Een uitgave van: Nationaal Influenza Centrum (NIC): Rotterdam (Erasmus MC), Bilthoven (RIVM); Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg (NIVEL); Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Pandemisch (H1N1) 2009 virus: Influenza-activiteit nadert basisniveau Verspreiding van het pandemisch (H1N1) 2009- virus in Nederland In week 50 is het wekelijks aantal patiënten met een influenza-achtig ziektebeeld (IAZ) in Nederland weer wat verder afgenomen. In die week werden op 10.000 inwoners 5,7 patiënten met een IAZ gerapporteerd door de huisartsen van de CMR- Peilstations van het NIVEL. In week 49 was dat aantal nog 6,5 (zie figuur 1). Daarmee is de influenza-activiteit in Nederland bijna maar nog niet helemaal terug op het basisniveau van maximaal 5,1 patiënten met IAZ per 10.000 inwoners. Er is dus nog steeds sprake van een milde epidemie. De daling van de influenza-activiteit werd gezien in de meeste leeftijdsgroepen, maar de incidentie van IAZ is vooral bij kinderen van 0-4 jaar oud nog steeds verhoogd (zie figuur 2). Overigens is het niet uitgesloten dat er in het begin van nieuwe jaar nog een tweede golf komt. Ook het wekelijks aantal door de huisartsen van patiënten met IAZ ingestuurde en onderzochte neus- en keelmonsters daalt (week 47: 89, week 50: 25) terwijl tevens het percentage nieuw H1N1- positieve monsters afneemt (week 47: 45%, week 50: 20%). Tegelijk neemt ook het wekelijks aantal influenzavirusisolaten af (zie figuur 3). In drie van de 25 monsters werd het respiratoir syncytieel virus (RS virus) gevonden. Naast de afname van het aantal patiënten met een IAZ dat door huisartsen wordt gezien, neemt ook het aantal patiënten dat als gevolg van pandemisch (H1N1) 2009 in het ziekenhuis moet worden opgenomen af (zie figuur 4). Ook het aantal patiënten dat overlijdt aan een infectie met (H1N1) 2009-influenzavirus neemt af (zie figuur 5). Dus Alle indicatoren voor de activiteit van het nieuwe H1N1- virus wijzen er derhalve op dat het einde van de huidige griepgolf nu werkelijk in zicht is. Verspreiding van het pandemisch (H1N1) 2009- virus in de wereld Behalve in Frankrijk waar de incidentie van IAZ blijft stijgen, neemt in West- en Noord-Europa de IAZactiviteit af (WHO 11 december). In Engeland ligt de IAZ-incidentie thans eveneens weer op het achtergrondniveau (HPA, 17 december). In Midden-Europa stijgt daarentegen de IAZ-activiteit, terwijl in Oost-Europa deze dalende is (WHO 11 december).het totale wekelijkse aantal sterfgevallen in Europa lijkt toe te nemen (ECDC, zie figuur 6). Transmissie van het nieuwe H1N1-virus is nog hoog in grote delen van Azië en stijgt in Japan, Hongkong, Taiwan en West-India (WHO 11 december). Verspreiding van seizoensinfluenzavirussen in de wereld In Europa worden nog steeds seizoensinfluenzavirussen gedetecteerd. In de periode van week 40 tot week 49 werden 204-maal infecties met het oude H1N1-virus, 36-maal met het H3N2-virus en 106-maal met het B-virus aangetoond. Ook in Azië worden nog altijd seizoensinfluenzavirussen gedetecteerd. Gevolgen van pandemisch (H1N1) 2009 in de VS. Het CDC heeft nieuwe cijfers gepubliceerd voor de epidemische periode van 18 oktober tot 14 november (ProMed 11 december). Naar schatting zijn in de VS 47 miljoen personen besmet (15% van de bevolking), waarvan 213.000 in het ziekenhuis werden