ECLI:NL:RBAMS:2005:AT4199 Instantie Rechtbank Amsterdam Datum uitspraak 20-04-2005 Datum publicatie 20-04-2005 Zaaknummer 297956 / H 04.2843 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Civiel recht Eerste aanleg - enkelvoudig De rechtbank oordeelt in een civiele bodemprocedure dat SBS onrechtmatig heeft gehandeld door beeld- en geluidsmateriaal uit te zenden in het programma Shownieuws, terwijl zij wist dat dit afkomstig was van de gestolen digitale camera van Prinses Máxima. SBS heeft daarmee bewust de privacy van eisers geschonden. De rechtbank heeft SBS bevolen een verklaring in het programma Shownieuws uit te spreken en SBS verboden enig materiaal afkomstig uit de gestolen camera van Prinses Máxima verder te gebruiken of uit te zenden. Ook heeft de rechtbank SBS veroordeeld tot betaling van schadevergoeding van 10.000,= en de proceskosten. Vindplaatsen Rechtspraak.nl Uitspraak 297956 / H 04.2843 20 april 2005 RECHTBANK IN HET ARRONDISSEMENT AMSTERDAM EERSTE ENKELVOUDIGE CIVIELE KAMER VONNIS i n d e z a a k van 1. [eiser1] 2. [eiseres2], 3. [eiseres3], vertegenwoordigd door eisers sub 1 en 2, e i s e r s, allen wonende te [woonplaats], procureur mr. K.Th.M. Stöpetie,
t e g e n : de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid SBS BROADCASTING B.V., gevestigd te Amsterdam, g e d a a g d e, procureur mr. W.H. van Baren. Eisers worden hierna gezamenlijk [eisers] c.s. en afzonderlijk [eiser1], [eiseres2] en [eiseres3] genoemd. Gedaagde wordt SBS genoemd. VERLOOP VAN DE PROCEDURE De rechtbank is uitgegaan van de volgende processtukken en/of proceshandelingen:? dagvaarding van 19 augustus 2004 met bewijsstukken,? conclusie van antwoord, met bewijsstukken,? akte van depot van SBS van 1 september 2004,? ambtshalve gewezen tussenvonnis van 8 december 2004 waarbij een comparitie van partijen is bepaald, die op 8 maart 2005 heeft plaatsgevonden, het daarvan opgemaakte proces-verbaal en de pleitaantekeningen van SBS,? verzoek vonnis wijzen. Ter comparitie van partijen is de zaak behandeld tezamen met de zaak onder nummer 297949 / H 04.2841, waarin eveneens heden vonnis wordt gewezen. GRONDEN VAN DE BESLISSING 1. Als enerzijds gesteld en anderzijds erkend dan wel niet (voldoende) betwist, en op grond van de in zoverre niet bestreden inhoud van overgelegde bewijsstukken, staat het volgende vast. a. In mei 2004 is in Argentinië de digitale camera van [eiseres2] met daarin een aantal foto's en korte filmpjes gestolen. Dit beeld- en geluidsmateriaal is vervolgens in en buiten Argentinië en op internet aangeboden en openbaar gemaakt. b. De Rijksvoorlichtingdienst (hierna: RVD) heeft deze diefstal op 13 mei 2004 bekend gemaakt in een persbericht met de volgende tekst. "Mededeling van de Rijksvoorlichtingsdienst In Argentinië is onlangs een digitale camera van [eiseres2] ontvreemd. Op deze camera staat een groot aantal beelden welke alle betrekking heben op de privé-sfeer van de [eiseres2 en eiser1], de koninklijke familie en anderen. Deze beelden blijken te koop te worden aangeboden. Er zij nadrukkelijk op gewezen dat het kopen van deze beelden een misdrijf is (krachtens art. 416 Wetboek van Strafrecht) en dat het publiceren van die beelden, ongeacht de wijze waarop, onrechtmatig is wegens de ernstige inbreuk die aldus gemaakt wordt op de privacy van de op deze beelden voorkomende personen. Tegen verspreiding of gebruik van deze beelden zal zonder meer in rechte worden opgetreden, terwijl in voorkomend geval het openbaar ministerie verzocht zal worden tot strafvervolging over te gaan."
