ECLI:NL:GHARN:2008:BE9393 Instantie Gerechtshof Arnhem Datum uitspraak 01-09-2008 Datum publicatie 03-09-2008 Zaaknummer TBS 2007\170 Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie Strafrecht Hoger beroep INHOUDSINDICATIE 2007/170 Omzetting tbs met voorwaarden in tbs met dwangverpleging en verlenging van de tbs. Nu er sprake is van hoog recidivegevaar, een nog onbehandelde ernstige pathologie en gebleken is dat het niet mogelijk is om vorm te geven aan de noodzakelijke behandeling in het kader van een TBS met voorwaarden, is onontkoombaar dat alsnog de dwangverpleging wordt bevolen. Vindplaatsen Rechtspraak.nl Uitspraak GERECHTSHOF ARNHEM TBS 2007\170 Beslissing d.d. 1 september 2008 De kamer van het hof als bedoeld in artikel 67 van de Wet op de rechterlijke organisatie heeft te beslissen op de beroepen van [terbeschikkinggestelde], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum], verblijvende in [verblijfplaats]. De beroepen zijn ingesteld tegen de beslissingen van de rechtbank te Groningen van 25 april 2007, houdende de verlenging van de terbeschikkingstelling met een termijn van twee jaar en de beslissing dat de terbeschikkinggestelde alsnog van overheidswege zal worden verpleegd. Overwegingen:
Het hof zal de beslissingen van de rechtbank dienen te vernietigen, daar het recht doet mede op grond van nieuwe stukken en hetgeen de getuige-deskundige ter terechtzitting heeft verklaard. Het hof gaat bij de beoordeling van de beroepen van de volgende feiten uit: - Terbeschikkinggestelde, verder te noemen [terbeschikkinggestelde], is bij vonnis van de rechtbank Groningen van 16 december 2004 wegens medeplegen van een poging tot zware mishandeling, afpersing en bedreiging veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van 18 maanden. Daarnaast heeft de rechtbank gelast dat [terbeschikkinggestelde] onder voorwaarden ter beschikking wordt gesteld. [terbeschikkinggestelde] was al eerder veroordeeld voor onder meer diefstal met geweld, brandstichting, mishandeling en bedreiging; - De aan de TBS verbonden voorwaarden betroffen onder meer de verplichting zich klinisch dan wel, als klinische behandeling niet mogelijk zou zijn, ambulant te laten behandelen, zolang de behandelaars en/of de reclassering dit geïndiceerd achten; - De TBS is op 1 juni 2005 ingegaan. Op 16 augustus 2005 is [terbeschikkinggestelde] opgenomen in de FPK Assen; - Op 21 februari 2006 heeft [terbeschikkinggestelde] zich onttrokken aan de behandeling in de FPK Assen. Na enige dagen heeft hij zichzelf gemeld bij de politie; - De rechtbank te Groningen heeft op 3 mei 2006 de door de officier van justitie ingediende vordering tot het alsnog bevelen van dwangverpleging afgewezen en de aan de TBS verbonden voorwaarden gewijzigd/aangescherpt. Deel van de gewijzigde voorwaarden maakten onder andere uit een contactverbod met stiefbroers en andere slachtoffers, een verplichting tot het zich laten aanspreken op grensoverschrijdend gedrag, het zich moeten houden aan de aanwijzingen van de reclassering en het zich houden aan de regels van de kliniek, met name betreffende het zich onthouden van geweld of dreiging met geweld; - Op 4 mei 2006 is [terbeschikkinggestelde] weer in de FPK Assen opgenomen. Op 10 november 2006 heeft [terbeschikkinggestelde] zich weer aan de behandeling onttrokken. Op 13 november 2006 is [terbeschikkinggestelde] aangehouden en sinds 14 november 2006 bevindt hij zich in een huis van bewaring; - De rechtbank Groningen heeft bij beslissingen van 