Belgische watervogels Vlaamse gans Gans van de Vire en de Ton Dendermondse eend Merchtemse eend Huttegemse eend Semois eend Eend van Vorst
Vlaamse gans Is een oud en primitief ganzenras dat al in de zestiende eeuw in het toenmalige Vlaanderen (Frankrijk) voorkwam. Verwant met de Twentse landgans. Werd voor de veren als voor het vlees gefokt. Het is een kleine landgans en een zuivere afstammeling van de Westelijke grauwe gans (Anser anser anser). Ze is korthalzig en heeft een oranjegele snavel. Grauwekster is de meest voorkomende variëteit. Het oog wordt zo donker mogelijk gewenst. Volwassen gent 5 tot 6 kg, volwassen gans 4 tot 4,5 kg. Ringmaat 22 mm.
Vlaamse gans Kleine landgans zonder wamvorming Lichaam amandelvormig met de buik dieper dan de borst Houding weinig of niet opgericht bij de gans Gevederte vol maar niet los
Vlaamse gans Ogen klein en hoog geplaatst. Donkerblauw met bruine aanslag bij de ekstertekening en donkerblauw bij de witte variëteit. Oogrand fijn en oranje.
Vlaamse gans Snavel krachtig en middellang, hoog ingeplant met een rechte bovenlijn. Gebit goed zichtbaar. Oranjegeel met bleke boon. Hals kort en dik met een twaalftal duidelijke overlangse groeven.
Vlaamse gans Borst zo diep als breed, geen wam. Buik wat dieper dan borst zodat in zijaanzicht het amandelvormig is. Mooi afgerond onderaan, geen buikwam. Rug vlak en breed.
Vlaamse gans Vleugels goed aangesloten, niet gekruist. Loopbenen middellang en krachtig. Tenen, benen en zwemvliezen rozerood met zo weinig als mogelijk oranjegele aanslag.
Zware fouten Te zwaar, te groot, te klein. Bolle bovensnavel. Bleekblauwe ogen. Hals te lang en te slank. Donkere snavelboon bij volwassen dieren. Dubbele buikwam.
Uitsluitingsfouten 30% buiten het standaardgewicht. Elk spoor van kruising met een ander ras. Zware lichaamsgebreken zoals scheve staart, geknikte hals, steekwiek.
Grauwekster Speciaal is het witte biesje rond de snavelwortel. Hals voor het bovenste derde gekleurd. Kin wit en keel mag wit doorlopen, maar niet zichtbaar zijn van opzij.
Grauwekster Staartpennen grauwbruin met brede witte zomen. Schouderveren zwartbruin met bleke zoming. Slagpennen wit. Witte voorflanken, dijflanken donker grauwbruin met brede
Uitsluitingsfouten Bontgetekende dieren. Gekleurde veervelden die ontbreken. Witte veervelden die overwegend gekleurd zijn.
Minpunten Hals te lang Kop te grof Te weinig halsgroeven Pootkleur moet meer rozerood Snavelbiesje kan duidelijker, oogrand kan ronder Gewicht wat hoog
Typeverschil
Typeverschil Goed dier Slecht dier
Oude gent
Witte kleurslag Gevederte zuiver glanzend wit Gekleurde vlekken en slagpennen zijn een uitsluitingsfout Pootkleur oranjegeel Zeer zeldzame variëteit Status Vlaamse gans zeldzaam
Gans van de Vire en de Ton Zeer oude primitieve landgans uit de Gaumestreek in Belgisch Lotharingen in de provincie Luxemburg. Verwant met de Elzasser gans. Rond 1900 werden ze daar in halfwilde toestand gefokt voor het vlees en de veren. Mede door het feit dat ganzenvlees in de Belgische keuken geen plaats heeft en de opkomst van meer productieve 'boerenganzen' verdween het streekgebonden ras volledig. Halfweg de jaren negentig van de vorige eeuw kwam er opnieuw belangstelling voor.
Gans van de Vire en de Ton Met een lokaal grauw ganzenras en dieren aangekocht in Frankrijk probeerden ze de herschepping. Het lukte en in 2006 werd een nieuwe standaardbeschrijving door de standaardcommissie opgemaakt. De naam van de twee rivieren werd behouden zoals vanouds. Het slaat op het gebied tussen die twee rivieren. In Vlaanderen zien we deze dieren af en toe op de tentoonstellingen. In Frans- en Duitstalig België komen ze iets meer voor. Kleurslag grauw. Status zeer zeldzaam.
