erugblik 2016
nieuw repertoire Hoogtepunten in 2016 waren de wereldpremières van het celloconcert Ouroboros van de Oostenrijkse componist Thomas Larcher met cellist Jean-Guihen Queyras en het Eerste pianoconcert van de Schotse componist Sally Beamish met pianist Ronald Brautigam, het optreden met bariton Thomas Hampson in het Konzerthaus in Wenen, en de succesvolle nieuwjaarstournee met Wende. Nieuwe werken en premières voerden de boventoon. De uitbreiding van het repertoire voor strijkorkest is een belangrijke doelstelling van het orkest. De composities van Larcher en Beamish zijn grote aanwinsten voor het strijkersrepertoire. Om dit van de grond te tillen is samengewerkt met meerdere Europese orkesten. Nederlandse premières waren er tijdens de Gaudeamus Muziekweek, November Music en de Cello Biënnale. Sinfonietta debuteerde zelf in het Konzerthaus in Wenen en keerde een paar maanden later al weer terug met de Amerikaanse bariton Thomas Hampson. Met Wende toerde het orkest door Nederland met een intieme show over de liefde. De reprise in Paradiso vier maanden later was binnen enkele dagen uitverkocht. Sinfonietta speelt op topniveau, werkt met internationale topsolisten, in binnen- en buitenland. Het innoveert en verrijkt het strijkersrepertoire. Ook zakelijk gezien presteerde het orkest goed met 68% eigen inkomsten. Hieruit kan helaas niet geconcludeerd worden dat het financieel voor de wind gaat, vooral de lage honoraria van de musici is een ernstig probleem. Vanuit de branchevereniging NAPK is de van de cao orkesten afgeleide beloningsrichtlijn voor muziekensembles opgesteld. Hiermee is een goede stap gezet in de richting van passende honoraria van de musici. Het is nog wel een hele uitdaging om hiervoor de beschikbare middelen te vinden. Sinfonietta 2016: 45.259 mensen bezochten de concerten en overige activiteiten het ensemble gaf 55 concerten (49 grote concerten + 6 kamermuziekconcerten) 46 voorstellingen voor kleuters (21 schoolvoorstellingen + 25 openbare voorstellingen) 11 educatieve activiteiten (inleidingen) Up-close met celliste Kaori Yamagami 2 3
in première Openingsconcert Gaudeamus met première van Jörg Widmann Repetitie met Thomas Larcher en Jean-Guihen Queyras Nieuw werk Larcher is grandioos en eclectisch NRC Next * * * * De uitbreiding van het repertoire voor strijkorkest is een belangrijke doelstelling van Sinfonietta. Hoogtepunten in 2016 waren de wereldpremières van de Oostenrijkste componist Thomas Larcher en de Schotse componist Sally Beamish. Larchers celloconcert Ouroboros en het Eerste pianoconcert Hill Stanzas van Beamish zijn grote aanwinsten voor het strijkersrepertoire. Om dit van de grond te tillen is samengewerkt met meerdere Europese orkesten. Daarnaast speelde Sinfonietta Nederlandse premières van onder anderen Jörg Widmann en John Zorn tijdens internationaal erkende festivals voor nieuwe muziek. Wereldpremière Thomas Larcher Samen met de veelzijdige cellist Jean-Guihen Queyras bracht Sinfonietta op 11 februari de wereldpremière van Larchers celloconcert Ouroboros in het Muziekgebouw aan t IJ. Het publiek kon uitgebreid kennis maken met de componist tijdens de concertinleiding. Kort daarna speelde het orkest ook de Oostenrijkse premiére in het Weense Konzerthaus. De titel verwijst naar het Griekse symbool voor de eeuwige cirkel, muzikaal vormgegeven met duidelijk herkenbare motieven die telkens terugkeren. Jean-Guihen Queyras speelde ook Haydns virtuoze Celloconcert in C en Sinfonietta speelde