25 april 2007 de TBS met twee jaren verlengd en alsnog de dwangverpleging van [terbeschikkinggestelde] bevolen. [terbeschikkinggestelde] is tegen beide beslissingen in beroep gekomen. Het hof gaat bij de beoordeling verder uit van de inhoud van de volgende rapportage en correspondentie. Voor de duidelijkheid zullen kort de belangrijkste conclusies van de rapportage en de correspondentie hierna worden weergegeven: - Drs R.C. Brouwers, psychiater, heeft in zijn rapportage van 23 maart 2007, onder meer geconcludeerd dat er bij [terbeschikkinggestelde] sprake is van psychopathie en een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Hij acht hem volledig toerekeningsvatbaar voor wat betreft het zich onttrekken aan het toezicht. Verdere begeleiding van [terbeschikkinggestelde] in de FPK, ondanks alle beperkingen die dat met zich brengt, heeft de voorkeur. De kans dat [terbeschikkinggestelde] zich langdurig, vrijwillig in een behandeling zal begeven die tot doel heeft zijn ontwikkelingsachterstand in te lopen en zijn woedebeheersing te verbeteren, acht Brouwers niet groot; - Drs G. de Jong, psycholoog, komt in zijn rapport van 23 maart 2007 tot de diagnose dat er in het verleden sprake was van alcoholmisbruik (thans in remissie) en dat er nu sprake is van een antisociale persoonlijkheidsstoornis met kenmerken van psychopathie. De Jong acht [terbeschikkinggestelde] volledig toerekeningsvatbaar voor het schenden van de aan de TBS verbonden voorwaarden. Het is
volgens De Jong noodzakelijk dat er in een gespecialiseerde kliniek een behandeling plaatsvindt met aandacht voor agressiebeheersing en het aanleren van impulscontrole en socialisatie. Die behandeling zou volgens De Jong kunnen plaatsvinden in bijvoorbeeld de Dr. S. van Mesdagkliniek of De Kijvelanden; - In haar rapport van 28 maart 2007 concludeert A.J.H. Schukkink, reclasseringswerker, onder meer dat [terbeschikkinggestelde], ondanks de waarschuwing van de rechtbank in mei 2006 dat hij een laatste kans kreeg, voor de tweede keer de behandeling in de kliniek heeft afgebroken. Zij adviseert de omzetting van de TBS met voorwaarden in TBS met dwangverpleging; - Drs P.A. de Mon, concludeert in haar rapport van 5 april 2007, dat er bij [terbeschikkinggestelde] sprake is van ADHD op kinderleeftijd (thans nog mogelijk restsymptomen) en een persoonlijkheidsstoornis niet anders omschreven met antisociale, borderline en narcistische trekken. Er is volgens haar, nu gebleken is dat een constructieve behandeling niet van de grond is gekomen en de psychopathie onbehandeld is gebleven, onverminderd kans op recidive. De TBS met voorwaarden moet dan ook worden verlengd, aldus De Mon. Volgens haar heeft [terbeschikkinggestelde] het meest baat bij een individueel gerichte benadering. De behandeling in de FPK, in een strakke structuur en groepsmatig, sluit niet goed aan bij zijn psychopathie; - Uit het verslag van Forensische GGZ Groot Batelaar van 22 februari 2008 blijkt dat Groot Batelaar [terbeschikkinggestelde] niet wil opnemen. Men stelt de voor [terbeschikkinggestelde] noodzakelijk intensieve begeleiding en behandeling niet te kunnen bieden. Als alternatief wordt voorgesteld woonen werkbegeleiding in combinatie met een intensieve individuele behandeling in een forensische polikliniek, waarbij prikkels en al te intensieve familiecontacten worden ingekaderd. De vraag wordt gesteld of deze inkadering uitvoerbaar/haalbaar is; - S. Roosjen, coördinator Indicatiestelling Forensische Zorg van het NIFP, schrijft