fout in kan zitten. Over sommige conclusies en aanbevelingen valt misschien te discussiëren. Hiervoor willen we ons bij dezen verontschuldigen. De waarde van de conclusie moet dus niet worden opgevat als een conclusie van een professioneel onderzoeksbureau. Bij de infrarood afbeeldingen is rechts in beeld iedere keer een soort kleurenspectrum te zien met bijbehorende temperaturen. Deze zijn niet bij iedere foto hetzelfde en kloppen dus ook niet altijd met de echte situatie. Er is gekozen voor een bepaalde verhouding omdat er anders geen goed beeld te zien was. Als er bijvoorbeeld een lichte en donkere vlek te zien is in de foto en de lichte is 60 graden en de donkere 20 dan hoeft dit niet altijd echt zo te zijn. Door bijvoorbeeld de verwarming raakt de schaal in de war. Dank Graag we willen we op deze manier onze dank uitspreken aan de eigenaar van het pand, de heer Hans de Wit. We willen de heer de Wit bedanken voor zijn gastvrijheid en de mogelijkheid om zowel binnen als buiten met de opnames te maken. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 6
Infrarood een kleine introductie over de mogelijkheden en onmogelijkheden van IR Achtergronden Over infrarood zijn de laatste tijd enkele artikelen verschenen die het fenomeen goed illustreren. U treft de bewuste artikelen uit HZ-Discovery 1 en de Volkskrant 2 in dit hoofdstuk aan. 1 nummer 5, november 2008 2 zaterdageditie 15 november 2008 www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 7
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 8
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 9
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 10
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 11
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 12
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 13
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 14
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 15
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 16
Het Gebouw een beknopte omschrijving van het onderzochte object Geschiedenis De onderzochte woning is gebouwd in het jaar 1932. De woning staat er op dit moment al 77 jaar. De architect en de aannemer zijn niet bekend. De woning is gebouwd in de typische jaren dertig architectuur. Kenmerkend voor deze architectuur zijn erkers, zoals deze ook in de voorgevel van de onderzochte woning zit. De woning is nog steeds in zijn oorspronkelijke staat, er zijn geen grote uitbreidingen geweest. De bewoner van de woning heeft in de zomer van 2008 wel de linkerzijgevel, en delen van de voorgevel geïsoleerd. Het gebruikte materiaal was Alkreflex 2L-2. Een ander opmerkelijk kenmerk aan de woning is dat de woning een zogenaamde waterwoning is. Dit houdt in dat de woning voor een deel in zoutwater heeft gestaan. Het huis heeft in het zoute water gestaan in 1944 tijdens de inundatie van Walcheren door de Geallieerden. De inundatie was bedoeld om de Duitsers te verjagen en zo Walcheren te bevrijden. Locatie en Oriëntatie De woning is een twee- onder- één kap woning. De woning is gelegen aan de Veerseweg. Dit is de N663 tussen Middelburg en Veere. Tegenover de woning bevindt zich het tuincentrum Verstraten en Walhout. Naast dit tuincentrum bevindt zich weiland, zoals te zien op de afbeelding hieronder. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 17
Schilconstructies De begane grond vloer is een houten balklaag 71*221 met daartussen 10 cm glaswol isolatie. Deze wordt afgesloten van de kruipruimte door een dampremmende laag. Op de balken ligt 18 mm hout plaatmateriaal. Hierop ligt 5 mm isolatieplaat tegen geluidsoverlast en om een vlakke ondergrond te krijgen. Ten slotte ligt er een 10 mm parket vloer bovenop. Onder de isolatie zit over 121 mm een luchtspouw. De buitengevel heeft een totale dikte van 250 mm. Het buitenspouwblad is baksteen met een dikte van 100 mm. Tussen het buitenspouwblad en de isolatie zit een spouw van 23,5 mm. Als isolatie materiaal is gekozen voor Alkreflex met een dikte van 6,5 mm. Hierna komt weer een luchtspouw van 20 mm. Als laatst komt het binnenspouwblad bestaand uit kalkzandsteen met een dikte van 100 mm. De isolatie in de buitengevel is later aangebracht. Deze isolatie loopt ook niet over de hele gevel door. Op de overige plekken is er dus een luchtspouw van 50 mm. Het vierkante meterpakket van het dak is als volgt opgebouwd. Als dakbedekking zijn er dakpannen aangebracht. Eerst zitten er plaatselijk balken voor de dakconstructie. Op deze balken bevind zich plaatmateriaal van hout met een dikte van 14 mm. Hierop zitten tengels met daaropvolgende de panlatten en dakpannen In de woning zit dubbelglas behalve in de erker. In de erker zit boven in het kozijn voorzet glas, van glas in lood. Het totale glaspakket is 18 mm dik. Verwarmingsinstallatie De woning wordt verwarmd met een Ecomline Excellent HRCombi 30H verwarmingsinstallatie van Nefit. Deze verwarmingsinstallatie heeft een HR label met een rendement van 107%. Deze ketel is geïnstalleerd in 2008. Hieronder geven we een aantal technische gegevens van de ketel. Taphoeveelheid in l/min. 60 C ( T=50 C) 10 Taphoeveelheid in l/min. 40 C ( T=30 C) 17 Nom. vermogen cv in kw (bij 80/60 C) 28,4 In de keuken wordt er op een gaskooktoestel gekookt. De bewoners stoken over het algemeen alleen de beganegrond van de woning. In de voorkamer bevinden zich drie radiatoren. Deze radiatoren bevinden zich in de tegen de drie muren in de erker. Achter deze radiotoren is reflecterend radiatorfolie geplakt. In de achterkamer zijn twee radiatoren gemonteerd. Deze radiatoren bevinden zich tegen de achtergevel, 1 links en 1 rechts van het raam. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 18