daarnaast nog twee Nederlandse premières van Thomas Larcher en Friedrich Cerha. Hommage aan Schotland In maart ging het Eerste pianoconcert Hill Stanzas van Sally Beamish in première. Beamish schreef het werk in opdracht van Sinfonietta voor Ronald Brautigam en het strijkorkest. Sinfonietta en Brautigam werken al sinds de oprichting van het orkest samen en hun dertigjarige samenwerking werd bekroond met deze opdracht. Het pianoconcert is een hommage aan het ruige, duistere Schotse landschap, een favoriete vakantiebestemming van Brautigam en zijn Schotse vrouw. In de muziek weerklinken natuurgeluiden en Schotse volksvertellingen. Naast deze wereldpremière klonken ook klassieke meesterwerken van Mozart en Haydn en het virtuoze Introduction & Allegro voor strijkkwartet en strijkorkest van Elgar. Nederlandse premières Dit jaar opende Sinfonietta de Gaudeamus Muziekweek in Utrecht met twee Nederlandse premières: Aria van de Duitse componist Jörg Widmann en Lullaby van de Oekraïense componist Maxim Shalygin. Ook klonk het spannende celloconcert Up-close van de succesvolle Nederlandse componist Michel van der Aa, die tijdens het openingsconcert benadrukte hoe belangrijk dit festival is voor de ontwikkeling van de hedendaagse muziek. In oktober speelde Sinfonietta tijdens de Cello Biënnale nieuwe bewerkingen van cellosonates, onder andere de Nederlandse première van de georkestreerde Cellosonate van Olli Mustonen. Tijdens November Music klonk de Nederlandse première van Kol Nidre van de experimentele, Amerikaanse jazzmusicus en componist John Zorn. De speelse uitwerkingen tussen piano en orkest levert een sprankelende vertolking op van de wereldpremière van Sally Beamish de Volkskrant * * * * 4 5
thomas hampson Cd-opname Tides of Life Na de succesvolle Europese tournee van Sinfonietta en Thomas Hampson in 2014 werden meteen plannen gemaakt voor een vervolg in 2016: een korte tournee die zou uitmonden in cd-opnames voor het label Channel Classics. In april vonden drie concerten plaats in Dresden, Rotterdam en Utrecht. Op het programma stonden twee werken van Brahms: het Strijkkwintet opus 111 in een versie voor strijkorkest en de melancholische liedcyclus Vier ernste Gesänge in een bewerking van David Matthews. Van Barber klonk het filosofische meesterwerk Dover Beach. Het concert eindigde met liederen van Schubert en Wolf, waarin luchtigheid en ernst elkaar afwisselden, eveneens bewerkt door David Matthews. Na de tournee werden cd-opnames gemaakt in TivoliVredenburg. Met als special guest het Nationaal Vrouwen Jeugdkoor, voor een opname van Schuberts lied Ständchen in een bewerking van Bob Zimmerman. Het nieuwe album Tides of Life is gelanceerd in januari 2017. Première in Konzerthaus Wenen Sinfonietta en bariton Thomas Hampson werkten voor het eerst samen in 1998 in de Carte Blanche serie van Het Concertgebouw. Voor het orkest was dit de allereerste keer dat het zonder dirigent optrad. Dit initiatief is uitgegroeid tot een van de belangrijkste kenmerken van het orkest. De succesvolle samenwerking met de Amerikaanse bariton kreeg een prachtig vervolg in 2014 met een lange tournee door Europa. Op veler verzoek heeft het orkest dit romantische liedprogramma in 2016 herhaald en opgenomen op cd. In december keerde Thomas Hampson nogmaals terug met een gloednieuw programma rond Engelstalige componisten. De nieuwe Thomas Hampson In december ging Sinfonietta op pad met Thomas Hampson in een spiksplinternieuw programma. Beethovens liedcyclus An die ferne