in zijn brief van 17 juni 2008 aan mevrouw Schukkink van de reclassering, dat op basis van het (bij de brief gevoegde) indicatiebesluit d.d. 16 juni 2008 [terbeschikkinggestelde] niet geïndiceerd kan worden voor een forensisch psychiatrische kliniek. De behandelingen zijn zeer moeizaam verlopen en de FPK Assen heeft aangegeven niet meer bereid te zijn [terbeschikkinggestelde] op te nemen. Verder verwijst Roosjen naar een contact met de behandelcoördinator van Groot Batelaar, waarin is bevestigd dat volgens Groot Batelaar, gezien de hardnekkige persoonlijkheidsstoornis van [terbeschikkinggestelde] en zijn externe behandelmotivatie, er niet met hem tot een behandelsamenwerking kan worden gekomen; - In haar rapport van 17 juni 2008 doet mevrouw Schukkink van de reclassering verslag van haar onderzoek naar behandelalternatieven voor [terbeschikkinggestelde]. Zij maakt melding van de afwijzing door Groot Batelaar en het oordeel van Roosjen dat een (noodzakelijk) klinisch vervolg van de behandeling in het kader van een TBS met voorwaarden niet meer mogelijk is. Zij oppert vervolgens dat wellicht behandeling bij De Waag te Utrecht of het AFPN te Assen een mogelijkheid zou zijn. Probleem daarbij is dan wel het vinden van een geschikte woon- en werkplek. Bij voortzetting van de TBS met voorwaarden ziet zij echter weinig mogelijkheden meer om [terbeschikkinggestelde] adequaat te kunnen laten behandelen. Bij omzetting van de TBS met voorwaarden in een TBS met dwangverpleging zou dat wel het geval zijn. [terbeschikkinggestelde] zou dan individueel behandeld kunnen worden en bij een gunstig verloop zou hij in aanmerking kunnen komen voor een resocialisatietraject, bijvoorbeeld in het kader van een voorwaardelijke beëindiging van de dwangverpleging; - Het AFPN te Assen doet in haar schrijven van 14 juli 2008 bij monde van de heer Tjabbes aan mevrouw Schukkink een voorstel voor ambulante behandeling van [terbeschikkinggestelde]. Nodig is dan wel onder andere dat [terbeschikkinggestelde] een passende sociale maatschappelijke omgeving heeft met voldoende structuur. Daarbij wordt gewezen op Exodus in Nooitgedagt of De Nieuwe Start in Nieuw Amsterdam. [terbeschikkinggestelde] kan daar de praktische kant van wonen leren en op vriendelijke wijze regulerend worden begeleid;
- Op 15 juli 2008 bericht Forensisch Psychiatrische Polikliniek Het Dok te Utrecht aan mevrouw Schukkink dat men, gezien de problematiek, geen behandelmogelijkheden zien voor [terbeschikkinggestelde] bij Het Dok; - Psychiater J. de Jong van De Waag (centrum voor ambulante forensische psychiatrie) in Utrecht bericht bij brief van 17 juli 2008 aan mevrouw Schukkink dat het zeer waarschijnlijk is dat betrokkene bij De Waag wordt afgewezen gezien de voorgeschiedenis en het nog steeds bestaande hoge recidiverisico; - Exodus, bij welke instelling [terbeschikkinggestelde] zich had aangemeld voor begeleid wonen, schrijft in de brief van 21 juli 2008 aan [terbeschikkinggestelde] dat men de aanvraag van [terbeschikkinggestelde] afwijst. De reden daarvoor is gelegen in het feit dat er geen trajecten of behandelingen positief zijn afgerond door [terbeschikkinggestelde]. Het betreft hier de tweede aanvraag van [terbeschikkinggestelde]. In juli 2007 had hij al een aanvraag gedaan die toen ook is afgewezen; - Uit de rapportage van mevrouw Schukkink van 6 augustus 2008 blijkt dat het niet gelukt is een geschikte woon- en werkvoorziening voor [terbeschikkinggestelde], voorwaarde voor kunnen deelnemen aan