Gans van de Vire en de Ton Het is een kleine landgans, met het type van de Vlaamse gans. Ze is iets kleiner en heeft iets minder buik. Ze is een zuivere afstammeling van de Westelijke grauwe gans. Hals is vrij kort, snavel oranjegeel.
Gans van de Vire en de Ton Kleine landgans, wamloos, korthalzig. Lichaam amandelvormig met ondiepe buik. Houding bijna horizontaal bij de gans. Volwassen gent 4,5 kg, gans 4 kg. Ringmaat 22 mm.
Gans van de Vire en de Ton Kop krachtig, schedel mooi afgerond, keel wamloos Ogen klein en hoog ingeplant, kleur bruin, oogrand fijn en oranje. Snavel krachtig, middellang, hoog ingeplant met rechte bovenlijn.
Gans van de Vire en de Ton Snavel oranjegeel met bleke boon en gebit. Hals kort en dik, weinig versmallend achter de kop. Duidelijk overlangs gegroefd. Borst even breed als diep, geen borstwam
Gans van de Vire en de Ton Buik iets dieper dan de borst, mooi afgerond onderaan, geen buikwam. Rug vlak en breed Staart kort en gesloten, horizontale dracht. Vleugels goed aangesloten
Gans van de Vire en de Ton Dijen bijna volledig in de flanken schuilgaand. Loopbenen middellang, benen, tenen, vliezen rozerood met zo weinig als mogelijk oranjegele aanslag.
Zware en uitsluitingsfouten Te zwaar of te groot, Bleke ogen, Donkere snavelboon bij volwassen dieren. Roze snavel, Hals veel te lang en slank. Dubbele buikwam, Sterk gekruiste vleugels, ontbrekende nagels enz. Uitsluitingsfouten: Meerdere witte slagpennen, witte veervelden in gekleurde delen.30% buiten standaardgewicht, elk spoor van kruising, scheve staart, geknikte hals, steekwiek enz.
Huidige kwaliteit dieren
Dendermondse eend Is een vertegenwoordiger van de typische blauwe eenden met witte bef die vanouds in Europa werden gefokt. Werd vroeger soms ook Vlaamse eend genoemd. Waarschijnlijk nauw verwant met de Merchtemse, Huttegemse en Eend van Vorst. Het is het oudste Belgisch eendenras. Aangenomen wordt dat het ras in de negentiende eeuw een groot verspreidingsgebied kende in Vlaanderen. Is erg gelijkend en verwant met de Pommerse-, Zweedse- en Duclair eend. Grote dikke traaggroeiende vleeseend die weinig onderhoud en water vraagt. Status bedreigd.
Dendermondse eend Grote landeend met horizontale tot licht opgerichte houding. Lichaam zeer lang en breed met diepe borst en volle buik. Geen kiel of wam. Gevederte vol, glad en vast aanliggend. Volwassen woerd 3,5 kg, eend 3 kg. Ringmaat 18 mm. Kleurslag blauw- en zwart witborst met witte slagpennen. Zou uitstekende vleeskwaliteiten hebben.
Dendermondse eend Kop krachtig, vlak voorhoofd, goed uitgesneden keel, geen wangen. Ogen klein en hoog ingeplant, bruin, fijne oogrand. Snavel lang, breed en bijna recht. Blauw of blauw met zwarte vlekken, zwarte nagel.
Dendermondse eend Hals middellang, licht gebogen, bijna horizontaal gebogen. Borst breed en diep, geen wam of kiel. Buik iets dieper dan benedenborst, mooi afgerond, geen wam of kiel.
Dendermondse eend Rug vlak en breed. Vleugels reiken tot aan bovenstaart, hoog gedragen, niet gekruist. Staart kort, gesloten, horizontaal. Loopbenen middellang, bruinzwart, donkere vliezen.
Zware fouten Te licht, te opgericht, kiel, snavel overwegend groen of zwart en groen. Sterk gekruiste vleugels, ontbrekende nagel enz. Sterke bruine aanslag, witte armpennen. Eén vleugel zonder witte handpennen. Bef te klein.