c. Diezelfde avond heeft de televisiezender SBS6 in het programma Shownieuws om 19.35 en 22.50 uur aandacht besteed aan deze diefstal. Daarbij zijn twee korte videofragmenten getoond. 2. [eisers] c.s. vorderen om bij vonnis, uitvoerbaar te verklaren bij voorraad:? voor recht te verklaren dat de verveelvoudiging, openbaarmaking en (verdere) exploitatie van beeldmateriaal waarvan SBS weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat dit afkomstig is van de gestolen camera van [eiseres2] inbreuk maken op het auteursrecht, het portretrecht en de privacy van [eisers] c.s. en tegenover hen ook overigens onrechtmatig zijn;? SBS onmiddellijk na betekening van dit vonnis te verbieden enig verder gebruik te (doen) maken van beeldmateriaal waarvan zij weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat dit afkomstig is van de gestolen digitale camera van [eiseres2], op straffe van een dwangsom van 50.000,= voor ieder beeld- of geluidsfragment dat in strijd met dit verbod zou worden gebruikt;? SBS te veroordelen tot betaling van een schadevergoeding van 10.000,=, te vermeerderen met wettelijke rente vanaf 13 mei 2004, althans vanaf 19 augustus 2004 tot aan de dag van voldoening;? SBS te bevelen om binnen vijf dagen na betekening van dit vonnis de onder 4 van het petitum van de dagvaarding weergegeven verklaring integraal en op zorgvuldige wijze voor te doen lezen en gedurende dezelfde tijd deze verklaring duidelijk leesbaar schermvullend in beeld te brengen, zonder enige toevoeging in woord, beeld of geschrift, op straffe van een dwangsom van 200.000,= voor elke week of gedeelte daarvan dat aan dit bevel niet volledig zou blijken te zijn voldaan, met veroordeling van SBS in de kosten van deze procedure. 3. [eisers] c.s. stellen daartoe dat SBS, door het materiaal uit de gestolen camera te verwerven en te publiceren, bewust inbreuk heeft gemaakt op hun privacy. De beelden hebben geen nieuwswaarde, noch was er enig ander actueel publiek belang dat openbaarmaking noodzakelijk of redelijk maakte. De diefstal van de camera van [eiseres2] was gestolen was weliswaar een nieuwsfeit, maar in de berichtgeving daarover was publicatie van de beelden zelf niet nodig. Voorts heeft SBS inbreuk gemaakt op het portretrecht van [eisers] c.s. zoals dat wordt beschermd door de artikelen 20 en 21 Auteurswet en op hun auteursrecht als bedoeld in artikel 6 Auteurswet. 4. SBS voert aan dat de beelden al betrekkelijk kort na de diefstal voor een ieder toegankelijk waren op verschillende internetsites. SBS heeft dat op 13 mei 2004 vernomen. Die middag werd dat bevestigd door de RVD, zodat vanaf dat moment duidelijk was dat de media aandacht zouden besteden aan dit onderwerp en een nieuwsfeit was geboren. Zo besteedde het NOS-Journaal die avond aandacht aan de kwestie en aan het persbericht van de RVD. SBS heeft een nieuwsitem van ongeveer twee minuten aan de kwestie gewijd en twee korte fragmenten van die beelden in een duidelijke internetomgeving laten zien, waarmee doeltreffend werd geïllustreerd dat deze inderdaad op internet beschikbaar waren. De fragmenten tonen slechts betrekkelijk onscherpe beelden van het gezichtje van [eiseres3]. Tevens is de stem van [eiseres2] te horen, waarbij nauwelijks verstaanbaar is wat zij zegt of zingt. De fragmenten zijn volstrekt onschuldig en weinig onthullend. SBS is niet uitgeweest op sensatielust, winstbejag en/of hogere kijkcijfers. De uitzending is niet vooraf aangekondigd en de wijze van berichtgeving was op geen enkele wijze sensationeel, maar betrekkelijk zakelijk ingekleed. SBS erkent dat de openbaarmaking van slechts voor de huiselijke kring bestemde beelden een inbreuk oplevert op de privacy, maar zij betwist dat deze inbreuk ontoelaatbaar is en meent dat bij een belangenafweging het recht van SBS op de vrijheid van expressie zoals dat wordt beschermd door artikel 10 EVRM zwaarder moet wegen dan dan het belang van [eisers] c.s. bij bescherming van hun persoonlijke levenssfeer. De reden van openbaarmaking was dat de beelden afkomstig van de gestolen camera intussen voor iedereen toegankelijk waren op internet en dat de RVD kort daarvoor bekend had laten maken zonder meer rechtsmaatregelen te zullen treffen tegen iedereen die deze beelden verder openbaar zou maken. In een samenleving waarin de impact van internet steeds belangrijker wordt is dit voorval een aangelegenheid van
