Juryrapport 2011 De jury heeft zich met veel genoegen gebogen over de ingezonden werkstukken voor de wedstrijd Wie maakt het beste profielwerkstuk, die dit jaar voor de tiende maal werd uitgeschreven. Ieder jaar weer leren wij van alles over de meest uiteenlopende onderwerpen, want jullie creativiteit en originaliteit kent nauwelijks grenzen. Sommige schrijvers hebben zich daarbij op een zeer specialistisch onderwerp gestort, waarbij de uitdaging is de soms zeer ingewikkelde informatie zo helder mogelijk te presenteren. Andere schrijvers hebben juist een breed onderwerp aangepakt, waarbij ze dapper het risico hebben genomen wat te verdrinken in de enorme hoeveelheid stof die dan behandeld moet worden. Het was bijna ontroerend om te zien met hoeveel inzet er is gewerkt, variërend van 40 tot 160 uur per persoon. Nog een paar opmerkingen vooraf. Door twaalf scholengemeenschappen in Haarlem en omgeving werden in totaal zes werkstukken van Havo- en twaalf van Vwo-leerlingen genomineerd. Zes werkstukken voor Havo vonden we ook dit jaar weer bedroevend weinig, omdat er toch veel meer dan zes Havoafdelingen in Haarlem en wijde omgeving zijn. De jury is graag bereid volgend jaar een stapje harder te werken en doet daarom nogmaals een dringende oproep aan de scholen om van beide afdelingen een werkstuk te nomineren. Gelukkig valt er ook goed nieuws te melden. Er is dit jaar beduidend minder gezondigd tegen de grammatica en de spellingsregels van het Nederlands. Voor sommige leerlingen blijven de d s en t s weliswaar een struikelblok, maar over het algemeen waren taal en spelling van een behoorlijk goed niveau, vooral bij de Vwo-inzendingen. Het is leuk te melden dat een enkele leerling spontaan zijn ouders bedankte voor de toegepaste spellingcontrole! Het aantal bètawerkstukken was dit jaar minimaal, bij de Havo-inzendingen was er zelfs geen enkel bètawerkstuk, in tegenstelling tot de voorgaande jaren. Het niveau van de werkstukken was goed. De jury was van mening dat de kwaliteit van de Havo- en Vwo-werkstukken dichter bij elkaar lag dan in andere jaren. Verder is opvallend dat er leerlingen zijn die kennelijk vasthouden aan een handleiding voor het profielwerkstuk, zoals die vaak op scholen wordt gegeven. Het is voor sommigen lastig om die vorm los te laten en de vrijheid te nemen om een meer eigen benadering en vooral een eigen visie in te brengen. ***
Genoeg omtrekkende bewegingen nu: we gaan over naar een kort overzicht van de binnengekomen werkstukken. We beginnen met de Havo-inzendingen: Op het Coornhert Lyceum maakten Reinier Koops en Ruben Stolk hun werkstuk Toen ging men spreken Zij onderzochten of ten gevolge van immigratie het vrijheidsgevoel in Nederland afneemt. Met aandacht voor onze culturele identiteit werd het ontstaan en de ontwikkeling van de Nederlandse taal beschreven. Hoewel de meningen van Fortuyn en Wilders tamelijk kritiekloos werden benaderd, kwamen zij tot een interessant onderzoek naar zowel vorige immigratiegolven als naar de problemen in de huidige situatie. Zij verbonden daar een genuanceerde, eigen mening aan, namelijk dat niet alleen de Nederlanders maar ook de immigranten worden beperkt in hun vrijheidsgevoel, veelal door het eenzijdige nieuws dat de media ons aan de lopende band voorschotelen. Slavernij op Curaçao is de titel van het werkstuk dat Leonoor den Boer van het Kennemer Lyceum schreef. Het werd een goed geschreven verhaal, ingegeven door het feit dat zij op Curaçao heeft gewoond en daar merkte hoezeer de bevolking nog bezig was met de slavernij. Onderwerpen als de geschiedenis van de slavernij, het leven van een slaaf en de beschrijving van de slavenopstand van 1795 vormden samen dit goed overzichtelijke werkstuk. In het nawoord brengt Leonoor onder woorden hoe wreed de omstandigheden in die tijd waren, maar schrijft ook dat slavernij in die