Verbruiksgegevens De bewoner heeft ons zijn verbruikgegevens gegeven van elektriciteit, gas en water. Deze gegevens heeft de bewoner gevonden in zijn facturen van Delta Nuts BV. Factuurperiode Elektriciteit Gas Water kwh m 3 m 3 21-4-2006 tot 16-04-2007 1955 1300 90 16-4-2007 tot 28-04-2008 2035 1650 81 Verbruikgegevens 2500 verbruik(kwh/m3) 2000 1500 1000 500 2006-2007 2007-2008 0 elektriciteit gas water De grafiek hierboven geeft het energiegebruikweer van twee jaar. Gebruikers gebouw De woning aan de Veerseweg 167 wordt bewoond door twee volwassen personen. De bewoners zijn tweeverdieners. De woning is een fulltime woning. Dit houdt in dat beide bewoners op werkdagen overdag over het algemeen niet thuis zijn. s Avonds zijn de bewoners over het algemeen wel in hun woning aanwezig. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 19
De IR-scan een beschrijving van de uitgevoerde metingen Meetomstandigheden De meting werd gehouden op 2 december 2008 tussen 12.15 en 13.15 uur. Op het tijdstip van de meting was het buiten 1,0 0 C. De weeromstandigheden waren goed voor de meting. Het was niet zonnig, wat effect kan hebben op de meting. Het was bewolkt en droog. Voor een goed resultaat te krijgen bij de meting was er aan de bewoner gevraagd om de temperatuur op te hogen tot 22 0 C. De bewoner moest deze temperatuur enkele uren van tevoren instellen zodat de ruimtes goed verwarmd kunnen worden. Tijdens de metingen hebben we van enkele vertrekken de binnentemperaturen opgenomen. Eerder had de bewoner de temperatuurgegevens op een standaarddag doorgestuurd. In de tabel hieronder vindt u de temperatuurgegevens van vertrekken binnen de woning. Ruimte Temperatuur gemeten op 10-12-2008 bij een buiten temperatuur van 5 0 C Temperatuur gemeten op 12-12-2008 bij een buiten temperatuur van 1,0 0 C 1. Woonkamer voorzijde 19,5 0 C 22,0 0 C 2. Woonkamer achterzijde 19,0 0 C 22,0 0 C 3. Hal beneden/wc 18,0 0 C 19,0 0 C 4. Hal boven 12,0 0 C 16,0 0 C Hier vindt u een overzicht van de weeromstandigheden, opgesteld door de KNMI. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 20
Verrichte metingen op deze afbeelding is gelijk te zien dat het middelste raam aan de onderkant warmte doorlekt. Vermoedelijk komt dit doordat het raam niet helemaal goed dichtzit, terwijl het wel gesloten was. Dit euvel komt waarschijnlijk doordat het plastic/ aluminium kozijn iets is gekrompen waardoor er warmte lucht uit tocht. Het dakraam is zwart omdat de hemelkoepel hierin reflecteert. Aan de binnenkant is er niks te zien bij het middelste raam, het zit gewoon dicht en er komt geen kou langs binnen. Mogelijk lekt er dus geen warmte maar kwam het door de reflectie van het materiaal. Bij de 2 buitenste ramen is wel een donkere vlek te zien maar dit is gemeten op het glas en geeft dus een foutieve meting. Wel is te zien dat de radiator onderaan de afbeelding prima zijn werk doet en letterlijk roodgloeiend is. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 21
Op bovenstaande afbeelding is de achtergevel en achterdeur te zien. Wat gelijk opvalt, is het luikje van de afzuigkap. Deze is op de infrarood foto bijna wit en dus een stuk warmer dan de achtergrond. Rechts boven het kozijn van het linker raam zie je een klein licht hoekje waarbij de kierdichting vermoedelijk niet helemaal goed is gedetailleerd. De uitbouw rechts is vermoedelijk later geplaatst, hierdoor is de aansluiting van de inspringende hoek niet helemaal goed geïsoleerd wat je kunt zien aan de oranje verticale streep links van de achterdeur. De achterdeur zelf is licht oranje en dus ook vrij warm, dit is waarschijnlijk een massief houten deur en dus niet geïsoleerd. Om de ramen is een licht oranje strook te zien maar dit is vermoedelijk de metalen omlijsting van het dubbel glas. Het glas zelf reflecteert de warmte van materialen die er in spiegelen. Zo is er op het raam links een hoofd te zien en op het raam rechts zie je de tuinslang spiegelen. Rechtsonder in beeld zie je een oranje vlek die vermoedelijk wordt veroorzaakt door iemand die in beeld stond. Tussen het raam en de achterdeur zit een uitgang van de kruipruimte ventilatie waardoor erg veel warmte naar buiten gaat. Doordat er aan de buitenkant veel warmte te zien is ter plekke van de ventilatie, zal je aan de binnenkant vermoedelijk een koudere plek zien omdat deze ventilatie koker door je thermische schil loopt. Op deze foto is ook duidelijk de weerkaatsing van ons te zien in het raam. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 22