maatschappelijk belang. De nieuwswaarde was natuurlijk ook gelegen in de omstandigheid dat het om het gezin ging van onze toekomstige koning en zijn dochter onze beoogde toekomstige koningin. SBS heeft geen enkel aandeel in de diefstal van de camera gehad. De fragmenten uit de homevideo zijn weinig origineel qua compositie, belichting, invalshoek en vormen daarom geen auteursrechtelijk beschermd portret. Artikel 20 Auteurswet richt zich slechts tot de maker van het portret en er is geen sprake van een in opdracht vervaardigd portret. [eisers] c.s. hebben geen redelijk belang in de zin van artikel 21 Auteurswet om zich tegen publicatie te verzetten. 5. Ter comparitie van partijen hebben [eisers] c.s. de beschuldigingen over de door SBS tijdens de uitzending getoonde wintersportfoto's van [eisers] c.s. ingetrokken, zodat deze niet langer onderdeel zijn van het geschil. 6. SBS erkent met de uitzending van de videobeelden inbreuk te hebben gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van [eisers] c.s. De rechtbank zal beoordelen of die openbaarmaking tegenover [eisers] c.s. ook onrechtmatig is. Daarbij moet het belang van [eisers] c.s. bij bescherming van hun persoonlijke levenssfeer worden afgewogen tegen het recht van SBS op vrijheid van expressie, met inachtneming van alle bijzonderheden van dit geval. 7. Vaststaat dat de gestolen camera van [eiseres2] zowel foto- als filmopnamen bevatte. De RVD heeft op 13 mei 2004 een persbericht doen uitgaan waarin wordt gewaarschuwd dat [eisers] c.s. bezwaar maken tegen publicatie van beelden uit die camera omdat die alle betrekking hebben op hun privésfeer. SBS heeft desondanks twee fragmenten van elk circa vier seconden uitgezonden van het videomateriaal uitgezonden. 8. Bij de hiervoor onder 6 bedoelde belangenafweging wordt het volgende in aanmerking genomen. 8.1. SBS erkent dat zij vóór de uitzending wist dat het bewuste videomateriaal afkomstig was van de gestolen camera. 8.2. De diefstal van de camera, de openbaarmaking van de daarvan afkomstige beelden door diverse andere media en het persbericht van de RVD waren weliswaar nieuwsfeiten, maar de uitzending van de fragmenten voegt daaraan uit een oogpunt van nieuwswaarde niets toe. De videobeelden geven slechts informatie over details uit het privé-leven van [eisers] c.s. 8.3. De berichtgeving over de diefstal en de gevolgen daarvan had in redelijkheid ook op een andere wijze kunnen geschieden, zonder de fragmenten zelf uit te zenden. Openbaarmaking dient geen publiek belang: zij levert geen enkele bijdrage aan het publieke debat over een maatschappelijk relevante kwestie en heeft geen ander doel dan de bevrediging van de nieuwsgierigheid van een sensatiebelust publiek. 8.4. De videobeelden, met geluid en daarom intiemer dan foto s, zijn gemaakt met de camera van [eiseres2], zodat sprake is van een in opdracht gemaakt portret waarvoor de artikelen 19 en 20 Auteurswet een verregaande bescherming bieden, waarbij toetsing aan een redelijk belang als bedoeld in artikel 21 Auteurswet niet aan de orde komt. [eisers] c.s. kunnen zich immers op grond van de eerst genoemde artikelen zonder meer verzetten tegen publicatie van deze portretten zonder hun toestemming. SBS is geen maker in de zin van die artikelen en heeft geen toestemming van [eisers] c.s. tot uitzending; integendeel, de RVD heeft van tevoren gewaarschuwd dat openbaarmaking onrechtmatig zou zijn. Het feit dat de beelden al op internet waren te zien is geen rechtvaardiging voor uitzending door een commercieel televisiestation, een medium dat nu eenmaal toegankelijker is dan internet. SBS kan zich niet achter enige openbaarmaking op internet verschuilen. 8.5. Het feit dat [eisers] c.s. publieke figuren zijn die een openbare functie vervullen maakt niet dat zij hoeven te dulden dat beelden die met hun eigen camera louter in de privésfeer zijn gemaakt en uitsluitend bestemd zijn voor gebruik in de familiekring, aan de openbaarheid worden prijsgegeven. Er zijn immers genoeg andere gelegenheden waarbij de pers zonder enig bezwaar videobeelden van
