Nederlandse Ontwerp praktijkrichtlijn NPR 5055-1 Magazijnstellingen - Arboverantwoordelijkheden en controlelijsten voor de periodieke inspectie op juist gebruik en staat van onderhoud - Deel 1: Palletstellingen Publicatie uitsluitend voor commentaar Static storage systems - Responsabilities for health and safety and check lists for regular inspection on safe use and state of maintenance - Part 1: Pallet racking systems Commentaar vóór 1 oktober 2008 juni 2008 ICS 55.220 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Normcommissie 345 081 "Magazijnstellingen" Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute. The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking. Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute. Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven. 2008 Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) 2 690 390, Fax (015) 2 690 190
Inhoud Voorwoord...3 Inleiding...4 1 Onderwerp en toepassingsgebied...6 2 Verwijzingen...6 3 Termen en definities...8 4 Relevante wet- en regelgeving...10 5 Verantwoordelijkheid voor arboveiligheid...10 5.1 Algemeen...10 5.2 Het management...11 5.3 Het magazijnpersoneel...12 Bijlage A Achtergrond bij het gebruik van de controlelijsten...13 Bijlage B De controlelijsten...15 Bijlage C Veiligheidskundige aanpak...30 2
Voorwoord In de serie Nederlandse praktijkrichtlijnen verschijnen publicaties van informatief karakter, zoals toelichtingen op normen, constructieve mogelijkheden, werkmethoden en fabricagegegevens. Aan deze publicaties mag geen normatieve waarde worden toegekend. Op basis van de binnengekomen commentaren op dit ontwerp zal de definitieve NPR 5055-1 worden opgesteld. Dit ontwerp is opgesteld door de normcommissie 345 082 Magazijnstellingen. Op het ogenblik van publicatie van dit ontwerp was de commissie als volgt samengesteld: Ir. W. Zweers (voorzitter) Royal Haskoning H.J.A.S. Aalsters KVVM Ing. P. Janssen Hovuma Magazijnstellingen BV Ing. W.J.H.M. van de Laar Achmea Vitale Prof. ir. J.W.B. Stark a.t.p. Ir. C.J. Tilburgs Nedcon Magazijninrichting BV R.Th. de Voogd Middel F. van Wezel a.t.p. Ir. J. Landré (secretaris) NEN Commentaar op dit Nederlandse praktijktichtlijnontwerp kan vóór 1 oktober 2008 worden ingediend bij het Nederlands Normalisatie-instituut, Postbus 5059, 2600 GB Delft, of per e-mail aan job.landre@nen.nl. 3
Inleiding Palletstellingen zijn een bepaald type magazijnstellingen. Het zijn draagconstructies, gewoonlijk uitgevoerd in staal, bedoeld voor het opslaan van gepallettiseerde goederen op een wijze dat elke opslageenheid rechtstreeks bereikbaar is. Voor het plaatsen en weer ophalen van de opslageenheden worden magazijntrucks ingezet, zoals reachtrucks of smallegangentrucks, dan wel hefkranen. Voor orderverzamelactiviteiten worden andere magazijntrucks gebruikt, bijv. (elektrische) pallettrucks of orderverzameltrucks. Deze praktijkrichtlijn geeft een overzicht van de arboverantwoordelijkheden van betrokkenen en controlelijsten als leidraad bij de periodieke inspectie van palletstellingen, wat betreft veilig gebruik en goede staat van onderhoud. Dergelijke inspecties zijn verplicht voor arbeidsmiddelen en dus ook voor opslagvoorzieningen als magazijnstellingen op grond van de Arbowet en het Arbobesluit (zie bijv. de artikelen 3.2, 3.3, 3.7, 3.14, 7.3, 7.4a, 7.5). De praktijkrichtlijn is een hulpmiddel bij het tot stand brengen en/of het in stand houden van een verantwoord veiligheidsniveau met bijbehorend veiligheidsplan. 1) De normcommissie die deze praktijkrichtlijn heeft opgesteld, is ook betrokken bij de Europese normalisatie op het gebied van magazijnstellingen als Nederlandse schaduwcommissie bij CEN/TC 344 Steel static storage systems. Bijv. de volgende onderwerpen zijn voor de EN-normenreeks Steel static storage systems de komende jaren in het werkprogramma van deze commissie opgenomen: pren 15512 Steel static storage systems Adjustable pallet racking systems Principles for structural design; pren 15620 Steel static storage systems Adjustable pallet racking Tolerances, deformations and clearances; pren 15629 Steel static storage systems Adjustable pallet racking Guideline for specification; pren 15635 Steel static storage systems Adjustable pallet racking