opgenomen en 9820 (waarvan 87% 0-17 jarigen) zijn overleden. In een gemiddeld influenzaseizoen worden in de VS 200.000 mensen met een IAZ in het ziekenhuis opgenomen en sterven 36.000 personen, waarvan 90% 65 jaar of ouder is. Leeftijdsverdeling van respectievelijk influenza, ziekenhuisopnamen en sterfgevallen in de VS: Percentages van resp. de 0-17-jarigen, de 17-64- jarigen en de 65-plussers met: Influenza: resp. 21%, 14% en 10% van de betreffende leeftijdsgroep. Ziekenhuisopnamen: resp. 0,44%, 0,45% en 0,52% van de influenzapatiënten. Sterfgevallen: resp. 0,15%, 0,39% en 0,33% van de betreffende leeftijdsgroep. Sterfgevallen: resp. 0,7%, 2,8% en 3,2% van de influenzapatiënten. Sterfgevallen: resp. 1,5%, 6,2% en 6,1% van de ziekenhuispatiënten. 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 1
Kinderen en tieners lopen dus de grootste kans op symptomatische besmetting, maar bij eenmaal geïnfecteerde personen is het risico op ziekenhuisopname vrijwel onafhankelijk van de leeftijd. Volwassen en oudere influenza- en ziekenhuispatiënten hebben een grotere kans op overlijden dan jonge influenza- en ziekenhuispatiënten. In totaal zijn aan de afgelopen epidemie 3,6 maal minder mensen gestorven dan in een gemiddeld influenzaseizoen, hetgeen de epidemie als mild classificeert. Bronnen E-mail van ProMed, dagelijkse elektronische nieuwsbrief van de International Society for Infectious Disease (www.isid.org), en de websites van de WHO (www.who.int/csr/disease/swineflu), CDC (www.cdc.gov/h1n1flu), ECDC (www.ecdc.eu), HPA (www.hpa.org.uk), RIVM (www.rivm.nl), NIVEL (www.nivel.nl/griep) en Inf@ct (www.infectieziekten.eu), WHO-EURO (www.euroflu.org). 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 2
Vaccinsamenstelling voor seizoen 2009/10 (Sub)type: Stam gelijkend op: A/H3N2 A/Brisbane/10/07 A/H1N1 A/Brisbane/59/07 B B/Brisbane/60/08 De Nieuwsbrief ook op Internet De Influenza-Nieuwsbrief is ook te vinden op: http://www.influenza-centrum.nl http://www.virology.nl http://www.nivel.nl Indien ook u deze influenza-nieuwsbrief per e-mail zou willen ontvangen, dan kunt u zich hiervoor kosteloos opgeven via de website http://www.influenza-centrum.nl Colofon Deze Nieuwsbrief komt tot stand door samenwerking van de volgende instanties en personen: IGZ, Den Haag Drs. Jan K. van Wijngaarden, arts, Hoofdinspecteur Volksgezondheid NIVEL, Utrecht Dr. Gé A. Donker Projectleider CMR peilstations NIC: Prof. dr. Albert D.M.E. Osterhaus, directeur Erasmus MC, Rotterdam Dr. Guus F. Rimmelzwaan Dr. Jan C. de Jong RIVM, Bilthoven Dr. Adam Meijer Drs. Frederika Dijkstra Redactiesecretariaat: Simone Slabbekoorn Nationaal Influenza Centrum Afdeling Virologie, Erasmus MC, Postbus 2040, 3000 CA Rotterdam 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 3
Wekelijkse aantal consulten per 10.000 inwoners 25 20 15 10 IAZ consultatie-ratio 2008 IAZ consultatie-ratio 2009 Pneumonie consultatie-ratio 2009 Baseline IAZ 'milde epidemie' Baseline IAZ 'matige epidemie' 5 0 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 Week Figuur 1. Wekelijks aantal consulten bij de NIVEL-peilstationhuisartsen voor IAZ of pneumonie, per 10.000 inwoners t/m 13 december 2009 (week 50) Bron: NIVEL/CIb De week is de week van consultatie. Baseline IAZ is de grenswaarde van achtergrond IAZ activiteit die buiten de