Life Science & Technology Bachelor of Science
Waarom Life Science & Technology? In de opleiding Life Science & Technology (LST) draait het om de levende cel: de bouwsteen van alle organismen, van bacteriën, planten, dieren tot mensen. LST strekt zich daarmee uit over vele vakgebieden. Door middel van onderzoek leer je te doorgronden hoe de cel is opgebouwd en hoe processen die zich in de cel afspelen, leiden tot bijvoorbeeld gezondheid of ziekte. Deze kennis is essentieel om manieren en toepassingen te bedenken om de werking van cellen te beïnvloeden. Vragen waar je je dan mee bezig houdt zijn bijvoorbeeld: Hoe kun je virussen als medicijn laten werken? Hoe kunnen bacteriën schadelijke stoffen in het milieu afbreken? Hoe worden algen omgevormd tot producenten van biobrandstof? Met kennis en begrip van deze processen én inzichten in de concrete toepassingen lever je met LST een belangrijke bijdrage aan een gezonde en schone wereld. LST in Leiden & Delft Profi el & Toelating 3 4 Lees meer over: Opbouw van de bachelor 5 Overzichtschema vakken LST 7 Bereid je voor op de arbeidsmarkt 8 Haal meer uit je studie 10 Voorlichtingsactiviteiten & Contact 11 Fotografi e: UFB Photo & Digital, Marc Blommaert, Pim Rusch, Marc de Haan, Hielco Kuipers, Thomas Koopman en Guus Schoonewille. Aan deze brochure, die met zorg is samengesteld, kunnen geen rechten worden ontleend. De meest actuele informatie is te vinden op bachelors.universiteitleiden.nl, tudelft.nl en lst.leidendelft.nl. Augustus 2017
Life Science & Technology in Leiden & Delft LST combineert het beste van twee universiteiten om de kleinste bouwsteen van het leven te bestuderen: de cel. Maak kennis met een levenswetenschappelijke (fundamentele) benadering in Leiden en met toegepast onderzoek in Delft. Veelzijdige studie LST biedt een uniek onderwijsprogramma dat zich richt op de levende cel. Je leert alles over de biologie van de cel, hoe deze in elkaar zit en werkt. Daarnaast leer je hoe je de processen die plaatsvinden in de cel kunt sturen. Je doet kennis en vaardigheden op in de moleculaire en cellulaire biologie maar ook bètavakken als scheikunde, wiskunde en natuurkunde komen aan bod. Dat maakt LST een veelzijdige studie. De combinatie van kennis en vaardigheden uit de verschillende wetenschapsgebieden leer je inzetten in onderzoek naar bijvoorbeeld nieuwe medicijnen, betere voedingsmiddelen en een schonere industrie. Door het multidisciplinaire karakter van de opleiding ben je geschikt om in diverse functies bij verschillende organisaties aan de slag te gaan. Fundamenteel en toegepast LST is een gezamenlijke opleiding van de Universiteit Leiden en de TU Delft. Je profiteert van de gecombineerde kennis en faciliteiten van de twee universiteiten. In Leiden wordt de cel fundamenteel wetenschappelijk bestudeerd om oplossingen te vinden voor maatschappelijke problemen op het gebied van gezondheid van de mens en het milieu. In Delft wordt onderzoek gedaan naar de technologische toepassingen van de levende cel, als basis voor duurzame industriële processen. Voor het ontwikkelen van toepassingen is een grondige theoretische kennis nodig. Daarom vullen beide domeinen elkaar sterk aan. Je leert tijdens de opleiding zowel abstract als analytisch te denken om tot oplossingen te komen die zeer waardevol zijn in uiteenlopende gebieden. Peter-Leon Hagedoorn docent Life Science & Technology In de opleiding proberen we altijd de link te leggen met de actualiteit. Onderzoekers zijn bijvoorbeeld serieus bezig om eiwitten te gebruiken als aanpak om de huidige obesitas-epidemie te bestrijden. We discussiëren over hoe waarschijnlijk het is dat dit gaat werken. Het is leuk dat wat de studenten in de colleges leren, ook iets zegt over wat er nu gebeurt in de wetenschap en wat het betekent voor het oplossen van actuele problemen. Meer informatie: lst.leidendelft.nl 3