Guideline for safe use; WI 00344006 Steel static storage systems Terms and definitions. Het ligt in de lijn der verwachtingen dat na 2010 aan het werkprogramma zullen worden toegevoegd: Adjustable pallet racking Installation Technical and functional requirements; Adjustable drive-in racking Principles for structural design; Adjustable cantilever racking Principles for structural design. De controlelijsten in deze praktijkrichtlijn zijn in het bijzonder gebaseerd op pren 15620, pren 15629, pren 15635 en op: NEN 5051:1982 2) Magazijnstellingen Aanschafgegevens Montage en gebruik Door de besteller te verstrekken ontwerpgegevens en bepalingen voor montage en gebruik; NEN 5052:1994 2) Magazijnstellingen Belastingen en imperfecties; de in de hoofdstukken 2 en 4 opgenomen wettelijke voorschriften, normen en richtlijnen. 1) Uitgesloten zijn magazijnen voor opslag van gevaarlijke stoffen. 2) De NEN-normenreeks Magazijnstellingen is aangewezen in het Arbo-Informatieblad Bedrijfsruimten: inrichting, transport en opslag (AI-14) als zijnde de geldende stand der techniek. Op het moment dat een norm uit de EN-normenreeks Steel Static Storage Systems is gepubliceerd, zal met deze EN-norm als uitgangspunt de overeenkomstige NEN-norm worden herzien dan wel ingetrokken. 4
In aanvulling op NPR 5055-1 zijn de volgende delen gepland: Deel 2: Inrijstellingen; Deel 3: Achtergronden bij NPR 5055, delen 1 en 2. 5
Magazijnstellingen Arboverantwoordelijkheden en controlelijsten voor de periodieke inspectie op juist gebruik en staat van onderhoud Deel 1: Palletstellingen 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze praktijkrichtlijn geeft een overzicht van de verantwoordelijkheden van betrokkenen wat betreft de instandhouding van de arboveiligheid van palletstellingen. Als hulpmiddel bij de invulling van deze verantwoordelijkheden zijn controlelijsten opgenomen als leidraad bij de uitvoering van periodieke inspecties voor: het gebruik van de palletstelling zoals vastgelegd in de Verklaring van toegelaten gebruik (zie NPR 5054); de staat van onderhoud van palletstellingen. 3) Deze praktijkrichtlijn is bedoeld voor die situaties waar magazijntrucks worden ingezet in combinatie met palletstellingen. De controlelijsten zijn niet bedoeld voor met hefkranen bediende stellingen, hoewel een aantal aan de orde gestelde controlepunten ook van toepassing op dit type van stellinggebruik zijn. Deze praktijkrichtlijn is een hulpmiddel voor de gebruiker van de stelling bij het zorgdragen voor het in stand houden van het veilige draagvermogen van de stelling en een veilige werkomgeving in het magazijn. De controlelijsten zijn in het bijzonder bedoeld voor de voor de magazijnveiligheid verantwoordelijke medewerker en de veiligheidsfunctionaris/preventiemedewerker, alsmede voor de ten minste jaarlijkse onafhankelijk deskundige -inspectie ( Expert inspections volgens pren 15635). De controlelijsten zijn GEEN limitatieve opsomming van te controleren punten. Er kunnen ook, situatieafhankelijke, zaken en omstandigheden zijn die voor een periodieke inspectie aan de orde (moeten) komen. Deze zijn niet in deze praktijkrichtlijn opgenomen. De controlelijsten zijn niet van toepassing op magazijnen en magazijnstellingen die zijn bedoeld voor de opslag van gevaarlijke stoffen. De onderwerpen uit PGS 15 zijn bij de samenstelling van de praktijkrichtlijn buiten beschouwing gebleven. OPMERKING 1 De bedoelde periodieke inspecties zijn verplicht op grond van de Arbowet en onderliggende regelgeving, maar zijn ook een vereiste randvoorwaarde voor de gehanteerde veiligheidsfilosofie bij het constructief ontwerp van magazijnstellingen (zie bijv. NPR 5054, pren 15512 en pren 15635). OPMERKING 2 Het veilig gebruik van door geautomatiseerde stellingbedieningshefkranen (SBH s) bediende stellingen is geregeld in de Europese Richtlijn voor Arbeidsmiddelen (89/665/EEG) en EN 528. 2 Verwijzingen De volgende documenten worden in de tekst aangehaald. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigingsbladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 5051:1982 Magazijnstellingen Aanschafgegevens Montage en gebruik Door de besteller te verstrekken ontwerpgegevens en bepalingen voor montage en gebruik NPR 5054:2006 Palletstelling Bediening door magazijntrucks Projectspecificatie in samenhang met de Verklaring van toegelaten gebruik 3) Zie onder andere ook het Arbeidsomstandighedenbesluit artikel 7.5 Montage, demontage, onderhoud, reparatie en reiniging van arbeidsmiddelen: De nodige maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat de arbeidsmiddelen tijdens de gehele gebruiksduur door toereikend onderhoud in een zodanige staat worden gehouden, dat gevaar voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers zoveel mogelijk is voorkomen. 6