de ambulante behandeling bij AFPN, te vinden. Exodus wijst [terbeschikkinggestelde] af en met De Nieuwe Start mag de reclassering vanwege gebeurtenissen in het recente verleden geen zaken meer doen. Overigens kent De Nieuwe Start ook een behoorlijk lange wachtlijst en wil men daar geen TBS-gestelden meer opnemen. Als alternatieven oppert Schukkink nog Zorggroep t Achterhuus te Alteveer en Connecting Hands te Leeuwarden, maar beide instellingen beschikken nog niet over de noodzakelijke AWBZ-certificering en ook is er vanwege het ministerie van justitie nog geen zorg ingekocht bij deze instellingen. Op korte termijn valt hier geen verandering in te verwachten, aldus de toelichting van Schukkink ter zitting van het hof op 18 augustus 2008. Zowel op grond van de inhoud van de adviesrapportage van Schukkink van 28 maart 2007 als van de inhoud van de rapportage van psychiater De Mon van 5 april 2007 staat naar het oordeel van het hof vast dat de veiligheid van anderen, dan wel de algemene veiligheid van personen vereist dat de TBSmaatregel wordt verlengd. Het gevaar voor herhaling van delicten, soortgelijk aan de indexdelicten, moet, nu adequate behandeling van de aanwezig geachte stoornis niet heeft plaatsgevonden, als hoog worden ingeschat. De maatregel zal daarom met twee jaren worden verlengd. De kern van de onderhavige procedures betreft de vraag of alsnog de dwangverpleging moet worden bevolen. Het hof is, alle hiervoor vermelde adviezen, rapportages en correspondentie in ogenschouw nemende en rekening houdende met hetgeen tijdens de diverse zittingen zowel door de verdediging, [terbeschikkinggestelde] zelf, mevrouw Schukkink en de advocaat-generaal naar voren is gebracht, van oordeel dat alsnog de dwangverpleging dient te worden bevolen en overweegt daartoe het volgende: - Vast staat, [terbeschikkinggestelde] heeft dat ook ter zitting meermalen erkend, dat [terbeschikkinggestelde] zich niet aan de door de rechtbank Groningen destijds aan de TBS verbonden voorwaarden heeft gehouden. Hij heeft zich onder meer tot twee keer toe aan de behandeling onttrokken. Dat daarbij mogelijk een rol heeft gespeeld dat, zoals onder meer door psychiater De Mon wordt gesteld, [terbeschikkinggestelde] gezien zijn pathologie niet de juiste behandeling aangeboden kreeg (teveel groepsgericht en te weinig individueel), maakt het onttrekken aan de behandeling nog niet verontschuldigbaar. [terbeschikkinggestelde] heeft zich, zoals ook psychiater De Jong in het hiervoor geciteerde rapport van 23 maart 2007 heeft vermeld, willens en wetens niet gehouden aan de aanwijzingen en regels van FPK Assen en daarmee feitelijk de behandeling in die forensische kliniek onmogelijk gemaakt; - Daar waar door zowel Brouwers, De Jong als De Mon, gelet op de ernstige pathologie bij [terbeschikkinggestelde], een klinische behandeling noodzakelijk werd geoordeeld, is vervolgens
onderzocht of daartoe in het kader van een TBS met voorwaarden nog mogelijkheden zijn. Alle daartoe aangezochte klinieken wezen opname van [terbeschikkinggestelde], om uiteenlopende redenen, echter af, terwijl het NIFP ook geen indicatie voor een dergelijke klinische opname in een FPK meer wilde afgeven. Daarmee is feitelijk die weg onbegaanbaar geworden. De Jong oppert weliswaar nog de mogelijkheid van opname in de Dr. S. van Mesdagkliniek of De Kijvelanden, maar die klinieken, zo heeft Schukkink ook aangegeven, nemen geen TBS-gestelden op in het kader van een TBS met voorwaarden; - Daarna is, mede naar