Profiel & Toelating Past deze studie bij jou? De studie LST past bij jou wanneer: wwje nieuwsgierig bent naar hoe levende cellen werken en hoe je de werking kunt beïnvloeden; w w(cel)biologie, scheikunde, natuurkunde en wiskunde je favoriete vakken zijn; wwje analytisch en abstract kunt denken; wwje niet schrikt van een flinke portie praktisch werk in het lab; wwje wilt werken aan maatschappelijke vraagstukken op het gebied van gezondheid en milieu, gericht op een duurzame wereld. Toelating Je wordt direct toegelaten tot de bacheloropleiding LST als je in het bezit bent van een vwo-diploma met een van de volgende profielen: wwvwo-profiel Natuur & Techniek; wwvwo-profiel Natuur & Gezondheid met wiskunde B en natuurkunde; wween ander vwo-profiel met als aanvulling wiskunde B, natuurkunde en scheikunde. Heb je een propedeuse- of einddiploma van een hbo-instelling of een universitaire opleiding? Controleer dan bij de opleiding of je een toelatingsverzoek moet indienen. Kijk voor de precieze eisen en mogelijkheden op lst.bsc.tudelft.nl/toelatingseisen Uit de agenda van Carli Koster, eerstejaars 08:00 Deze periode heb ik colleges in Leiden, dus ik kan iets langer blijven liggen dan wanneer ik met de trein naar Delft moet. 09:00 Ik begin de dag met het college Life Sciences, één van mijn favoriete vakken waarbij we ingaan op de medische kant van een cel. 12:00 Ik lunch vandaag met vrienden in de kantine. 13:00 s Middags heb ik een werkcollege van hetzelfde vak als vanochtend. Daarna blijf ik nog voor de zelfstudie met begeleiding, zodat ik weer bij ben voor de volgende colleges. 17:30 Na mijn colleges ga ik meteen door naar mijn roeivereniging Asopos de Vliet. Ik zit in de clubacht en train vaak. 20:00 Ik eet samen met mijn roeiploeg. Voor de wedstrijden krijgen we vaak pasta, maar vandaag is het een ovenschotel. Mét ijs als toetje. 22:30 Ik ben nog even blijven hangen na het eten, maar nu is het tijd om naar huis te gaan. Morgen heb ik weer practicum, dan sta ik de hele dag in het lab. 4
De opbouw van de bacheloropleiding In de eerste twee jaar volgt iedereen hetzelfde onderwijsprogramma, zodat je een sterke basis hebt. Daarna is het tijd voor keuzes in de richting van jouw favoriete vakgebied. Algemeen De bacheloropleiding LST is een driejarige opleiding. De voertaal is Nederlands, maar je studieboeken zijn Engelstalig. Bij practica kom je ook regelmatig Engelssprekende assistenten tegen en je schrijft een aantal verslagen in het Engels. Onderwijsvormen Tijdens de bacheloropleiding LST kom je verschillende onderwijsvormen tegen: wwhoorcolleges: een docent geeft uitleg over de stof die je van tevoren hebt voorbereid. wwwerkcolleges: onder begeleiding ga je dieper in op de stof en werk je opdrachten uit. wwpractica: in het laboratorium werk je aan je onderzoeksvaardigheden. wwprojecten/werkgroepen: alleen of in een groepje werk je aan de oplossing voor een probleem. wwzelfstudie: je bestudeert zelfstandig de collegestof en maakt opdrachten. Regelmatig zijn hier studentassistenten bij om je te helpen als je vastloopt. Life Sciences en Biotechnologie Bij LST worden de vakgebieden Life Sciences en Biotechnologie bestudeerd. In de Life Sciences bestudeer je hoe een cel in elkaar zit en welke scheikundige processen zich daarin afspelen. In de Biotechnologie richt je je op het sturen en beïnvloeden van processen in een cel. Door deze kennis te bundelen kun je bijdragen aan o.a. betere medicijnen, betere voedingsmiddelen en zelfs een schoner milieu. Denk bijvoorbeeld aan het opsporen van kankergenen via DNA-chips of het produceren van insuline. In het eerste en tweede jaar volg je de helft van je vakken in Leiden en de andere helft in Delft. Je krijgt college van specialistische docenten van beide universiteiten en maakt kennis met alle aspecten van het vakgebied. Het eerste jaar In de propedeuse, het eerste jaar van de opleiding, werk je aan je fundament in de verschillende disciplines van LST. Je volgt typische LST-vakken als Celbiologie, Biochemie, Moleculaire Genetica en Biotechnologie. Zo krijg je het vak Life Sciences, waar je leert hoe de genetische informatie op het DNA wordt vertaald naar RNA, en het vak Biotechnologie waar