tijd als normaal werd beschouwd en dus niet met de ogen van nu kan worden bekeken. Al met al een mooi, overzichtelijk aangepakt onderwerp. Anke Nol en Anne Kleinenbroich van de Schoter Scholengemeenschap schreven samen het Draaiboek Stairway to Haarlem. Het werkstuk bevat zeer volledig uitgewerkte plannen voor de organisatie van een supergaaf festival in het Frederikspark. Vanwege het vele voorbereidende werk moest helaas worden afgezien van de daadwerkelijke uitvoering van het festival. Aan werkelijk alles werd gedacht: goede bands, een mooie poster, een geinige halfpipe, contacten met leveranciers, gemeente enzovoorts. Het was tot op de Cola Light en Fristi nauwkeurig uitgewerkt, zo merkte een van de juryleden op. Tijdens een enquête, gehouden onder leeftijdsgenoten op zaterdagnacht, deden de dames zich voor als InHolland studentes, in de hoop daarmee serieus genomen te worden bij hun vraag of een dergelijk festival draagvlak zou hebben. In de begroting werd vergeten om de BTW mee te berekenen maar de fictieve winst was zo groot, dat dit er ook nog wel van af kon! Met Kredietcrisis koos Stefan Greve van het Vellesan College voor een actueel onderwerp. De hoofdvraag, wat was de invloed van deze crisis binnen Nederland, werd in verschillende deelaspecten goed aan de orde gesteld. Het werkstuk beschrijft analytisch hoe de kredietcrisis ontstond, oversloeg van de Verenigde Staten naar de rest van de wereld inclusief Nederland en zich ontwikkelde tot een echte, algemene economische crisis, met name door de sterke daling van het consumentenvertrouwen. Door de keuze van het onderwerp is het een door de actualiteit enigszins voorspelbaar, maar mooi en compact werkstuk geworden.
Door toeval kwam er een mooie opdracht terecht bij Mark Gombault van het Mendelcollege. Zijn tante schreef de tekst voor een kinderboek en vroeg hem voor Het illustreren van het Kinderboek Maartje en Menno, Avonturen in Mystica. Dit werd dan ook de titel van Marks profielwerkstuk, daarmee ook een stap in de echte uitgeverswereld zettend, want het boek werd daadwerkelijk uitgegeven. Hij beschreef de diverse technieken, die aan de basis stonden van de gebruikte tekeningen. Aan de hand van het verhaal werd ook de manier beschreven, waarop de afgebeelde personen en met name dieren op papier tot leven moesten worden gebracht. Zo moest hij soms langere poten of andere hoorns ontwerpen, omdat de schrijfster een ander dier in gedachten had. In nog geen vier weken tijd wist Mark de illustraties voor het boek te maken, daarbij geholpen door een fotoshop programma op de computer. Het werkstuk is de beschrijving van een creatief leerproces. Op het Haarlemmermeer Lyceum gingen Tessa Portengen en Vivian Stoffers met veel plezier aan de slag om hun werkstuk Mannen vs. Vrouwen, De verschillen in kaart te brengen. In dit goed opgebouwde en (zoals ze zelf zeggen) altijd actuele werkstuk werd aan de hand van leuke voorbeelden het verschil beschreven tussen beide seksen. Zo lazen we bijvoorbeeld dat iedereen als meisje begint. Pas zes tot acht weken na de conceptie ontwikkelen zich de geslachtskenmerken. Maar ook is gebleken dat mannen beter kunnen inparkeren door hun goede ruimtelijk inzicht, terwijl vrouwen op de weg minder brokken maken! Met veel humor werden reclames bekeken en nader verklaard. Er werd een enquête gehouden en tot slot werd een mooie, evenwichtige conclusie verbonden aan het onderzoek, namelijk dat we de verschillen niet alleen moeten accepteren, maar ook benutten en daar met verstand mee om gaan. Kijk, daar zijn vrouwen nu weer goed in.. *** Dan komen we nu aan de Vwo-inzendingen. Stijn Frankfoorder en Jeffrey van Goethem van de Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp schreven met elkaar het werkstuk Evenemeren voor Dummies. Het werd een handleiding voor de organisatie van een feest, die zelfs