BIOCIDEN EN PESTICIDEN: WEGWIJS IN HET DOOLHOF PROVINCIAAL COMITE VOOR DE BEVORDERING VAN DE ARBEID VLAAMS-BRABANT 22/03/2017 Jan Mertens 1
GROEP IDEWE COMPLEMENTAIRE DIENSTVERLENING IDEWE vzw www.idewe.be IBEVE vzw www.ibeve.be Medisch toezicht Gezondheidspromotie Arbeidsveiligheid Ergonomie Psychosociale Arbeidshygiëne Opleidingen Asbest Arbeidsveiligheid Energie Legionella Milieu Sloopinventaris Veiligheidscoördinatie 2
HET DOOLHOF Bestrijdingsmiddel Fytofarmaceutisch product Pesticide Ontsmettingsmiddel Afweermiddel Gewasbeschermingsmiddel Onkruidverdelger Biocide 3
HET DOOLHOF Ontsmettings-, bestrijdings- en afweermiddelen Gevaarlijke producten met bijzondere risico s (intrinsiek, gebruikersprofiel, grootschalig gebruik, ) Zeer breed toepassingsveld Verwarrende terminologie Complexe regelgeving Uitgesloten: puur mechanische of fysieke bestrijding 4
HET DOOLHOF Wat is wat? Welke wetgeving is waar en wanneer van toepassing? Regels voor aankoop en gebruik Waar vind ik de juiste informatie? Andere regelgeving blijft onverminderd van toepassing: arbeidswetgeving, REACH/CLP, natuurbescherming, drinkwaterkwaliteit, milieuvergunning, Vlarem, productnormering, 5
INHOUD Terminologie Huidige wetgeving Verkoop en gebruik Te onthouden 6
TERMINOLOGIE WAT IS WAT? Wat betekent biocide, pesticide,? Bios (gr. βιος) = leven Pestis (lat.) = plaag, pest -cide = van caedere (lat.) = doden, afslachten Dus: Biocide = levendodend (ruim begrip) Pesticide = plaagdodend (minder ruim begrip) Dus: alle pesticiden zijn biociden? 7
TERMINOLOGIE WAT IS WAT? In de wetgeving: pyrethrum Pesticiden = gewasbeschermingsmiddelen (GBM) + biociden Biociden = pesticiden gewasbeschermingsmiddelen Onderscheid tussen termen biociden en GBM is historisch gegroeid Pesticiden omvatten ook bepaalde middelen die niet doden Pesticide, biocide, GBM, : de producten zoals ze aan de gebruiker worden aangeboden Werkzame stof: actief bestanddeel verantwoordelijk is voor de werking van het product Professioneel gebruiker: iemand die, al dan niet occasioneel, pesticiden gebruikt in het kader van een beroepsactiviteit (binnen of buiten de land- en tuinbouwsector) 8
INHOUD Terminologie Huidige wetgeving Verkoop en gebruik Te onthouden 9
PESTICIDENREGELGEVING OP DRIE NIVEAUS EUROPA Verordening (EG) 1107/2009 Gewasbeschermingsmiddelen Verordening (EU) 528/2012 - Biociden Op de markt brengen van GBM resp. biociden Goedkeuring werkzame stoffen en toelating producten op de markt Weinig of niets over het gebruik van GBM of biociden Richtlijn 2009/128/EG : Duurzaam gebruik van pesticiden Opmaak nationale actieplannen: controle spuitmateriaal, aanduiding zerogebruik zones, opleiding, informatie, sensibilisering, Viseert momenteel hfdz. gewasbeschermingsmiddelen 10
PESTICIDENREGELGEVING OP DRIE NIVEAUS BELGIË FEDERAAL KB 19-03-2013: duurzaam gebruik gewasbeschermingsmiddelen Invoering fytolicentie (vervangt vroegere erkenning professioneel gebruiker ) Regels voor beroepsgebruikers (land- en tuinbouw) KB 15-12-2013: fed. reductieprogramma pesticiden 2013-2017 Coördinatie van de reductieprogramma s (NAPAN) Oplijsting diverse actiepunten mbt professioneel pesticidengebruik Viseert in eerste instantie gewasbeschermingsmiddelen KB 08-05-2014: verkoop en gebruik van biociden Toelatingsprocedure biociden op de Belgische markt Nieuwe indeling producten in vrij circuit en gesloten circuit Online registratie van biocidenhandel en -gebruik 11