Op deze afbeelding is de gevel te zien direct achter het ventilatie luik een radiator zit. Onder de radiator is een donker blauwe vlek te zien waar de wand kouder is dan op andere plekken. Hiervoor zijn meerdere oorzaken mogelijk. Vermoedelijk komt dit dus door de ventilatie koker die vanaf daar de kruipruimte in gaat. Een andere oorzaak kan zijn: het kruipluik tussen de piano en de radiator. Wat ook opvalt, is de kleurverdeling van de radiator. Van boven naar onder is deze warm, lauw, kouder en dit zie je ook goed in de kleuren rood geel groen. Het is alleen vreemd dat de aanvoer leiding ook groen is en dus lauw. Mogelijk komt dit doordat de cv op het moment dat deze foto werd genomen niet aan het pompen was waardoor het water in de leiding stil stond en dus eerder afkoelde dan de radiator. Een andere mogelijkheid is dat de aanvoerleiding anders reflecteert dan de radiator en daardoor een andere waarde krijgt. Op deze foto is te zien dat de uitspringende hoek minder warmte doorlaat dan een vlak stuk gevel. Dit kan je zien omdat hij donkerder is dan de naastgelegen stukken gevel. Het scheelt maar een halve graad dus is bijna te verwaarlozen. Wat opvalt aan de buitenlamp is dat de sensor aan de onderkant vrij warm is terwijl de lamp staat. Mogelijk is dit te verklaren door het feit dat de sensor is opgebouwd uit een plaatje glas of doordat de sensor zelf wel stroom verbruikt maar er een timer op de lamp zit waardoor deze aangaat zodra er iets beweegt als het donker www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 23
Zoals afgesproken was het binnen 22 graden Celsius en dus draaide de cv overuren. Net als aan de andere kant van de uitbouw is hier ook te zien dat deze slechter geïsoleerd is dan de rest van het huis. Vooral de hoekaansluiting achter de regenpijp licht behoorlijk op. Dit kan deels ook komen doordat er geen wind op deze plek langs het gebouw waait waardoor het dus minder afkoelt Omdat we weer een ventilatie rooster zagen zitten waren we benieuw of hierlangs ook veel warmte weg lekte. Zoals op de infrarood foto te zien is, blijkt het rooster kouder te zijn dan de wand er omheen. In eerste instantie dachten we dat hij kouder was omdat het metaal is en dus reflecteert. Achteraf blijkt dit rooster nep te zijn en is dus niet aangesloten, het staat gewoon tegen de muur aan. De stoeptegels links onder zijn een stuk kouder dan het huis omdat deze aan alle kanten zijn omringd door lucht, wind en dus kou. Op bovenstaande afbeelding is nog eens goed te zien dat de uitbouw meer warmte uitstraalt dan de woning zelf. Dit kan meerdere oorzaken hebben, bijvoorbeeld: Slechtere isolatie, dunnere gevel, meer warmte producerende bronnen/leidingen. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 24
Op de linker foto zie je een horizontale streep in het metselwerk tot waar de sparing zat tijdens het aanbrengen van de Alkreflex isolatie. Er is geen groot direct verschil te zien tussen de spouw waar de Alkreflex isolatie inzit en bovengelegen spouw. De onderkant van het scherm is wel iets donkerder en er is een grote gele vlek in het midden van het scherm maar dit ligt waarschijnlijk aan de camera. Er lopen geen warm water leidingen in de buurt en er is op die plek geen andere onderbreking van de spouw. Een andere optie is dat er mogelijk tijdens de bouw iets in de spouw is gevallen waardoor er een regelrecht contact is tussen de binnenwand en buitenwand. Bij de aansluiting van de dakgoot is er een kleine warmte lek te zien. Hier is de aansluiting nog eens duidelijk te zien. Vermoedelijk loopt de bevestiging van de goot hier direct door de spouw heen en zit vast aan de binnenmuur. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 25
Hier zie je duidelijk dat er via de spouwventilatie warme lucht uitstraalt. Hier is verder niet veel aan te doen omdat spouwventilatie heel belangrijk is omdat anders je isolatie weg rot. Er is een ook aanzienlijk verschil te zien tussen de warmte die het raampje doorlaat en de omgeving. Om hier een goed beeld te krijgen is gekozen voor een andere kleur van de infrarood foto. Hierdoor is de afbeelding duidelijker dan als we hem op de standaard manier lieten zien. Bij de bovenstaande erker is het duidelijk te zien dat er onder het glas een warmte bron staat. Doordat er een wazige rode gloed dwars door de muren heen komt. Hier zitten namelijk aan de binnenkant 3 radiatoren. De wand zelf is niet geïsoleerd maar er is wel een reflecterende folie achter de radiator geplakt. Deze zorgt er voor dat de meeste infrarood terug wordt gekaatst in de ruimte. Als deze er niet zou zitten zou de warmte dwars door de muur gaan en zou er duidelijk de vorm van een radiator te zien zijn op de infrarood foto. Op de foto rechtsonder zie je de warme radiator en de reflecterende folie laat ook een deel van de warmte door. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 26
Hier is de voorgevel met de voordeur te zien en aan de rechterkant nog een stukje van de erker. Wat opvalt, is dat de deur zelf een stuk lichter is dan de rest van de gevel en dus redelijk wat warmte door laat. Dit komt natuurlijk omdat de deur niet geïsoleerd is. Bij de meeste huizen komt er via de brievenbus altijd kou naar binnen. Hier is dat waarschijnlijk niet het geval omdat er ook geen warmte naar buiten komt. Verder zijn er hier geen noemenswaardige lekken te vinden. Aan de binnenkant is er wel iets opvallends te zien, namelijk een blauwe koude rand om de deur heen. Dit betekent dus dat er kou door de kieren heen komt. Aan de rechtse kant is dit erger dan aan de linker kant. De deur is namelijk van hout en dit kan van vorm veranderen als de temperatuur veranderd. Hier is dus goed te zien dat de deur licht scheluw is getrokken waardoor er een grotere kier ontstaat. De beste oplossing hiervoor is indien mogelijk een tochtstrip. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 27