Geliebte werd in opdracht van Sinfonietta bewerkt voor bariton en strijkorkest door Adrian Williams. Daarnaast klonken onder andere de zelden uitgevoerde Ernste Gesänge van Hanns Eisler, de liedcyclus A Shropshire Lad van George Butterworth in een nieuwe bewerking door Adrian Williams en een verzameling liederen van Stephen Collins Foster en Thomas Moore in nieuwe bewerkingen van Wijnand van Klaveren. Na de première in het Konzerthaus in Wenen volgden twee concerten in Ludwigsburg en Essen. Voorafgaand aan deze tournee vond in een try-out concert plaatst, exclusief voor de Club van 100-leden en de Vrienden van Sinfonietta. Cd-opname samen met Nationaal Vrouwen Jeugdkoor 6 7
breder dan klassiek Het jaar opende traditiegetrouw met de nieuwjaarstournee Breder dan klassiek. Samen met de veelzijdige zangeres en performer Wende toerde het orkest door Nederland met een intieme show over de liefde. De reprise in Paradiso vier maanden later was binnen enkele dagen uitverkocht. Sinds de succesvolle, theatrale show met Wende in 2010 bestond de wens om nogmaals samen te werken. Wende: Onze vorige show was heel uitbundig, met drums, gitaar en choreografie bovenop het strijkorkest. Nu willen we graag de intimiteit opzoeken. De liefdes-cv van Wende liep als een rode draad door het programma. Covers van onder anderen Stromae, David Bowie, Nina Simone, Aznavour en Jacques Brel klonken naast muziek van Guillaume Lekeu, Jean Philippe Rameau, Bryce Dessner en Wende. Ook zong Wende When I am laid in earth uit de barokopera Dido and Aeneas van Purcell. De boodschap van die muziek is heel romantisch, zegt Wende. Sinfonietta maakte samen met Wende een unieke show geregisseerd door Titus Tiel Groenestege, met een lichtplan van Jantje Geldof en nieuwe arrangementen van Jules Buckley, Rutger Laan, Wijnand van Klaveren, Reyn Ouwehand, Marijn van Prooijen en Bob Zimmerman. Wegens groot succes gaf deze volgens het Eindhovens Dagblad topcombinatie een extra, eenmalig concert in Paradiso op 24 mei. Wende kleurt met Sinfonietta glorieus buiten de lijntjes NRC Handelsblad Wende Snijders kan stilte creëren maar ook helemaal uit haar dak gaan, ze geeft zichzelf en schuwt kwetsbaarheid niet. Eindhovens Dagblad Veel van de liedarrangementen zijn zo krachtig dat ze het origineel haast doen vergeten de Volkskrant * * * * Met Wende in Het Concertgebouw 8 9
educatie en talentontwikkeling De waardering voor de schoolvoorstellingen en educatieve formats van Sinfonietta is groot en het publiek daarvoor groeit. Met KleuterSinfonietta komen jaarlijks gemiddeld ruim 4.800 kinderen luisteren van veertig scholen uit alle wijken van de stad. Sinfonietta deed dit jaar voor het eerst mee aan het gratis toegankelijk openluchtfestival Klassiek op het Amstelveld in, met een bijzonder project gericht op talentontwikkeling van vijftien jonge strijkers. Tijdens hetzelfde festival trad het orkest ook op met de talentvolle jonge sopraan Laetitia Gerards. KleuterSinfonietta Door het onverminderde succes van KleuterSinfonietta is KleuterSinfonietta een sterk sub-brand van Sinfonietta geworden. Er zijn twee varianten: openbare voorstellingen voor kleuters (en hun ouders) en schoolvoorstellingen. Kinderen maken op speelse wijze kennis met de mooiste strijkers muziek, uitgevoerd door vier tot zes musici van Sinfonietta. In 2016 waren alle openbare familievoorstellingen van Haren en Snaren, Wie zet s nachts de sterren aan?, Kom we gaan spelen en Schipper mag ik overvaren? in Het Concertgebouw