PESTICIDENREGELGEVING OP DRIE NIVEAUS GEWESTELIJK DVR 08-02-2013 en MB 19-03-2013: duurzaam pesticidengebruik Ordonnantie 23-06-2013: duurzaam pesticidengebruik AGW 11-07-2013: duurzaam pesticidengebruik Verbod gebruik van pesticiden op openbare domeinen of waar kwetsbare groepen aanwezig kunnen zijn, elders restricties Viseert in de praktijk hoofdzakelijk onkruidbestrijdingsmiddelen Informeren en sensibiliseren 12
PESTICIDENREGELGEVING OP DRIE NIVEAU S VOORNAAMSTE BEVOEGDHEDEN Europa (EFSA ECHA) Toelating werkzame stoffen Europese toelatingen producten FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Toelating voor het op de markt brengen van producten Toekenning fytolicentie en registratie biociden Federaal reductieprogramma en NAPAN Gewesten Gewestelijke reductieprogramma s Opleidingen in het kader van de fytolicentie Vlaanderen: Departementen LNE en LV, VMM Brussel: Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM) 13
INHOUD Terminologie Huidige wetgeving Verkoop en gebruik Te onthouden 14
VERKOOP EN GEBRUIK PESTICIDEN ALGEMENE REGELS Algemene principes: De verkoop en het gebruik van een pesticide (GBM of biocide) is maar toegelaten indien het expliciet voorkomt op de (Belgische) lijsten van toegelaten producten Een pesticide mag enkel worden gebruikt voor de doeleinden die voorzien zijn in de toelatingsakte Ook biologische of ecologische producten vallen onder de pesticidenregelgeving Er kunnen algemene verbodsregels van toepassing zijn Onderscheid professionele producten versus amateurproducten 15
VERKOOP EN GEBRUIK GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN INDELING Wanneer is een pesticide een gewasbeschermingsmiddel? Bescherming planten of plantaardige producten tegen schadelijke organismen Beïnvloeden levensprocessen van planten (bv. groeiregulatoren) Bewaring plantaardige producten Beperking of voorkoming van ongewenste groei van planten excl. algen (bv. kiemdodende middelen) Vernietiging van ongewenste planten (onkruidbestrijding) Specifieke werking Insecticide, acaricide, fungicide, herbicide, groeiregulator, Doelpubliek Producten uitsluitend bedoeld voor professioneel gebruik (P) Producten toegelaten voor amateurgebruik (G) 16
VERKOOP EN GEBRUIK GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN IS MIJN PRODUCT TOEGELATEN HOE VIND IK EEN TOEGELATEN PRODUCT VOOR EEN BEPAALD GEBRUIK? Lijst toegelaten GBM en toelatingsakten: www.fytoweb.be xxxxp/b of xxxxp/p: product voor professioneel gebruik (fytolicentie nodig) xxxxg/b of xxxxg/p: product voor amateurgebruik (garden) xxxxg/b of xxxxg/p: erkend in België via gewone procedure of via parallelhandel Volledige toelatingsakten te raadplegen via Fytoweb zoekmachine 17
VERKOOP EN GEBRUIK GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN ZOEKMACHINE FYTOWEB www.fytoweb.be 18
VERKOOP EN GEBRUIK GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN ZOEKMACHINE FYTOWEB 19
VERKOOP EN GEBRUIK GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN IS MIJN PRODUCT TOEGELATEN HOE VIND IK EEN TOEGELATEN PRODUCT VOOR EEN BEPAALD GEBRUIK? Etiket en gebruiksinformatie (incl. veiligheidsinformatieblad) 20