je kennis van micro-organismen gaat gebruiken voor het ontwerpen van biotechnologische processen zoals waterzuivering of geneesmiddelenproductie. Daarnaast volg je basisvakken in de scheikunde, natuurkunde en wiskunde. Zo leer bij het vak Calculus hoe je differentiaalvergelijkingen oplost, modellen opstelt en functies met meerdere variabelen analyseert. Ook komt de maatschappelijke kant van het wetenschapsgebied aan de orde. Facts & Figures wwinstroom 1e jaars studenten (2016): 167 w w Gemiddelde studiebelasting eerste jaar (uur per week): 40 wwcolleges/werkcolleges: 12 wwproject-uren en practicum: 16 wwzelfstudie: 12 wwverhouding man-vrouw: 50-50 5
Het tweede jaar Het tweede jaar is een verdieping en uitbreiding van de propedeuse. Je krijgt zowel vervolgvakken uit de propedeuse als nieuwe vakken waarbij je kennismaakt met vakgebieden als de gentechnologie en de chemische biologie. Het derde jaar Het derde jaar vul je grotendeels zelf in. Je volgt twee verplichte vakken maar kiest daarnaast zelf een minor: een vakkenpakket rondom een bepaald thema, al dan niet verwant aan LST. Een minor kun je volgen in Leiden, Delft of aan een andere universiteit in binnen- of buitenland. Een zorgvuldig gekozen minor kan je helpen je carrière de gewenste richting te geven, of erachter te komen welke masteropleiding je na je bachelor zou willen volgen. Aan het einde van het derde jaar komen alle kennis en vaardigheden die je hebt geleerd samen in een eigen onderzoek: het bachelor eindproject. Je doet drie maanden onderzoek in jouw favoriete richting bij een onderzoeksgroep van Universiteit Leiden of de TU Delft. Je kunt bijvoorbeeld meewerken aan onderzoek naar het labelen van pathogene degradatie in fagocyten of naar nieuwe genetische-modificatietechnieken in bacteriën. Over je bevindingen schrijf je een scriptie en geef je een mondelinge presentatie. Na afronding ben je Bachelor of Science (BSc). Studievoortgang In het overzichtsschema is te zien welke vakken je binnen de bachelor volgt. Als je vakken succesvol afrondt, krijg je studiepunten (EC). Een studiejaar bestaat uit 60 studiepunten waarvan ieder studiepunt gelijk staat aan 28 uur studeren. In het eerste jaar geldt een bindend studieadvies. Als je minder dan 45 van de 60 studiepunten haalt, dan mag je de studie niet voortzetten. Uiteraard kun je rekenen op goede studiebegeleiding en wordt er rekening gehouden met persoonlijke omstandigheden. Niels Wester ouderejaars In het derde jaar ga je een minor doen. Ik heb me ingeschreven voor de minor Advanced LST, dan ga je nog een stukje dieper in op de stof van het reguliere curriculum. Daarnaast staat in de laatste periode van de bachelor het bachelor eindproject op het programma. Dat is een verplicht onderzoek bij een onderzoeksgroep. Wat ik in de toekomst ga doen, moet nog even op z n plek vallen. De kans is groot dat ik uiteindelijk in het onderzoek terecht kom, omdat ik de humane kant zo interessant vind. 6
Overzichtsschema vakken LST Propedeuse 60 EC Jaar 2 60 EC Jaar 3 60 EC Life Science & Biotechnologische 22 EC vakken > Celbiologie & Biochemie: een introductie > Life Sciences incl. practicum > Biotechnologie > Biochemie 2 Schrijfvaardigheid Life Science & Biotechnologische 26 EC vakken > Moleculaire Celbiologie en Immunologie incl. practicum > Biotechnologische Basistechnieken 2 incl practicum > Microbiële Fysiologie > Moleculaire Genetica en Gentechnologie incl. practicum Life Science & Biotechnologische vakken > Metabolic Engineering Bètavakken > Bio Informatica 4 EC 8 EC Bètavakken 26 EC > Calculus > Organische Chemie 1 incl. practicum > Quantitatieve Moleculaire Biologie > Thermodynamica van levensprocessen Bètavakken 25 EC > Statistiek > Organische Chemie 2 > Chemische Biologie > Statische Thermodynamica > Moleculaire Fysica > Transportverschijnselen in Life Science Minor 30 EC > Bijvoorbeeld minor Advanced LST of een minor van één van de andere opleidingen Practica 12 EC > Biotechnologische basistechnieken 1 > Bio(farmaceutische) Technologie en Maatschappij Presenteren Practica 9 EC > Geïntegreerd Practicum Biotechnologie > Ontwerpen van Duurzame Biotechnologische Processen Projecten 18 EC > Bachelor Onderzoeksproject inclusief scriptie Bekijk de studiegids via: https://studiegids.leidenuniv.nl/ 7