Hier zijn nog enkele kieren te zien aan de linker kant van de deur en bij het luikje. Wat hier ook opvalt, is de grote donkere stip net boven de deurklink. Op de linker foto zie je dat hier niks zit dus is het raar dat er toch een lek zit. Wat je niet ziet is dat er wel iets zat, namelijk het gat van een oudere deurklink. Dit gat is later dichtgesmeerd met stopverf of een andere smeerbare pasta met een lagere isolatie waarde dan de deur zelf. Aan de onderkant van de deur is een flinke zwarte streep te zien. Dit is precies op de plek van de natuurstenen drempel en neuten. Hier komt dus ook een aanzienlijke hoeveelheid kou door naar binnen. Aan de achter gevel is weer hetzelfde fenomeen te zien als bij de voorgevel. Alleen is deze gevel in zijn geheel koud, en niet allen de hoeken. Links boven is een lichte en dus warme vlek te zien. Op het eerste gezicht dacht ik dat er misschien vloerverwarming in de badkamer lag die lek zou zijn maar waarschijnlijk komt deze vlek door de aanvoerleiding van de radiator in de slaapkamer. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 28
Deze hoek aan de achterzijde van de woonkamer is vermoedelijke de koudste plek van het gebouw. Deze hoek is ruim 7 graden kouder dan de rest van de ruimte. Deze foto s zijn genomen in de woonkamer aan de voorkant van het huis. Aan de rechterkant is er weer een koude plek in de hoek te zien. De wand rechts is weer beter geïsoleerd dan de voorgevel. Het is ook mogelijk dat deze een ander materiaal binnenwand heeft waardoor hij een hogere isolatie waarde heeft dan de voorgevel. Boven de erker is een hele blauwe baan te zien waar dus kou door naar binnen komt. Hier achter zitten nog enkele lagen metselwerk dus vermoedelijk loopt hier een latei door de thermische schil heen. Deze latei is vermoedelijk een eikenhouten balk aangezien de andere balken ook van hout zijn. Aan de bovenkant van de erker is ook nog rachelwerk te zien waar het aftimmerwerk opzit. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 29
Op de infrarood afbeelding is te zien dat de voorgevel aanzienlijk kouder is dan de zijgevel. De zijgevel is een woningscheidende gevel en vermoedelijk hebben de buren de kachel ook aan. In de voorgevel zit wel een spouw van 5 cm maar deze is niet geïsoleerd. Het is wel opvallend dat de hoeken het koudst zijn. Waarschijnlijk komt dit doordat de aansluiting van de woningscheidende wand(en) niet helemaal luchtdicht is. Links boven de bank is een de transformator te zien van een elektronisch apparaat. Op de rechter foto zie je dat deze aanzienlijk warmer is dan de rest van de woonkamer. Dit komt omdat deze constant bezig is om 220 volt om te zetten naar een lagere spanning. Zelfs als de stekker niet is aangesloten op het apparaat zal de transformator toch warm blijven en dus energie verspillen. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 30
Plattegronden van de woning In de plattegronden zijn de posities van de genomen foto s weergegeven. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 31
www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 32
De Isolerende Schil de temperatuurlijnen en samenstelling van de schilconstructies Opbouw Schil In dit hoofdstuk behandelen we de vierkante meterpakketten van de woning. Elk vierkante meterpakket wordt apart behandeld. Vierkante meter pakket: Begane grond vloer De begane grond vloer is een houten balklaag met daartussen 10 cm glaswol isolatie. Deze wordt afgesloten van de kruipruimte door een dampremmende laag. Op de balken ligt 18 mm hout plaatmateriaal. Hierop ligt 5 mm isolatieplaat tegen geluidsoverlast en om een vlakke ondergrond te krijgen. Ten slotte ligt er een 10 mm parket vloer bovenop. Ter plaatse van de balken zit over 121mm een luchtspouw. Er is helaas geen foto van de onderkant van de vloer. Vierkante meter pakket begane grondvloer van binnen naar buiten(links naar rechts) 10 mm Parket 5mm PE-schuim 18mm Hout plaatmateriaal 221mm Hout balken 71*221 (luchtspouw) 100mm Glaswol isolatie tussen balken 1mm Dampremmende laag www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 33
Vierkante meter pakket: Buiten gevel De buitengevel heeft een totale dikte van 250 mm. Het buitenspouwblad is baksteen met een dikte van 100 mm. Tussen het buitenspouwblad en de isolatie zit een spouw van 23,5 mm. Als isolatie materiaal is gekozen voor Alkreflex met een dikte van 6,5 mm. Hierna komt weer een luchtspouw van 20 mm. Als laatst komt het binnen spouwblad bestaand uit kalkzandsteen met een dikte van 100 mm. De isolatie in de buitengevel is later aangebracht. Deze isolatie loopt ook niet over de hele gevel door. Vierkante meter pakket buitengevel van binnen naar buiten(links naar rechts) 100 mm Kalkzandsteen 23,5mm Luchtspouw 6,5 mm Alkreflex 2L-2 20mm Luchtspouw 100mm Baksteen www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 34
Vierkante meterpakket: Dak Het vierkante meterpakket van het dak is als volgt opgebouwd. Als dakbedekking zijn er dakpannen aangebracht. Deze dakpannen zijn bevestigd op panlatten. Deze panlatten zijn weer vastgemaakt op de tengels. Onder de tengels bevindt zich plaatmateriaal van hout met een dikte van 14 mm. Vierkante meter pakket dak van binnen naar buiten(rechts naar links) 14 mm Hout 22mm Tengels (luchtspouw) 22mm Panlatten (luchtspouw) 40mm Dakpannen (luchtspouw) www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 35