uitverkocht. In 2017 gaat een nieuwe voorstelling in première. Festivalconcert met Laetitia Gerards Klassiek op het Amstelveld Klassiek op het Amstelveld is een festival waarbij het maken en het beleven van klassieke muziek door jeugd centraal staat. Sinfonietta deed dit jaar voor het eerst mee aan dit unieke festival met een bijzonder project. Het orkest werd aangevuld met vijftien jonge musici tussen de 13 en 18 jaar, het merendeel afkomstig van de Sweelinck Academie van het Conservatorium van. Musici van Sinfonietta, onder wie artistiek leider Candida Thompson, hebben deze kinderen in een paar dagen gecoacht op de muziek van Elgars Introduction & Allegro en Schulhoffs Fünf Stücke für Streicher. Een dag voor het festivalconcert kwamen het orkest en het jeugdensemble bijeen om te repeteren voor het concert op zaterdagmiddag 18 september. In dit speciale practicum gaf Sinfonietta de unieke werkwijze, die we in dertig jaar hebben opgebouw, door aan de jonge generatie musici. Jong Talent van de Sweelinck Academie Sinfonietta aangevuld met jonge strijkers 10 11
concertoverzicht club van 100 Breder dan klassiek met Wende o.a. Wende, Stromae, Rameau, Purcell, Dessner, Bowie 07 jan Muziekcentrum, Enschede 08 jan De Oosterpoort, Groningen 09 jan TivoliVredenburg, Utrecht 10 jan Theater Heerlen, Heerlen 13 jan Het Concertgebouw, 14 jan Concertzaal, Tilburg 16 jan Muziekgebouw, Eindhoven 17 jan Stadsgehoorzaal, Leiden 18 jan Nieuwe Luxor Theater, Rotterdam 19 jan Theater De Spiegel, Zwolle Larcher en Queyras m.m.v. Jean-Guihen Queyras, cello en Paolo Giacometti, piano Larcher Haydn Cerha Berg Wolf Dvořák 11 feb Muziekgebouw aan t IJ, 13 feb Konzerhaus, Wenen 17 feb Concertgebouw De Vereeniging, Nijmegen 18 feb Muziekcentrum, Enschede 19 feb Stadsgehoorzaal, Leiden 20 feb Het Concertgebouw, 21 feb Oude Blasiuskerk, Delden Beamish and the Classics m.m.v. Ronald Brautigam, piano Beamish Haydn Elgar Mozart 11 mrt Muziekgebouw aan t IJ, 12 mrt Concertzaal, Tilburg 16 mrt Musis, Arnhem Hannes Minnaar m.m.v. Hannes Minnaar, piano Elgar Mozart Fauré Haydn 17 mrt De Harmonie, Leeuwarden Thomas Hampson m.m.v. Thomas Hampson, bariton Brahms Barber Wolf Schubert 09 apr Frauenkirche, Dresden 12 apr De Doelen, Rotterdam 13 apr TivoliVredenburg, Utrecht Chopin in Bohemen m.m.v. Khatia Buniatishvili, piano Schulhoff Chopin Haas Dvořák 18 mei Muziekgebouw aan t IJ, 19 mei TivoliVredenburg, Utrecht 21 mei Konzerthaus, Berlijn Extra concert met Wende o.a. Wende, Stromae, Rameau, Purcell, Dessner, Bowie 24 mei Paradiso, Rudolf Koelman m.m.v. Rudolf Koelman en Candida Thompson, viool Bach Tsjaikovski Schulhoff Dvořák 27 mei Musis, Arnhem Extra concerten met De Dijk o.a. De Dijk Bach Schubert Tsjaikovski 30 jun Carré, 01 jul Carré, Openingsconcert Gaudeamus m.m.v. Slagwerk Den Haag en Kaori Yamagami, cello Shalygin Morales Widmann Moore Van der Aa 07 sep TivoliVredenburg, Utrecht Klassiek op het Amstelveld m.m.v. Laetitia Gerards en vijftien jonge strijkers o.a. Elgar Schulhoff Lehár Delibes 17 sep Amstelveld, Kamermuziek Sinfonietta Solisten m.m.v. Olivier Patey, klarinet Schulhoff Weber Brahms Mozart Hindemith 23 sep Klooster Wittem, Wittem 24 sep Cultura, Ede 25 sep Stadsgehoorzaal, Leiden 28 sep Vondelkerk, 29 sep Muziekcentrum, Enschede 30 sep Kerkgebouw De Morgenster, Hilversum 01 okt Grote Kerk, Muiden Klarinetconcert van Weber i.p.v. klarinettist Martin Fröst (afgezegd wegens ziekte) drie vervangers: Alessandro Carbonare, Olivier Patey en Calogero Palermo