Uitsluitingsfouten 30% buiten standaardgewicht. Elk spoor van kruising. Zware lichaamsgebreken. Veel te bruin (brons) of te zwart. Groene kop. Alle handpennen gekleurd. Spiegelvorming.
Fok Vererving intermediair. Blauw, zwart, splash (vuil wit). Selectie op snavels, gewicht, bef en witte handpennen.
Verschil met andere rassen? Zweedse eend
Zweedse eend
Duclair eend
Pommerse eend
Dendermondse eend
Zwarte kleurslag Zwart met groene metaalglans. Beoordeling op intensiteit van de groene keverglans en zuiverheid zwart. Tekening zoals bij de blauw witborst.
Merchtemse eend Oud ras, is een lokale variant van de typische West-Europese witte landeenden met bleke snavel zoals de Alliereend, Aylesbury eend en Bourbourgse eend. Aylesbury en Dendermondse waarschijnlijk de voorouders. Afkomstig uit de gemeente Merchtem bij Brussel vanaf het begin van de twintigste eeuw. Nuteend met prima vleeskwaliteit. Speciaal is de lichtroze snavel en lichtgele poten. De Bourbourg eend uit Frankrijk is hetzelfde dier. Status zeldzaam tot bedreigd.
Merchtemse eend Grote witte landeend met een horizontale houding. Geen wam of kiel. Zeer productieve eend, legt veel grote eieren. Na 8 tot 10 weken zijn de kuikens slachtrijp. Wit zeer fijn vlees. Volwassen woerd 3,5 kg, eend 3 kg. Ringmaat 18 mm. Kleurslag wit, in het beste geval met een blauwachtige schijn in het gevederte.
Merchtemse eend Lichaam zeer lang en breed, diepe borst die in één lijn overgaat in buik. Geen wam of kiel. Gevederte vol, glad en vast aanliggend. Kop krachtig, lang, geen wangen, vlak voorhoofd, goed uitgesneden keel.
Merchtemse eend Ogen klein, hoog ingeplaatst, donker. Oogrand fijn. Snavel lang en breed, bijna recht. Wit tot witroze maar enkele donkere vlekjes toegestaan, witte nagel.
Merchtemse eend Hals middellang, licht gebogen, verticaal gedragen. Borst vol, breed, diep, geen wam. Buik vol, in verlengde van borst en niet uitgezakt, mooi afgerond onderaan, geen buikwam of kiel.
Merchtemse eend Rug vlak en breed. Vleugels reiken tot aan de bovenstaart. Hoog gedragen, niet gekruist. Staart kort en gesloten, horizontaal gedragen. Loopbenen middellang, dijen bijna volledig in flanken.
Merchtemse eend
Zware fouten Te licht en slank, te fel opgericht, kielvorming, sterk gekruiste vleugels, kleine lichaamsgebreken zoals gescheurde zwemvliezen, ontbrekende nagel, gezwollen voetzool enz. Sterk gele aanslag in gevederte. Tip exposeren: vroege shows en jonge dieren exposeren voor bleke snavels.
Uitsluitingsfouten 30% buiten standaardgewicht, oranje snavel, sporen van kruisingen, zware lichaamsgebreken, gekleurde pennen. P.S. : Zilverwit gevederte met een iets blauwe schijn die blauwer wordt met de leeftijd. P.S.: Gele pootkleur staat los van het afwezig zijn van geel pigment in de snavel en huid.
Bourbourg en Aylesbury eend
Merchtemse eend
Huttegemse eend Oud ras die tijdens de winter gekweekt werd op de ondergelopen Scheldemeersen in de streek van Oudenaarde met als centrum de gemeente Huttegem. Voorouders waarschijnlijk de Indische loopeend en de Dendermondse eend. Het is een kleine nogal rechtlopende eend met ekstertekening. Goede legster, vroegrijp, witroze vlees. Eerste standaard in 1971, volgende in 2001.
Huttegemse eend Actieve eend met soepele gang. Gehard, zoekt indien mogelijk zelf haar kost. Goede winterleg, broedt gemakkelijk. Witroze vlees. Volwassen woerd 2,3 kg, eend 2 kg. Ringmaat 14 mm. Typische ekstertekening die bij geen enkel ander ras voorkomt. Blauw ekster en zwart ekster. Status extreem zeldzaam.
Huttegemse eend Kleine landeend, geen wam of kiel. Lichaam lang met goed ontwikkelde buik. Kop fijn, vlak voorhoofd, goed uitgesneden keel. Snavel lang en recht. Loodblauw met zwarte nagel. Eend donkerder.