VERKOOP EN GEBRUIK GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN FYTOLICENTIE NODIG? Fytolicentie sinds 25/11/2015 vereist voor: o Aankoop, bewaring of gebruik van GBM voor professioneel gebruik (P) o Voorlichting of verkoop van gewasbeschermingsmiddel (P en/of G) Toegekend op naam van natuurlijk persoon op basis van diploma s, getuigschriften of specifieke naschoolse opleiding Periodieke bijscholing verplicht Geen fytolicentie nodig bij gebruik van uitsluitend producten van de G- klasse (ook niet in het kader van beroepsactiviteit)! 21
VERKOOP EN GEBRUIK GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN WELKE FYTOLICENTIE NODIG? Product Toegelaten handelingen Fytolicentie Geen NP P1 P2 P3 Aankopen, toepassen, bewaren G-klasse Verdelen, verkopen Voorlichten Aankopen Toepassen P-klasse Toegang opslag Beheer opslag Verdelen/verkopen Voorlichten Uitzonderingen mogelijk, zie www.fytoweb.be 22
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN TOEPASSINGSGEBIED Toepassingsgebied biocidenregelgeving Biociden (stoffen en mengsels) Met biociden behandelde voorwerpen waarvan het prioritaire doel de biocidale werking is 23
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN TOEPASSINGSGEBIED 24
BEHANDELD VOORWERP OF BIOCIDE? Behandeld voorwerp met Biocide biocidale eigenschappen Behandeld voorwerp met biocidale nevenfunctie Behandeld voorwerp met biocidale hoofdfunctie Doel biocidale werking Niet onder toepassingsgebied Doel = biocidale werking Wel onder toepassingsgebied 25
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN INDELING VOLGENS SOORT TOEPASSING Groep 4 Groep 1 Desinfecterende biociden Subgroep 1-5 Groep 3 Groep 2 Beschermende biociden Subgroep 6-13 Groep 1 Groep 3 - Plaagbestrijding Subgroep 14-20 Groep 2 Groep 4 Andere biociden Aantal biociden in 2015 Bron: www.biocide.be Subgroep 21-22 26
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN INDELING VOLGENS SOORT TOEPASSING Groep 1 Groep 2 Groep 3 Groep 4 Desinfecterende biociden Beschermende biociden Plaagbestrijding Andere biociden 1. Menselijke hygiëne 2. Niet rechtstreeks op mens of dier gebruikt 3. Veterinaire hygiëne 4. Desinfectie van uitrusting voor voeding en diervoeders 5. Drinkwaterontsmetting 6. Conservering van producten tijdens opslag 7. Films & beschermingslagen 8. Houtconservering (incl. insecten) 9. Vezels, leer, rubber en polymeren 10. Bouwmaterialen (excl. hout) 11. Vloeistofkoeling- en verwerking (excl. drinkwater en zwembaden) 14. Rodenticiden 15. Aviciden 16. Mollusciciden, vermiciden en andere ongewervelde dieren 17. Pisciciden 18. Insecticiden, acaraciden en andere geleedpotigen 19. Afweermiddelen en lokstoffen 20. Andere gewervelde dieren 21. Aangroeiwerende middelen 22. Balsemen en opzetten 12. Slijmbestrijding 13. Snijvloestoffen 27
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN VRIJ CIRCUIT VS GESLOTEN CIRCUIT VRIJ CIRCUIT (ex vrije verkoop ) Gebruik door: GESLOTEN CIRCUIT (ex A klasse ) Gebruik door: o Grote publiek (niet alle producten) o Geregistreerde gebruikers o Professionele gebruikers (professioneel) Verplichtingen Verplichtingen o Gebruiksvoorwaarden o Gebruiksvoorwaarden o Enkel binnen toepassingsgebied o Enkel binnen toepassingsgebied o PBM s aangeraden o PBM s verplicht o Registratieverplichting o Opleiding werknemers 28