aanleiding van mededelingen omtrent mogelijke ambulante behandeling van de zijde van Groot Batelaar, onderzocht of er verantwoorde mogelijkheden voor ambulante behandelingen zijn. Gebleken is, de rapportages van Schukkink en haar mededelingen daarover ter zitting zijn daarover helder, dat Het Dok en De Waag, mede gezien de ernst van de problematiek en de daardoor benodigde intensieve hulp en begeleiding, geen mogelijkheden voor behandeling van [terbeschikkinggestelde] zien. Het AFPN te Assen is wel bereid en in staat gebleken een behandeling aan te bieden. Dit echter onder de voorwaarde dat een verantwoorde woon- en werkvoorziening voor [terbeschikkinggestelde] zou worden gevonden. Dat laatste is echter evenmin haalbaar gebleken. Exodus en De Nieuwe Start wijzen opname van [terbeschikkinggestelde] af, terwijl Connecting Hands en t Achterhuus niet AWBZ-gecertificeerd zijn en het ministerie van justitie bij deze instellingen onder meer om die reden ook geen zorg heeft ingekocht/heeft kunnen inkopen. Het verzoek van de raadsman om de behandeling van de zaak aan te houden teneinde opname van betrokkene bij Zorggroep t Achterhuus of Connecting Hands te onderzoeken wijst het hof af, nu, zoals door Schukkink is aangegeven, niet te verwachten is dat deze instellingen op korte termijn wel AWBZgecertificeerd zullen zijn of het ministerie van justitie bij deze instellingen zorg zal (kunnen) inkopen. De mogelijkheid van een tijdelijk verblijf van [terbeschikkinggestelde] bij zijn broer [broer] acht het hof geen verantwoorde woonvoorziening. Dit alleen al niet nu deze broer medeverdachte is geweest bij het indexdelict dat tot het opleggen van de maatregel aan [terbeschikkinggestelde] heeft geleid. - Nu er sprake is van hoog recidivegevaar, een nog onbehandelde ernstige pathologie en gebleken is dat het niet mogelijk is om vorm te geven aan de noodzakelijke behandeling in het kader van een TBS met voorwaarden, is onontkoombaar dat alsnog de dwangverpleging wordt bevolen. Het gegeven dat [terbeschikkinggestelde] al (te) lang in een huis van bewaring heeft verbleven en er al die tijd in wezen niets aan behandeling heeft kunnen gebeuren doet, hoe vervelend die wachttijd voor [terbeschikkinggestelde] ook is geweest, aan het voorgaande niet af. Het hof benadrukt wel dat, gezien de specifieke gang van zaken in deze en de tijd die [terbeschikkinggestelde] al in het huis van bewaring heeft doorgebracht, het zeer gewenst is dat men alles in het werk zal stellen hem zo spoedig mogelijk te plaatsen in een TBS-kliniek. Dat in de kliniek aandacht zal dienen te zijn voor de (on)mogelijkheden van [terbeschikkinggestelde] en voor de ontwikkeling die hij sinds 2004 (hij was toen 19 jaar oud) heeft doorgemaakt, spreekt voor zich. Het hof gaat er vanuit dat hem een daarbij passend behandelingsaanbod wordt gedaan. Beslissing: Het hof: Vernietigt de beslissingen van de rechtbank te Groningen van 25 april 2007 met betrekking tot de terbeschikkinggestelde [terbeschikkinggestelde]. Wijst af het verzoek tot aanhouding. Verlengt de terbeschikkingstelling met een termijn van twee jaar. Beveelt dat de terbeschikkinggestelde alsnog van overheidswege zal worden verpleegd. Aldus gedaan door
mr Bartelds als voorzitter, mrs Stikkelbroeck en Schulten als raadsheren, en dr Van Kordelaar en drs Vecht-van den Bergh als raden, in tegenwoordigheid van mr Ten Elshof als griffier, en in het openbaar uitgesproken op 1 september 2008. De raden zijn buiten staat deze beslissing mede te ondertekenen.