Temperatuurlijnen Voor het maken van de temperatuurlijnen zijn de vierkante meter pakketten van het gebouw nodig. Niet alle materialen die aanwezig zijn zullen worden meegenomen bij de berekening. Als er bijvoorbeeld regelwerk, tengels of rachels in een vlak zijn verwerkt dan zit hier lucht tussen omdat ze op bepaalde afstand zijn geplaatst. Hierdoor telt rachelwerk en tengels als een luchtspouw. Via een temperatuurlijn kan je zien wat de temperatuur is op bepaalde plekken in een constructie. Deze temperatuur is afhankelijk van de binnen en buiten temperatuur van de woning. Aan de buiten en binnenkant van een vierkante meterpakket zit een soort lucht schil die ook isoleert. Dit zijn de Ri (intern) en Re (Extern) en worden veroorzaakt doordat lucht een beetje blijft plakken aan een oppervlak. Omdat de lucht dan stilstaat ontstaat er een klein isolatielaagje. Hierdoor buigt de temperatuurlijn al voordat deze de constructie raakt. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 36
Vloer In deze temperatuurlijn kan je zien dat het parket, het foam en de houten platen weinig isoleren. De glaswol en lucht spouw daar in tegen isoleren wel goed. De Rc komt uit op 2,48 en voldoet dus net niet aan de in de nieuwbouw geëiste 2,5. 2,48 is wel heel veel voor een woning die al ruim 70 jaar oud is. Voorde exacte berekening zie bijlage2. 25 20 22 C 15 10 5 0-5 Binnen 1 C Buiten www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 37
Wand zonder isolatie Zoals te zien isoleert het metselwerk niet tot nauwelijks, en ook het kalkzandsteen isoleert iets beter maar nog steeds slecht. De luchtspouw daarentegen isoleert uiteraard vrij goed omdat hier vrijwel stilstaande lucht in zit. Bij elkaar komt de Rc op 0,5 en voldoet bij lange na niet aan de 2,5 25 20 22 C 15 10 5 0-5 Binnen 1 C Buiten www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 38
Wand met alkreflex R=1,3 Zodra de alkreflex wordt toegepast zie je een aanzienlijke verbetering van de isolatie in de wand. Theoretisch gezien komt de wand nu aan een Rcwaarde van 1,7. Dit is aanzienlijk hoger dan de 0,5 die je zonder alkreflex Alkreflex R=1,3 krijgt maar voldoet nog steeds niet aan de 2,5 25 20 22 C 15 10 5 0-5 Binnen 1 C Buiten www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 39
Wand met alkreflex R=5,6 In het artikel van cobouw ( bijlage) staat dat bedrijven geen reclame meer mogen maken met een rc van 5,6 bij multifoils omdat ze dit niet halen. De rc bij deze wand wanneer het echt zou kloppen zou 6,0 zijn en dit is niet mogelijk met zo een dun laagje isolatie. 25 20 15 10 5 0 22 C -5 Binnen 1 C Buiten www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 40
Dak Het enige isolatie materiaal in het dak bestaat eigenlijk uit hout, namelijk het dakbeschot. Tussen de tengels en panlatten zit namelijk wel een luchtspouw maar omdat de dakpannen geen luchtdichte verbinding creëren met de buitenlucht mogen we deze niet mee tellen. Daarom wordt alleen de isolatie waarde gerekend van het hout en hiermee kom ik op een Rc van 0,08 25 20 22 C 15 10 5 0-5 Binnen 1 C Buiten www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 41
Oppervlakken In dit hoofdstuk bepalen we verschillende oppervlakten van de woning. Totaal geveloppervlakte: 92,9 m 2 Totaal glasoppervlakte: 6,2 m 2 Totaal dakoppervlakte: 72,3 m 2 Totaal vloeroppervlakte: 90,5 m 2 Totaal gebruiksoppervlakte: 56,8 m 2 De vrije hoogte op de begane grondvloer is 2,8 meter. De begane grondvloer heeft een oppervlakte van 49,7 m 2. De inhoud van de begane grondvloer is 139,1 m 3. De vrije hoogte op de verdieping is 2,6 meter. De verdieping heeft een oppervlakte van 40,4 m 2. de vrije hoogte is niet overal 2,6 meter. We halen van het vloeroppervlakte 5 m 2 omdat de hoogte niet overal 2,6 meter is. De inhoud van de verdieping is 25,4 m 2 x 2,6 = 66,04 m 3. Het totale volume van de woning is: 205,24 m 3 De vormfactor is te berekenen met de formule v/s waarin: V= Volume van de woning in m 3 S= Verliesoppervlakte(exclusief vloeroppervlakte) 205,24 / 171,4 = 1,2 De vormfactor geeft verhouding weer tussen het volume en het verliesoppervlakte. Deze verhouding geeft aan hoeveel warmte er constant ontsnapt. Hoe hoger de vormfactor hoe beter, bij een hogere vormfactor gaat er minder warmte constant verloren. De woning heeft een gunstige vormfactor. De vormfactor van 1,2 is redelijk hoog. Er zijn ook woningen met een vormfactor van 0,5. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 42
Bijzonderheden In dit hoofdstuk kijken we naar doorbrekingen in de schil. Deze doorbrekingen bekijken we per gevelaanzicht. In de voorgevel zitten enkele doorbrekingen. De eerste doorbreking van de schil is de brievenhuis. De brievenbus is ingemetseld naast de voordeur. De voordeur zelf is ook een onderbreking van de schil. In de voorgevel zit ook een ventilatierooster. Dit ventilatierooster vormt ook een doorbreking van de schil. In de zijgevel en achtergevel bevinden zich een aantal ventilatieroosters en rookgasafvoeren. Deze roosters vormen ook doorbrekingen van de schil. De doorbreking in de schil van de begane grondvloer is het kruipluik. De doorbreking in de schil van het dak zijn de schoorstenen en de ontspanningsleiding. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 43