jaarlijkse griepepidemie voorkomt. De jaarlijkse griepepidemie start zodra twee weken achtereenvolgens de IAZ consultatie ratio hoger ligt dan de baseline van 5,1 per 10.000 inwoners en dit wordt ondersteund door een toegenomen detectie van influenza virussen. Bij een consultatie ratio tussen de 5,1 en 20/10.000 wordt van een milde epidemie gesproken. Bij een consultatie ratio tussen de 20 en 50/10.000 wordt gesproken van een matige epidemie en boven de 50/10.000 van een grote epidemie. Bron: Osiris/ Pandora/Cib, website RIVM 18 december 2009 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 4
Wekelijkse aantal consulten per 10.000 inwoners 70 60 50 40 30 IAZ consultatie-ratio 0-4 jr IAZ consultatie-ratio 5-14 jr IAZ consultatie-ratio 15-44 jr IAZ consultatie-ratio 45-64 jr IAZ consultatie-ratio 65 jr Baseline IAZ voor 'milde epidemie' Baseline IAZ voor 'matige epidemie' Baseline IAZ voor 'grote epidemie' 20 10 0 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45 47 49 51 Week Figuur 2. Wekelijks aantal consulten bij de NIVEL peilstation huisartsen voor IAZ per leeftijdsgroep en per 10.000 inwoners t/m 13 december 2009 / week 50 Bron: Osiris/ Pandora/Cib, website RIVM 18 december 2009 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 5
aantal virusdetecties 280 240 200 160 120 80 40 0 A/H? B A/H1 A/H3 IAZ 2008/9 1 4 7 101316192225283134374043464952 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 IAZ/10.000 inwoners weeknummer Figuur 3. Incidentie van IAZ per week en per 10.000 inwoners (rechteras) en aantallen virusdetecties in klinisch materiaal uit ziekenhuizen en NIVEL-peilstations in 2009 ontvangen door het Nederlandse Nationale Influenza Centrum (NIC, linkeras). Vóór week 15 waren de gedetecteerde A/H1-virussen seizoensvirussen, na week 15 nieuwe influenza A(H1N1)-virussen, behalve in week 19 en week 31, toen er nog één seizoens A/H1-virus werd gedetecteerd. Vanaf week 33 waren de detecties van het nieuwe influenza A(H1N1)- virus niet langer meldingsplichtig, zodat de vanaf die week de aantallen hiervan abrupt lager werden. Bron: NIC en NIVEL 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 6
Figuur 4. Aantal ziekenhuisopnamen wegens laboratoriumbevestigde of waarschijnlijke (H1N1) 2009 influenzavirus infecties per week van opname t/m 16 december 2009 (n = 1904) Bron: Osiris/ Pandora/Cib, website RIVM 18 december 2009 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 7
Figuur 5. Aantal sterfgevallen met in het laboratorium bevestigde pandemisch (H1N1) 2009 influenza naar datum van overlijden t/m 16 december 2009 (n = 48*) Van 4 sterfgevallen zijn nog niet alle gegevens bekend waardoor deze niet in de grafiek kunnen worden getoond Bron: Osiris/ Pandora/Cib, website RIVM 18 december 2009 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 8
Figuur 6. Leeftijdsverdeling van sterfgevallen met laboratoriumbevestigde Nieuwe Influenza A (H1N1) t/m 16 december 2009 (n=47*) Bron: Osiris/ Pandora/Cib, website RIVM 18 december 2009 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 9
Figuur 7. Aantallen sterfgevallen met in het laboratorium bevestigd pandemisch (H1N1) 2009 in de EU naar week van overlijden t/m week 50 Bron: website European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), 18 december 2009. 18-12-2009 JAARGANG 18, N o 16 Pagina 10