o.a. Weber Janáček Bartók Brahms 10 okt Teatro Manzoni, Bologna 11 okt Aula Magna Università La Sapienza, Rome 14 okt Muziekgebouw aan t IJ, 15 okt Concertzaal, Tilburg 16 okt Het Concertgebouw, 18 okt Musis, Arnhem 20 okt Stadsgehoorzaal, Leiden Cello Biënnale m.m.v. cellisten Julian Steckel, Daniel Müller-Schott en Raphaël Pidoux Debussy Mustonen Schumann Bruckner Schubert 24 okt Muziekgebouw aan t IJ, The American Four Seasons m.m.v. Isabelle van Keulen, viool Herrmann Takemitsu Greenwood Glass 12 nov Concertzaal, Tilburg 13 nov November Music, s-hertogenbosch 17 nov Muziekgebouw aan t IJ, 18 nov Muziekgebouw aan t IJ, 19 nov TivoliVredenburg, Utrecht 20 nov Muziekcentrum, Enschede De nieuwe Thomas Hampson m.m.v. Thomas Hampson, bariton o.a. Beethoven Eisler Foster Moore 05 dec Konzerthaus, Wenen 07 dec Philharmonie, Essen 10 dec Theater am Forum, Ludwigsburg De Club van 100, onze betrokken donateursclub, is van groot belang voor het orkest. De leden vormen onze trouwe achterban, bezoeken met veel enthousiasme onze concerten en laten als ambassadeurs anderen kennismaken met het orkest. De Club van 100-leden, die het orkest steunen met een jaarlijkse gift vanaf 1.000, ontmoetten elkaar, de musici en de solisten bij twee besloten concerten, de jaarlijkse Club van 100-reis en de concerten in eigen huis. Vondelkerk en de Rode Hoed Het besloten concert voor onze Club van 100-leden vond ook dit jaar weer plaats in de sfeervolle Vondelkerk. Candida Thompson, Jacobien Rozemond, Michael Gurevich en Kaori Yamagami brachten samen met klarinettist Olivier Patey een kamermuziek programma vol contrasten. Na afloop was er een gezellige borrel. In december werd een bijzonder try-out concert georganiseerd in de Rode Hoed met bariton Thomas Hampson. Dit programma was eenmalig in Nederland te horen en exclusief voor onze Club van 100-leden en Vrienden. Besloten concert in de Vondelkerk Op reis naar Wenen De Club van 100-reis had in 2016 als bestemming Wenen, waar de veertig meereizende leden in het Wiener Konzerthaus het concert met Jean-Guihen Queyras bijwoonden. Naast het Concert voor strijkorkest van Friedrich Cerha stonden twee werken van de Oostenrijkse componist Thomas Larcher op het programma: Mumien en zijn gloednieuwe celloconcert Ouroboros, dat hij speciaal schreef voor Queyras en Sinfonietta. Na het concert volgde een geanimeerd diner met alle musici. Ter afsluiting van het weekend bezocht de Club van 100 op uitnodiging van Nederlands ambassadeur Marco Hennis de voormalige woning van Richard Strauss, tegenwoordig in gebruik als residentie van de Nederlands ambassadeur. Het was een buitengewoon gezellige Club van 100-reis. Het enthousiasme straalde van de deelnemers af. Bijzonder, we komen van alle kanten en delen de liefde voor het orkest. En dan hebben we ook nog lol met elkaar. Maj-Britt Jacobs-de Looper, Club van 100-lid, over de reis naar Wenen 12 13
financiële ondersteuning viool 1 Candida Thompson Ingrid van Dingstee Arnieke Ehrlich Nicoline van Santen Karen Segal viool 2 Jacobien Rozemond Petra Griffioen Frances Thé Diet Tilanus Inki Varga altviool Daniel Bard Anne-Bartje Fontein Els Goossens Ernst Grapperhaus cello Kaori Yamagami Örs Köszeghy Maarten Mostert Michiel Weidner contrabas Ying Lai Green Servaas Jessen Naast de structurele ondersteuning door de overheid, via het Fonds Podiumkunsten, wordt Sinfonietta meerjarig ondersteund door de Gemeente (Kunstenplan 2013-2016) en vanaf 2017 door het s Fonds voor de Kunst. In 2016 zorgde de