door de jury goed te gebruiken is. Vooral de aansporing om anderen het draaiboek te laten uitvoeren, sprak ons erg aan! De theorie is heel leuk opgeschreven, de praktijk werd gekoppeld aan de organisatie van het Kerstgala op school, waarvan de mooie beelden op de USB-stick getuigen. De heren kregen beiden te maken met ziekte, maar wisten desondanks een bruikbaar werkstuk te maken. We misten alleen bij het hoofdstuk communicatie de sociale media, zoals Hyves, Twitter en Facebook of is dat echt iets voor superdummies? Malevich en Muziek werd bestudeerd door Fabian Westzaan van College Hageveld. Hij wilde onderzoeken of de suprematische kunsttheorieën van Malevich toegepast konden worden op het componeren van muziek. Na een matig begin, de biografie, raakte de jury steeds meer onder de indruk van dit bijzondere werkstuk, waarin de raakvlakken tussen muziek en schilderkunst door hem helder in beeld worden gebracht. Het werkstuk werd met veel inzicht gemaakt en resulteerde zelfs in een eigen compositie, die gezongen werd door zus Nina. De mooie samenvatting, ook in het Engels, toonde aan hoezeer hij zich dit weerbarstige onderwerp eigen wist te maken en daarmee ook nog eens helder kon uitleggen aan buitenstaanders.
Op het Coornhert Lyceum schreven Donna Bezuur en Julia Stuyfzand het werkstuk Ontkalking van de Duinen, een bijna onontkoombaar onderwerp als je Stuyfzand en Bezuur heet! De dames hebben letterlijk en figuurlijk veel graaf- en spitwerk in de Amsterdamse Waterleidingduinen verricht, daarbij geadviseerd door vader Stuyfzand. Het is een gedegen onderzoek geworden naar de ontkalking van het duinlandschap, met name voor zover het verder van zee afligt, dus ouder is, én in de buurt van een plant staat. Het geheel werd voorzien van leuke foto s, veel onderzoeksresultaten en grafieken en afgesloten met een duidelijke samenvatting, waarin aanbevelingen staan voor nader onderzoek. Hier werd met veel plezier aan gewerkt. Femme Duyff van het Kennemer Lyceum zocht het onderwerp in de naaste familie. In haar profielwerkstuk Bernhard en Duyff nam zij ons mee in het verhaal van twee vrienden, die mogelijk betrokken waren bij de mislukte staatsgreep in Nederlands-Indië na de Tweede Wereldoorlog. Een van de twee was de broer van de grootvader van Femme, Jan Willem Duyff. De ander was Prins Bernhard. Het werkstuk is een spannend, onafhankelijk onderzoek geworden, zonder roddelpraat. Er werd zorgvuldig onderscheid gemaakt tussen wat waarschijnlijk is en wat onduidelijk of onbewezen is in deze politieke affaire. Jammer dat de zaak uiteindelijk toch een mysterie is gebleven, hoewel er veel verwijzingen zijn naar de betrokkenheid van beide heren bij de poging tot een coupe in 1950. Een fascinerend werkstuk. Op de Schoter Scholengemeenschap schreven Ward Nusselder en David Zomerdijk samen het werkstuk Dictatuur? Toch maar niet. Het werd een onderzoek naar de voor- en nadelen van de democratie en de dictatuur in de verschillende ontwikkelingsfasen van een land of volk. Geen eenvoudig onderwerp omdat begrippen als ontwikkeling, levensgeluk en democratie al moeilijk zijn te definiëren. De heren hebben veel gegevens opgezocht en hun deelvragen steeds voorzien van een tussenconclusie. De eindconclusie luidde dat het steeds belangrijker wordt voor een land om democratischer te worden, naarmate het land rijker is. Daarmee leek hun hypothese wel te kloppen, namelijk dat een onderontwikkeld land geen of minder baat heeft bij democratisering. Een inventief en zorgvuldig uitgevoerd werkstuk. Alles oké met de jongens over zee koos Marina Kramer van het Vellesan College als titel voor haar werkstuk, net zoals haar opa schreef in zijn brieven naar huis. Haar werkstuk werd een historisch verhaal over de zoektocht naar opa Toon van der Steen, die in Indonesië moest vechten. Na een heldere inleiding over kolonisatie