IR-meting vs. Berekening vergelijking van de uitkomsten van de metingen en de berekeningen Vergelijking Uit de temperatuurlijn berekening valt te concluderen dat de vloer redelijk geïsoleerd is met een Rc van 2,48 maar net niet voldoet aan de 2,5. Het dak is vrij hopeloos met een Rc van 0,08. De wand is op plekke waar deze alleen een luchtspouw heeft niet goed geïsoleerd met een Rc van 0,5. Theoretisch gezien zou de Alkreflex deze moeten verhogen naar 1,8 maar of dit werkelijk ook gebeurd is de vraag. Bij de metingen is het lastig om correcte temperaturen te meten van de gevels en het dak. Dit komt door de reflectie van de hemelkoepel in de gevel. Als je de temperatuur afleest van de foto s dan kom je namelijk vaak uit op een temperatuur ver onder nul en dat kan niet als de buitentemperatuur 1 graden is. Hieronder staan nog enkele temperaturen die wel vielen af te lezen maar die niet 100 % correct zijn. Gevel Temperatuur van de buitengevel Temperatuur berekend Temperatuur gemeten Niet geïsoleerd 2,2 2,5 Niet geïsoleerd 2,2 2,1 Geïsoleerd 1,4 2,3 Geïsoleerd 1,4 2,3 Wat wel opviel was dat er eigenlijk geen direct zichtbaar verschil was tussen de gewone spouw en de geïsoleerde spouw. Vermoedelijk komt dit doordat de lucht gewoon rond de isolatie heen kan. Conclusie Warmteverlies Bij de infrarood meting was duidelijk te zien dat er een aantal aanzienlijke lekken in het gebouw zitten, voornamelijk de ventilatie roosters zijn grote boosdoeners. Deze zijn alleen niet of nauwelijks te isoleren omdat ze heel belangrijk zijn voor een goed klimaat in het gebouw en in de constructie. De erker is slecht of niet geïsoleerd en dit zie je aan de buitenkant doordat de radiatoren er vrij gemakkelijk doorheen schijnen. De voordeur en enkele ramen hebben kleine kieren waardoor lucht en dus kou gaat. Boven de erker zat een hele koude strook veroorzaakt door vermoedelijk een stalen latei of houten balk. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 44
Schil vs. Verbruik onderzoek naar de samenhang tussen schil, bewoners en het verbruik Verbruik Aan de hand van de gebruikgegevens en het aantal personen kunnen we het gebruik per persoon bereken per factuurperiode. Dit kunnen we vergelijken met het gemiddelde van Nederland. (p.p. staat voor per persoon) Elektriciteit 21-4-2006 tot 16-04-2007 16-4-2007 tot 28-04-2008 Verbruik 1955 2035 Aantal personen 2 2 Gemiddelde per persoon 977,5 1017,5 Gemiddelde Nederland (bestaat uit 4 pers.) 3380 845 p.p 3500 875 p.p Verschil 1445 1465 Gas 21-4-2006 tot 16-04-2007 16-4-2007 tot 28-04-2008 Verbruik 1300 1650 Aantal personen 2 2 Gemiddelde per persoon 650 825 Gemiddelde Nederland (bestaat uit 4 pers.) 1664 416 p.p 1605 402 p.p Verschil 364 +45 www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 45
Water 21-4-2006 tot 16-04-2007 16-4-2007 tot 28-04-2008 Verbruik 90 m 3 81 m 3 Aantal personen 2 2 Gemiddelde per persoon per dag 0,123 m 3 0,11 m 3 Gemiddelde Nederland 0,124 m 3 0,127 Verschil 0,001 m 3 0,017 m 3 Bijzonderheden Als we kijken naar de verbruikgegevens, zien we dat de bewoners van de onderzochte woningen minder elektriciteit gebruiken dan een gemiddeld huishouden in Nederland. Dit is als eerst te verklaren doordat het huishouden uit minder personen bestaat. Een andere verklaring is dat de bewoners allebei een baan hebben. Hierdoor wordt er overdag minder elektriciteit gebruikt. Het elektriciteitsverbruik is over de twee boekingsperioden iets toegenomen. Bij gasverbruik zien we ook dat de familie de Wit minder gas gebruikt dan een modaal gezin in de periode 2006-2007. Hier is te zien dat de familie de Wit 364 m 3 minder gas verbruikt. Wat wel opvallend is dat er in de periode daarna, 2007-2008, de familie de Wit meer gas verbruikt dan het modale gezin. Het gasverbruik ligt 45 m 3 hoger. Als we kijken naar het waterverbruik kijken zien we dat er weinig verschil zit met het watergebruik van een gemiddelde Nederlander. Het waterverbruik ligt wel water. Ook zien we dat het waterverbruik wat is afgenomen over de twee factuurperiodes. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 46
Conclusie Verbruik In dit hoofdstuk trekken we conclusies over het verbruik van de bewoners van de Veerseweg 167. Conclusie elektriciteitsverbruik Als we kijken naar het elektriciteitsverbruik zien we dat het verbruik iets lager ligt dan het landelijke gemiddelde. Dit is te verklaren doordat beide bewoners een baan hebben dus overdag niet aanwezig zijn in de woning. Het elektriciteitsverbruik is wel wat toegenomen maar dit volgt de landelijke trend. Conclusie gasverbruik Als we kijken naar het gasverbruik zien we dat dit in de eerste factuurperiode een stuk lager ligt dan het landelijke gemiddelde. Kijken we naar de tweede factuurperiode dan zien we dat het gasverbruik fors is toegenomen. Het gasverbruik is toegenomen tot boven het landelijke gemiddelde. Ook volgt dit niet de trend van de afname van het gasverbruik per jaar in Nederland. Om dit te verklaren hebben we gekeken hoe de winter was van 2007-2008. Als dit eens strenge winter was kunnen we het hogere gasverbruik verklaren. Na onderzoek te hebben gedaan vinden we het volgende: Winter 2007/2008 (december, januari, februari): Zeer zacht, zeer zonnig en de normale hoeveelheid neerslag. (bron KNMI).Dit houdt in dat wij het hogere gasverbruik niet konden verklaren. Daarom hebben we contact gezocht met de bewoners, deze melden ons dat ze in de eerste factuurperiode 4 weken in het buitenland gezeten hebben. De nieuwe ketel heeft na 9 maanden een verbruik van ca 1000 m 3. Na interpoleren komen we op een verbruik uit voor een factuurperiode van 1333 m 3 gas. Dit houdt in dat de nieuwe ketel het gasverbruik heeft laten afnemen. Conclusie waterverbruik Als we kijken naar het waterverbruik zien we dat het waterverbruik niet zoveel afwijkt van het landelijke gemiddelde. Wel zien we een daling in het waterverbruik tussen de twee factuurperiodes. Om dit te verklaren hebben we gekeken naar de zomer van 2006 en 2007. Als de zomer van 2006 veel warmer/droger was, is het meer waterverbruik te verklaren door het extra water geven van planten enz. als we kijken op KNMI zien we: Zomer 2006, warmste juli ooit met droogte en veel zon, natte augustus en Zomer 2007 was vrij warm maar zeer nat en iets te somber. Hierdoor is het extra waterverbruik te verklaren in 2006. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 47