NEN-EN 528 Railgebonden stellingbedieningsapparatuur Veiligheid pren 15512:2008 Steel static storage systems Adjustable pallet racking systems Principles for structural design pren 15620:2008 pren 15629:2008 pren 15635:2008 Arbo-Informatieblad (AI-14) Steel static storage systems Adjustable pallet racking Tolerances, deformations and clearances Steel static storage systems Adjustable pallet racking Guidelines for specification Steel static storage systems Adjustable pallet racking Guideline for safe use Bedrijfsruimten: inrichting, transport en opslag, tweede herziene druk, 2000 4) Arbo-Informatieblad (AI-15) Veilig werken op daken 4) Arbo-Informatieblad (AI-20) Werken onder koude omstandigheden 4) Arbo-Informatieblad (AI-38) Arbeidstijden 4) PGS 15 Opslag van verpakte gevaarlijke stoffen Richtlijn voor brandveiligheid, arbeidsveiligheid en milieuveiligheid TNO-Rapport 96-CON-R1371/1 Leidraad bij het beoordelen van beschadigde palletstellingen 5) ARMP 2004 Algemene richtlijnen voor het monteren van palletstellingen 5) IVGP 2004 RVHM 1995 Europese richtlijn 89/391/EEG Europese richtlijn 89/665/EEG Instructie veilig gebruik van palletstellingen, bediend door magazijntrucks 5) Richtlijnen voor het veilig werken met een heftruck in/bij magazijnstellingen, 2e druk, oktober 2000 5) Richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 12 juni 1989 betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van werknemers op het werk Richtlijn van de Raad van de Europese Gemeenschappen van 30 november 1989 betreffende minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid bij het gebruik door werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats Arbeidsomstandighedenwet 1998 Arbeidsomstandighedenbesluit Arbeidsomstandighedenregeling Beleidsregels Arbeidsomstandighedenwetgeving 4) Arbo-Informatiebladen zijn opgesteld onder auspiciën van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en verkrijgbaar bij Sdu Uitgevers, Den Haag. 5) Uitgave van, dan wel verkrijgbaar bij VSL/FME-CWM, Zoetermeer. 7
3 Termen en definities Voor de toepassing van deze praktijkrichtlijn gelden de definities gegeven in de NPR 5054, met name die uit figuur 2 van deze praktijkrichtlijn, alsmede de volgende definities. 3.1 draagkrachtdifferentiatie verschillend toelaatbaar draagvermogen van een stellingvak (liggerpaar), stellingsectie (juk) of een aaneengesloten sectierij waarvan bij het constructieve ontwerp van de palletstelling is uitgegaan 3.2 gebruiker bedrijf dat het opslagsysteem dagelijks beheert en mede verantwoordelijk is voor het waarborgen van de gebruiksveiligheid 3.3 liggerbelasting belasting op één ligger van het liggerpaar dat een stellingvak van een palletstelling vormt OPMERKING Zie ook (het verschil met) jukbelasting en bij draagkrachtdifferentiatie. 3.4 jukbelasting totale belasting die een juk van een palletstelling draagt, opgebouwd uit de diverse gewichten van de opslageenheden die aanwezig zijn in de stellingvakken ter weerszijden van het juk OPMERKING Zie ook (het verschil met) liggerbelasting en bij draagkrachtdifferentiatie. 3.5 lastdrager ZIE opslaghulpmiddel 3.6 magazijnmedewerker persoon die werkzaamheden, al of niet met aangedreven hulpmiddelen, verricht in de ruimte/omgeving waarin de stellinglocaties zijn geplaatst 3.7 managementsysteem procedure om te waarborgen dat het dagelijks gebruik van de magazijnstelling niet strijdig is met de ontwerpuitgangspunten en geldende wet- en regelgeving 3.8 opslageenheid eenheid, gevormd door de combinatie van opslaghulpmiddel(en) met goederen, die met één handeling in de stelling wordt geplaatst 3.9 opslaghulpmiddel lastdrager hulpmiddel voor het opslaan van goederen OPMERKING en hiervan zijn pallets, box containers en bakken. 3.10 palletstelling veelal verstelbare staalconstructie opgebouwd uit jukken die loodrecht op hun vlak (evenwijdig aan de stellinggang) onderling zijn verbonden door in het algemeen meer dan één liggerpaar 8