Bereid je voor op de arbeidsmarkt Geef richting aan je carrière LST is een veelzijdige opleiding, waar je later veel verschillende richtingen mee op kunt. Welke richting dat wordt, bepaal je al tijdens je studie door de vakken die je kiest, waar je je onderzoeksproject doet en welke masteropleiding je gaat volgen. Maar ook tijdens relevante bijbaantjes en commissie- en bestuurswerk bij een vereniging, ontwikkel je vaardigheden die later van pas komen. Masters in Leiden & Delft Je academische opleiding is pas compleet na het volgen van een tweejarige masteropleiding. Zowel Leiden als Delft bieden een masteropleiding LST aan. In Leiden is de masteropleiding gericht op het fundamentele onderzoek in bijvoorbeeld de chemische biologie en de biochemie. De masteropleiding in Delft is gericht op toegepast onderzoek in onder meer de industriële biotechnologie en de enzymologie. Ook andere masteropleidingen, in binnen- en buitenland, staan voor je open. Het succesvol afronden van de masteropleiding LST is een goed vertrekpunt voor je carrière op de arbeidsmarkt. Met je diploma laat je zien dat je zowel technologisch als biologisch deskundig bent. Je verstaat vaktermen en bent in staat snel de kern van een probleem te ontdekken en te benoemen. Daarbij ben je gewend om multidisciplinair te werken en heb je geleerd te communiceren over je vak. Dat maakt jou geliefd bij tal van werkgevers. Je kunt aan de slag als onderzoeker binnen bedrijven of starten met een promotieonderzoek aan een universiteit of onderzoeksinstituut. Ook vinden afgestudeerde LST-studenten een baan als adviseur, beleidsmedewerker of voorlichter bij de overheid of in biotech- en farmaceutische bedrijven. Daarnaast zijn er ruime mogelijkheden binnen het onderwijs en de wetenschapscommunicatie. Meer informatie: lst.leidendelft.nl Oriënteren op je eerste baan Om erachter te komen welke baan bij jou past, kun je je tijdens je studie al oriënteren op je toekomst. Zowel in Leiden als in Delft kun je deelnemen aan workshops over onder andere loopbaanoriëntatie en zijn er regelmatig bijeenkomsten waar afgestudeerde LST ers komen vertellen over hun carrière. Ieder jaar vinden in Leiden de Bètabanenmarkt en in Delft de Delftse Bedrijvendagen plaats. Dan kun je in gesprek gaan met werkgevers. Je krijgt daar een goed beeld van de mogelijkheden na je studie en je kunt er een stageplaats of misschien zelfs je eerste baan vinden. Daarnaast helpt de Science Career Service jou bij jouw loopbaankeuzes en kun je het advies inwinnen van alumni via het Alumni Mentornetwerk. Tip: In de brochure Jouw toekomst na Life Science and Technology lees je meer over mogelijke banen in onderzoek, bedrijfsleven en overheid te vinden op bachelors.universiteitleiden.nl/lst. Waar komen LST'ers terecht? In de grote cirkels zijn meer alumni werkzaam. Toegepast onderzoek/ Bio-engineering wetenschapscommunicatie Wetenschappelijk onderzoek Onderwijs... Overig Management, beleid of advisering 8
Een toekomst in de life sciences Francis Blokzijl Promovendus UMC Utrecht Mijn onderzoek gaat over mutatieprocessen in gezonde, menselijke stamcellen. Voor de geneeskunde is het belangrijk om te weten wat voor mutatieprocessen in gezonde cellen actief zijn, zodat je het ook kunt begrijpen als er iets mis gaat en ziektes als kanker ontstaan. De vele data die vrijkomen bij onderzoek in het lab, analyseer en verwerk ik door te programmeren. Het leukste aan deze baan is de creatieve vrijheid die ik heb. Als ik een leuk idee heb, kan ik het gaan onderzoeken en mag ik het uitwerken. Het is fijn dat ik dankzij LST veel basiskennis heb en interdisciplinair kan werken. Een toekomst in de biotechnologie Vincent Das Process Engineer bij DSM Op mijn afdeling laten we melkzuurbacteriën groeien voor de kaas- en yoghurtproductie: van een kleine reageerbuis naar een grote tank van wel 20 kubieke meter. De kennis die ik opdeed bij de studie, gebruik ik nog steeds. Hoe werken microorganismen? En als de bacteriën niet goed groeien, waar kan dat aan liggen? Als er bijvoorbeeld een terugkerend probleem zit in de productie, probeer ik te begrijpen wat er aan de hand is. Ik ben de spin in het web, de persoon die de technische inhoud begrijpt en dat moet overbrengen. 9