overheidssubsidie voor 32% van de totale inkomsten. Daarnaast ontvingen we belangrijke bijdragen van private fondsen, sponsors en particuliere donateurs, onder wie onze Vrienden en Club van 100-leden. Private fondsen en sponsors Sinfonietta ontving in 2016 voor het derde jaar op rij een gulle bijdrage van een privaat fonds ten behoeve van de (artistieke) kwaliteit van het orkest. Met deze bijdrage hebben we ook voor 2016 de lage honoraria van de musici kunnen aanvullen. Aangezien het geen structurele bijdrage is, zijn de honoraria niet blijvend verhoogd. Daarnaast ondersteunde de Maurice Amado Foundation ons bij het realiseren van KleuterSinfonietta. Sinfonietta kan reken op trouwe support van zes bedrijfsvrienden die het orkest jaarlijks sponsoren met een vast bedrag en onze se concerten bezoeken met relaties. Vrienden De Vrienden van Sinfonietta zijn van groot belang voor het orkest. Zij vormen onze trouwe achterban, bezoeken met veel enthousiasme onze concerten en laten als ambassadeurs anderen kennismaken met het orkest. Daarnaast kunnen wij rekenen op de inkomsten uit hun (meerjarig toegezegde) giften. We versterken de band met onze Vrienden door hen extra s te bieden in de vorm van kortingen en speciale ontvangsten. Zij bezochten weer in groten getale de Vriendenrepetities in eigen huis, waaronder de repetities met Jean-Guihen Queyras en Ronald Brautigam, en het bijzondere try-out concert met Thomas Hampson in de Rode Hoed. De inkomsten uit particuliere giften zijn in 2016 gestegen; er werden nieuwe giften binnengehaald en lopende giften werden verhoogd. Financiën Het boekjaar 2016 sloot af met een negatief exploitatieresultaat. Zowel de uitgaven als de inkomsten vielen in 2016 hoger uit dan in de Kunstenplanbegroting 2013-2016 was begroot. De inkomsten vielen hoger uit omdat er in 2016 meer concerten werden gegeven dan in de Kunstenplanbegroting was opgenomen. De hogere kosten waren een gevolg van verbeterde arbeidsvoorwaarden voor 2016, die door een donatie van een privaat fonds mogelijk waren gemaakt. Het exploitatieresultaat over 2016 was -16.471. Het percentage eigen inkomsten betrof 68% van de totale inkomsten. Kerngegevens 2016 (x 1000) 2016 2015 Kosten concerten 1977 2167 Kosten beheer 311 305 Totaal kosten 2288 2472 Subsidie Fonds Podiumkunsten 599 599 Subsidie Gemeente 132 132 Overige inkomsten 1541 1764 Totaal inkomsten 2272 2495 Saldo -16 23 Design & branding partner Bedrijfsvrienden Grant Thornton Executives Heyligers design + projects Holdinga Matthijssen Kraak Robeco Wealth Management Partners N.V. 14 15 Begunstigers Maurice Amado Foundation Colofon ontwerp Studio Dumbar, Daan Rietbergen en Javeria Ali (cover) en Grafisch in Vorm fotografie Marco Borggreve, Juri Hiensch, Anna van Kooij, Anne Meyer, Eric van Nieuwland en Roland Spek drukwerk Grafiplaza Staf Joost Westerveld, zakelijk leider Willem de Bordes, artistiek coördinator en programmeur Stijn Verstraete, productieleider Chris Meeuwissen, marketing en communicatie Noortje Zanen, communicatie Ming Khouw, officemanagement Joseline de Koning, fondsenwerving en relatiebeheer Willemijn de Graaff, medewerker relatiebeheer Irene Kok, bibliothecaris Gerard Boltje, boekhouder Chris Dessing, vrijwilliger Bestuur Gert-Jan Kramer, voorzitter Jan Reinier van Angeren, secretaris Mariëtte Doornekamp, penningmeester Leni Boeren, lid Ernst Veen, lid Joris Vos, lid Hans Langeveld, lid
Sinfonietta Piet Heinkade 5 1019 BR t 020 52 70 770 info@sinfonietta.nl www.sinfonietta.nl