en dekolonisatie, volgde het verhaal over opa s diensttijd, zijn vertrek naar Nederlands Indië en het verblijf aldaar. Slechts af en toe kwam naar voren dat er akelige gebeurtenissen plaats hebben gevonden, voornamelijk opgetekend in het dagboek en de brieven van Alex Roelofs, die ook in die periode in Indië diende. Een mooi interview met een oude dienstkameraad, die zij wist op te sporen, maakte het werkstuk kompleet. Leuk om te lezen dat Marina enige schroom moest overwinnen om mensen te benaderen die haar opa hadden gekend. Uiteindelijk werd haar zoektocht beloond met dit persoonlijke werkstuk als resultaat. Michiel Barends van Gymnasium Felisenum koos voor een verhandeling over Antizonnebrandmiddel en dat is dan ook meteen de titel van zijn werkstuk. Hij schreef een goed opgebouwd verhaal, beginnend bij de zon, de huid, zonnebrand en het gevaar voor huidkanker. Gaandeweg werd het een spannend onderzoek naar de effectiviteit van deze middelen met een aantal opmerkelijke conclusies. Zo kan parfum in het middel de werking teniet doen en een beschermingsfactor boven de 20 is wel duurder maar niet veel beter. Ook het feit dat zonnebrand en het risico op huidkanker kunnen worden voorkomen door op de juiste manier te smeren, namelijk heel veel en vaak. Een prachtig werkstuk waarvoor een berg werk werd verricht en dat door de jury als zeer nuttig werd beoordeeld. Wij raden natuurlijk iedereen aan geen factor 50 meer te kopen!
Het werkstuk Eiwitten die de toekomst voorspellen werd in een samenwerkingsverband geschreven door Lisanne Schoutens van het Stedelijk Gymnasium en Aurélie Girbes van Atheneum College Hageveld. Het onderzoek voor dit werkstuk werd onder deskundige begeleiding van specialisten van de afdeling Heelkunde van het LUMC uitgevoerd en werd ook echt op academisch niveau geschreven. Het bevat een goede analyse en een prima evaluatie, waarin het klassieke probleem tevoorschijn komt: is een statistisch verband tussen overlevingskans en bepaalde eiwitten te danken aan de eiwitten, of aan een andere, nog onbekende factor. Deze vraag heeft beide dames veelvuldig in het laboratorium beziggehouden maar ook het inzicht gegeven dat er nog zoveel is dat we niet weten, zodat er ontelbare mogelijkheden tot nieuw onderzoek naar tumorimmunologie blijven bestaan. Een fraaie prestatie. Celine Fülöp-laczi, die we in 2009 als prijswinnaar met een havo-inzending in ons midden hadden, en Leila van der Pal van het Kennemer College schreven hun profielwerkstuk Het versnipperde politiek landschap, Zoveel mensen, zoveel wensen uiteraard met hun politieke interesse als basis. Ze kozen ieder voor een afgebakend deel van het werkstuk, hetgeen resulteerde in een spannende zoektocht naar de oorsprong en kern van een aantal actuele politieke problemen. Het is een vlot geschreven verhaal geworden met een goede historische component en een leuke blik op de ontwikkelingen in de politiek. Op de hoofdvraag in hoeverre de veranderingen in de politiek sinds de Tweede Wereldoorlog de behoefte leveren om het kiesstelsel te hervormen, kunnen de dames volmondig ja zeggen. Maar ze voegen er aan toe dat het lastig is om het beste kiesstelsel voor ons land aan te wijzen omdat geen enkel stelsel alle wensen van de vele mensen in Nederland kan honoreren. Zoveel mensen, zoveel zinnen! Op de tweetalige opleiding van het Mendelcollege schreef Pim Otte een mooi profielwerkstuk in het Engels met de titel Implementation of a CA model to improve the evacuation plan of the Mendelcollege. Het is een aardige, symbolische afsluiting van zijn schoolperiode geworden door zich te richten op de zo vlot mogelijke evacuatie van zijn school. De keuze voor de theorie over het CA-model is een goed uitgangspunt gebleken. Er werd een meting verricht, met gebruikmaking van camera s, van een recente ontruiming en deze werd als voeding