Haal meer uit je studie Studievereniging LIFE Als student LST kun je lid worden van Studievereniging LIFE. De vereniging organiseert het hele jaar door studiegerelateerde activiteiten als workshops, bedrijfsbezoeken, tutoraten en studiereizen. Ook wordt er ieder jaar een symposium georganiseerd met interessante sprekers uit binnen- en buitenland. Naast deze leerzame activiteiten worden er borrels, feesten en filmavonden gehouden. Hierdoor leer je je studiegenoten beter kennen en ben je op een andere manier met je studie bezig. Extra uitdaging Ben je een goede student en wil je meer uitdaging? Dan kun je deelnemen aan een Honours programma in Leiden of Delft, bijvoorbeeld het Honours College Bèta en Life Sciences. Dit is een interdisciplinair programma gericht op extra inhoudelijke en persoonlijke ontwikkeling. Werken naast je studie Als LST-student heb je volop keuze uit nuttige bijbanen. Als je iets verder in je studie bent, kun je binnen de opleiding werken als onderwijsassistent. Je helpt dan eerstejaarsstudenten bij practica die je zelf als eerstejaarsstudent ook hebt gevolgd. Vind je het leuk om scholieren enthousiast te maken en wil je graag meewerken aan voorlichting over LST? Dan kun je mogelijk ook aan de slag gaan als student-assistent, studentambassadeur of als assistent bij het reizend DNA-lab, waar je practica op middelbare scholen verzorgt. Meer informatie: svlife.nl 10
Voorlichtingsactiviteiten Wil je meer weten over de opleiding LST en ervaren hoe het is om in Leiden en Delft te studeren? Kom dan langs op onze voorlichtingsactiviteiten! Open Dag Op de Open Dag ontdek je alle opleidingen van de Universiteit Leiden of de TU Delft. Oriënteer je op de informatiemarkt, bezoek opleidingspresentaties en beleef je toekomstige studentenstad. Proefstuderen Samen met andere studiekiezers volg je colleges bij de opleiding en bespreek je opdrachten die je van te voren voorbereidt. Zo krijg je een diepgaand beeld van de studie én het onderwijs aan de universiteit. Meeloopdag Loop mee met een student en beslis of de studie goed bij je past. Je schuift aan bij echte hoor- en werkcolleges en proeft de sfeer op de universiteit. Online Proefstuderen Je neemt deel aan digitaal onderwijs met opdrachten en filmpjes die je thuis of op school zelfstandig uitwerkt. Studenten of docenten van de opleiding begeleiden je hierbij. Heb je vragen over de opleiding of de voorlichtingsactiviteiten? We helpen je graag! lst.leidendelft.nl ambaslst@science.leidenuniv.nl Kijk voor de datums en meer informatie op: bachelors.universiteitleiden.nl/ voorlichtingsactiviteiten opendagen.tudelft.nl 071 527 1111 (Leiden) 015 278 2413 (Delft) 11
Universiteit Leiden & Technische Universiteit Delft Aantrekkelijk onderwijs, internationale contacten en persoonlijke begeleiding in sfeervolle studentensteden. Dat is wat de Universiteit Leiden en de TU Delft je bieden. Je krijgt onderwijs van docenten die zich laten inspireren door baanbrekend onderzoek en maatschappelijke kwesties. Zo leer je zelf om complexe vraagstukken te ontrafelen en oplossingen te bedenken. De universiteiten dagen je uit om je talent verder te ontwikkelen. Aan het eind van je studie beschik je over de kennis die je nodig hebt om in Nederland of in het buitenland aan het werk te gaan. ww10.10-6 : de grootte van een typische cel ww1-2 meter: de lengte van de grootste menselijke cel ww20 minuten met de trein van Leiden naar Delft (en vice versa) ww40 aminozuren/seconde: snelheid waarmee eiwitten worden gemaakt in een cel ww2000x: maximale vergroting zichtbaar met een lichtmicroscoop