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN IS PRODUCT EEN TOEGELATEN BIOCIDE? Lijst toegelaten biociden www.biocide.be Lijst beschikbaar in 2 formaten o PDF: Hyperlink naar toelatingsakte o Interactieve xls: Opzoeken o.b.v. verschillende zoekcriteria (TableauReader nodig) Lijst wordt periodiek aangepast!!! 29
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN IS PRODUCT EEN TOEGELATEN BIOCIDE? Product Niet op de lijst Wel op de lijst Gebruiks- verbod Vrij circuit Gesloten circuit Vrij gebruik Verplichtingen 30
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN INTERACTIEVE LIJST TOEGELATEN BIOCIDEN 31
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN VERPLICHTE INFO OP ETIKET Gevaar 1 L Toelatingsnummer: - 5412B(NOTIF00) Werkzame stof: 1,2benzisothiazol- 3(2H)-on (100,0 g/l) Toepassingsgebied: Bescherming van de producten gedurende opslag (PT6) Enkel voor professioneel gebruik BIOCIDE Naam toelatingshouder Adres Telefoonnummer Veroorzaakt irritatie van de huid. Kan huidallergie veroorzaken. Veroorzaakt ernstige oogletsels. Gemorst product opruimen. Bij irritatie of huiduitslag: een arts raadplegen. Bij blijvende oogirritatie: een arts raadplegen 32
VERKOOP EN GEBRUIK BIOCIDEN REGISTRATIEVERPLICHTING REGISTRATIE ALS VERKOPER/GEBRUIKER GESLOTEN CIRCUIT Wie? o Verkopers en gebruikers van biociden van het gesloten circuit o Registratie op bedrijf (o.b.v. ondernemingsnummer) Wanneer? Hoe? o Aanmelding sinds 20/5/2016 o Periodieke registratie verkoop, aankoop en gebruik o Via website www.circuitbiocide.be 33
BIOCIDEN NIEUW KB OP KOMST VERWACHT: MIDDEN 2017 Verplichtingen ivm biociden gesloten circuit: Aangifteplicht voor gebruikers Periodieke aangifte hoeveelheden: afgeschaft Registratie als gebruiker: jaarlijks te bevestigen Aangifteplicht voor verkopers: Jaarlijks ipv trimestrieel Enkel verkochte soorten, geen hoeveelheden meer Nog steeds geen specifieke opleidingsverplichtingen m.b.t. registratie als verkoper/gebruiker??? Bron: Biocidenforum 1/12/2016 34
INHOUD Terminologie Huidige wetgeving Verkoop en gebruik Te onthouden 35
TE ONTHOUDEN BIOCIDEN & PESTICIDEN Wetgeving pesticiden heeft een breed toepassingsveld Niet op de lijst = niet toegelaten Toelating geldt enkel voor vastgelegd toepassingsgebied Consulteer de juiste lijst en toelatingsakten Lijsten zijn onderhevig aan verandering Fytolicentie nodig voor gebruik GBM van P-klasse Biociden: enkel registratie (producten gesloten circuit) 36
TE ONTHOUDEN NUTTIGE LINKS www.biocide.be www.circuitbiocide.be www.fytoweb.be www.health.belgium.be www.zonderisgezonder.be www.leefmilieubrussel.be 37
LVA BIM: Brussels Instituut voor Milieubeheer BVR: Besluit van de Vlaamse Regering DVR: Decreet van de Vlaamse Regering ECHA: European Chemicals Agency EFSA: European Food Safety Agency GBM: Gewasbeschermingsmiddel LNE: Departement Leefmilieu, natuur en energie LV: Departement Landbouw en Visserij NAPAN: Nationaal Actie Programma Programme d Action National PBM: Persoonlijke beschermingsmiddelen VMM: Vlaamse Milieumaatschappij 38
MEER INFORMATIE? CONTACTEER ONS! Email Website info@idewe.be www.idewe.be info@ibeve.be www.ibeve.be Ine Arits Verantwoordelijke Discipline Milieu ine.arits@ibeve.be Telefoon 016 39 04 04 Jan Mertens Milieucöordinator regio Leuven jan.mertens@ibeve.be Telefoon 016 39 04 38 39