Conclusies en Aanbevelingen samenvatting conclusies en aanbevelingen voor de bewoners Schil Ventilatie roosters zijn de voornaamste oorzaak van warmte lekken in de woning maar deze zijn eigenlijk niet goed te isoleren zonder dat ze hun werk goed doen. De vloer is voor een oud huis heel goed geïsoleerd door de 10 cm glaswol die aanwezig is. Deze zou eventueel nog dikker gemaakt kunnen worden. Het dak is een vrij groot probleem omdat het totaal niet geïsoleerd is. Als hier ook glaswol onder zou worden gestopt zou dit aanzienlijk schelen in de stookkosten. De meeste energie gaat namelijk via het dak het huis uit, warme lucht stijgt op. Daarnaast ontsnapt er via de kieren van ramen en deuren ook veel warmte. Dit is gemakkelijker te voorkomen door tochtstrips toe te passen. De wand is op de meeste plekken niet goed geïsoleerd en op de plekken waar isolatie is aangebracht is geen duidelijk verschil te zien. Vermoedelijk komt dit doordat de lucht gewoon circuleert in de spouw. Als de folie aan de boven, onder en zijkanten zou zijn vast gemaakt aan het binnen spouwblad zou dit waarschijnlijk flink schelen op de foto s omdat dan de lucht echt stil staat. Nu wordt de lucht aan de binnenkant opgewarmd en gaat dan gewoon naar buiten via de open stootvoegen terwijl er aan de onderkant koude lucht wordt aangevoerd. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 48
Verbruik Als we kijken naar het verbruik van de bewoners zien we dat de bewoners geen onnodige energieverspillers zijn. Hieronder geven we een aantal tips voor het bespare van elektriciteit, gas en water. Besparen van elektriciteit - Er kan energie bespaard worden door op een lagere stand te wassen. Wassen op zestig graden kost twee keer zoveel energie, als wassen op veertig graden. - Trek van apparaten die niet gebruikt worden maar wel een transformator hebben de stekker uit het stopcontact. Zoals bijvoorbeeld de computer Zoals hier te zien, gebruiken de transformatoren stroom als de pc niet aan staat Besparen van gas - Zet de thermostaat een graad lager dan normaal. Hier bij bespaar je gemiddeld 7% van je stookkosten. - Zet een uur voordat je weg gaat of dat je gaat slapen de thermostaat tussen de 13 en 15 graden Celsius. - Kook in een niet te grote pan, zodat er minder gas nodig is voor het opwarmen van het gerecht. - Isoleer warwaterleidingen/cv-leidingen ook in niet verwarmde ruimtes. Besparen van water - Neem als het even kan een douche in plaats van een bad. Bij een douche verbruik je minder water dan bij een bad. - Plaats een waterbesparende douchekop. Dit bespaart zowel water als gas. - vang zoveel mogelijk regenwater op voor het besproeien van de tuin. Eindconclusie Het huis voldoet niet aan de eisen die tegenwoordig aan nieuwbouw gesteld worden namelijk een Rc van 2,5. Dit valt eigenlijk ook niet te verwachten van een huis uit 1932. Het is namelijk heel lastig en eigenlijk onmogelijk om zo een oud huis goed te isoleren zonder dat het zijn karakter verliest. Daarnaast is het ook de vraag of het www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 49
wel verstandig is om je huis zo goed mogelijk te isoleren want indien je namelijk alles isoleert, behalve bijvoorbeeld 1 vierkante meter gevel. Dan is er op deze plek zo een groot verschil met de binnentemperatuur dat al het vocht in de woning op deze koude plek zal condenseren. Hierdoor krijg je dan condens en schimmelvorming. Slotwoord Wij vonden de IR-Meting een interessante opdracht. Door deze opdracht raak je toch meer betrokken met het energiezuinig bouwen. Als er goed gebouwd wordt kan er energie bespaard worden. Door middel van de IR-Foto s krijg je een goed beeld hoeveel warmte er verloren gaat. Dit energieverlies kan voorkomen worden door goede detaillering van details/aansluitingen. En hoe meer energie er bespaard kan worden des te beter voor het milieu! Wij hopen dat u het interessant vond om het rapport te lezen en dat u er wat van heeft geleerd. Wij hopen dat we familie de Wit goede aanbevelingen hebben gedaan. Zodat u, u woning kan isoleren en zo meer energie kan besparen. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 50
GERAADPLEEGDE BRONNEN Hieronder volgen de gebruikte bronnen voor dit verslag. De schriftelijke bronnen worden vermeld in de volgende volgorde: Author Last Name, First Name. Book Title or Reference Title. City: Publisher, Date. Sheets Vercouteren van den Berge, Bernard. sheets Klimaatbeheersing 2 Vlissingen: Bernard Vercouteren van den Berge, 11-01-2009. Boeken Linden van der, Ir. A.C., bouwfysica. Utrecht/Zuthpen, ThiemoMeulenhof, 2006 Websites http://idisk.mac.com/bbo-public www.google.nl www.google.nl/maps www.knmi.nl www.milieucentraal.nl www.wikipedia.nl www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 51
BIJLAGE 1 De IR-metingen Het gehele dak is niet geïsoleerd en dat zie je goed aan alle blauwe lijntjes die je ziet. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 52