gebruikt voor het computermodel. Het is een compact stukje werk geworden waarvan de eindresultaten niet helemaal uit de verf konden komen. Toch kon één heel belangrijke conclusie worden getrokken: de drempel van de nooduitgang in de Zuidwest hoek van het gebouw was te hoog en belemmerde daarmee de doorstroming. Het Mendelcollege zal deze kritiek niet kunnen negeren. We stellen voor dat bij de nieuwe drempel een klein bordje met jouw naam zal worden bevestigd! Wander van de Ven en Joris Bakker van het Eerste Christelijk Lyceum stortten zich vol overgave als ware Apple-fans op hun werkstuk Wat is de succesformule van Apple? Er werden vele bronnen geraadpleegd en de heren zijn erg goed geslaagd in het leggen van verbanden. Ze hielden een leuke, slimme enquête onder hun medescholieren en haalden het met opzet beperkte aantal producten en ook de marketing daarvan goed voor het voetlicht. Het merk Apple is eenvoudig een statussymbool geworden, waarvoor vrijwel geen reclame hoeft te worden gemaakt, anders had dit Profielwerkstuk daarvoor zeker gebruikt kunnen worden! Het is niet bepaald een compact werkstuk, maar wel heel goed gedocumenteerd! Na het lezen van dit alles was de jury bijna bereid om ook op Apple over te gaan.
Het laatst te bespreken werkstuk is van Natasha Koper en Kathalijn Zwaneveld van het Haarlemmermeer Lyceum en heeft de titel Sunt Lacrimae rerum. De dames schreven een indrukwekkend verhaal over hoe de laatste Trojaan de eerste Romein werd. In het bijzonder werd de karakterontwikkeling van Aeneas in de Aeneis van Vergilius onderzocht. Een onderwerp dat goed aansloot bij het eindexamen van dit jaar. Aanvankelijk was Aeneas een door emoties geleid mens, die langzamerhand veranderde in een doelbewuste, op de goden vertrouwende held. De beschrijving van de twaalf delen van de Aeneas was voortreffelijk en de eigen conclusies maakten het tot een mooi compleet onderzoek, een soort kruising tussen een psychologisch en een literair-historisch onderzoek. *** De jury had de opdracht om twee winnaars aan te wijzen, maar heeft er voor gekozen om daarnaast twee eervolle vermeldingen toe kennen, omdat de geleverde prestaties daar alle aanleiding toe gaven. Alvorens over te gaan tot het bekendmaken van de winnaars in beide categorieën maakt de jury met genoegen de volgende eervolle vermeldingen bekend. De eervolle vermelding in de Havo-categorie gaat naar Leonoor den Boer van het Kennemer Lyceum voor Slavernij op Curaçao, het onderwerp dat haar zo na aan het hart ligt en mede daardoor resulteert in dit prachtige profielwerkstuk. De eervolle vermelding voor Vwo gaat naar het werkstuk Sunt Lacrimae Rerum geschreven door Natasha Koper en Kathalijn Zwaneveld van het Haarlemmermeer Lyceum, een buitengewoon nauwgezet onderzoek voor het vak Latijn, dat hen straks zeker ook zal helpen tijdens de examens. Dan de eerste prijs voor de Havo-inzendingen. Het is de jury een waar genoegen deze prijs toe te kennen aan Tessa Portengen en Vivian Stoffers van het Haarlemmermeer Lyceum voor hun werkstuk Mannen vs. Vrouwen, een analyse van het verschil tussen de beide seksen, die serieus en tegelijkertijd lichtvoetig door hen werd onderzocht en genoteerd. Tenslotte maakt de jury met genoegen de maker van het winnende profielwerkstuk Vwo bekend: Fabian Westzaan van College Hageveld voor zijn creatieve en zeer originele werkstuk Malevich en Muziek, waarmee hij ons liet zien en horen dat hij op jonge leeftijd al een eigen, rijpe kijk heeft op de wijze waarop kunstenaars van verschillende disciplines elkaar beïnvloeden en inspireren: een uitmuntende prestatie! De jury wenst alle winnaars nogmaals van harte geluk met hun prestaties en wenst in meer algemene zin uiting te geven aan haar bijzondere waardering voor de inzet van alle jonge onderzoekers, voor de originaliteit en kwaliteit van ál hun werkstukken.