Huttegemse eend Hals lang, recht en slank. Iets naar voor gedragen in het verlengde van de rug. Borst lang, gespierd, geen wam. Buik vol, diep, niet uitgezakt. Onderaan mooi afgerond, geen kiel of wam.
Huttegemse eend Rug lang en vlak. Vleugels tot aan bovenstaart, goed aangesloten, niet gekruist. Poten middellang, licht oranje met donkere vlekken. Dijen volledig in flanken schuilgaand.
Zware fouten Te zwaar, te horizontale houding, snavel groen of zwart en groen, vleugels sterk gekruist. Te zwart gevlekt, sterke bruine aanslag, witte schouders, gekleurde handpennen.
Uitsluitingsfouten 30% buiten standaardgewicht, licht gekleurd oog, kruisingen, zware lichaamsgebreken. Veel te bruin of te zwart, groene vlekken op kop, aanwezigheid van spiegel.
Blauw ekster Grondkleur asblauw, kop donkerder. Hals, borst, buik en vleugels wit. Schouderveren en flanken blauw. Kruin en wangen die aan de snavelwortel verbonden zijn blauw. Rond de ogen een wit gedeelte vrijlatend.
Zwart ekster Grondkleur zwart op basis van de intensiteit van de groene keverglans en het ontbreken van bruine aanslag. Tekening als bij blauw ekster.
Voorouders
Semois eend Lokaal ras uit de vallei van de Semois. Kleine witte eend met een gele snavel, soms met kuif. Type zoals de wilde eend met weinig afgeronde vormen. Is geen slechte kwakereend! Is de enige siereend van België. Nuttig voor het uitbroeden van eieren van sierwatervogels. Volwassen woerd 1,1 kg, eend 1 kg. Ringmaat 12 mm. Status zeldzaam.
Semois eend Klein, bijna horizontale houding, lichaam lang met mooie gebogen borst-buiklijn. Gevederte glad, vast aanliggend. Kop, geen wangontwikkeling, vlak voorhoofd, goed uitgesneden keel. Kruin iets afgeplat.
Semois eend Gekuifde variëteit Regelmatige niet al te grote bolvormige tot iets afgeplatte kuif. Hiernaast tekening vroegere type, nu te kort en te veel afgerond. Te veel wamvorming.
Semois met kuif
Semois eend Ogen hoog ingeplant, blauw tot donkerblauw, fijne oogrand. Snavel lang en recht (even lang als kop), geel; zwarte vlekjes getolereerd bij overjaarse eend, witte nagel.
Semois eend Hals lang, matig gebogen. Borst en buik lang maar niet diep, vormen samen een lichte boog die boven het hielgewricht blijft. Rug lang en vlak. Vleugels lang, goed aangesloten.
Semois eend Staart kort, gesloten, horizontale dracht. Mooie (2-3)lokveren. Benedendij zichtbaar. Onderlijn van lichaam moet boven hielgewricht blijven. Loopbenen middellang, bleek oranje, nagel wit.
Zware fouten Te licht, te zwaar. Te korte snavel (kwaker). Te afgeronde kop, te opgericht, legwam, sterke oranje aanslag op snavel. Kleine lichaamsgebreken. Gekleurde veren.
Uitsluitingsfouten 30% buiten standaardgewicht. Lichaamsvorm te afgerond. Erg korte snavel, oranje of witroze snavel. Kruisingen. Zware lichaamsgebreken. Gekleurde veervelden of pennen. Tip exposeren: laat in het seizoen (snavel geler) of overjaarse dieren showen.
Semois eend Er is weinig of geen verschil met de Duitse Hochbrutflugente in de witte kleurslag. Het is een vorm tussen de Kwaker en de Duitse versie.
Kwaker en Semois eend
Eend van Vorst Eind negentiende- en het begin van de twintigste eeuw geselecteerd door de Heer Herman Bertrand van Vorst uit de Dendermondse eend. Doel een éénkleurige blauwe eend met donkere zoming (Andalousiër kippen) te bekomen. Vanaf 1905 voor het eerst op een tentoonstelling. Vanaf 1950 ging het bergaf met de belangstelling. Was lang verdwenen, nu opnieuw wat fokkers in binnen- en buitenland met de fok bezig. Status zeldzaam. Blauw gezoomd, blauw, parelgrijs gezoomd, parelgrijs, bruin, zwart, wit, (chocolat).