[eisers] c.s. kan maken en publiceren. 9. Het voorgaande leidt tot de conclusie dat de gemaakte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van [eisers] c.s. ongerechtvaardigd en tegenover hen onrechtmatig is. De bescherming van hun persoonlijke levenssfeer moet onder alle omstandigheden van dit geval zwaarder wegen dan het recht van SBS op vrijheid van expressie. 10. Op grond van het voorgaande zijn de vorderingen als volgt toewijsbaar. De hieruit voortvloeiende beperking van de vrijheid van expressie is gebaseerd op de wet en naar het oordeel van de rechtbank in een democratische samenleving gerechtvaardigd en noodzakelijk. 11. [eisers] c.s. hebben er voldoende belang bij dat SBS ook aan de kijkers laten weten dat zij hier te ver is gegaan. De rectificatie zal als volgt worden geformuleerd. De dwangsommen worden gemaximeerd. Ook de toekenning van schadevergoeding wordt door het onrechtmatig handelen van SBS voldoende gerechtvaardigd. De wettelijke rente wordt toegewezen vanaf de dag van dagvaarding. 12. SBS worden als de in het ongelijk gestelde partij veroordeeld in de proceskosten. BESLISSING De rechtbank:? verklaart voor recht dat de verveelvoudiging, openbaarmaking en (verdere) exploitatie van beeldmateriaal waarvan SBS weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat dit afkomstig is van de gestolen camera van [eiseres2] inbreuk maken op het auteursrecht, het portretrecht en de privacy van [eisers] c.s. en tegenover hen ook overigens onrechtmatig zijn;? verbiedt SBS onmiddellijk na betekening van dit vonnis enig verder gebruik te (doen) maken van beeldmateriaal waarvan zij weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat dit afkomstig is van de gestolen digitale camera van [eiseres2], op straffe van een dwangsom van 50.000,= voor ieder beeld- of geluidsfragment dat in strijd met dit verbod zou worden gebruikt, met een maximum van 1 miljoen;? veroordeelt SBS tot betaling van een schadevergoeding van 10.000,= (tienduizend euro), te vermeerderen met wettelijke rente vanaf 19 augustus 2004 tot aan de dag van voldoening;? beveelt SBS om binnen vijf dagen na betekening van dit vonnis de volgende verklaring integraal en op zorgvuldige wijze voor te doen lezen en gedurende dezelfde tijd deze verklaring duidelijk leesbaar schermvullend in beeld te brengen, zonder enige toevoeging in woord, beeld of geschrift, MEDEDELING OP BEVEL VAN DE RECHTBANK In de uitzending van Shownieuws van 13 mei 2004 hebben wij beeld- en geluidsmateriaal getoond en laten horen waarvan wij wisten dat dit afkomstig was van de gestolen digitale camera van [eiseres2]. Daarmee hebben wij bewust de privacy van [eiser1] en zijn gezin geschonden. [eiser1] en [eiseres2] ervaren het gebruik van de filmpjes uit de gestolen digitale camera van [eiseres2] als een zeer ernstige aantasting van hun persoonlijke levenssfeer en in het bijzonder van die van hun dochter [eiseres3] De Amsterdamse rechtbank heeft bij vonnis van 20 april 2005 voor recht verklaard dat SBS daarmee onrechtmatig heeft gehandeld, SBS bevolen deze verklaring, die u ook in beeld ziet, in dit programma uit te spreken en SBS verboden enig materiaal afkomstig uit de gestolen camera van [eiseres2] verder te gebruiken of uit te zenden. Ook heeft de rechtbank SBS veroordeeld tot betaling van schadevergoeding en proceskosten.
? op straffe van een dwangsom van 200.000,= voor elke week of gedeelte daarvan dat aan dit bevel niet volledig zou blijken te zijn voldaan, met een maximum van 1 miljoen;? veroordeelt SBS in de kosten van het geding, tot aan deze uitspraak aan de zijde van [eisers] c.s. begroot op 1.139,78, waaronder 768,= aan salaris procureur en 371,78 aan verschotten;? verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad;? wijst het meer of anders gevorderde af. Gewezen door mr. W. Tonkens-Gerkema, lid van genoemde kamer, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 20 april 2005 in tegenwoordigheid van de griffier.