Zoals te zien wordt de kleur steeds lichter als je verder naar het midden van de foto s komt. Vermoedelijk komt dit door de lens van de camera. www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 53
BIJLAGE 2 De temperatuurlijnen Wand zonder isolatie Wand zonder Alkreflex d a R T Laag naam laag [m] [W/mK] [-] [W/mK] [m2k/w] [ ] [ C] (n) (droog) (corr.fact.) (rekenw.) lucht binnen 22 Ri 0,13 3,9247 18,075326 1 Kalkzandsteen 0,1 0,9 0,2 1,08 0,09259 2,7954 15,279974 2 Luchtspouw 0,05 0,17 0 0,17 0,29412 8,8794 6,4006201 4 Metselwerk 0,1 0,6 0,2 0,72 0,13889 4,193 2,2075921 Re 0,04 1,2076 lucht buiten 1 TOTAAL: 0,6956 21 Rl Rc-waarde: 0,526 RC=RL-Ri-Re www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 54
Wand met alkreflex R=1,3 d a R T Laag naam laag [m] [W/mK] [-] [W/mK] [m2k/w] [ ] [ C] (n) (droog) (corr.fact.) (rekenw.) lucht binnen 22 Ri 0,13 1,3947 20,605267 1 Kalkzandsteen 0,1 0,9 0,2 1,08 0,09259 0,9934 19,611867 2 Luchtspouw 0,0235 0,17 0 0,17 0,13824 1,4831 18,12878 3 Alkreflex 0,0065 1,3 13,947 4,1814499 4 Luchtspouw 0,02 0,17 0 0,17 0,11765 1,2622 2,919248 5 Metselwerk 0,1 0,6 0,2 0,72 0,13889 1,4901 1,4291486 Re 0,04 0,4291 0 lucht buiten 1 TOTAAL: 1,95736 21 Rl Rc-waarde: 1,787 RC=RL-Ri-Re www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 55
Wand met alkreflex R=5,6 d a R T Laag naam laag [m] [W/mK] [-] [W/mK] [m2k/w] [ ] [ C] (n) (droog) (corr.fact.) (rekenw.) lucht binnen 22 Ri 0,13 0,4363 21,563714 1 Kalkzandsteen 0,1 0,9 0,2 1,08 0,09259 0,3107 21,252969 2 Luchtspouw 0,0235 0,17 0 0,17 0,13824 0,4639 20,789045 3 Alkreflex 0,0065 5,6 18,794 1,9951882 4 Luchtspouw 0,02 0,17 0 0,17 0,11765 0,3948 1,6003593 5 Metselwerk 0,1 0,6 0,2 0,72 0,13889 0,4661 1,1342418 Re 0,04 0,1342 0 lucht buiten 1 TOTAAL: 6,25736 21 Rl Rc-waarde: 6,087 RC=RL-Ri-Re www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 56
Vloer d a R T Laag naam laag [m] [W/mK] [-] [W/mK] [m2k/w] [ ] [ C] (n) (droog) (corr.fact.) (rekenw.) lucht binnen 22 Ri 0,13 1,0285 20,971486 1 Parket 0,01 0,17 0,2 0,204 0,04902 0,3878 20,58366 2 PE schuim 0,005 0,17 0 0,17 0,02941 0,2327 20,350964 3 Houten plaat 0,018 0,17 0,2 0,204 0,08824 0,6981 19,652877 4 Glaswol 0,1 0,05 0,25 0,0625 1,6 12,659 6,994238 5 Luchtspouw 0,121 0,17 0 0,17 0,71176 5,6312 1,3630051 6 Damp-rem 0,001 0,17 0 0,17 0,00588 0,0465 1,316466 Re 0,04 0,3165 lucht buiten 1 TOTAAL: 2,65431 21 Rl Rc-waarde: 2,484 RC=RL-Ri-Re www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 57
Dak d a R T Laag naam laag [m] [W/mK] [-] [W/mK] [m2k/w] [ ] [ C] (n) (droog) (corr.fact.) (rekenw.) lucht binnen 22 Ri 0,13 10,572 11,428246 1 Dakbeschot 0,018 0,17 0,2 0,204 0,08824 7,1754 4,2528474 Re 0,04 3,2528 lucht buiten 1 TOTAAL: 0,25824 21 Rl Rc-waarde: 0,088 RC=RL-Ri-Re www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 58
BIJLAGE 3 De verbruiksgegevens www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 59
BIJLAGE 4 Plattegronden van de woning Beganegrond(links) + verdieping(rechts) www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 60
BIJLAGE 5 Verbod op reclame multifoils Actis TECHNIEK 11-12-2008 00:00 Thomas van Belzen UTRECHT - Hapeja, de Benelux-importeur van Actis, moet alle reclameuitingen van verschillende multifoils (meerlaagse isolatiefolies) aanpassen. Dat heeft de voorzieningenrechter in Haarlem bepaald. Het gaat om Triso Super 9+ en vergelijkbare producten zoals Triso Super 9MAX. Ten onrechte claimt Hapeja R-waarden van 5,6 m2k/w, aldus de voorzieningenrechter. Ook de vergelijking met 20 centimeter of 22 centimeter minerale wol is niet meer toegestaan. De eiser Mineral Wool Asscociation Benelux (MWA) is tevreden met de uitspraak en gaat niet in hoger beroep. We willen graag met iedereen op een eerlijke manier concurreren. Dat kan nu. Verloren, hoe komen ze daarbij, reageert Hans Rutte, directeur van Hapeja. Volgens hem heeft de importeur niet gewonnen, maar ook niet verloren. De uitspraak trekt de waarden niet in twijfel, maar de berekening. We moeten onze reclame-uitingen aanpassen, maar op tien andere punten zijn wij in het gelijk gesteld. We hoeven niet te rectificeren op tv. We hoeven ook niet alle bezoekers van de Bouwrelatiedagen 2007 aan te schrijven. Zelfs de proceskosten worden gedeeld. Rutte weet nog niet of hij in hoger beroep gaat. De importeur noemt MWA laf. Dit verhaal gaat over David en Goliath. De MWA is te laf om een rechtszaak tegen Actis aan te spannen. Krokodillentranen, meent Johan Nijkamp namens de MWA. Als wij corresponderen met Hapeja krijgen we een brief in het Frans terug. Ze staan er echt niet alleen voor. Bovendien is regelgeving over reclame te nationaal. Uit de lucht komt de rechtszaak in elk geval niet vallen. Al jaren beticht de MWA Actis ervan te sjoemelen met isolatiewaarden. Ook in andere landen lopen rechtszaken tegen importeurs van Actis. Rekenmodel Het ontbreken van een eenduidig meetmethode is de kern van de tweestrijd. In het CEN (Europees normalisatie-instituut) proberen verschillende partijen te komen tot zo n methode. BDA Dakadvies stapte onlangs uit die commissie, vanwege het onzuivere optreden van Actis. Rutte: Elke keer komen ze aan met dat denigrerende verhaal van onze testmethode in twee huisjes. Ik ga af op feiten. Onze klanten zijn tevreden, jaarlijks groeit onze omzet met 40 tot 60 procent. Met de meetmethode zijn wij straks de lachende derde. http://www.cobouw.nl/cobouw/nieuws/toonnieuwsartikel.jsp?di=454992# www.hz.nl Hogeschool Zeeland Opleiding Bouwkunde Edisonweg 4, 4385 NW Vlissingen 0118-489193 pagina 61