Eend van Vorst Grote landeend, licht opgericht, geen wam. Blauwe snavel, loopbenen mogen licht bevederd zijn. Soepele gang, gehard, kan zonder zwemwater, goede leg, vroegrijp, na 2 tot 2,5 maanden slachtrijp, witroze vlees. Volwassen woerd 3 kg, eend 2,7 kg. Ringmaat 16 mm.
Eend van Vorst Lichaam lang, breed met diepe buik en goed ontwikkelde buik. Iets opgerichte houding (30%), gevederte vast en glad. Kop fijn, vlak voorhoofd, goed uitgesneden keel.
Eend van Vorst Ogen klein, vlak voorhoofd, bijna zwart bij alle kleurslagen, fijne oogrand. Snavel lang en bijna recht, blauw of blauw met zwarte vlekken, zwarte nagel. Bij eend donkerder dan bij woerd.
Eend van Vorst Hals lang en bijna recht, bijna verticaal gedragen. Borst breed en diep, geen wam of kiel. Buik vol, diep bij de eend, geen buikwam. Rug vlak en breed. Vleugels tot op bovenstaart, niet
Eend van Vorst Staart kort, gesloten, horizontaal gedragen. Loopbenen middellang, buitenzijde mag iets bevederd, kleur bruinzwart met oranje aanslag. Zwartachtige zwemvliezen bij de donkere kleurslagen en oranjebruin bij de lichte.
Zware fouten Te licht, te opgericht of te horizontale houding, snavel overwegend groen, sterk gekruiste vleugels,kleine lichaamsgebreken. Sterke bruine aanslag in gevederte.
Uitsluitingsfouten 30% buiten standaardgewicht. Snavel groen of zwart en groen, kruisingen, zware lichaamsgebreken. Witte halsring en grote witte veervlekken.
Fouten bij kleurslagen Blauw gezoomd: witte veren in ondervleugel, te zwart gevlekt, sterke bruine aanslag, spiegelaanduiding, kleine witte veervelden, groene kop. Blauw: hetzelfde zonder de zoomaftekening. Parelgrijs gezoomd: zoals blauwgezoomd, zwarte vlekken strenger bestraft. Parelgrijs: zoals blauw, zwarte vlekken strenger bestraft. Bruin: groene kop,ontbreken van donkerbruin tot
Fouten bij kleurslagen Zwart: ontbreken van groene keverglans, bruine aanslag, witte veren, halsring, spiegelvorming, zuiverheid van gevederte. Wit: gele aanslag (niet zilverwit), gevlekte veren. Tip exposeren: vroege shows en jonge dieren zijn het best. Snavels krijgen groene aanslag in de late winter als het voorplantingsseizoen begint.
Kleurslagen
Kleurslagen
Kleurslagen
Kleurslagen
Splash of vuilwit
Eend van Vorst De betere dieren zitten momenteel in Nederland!! O.a. Geert Lubbers. In Engeland, Frankrijk en Duitsland is er nu wat interesse voor het ras. Hoop doet leven!
Vroegere kleurslagen Voor de tweede wereldoorlog was er ook: Goudzwart (omgekeerd van goud Wyandotte) Zilver (zilver zwartgezoomd) Omgekeerd zilver (zwart met een witte zoom) Chamois (vaal met witte zoom) Parelgrijs Chocolade Na de eerste wereldoorlog gekruist met Indische loopeenden om leg te verbeteren.
Uitgestorven rassen La Plaigne eend Herve eend Gaverse eend Wierse gans Belgische kwaker
Uitsmijter keurmeesters Zijn mensen gemaakt van dun papier. Zijn soms zo weerloos als een hert in de koplampen van een tientonner. Zijn soms als kwakende kikkers in het riet, want andere hobby's hebben die mensen niet. Hun oordeel is soms zo scherp als een floret en nooit of nooit discutabel. Broeden ze al in de maand april, dan gingen ze in maart al van bil!!!
Dankwoord Gemeende dank voor de jaarlijkse gastvrijheid, de aandacht, het eindeloze geduld en het wakker blijven. Keurmeestercongres sier- en watervogels Amersfoort 2014 Inleider Wilfried Lombary België