OPMERKING Op deze liggerparen kunnen de opslageenheden worden geplaatst. Tussen de enkele en/of dubbele stellingrijen bevinden zich de stellinggangen. Dit opslagsysteem is zo opgebouwd dat elke opslageenheid vanuit de stellinggang rechtstreeks door een stellingbedieningsapparaat kan worden afgezet dan wel uitgenomen. Zie ook figuur 2 van NPR 5054. 3.11 plaatsingstolerantie afwijking ten opzichte van de nominale positie zoals aangegeven op de ontwerptekeningen voor de lay-out en de configuratie, nadat een opslageenheid in de stelling is geplaatst 3.12 preventiemedewerker conform de Arbowet aangewezen eigen medewerker, met het juiste deskundigheidsniveau, die zelfstandig en onafhankelijk preventieve bijstand kan verlenen en de preventie intern organiseert OPMERKING De preventiemedewerker kan ook de veiligheidsfunctionaris zijn indien de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden voor beide functies eenduidig zijn vastgelegd. 3.13 railgedwongen (van een stellingbedieningsapparaat) de dwang om, rijdend op een vloerrail, altijd het railtraject te volgen 3.14 railgeleid (van een stellingbedieningsapparaat) de zijdelingse geleiding door geleiderails in de lengterichting van een stellinggang 3.15 smallegangentruck (SGT) railgeleide of inductiegeleide truck waarbij het is toegelaten om gelijktijdig te rijden en te heffen, en die voor afzetten of uitnemen van opslageenheden niet in de stellinggang hoeft te manoeuvreren 3.16 stellingbedieningshefkraan (SBH) railgedwongen, meestal volledig geautomatiseerd intern transportmiddel met in principe dezelfde taken als een magazijntruck, maar dan beperkt tot het railtraject 3.17 vaste slag plaatsingsmethode waarbij de magazijntruck (veelal dan een SGT) of SBH de opslageenheid, nadat deze bij de beoogde opslaglocatie is gebracht, volledig automatisch op de desbetreffende hoogte over een bepaalde constante (vaste) horizontale afstand in de stellinglocatie brengt, alvorens de opslageenheid wordt afgezet 3.18 veiligheidsafstand nominale afstand tussen de bewegende magazijntruck of stellingbedieningshefkraan (SBH) met de daarop aanwezige opslageenheid en de stellingconstructie of de reeds afgezette opslageenheden in de stelling OPMERKING 1 De vervorming van de stelling (bijv. liggerdoorbuiging) wordt buiten beschouwing gelaten. OPMERKING 2 Veiligheidsafstanden maken het mogelijk voor opgeleid en getraind bedieningspersoneel van magazijntrucks dan wel voor het positioneringssysteem van SBH s, om in de stellinggang te rijden en opslageenheden af te zetten of uit te nemen zonder dat de stelling of reeds geplaatste opslageenheden worden geraakt. 3.19 veiligheidsfunctionaris door het management van het magazijn of distributiecentrum schriftelijk aangewezen en deskundig persoon, die verantwoordelijk is voor de veiligheid in het magazijn 9
Bestelformulier Stuur naar: NEN Uitgeverij t.a.v. afdeling Marketing Antwoordnummer 10214 2600 WB Delft Ja, ik bestel NEN Uitgeverij Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6 2623 AX Delft T (015) 2 690 390 F (015) 2 690 271 www.nen.nl/normshop ex. NPR 5055-1:2008 Ontw. nl Magazijnstellingen - Arboverantwoordelijkheden en controlelijsten voor de periodieke inspectie op juist gebruik en staat van onderhoud - Deel 1: Palletstellingen 29.20 Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via www.nen.nl/normshop Stel uw vraag aan Klantenservice via: @NEN_webcare Gratis e-mailnieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze e-mailnieuwsbrieven. www.nen.nl/nieuwsbrieven Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V E-mail Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) 2 690 271 E-mail: marketing@nen.nl Post: NEN Uitgeverij, t.a.v. afdeling Marketing Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2015, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) 2 690 391, dagelijks van 8.30 tot 17.00 uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: www.nen.nl/leveringsvoorwaarden. Normalisatie: de wereld op één lijn. preview - 2015