Masteropleiding in de Sterrenkunde en de Astrofysica (Master in Astronomy and Astrophysics) 1. Situering In de nu uitdovende universitaire opleidingen die in Vlaanderen worden aangeboden is er geen specifieke opleiding sterrenkunde. De sterrenkundige opleiding zit vooralsnog vervat als specialisatierichting binnen de licenties natuurkunde en wiskunde waarbij voornamelijk in de tweede licentie en parallel met de licentiaatsthesis algemene en meer verdiepende vakken sterrenkunde kunnen gekozen worden. Het is echter vandaag dat de sterrenkunde - in hoge mate dank zij nieuwe technologische ontwikkelingen internatio-naal een periode kent van grote bloei. Nieuwe generaties van instrumenten op het aardop-pervlak en in de ruimte stellen sterrenkundigen eindelijk in staat de problematieken van het ontstaan, de structuur en evolutie van planeten, sterren, sterrenstelsels en het heelal adequaat te bestuderen. Het laat zich aanzien dat, gedurende devolgende decennia, de sterrenkunde een centrale plaats zal blijven bekleden in het internationale fundamentele onderzoek. Het Bachelor-Master-systeem biedt een uitgelezen gelegenheid om een specifieke opleiding sterrenkunde te starten in Vlaanderen, als een masteropleiding na een initiële bachelor in de fysica of een andere bachelor wetenschappen. De driejarige bacheloropleiding leidt meer dan de vroegere kandidatuur tot een volwaardig diploma; de student die als master sterrenkunde afstudeert zal zich ook terecht als fysicus, chemicus, naar de buitenwereld kunnen profileren, hetgeen in het pragmatische Vlaanderen niet onbelangrijk is. De tweejarige masteropleiding is in eerste instantie een onderzoeks-opleiding, en dat is nu precies waar de profilering van de sterrenkunde sterk is. Het programma wordt aangeboden aan de eerste generatie Bachelors in 2007. De vraag om een specifieke onderzoeksmaster Sterrenkunde is inderdaad reëel, zoals nu reeds blijkt uit de ruime interesse van potentiële studenten. Een dergelijke opleiding wordt ook noodzakelijk geacht om competitief te blijven in het sterrenkundig onderzoek, dat bij uitstek internationaal wordt georganiseerd, en waarin ons land via ESA en ESO aanzienlijk investeert. Het programma is ook aangepast aan de bredere onderzoeksomgeving waarin de sterrenkunde aan de K.U.Leuven is ingebed. Naast een grondige specialisatie in de Astrofysica wordt ook de mogelijkheid tot verbreding in andere disciplines van de Faculteit Wetenschappen (zoals bijvoorbeeld Plasma-Astrofysica, Theoretische Fysica, Kernfysica, Geologie, Chemie, etc.) voorzien. Deze verbredingen sluiten dan aan bij de expertises van onderzoeksgroepen in de relevante departementen van de Faculteit. Tenslotte wordt overeenkomstig de wettelijke bepalingen de mogelijkheid voorzien om de Lerarenopleiding, die aansluit bij alle bachelors in de wetenschappen, te volgen binnen de Master Sterrenkunde. In het secundair onderwijs in Vlaanderen is sterrenkunde opgenomen in het leerplan Aardrijkskunde, en in de praktijk wordt dit door leerkrachten met diverse achtergronden gedoceerd.
2. Doelstellingen De hoofddoelstelling van de Master Sterrenkunde aan de KULeuven is in Vlaanderen een masteropleiding aan te bieden die kan staan naast de analoge opleidingen in het buitenland. We wensen adequaat in te spelen op de internationale ontwikkelingen en accenten te leggen die aansluiten bij de eigen onderzoeksexpertise (asteroseismologie, steratmosferen en circumstellaire media), ook met de ambitie buitenlandse studenten aan te trekken. De opleiding vereist een voldoende breed aanbod aan colleges over sterren-kundige deeldisciplines alsook het aanleren en trainen van specifieke onderzoeksgerichte methodologie. Daarenboven benadrukt de opleiding de visie dat sterrenkundig onderzoek een uitgesproken vertrouwdheid met het waarneembare bevat. Grote aandacht zal dus ook gaan naar de analyse en interpretatie van data alsook naar de technologische kant van het internationale sterrenkundig onderzoek. Afgestudeerden moeten voldoende kennis en vaardigheden hebben aangeleerd opdat ze op een competitief niveau kunnen instappen in nationale en internationale doctoraatsprogramma s. Dit is echter niet exclusief vermits de aangeleerde onderzoeksmethodo-logie de student ook zal voorbereiden om als wetenschapper werkzaam te zijn in een beroepsveld naar keuze. Zodoende zijn de algemene eindtermen voor de vorming van een kritische basiswetenschapper, uiteraard ook van toepassing op de master in de sterrenkunde. In de opleiding willen we de volgende kwaliteiten ontwikkelen bij de studenten als opleidingsspecifieke eindtermen voor de Master Sterrenkunde. Een student moet: een gedegen kennis van de stellaire astrofysica hebben verworven als basis voor alle deelgebieden van de sterrenkunde. een goede onderzoeksattidude hebben verworven via een trapsgewijze opleiding. Via het afwerken van kleinere, zowel observationele als theoretische projecten werd het onderzoek in het kader van de masterthesis voorbereid. Via zijn/haar masterthesis kwam de student in contact met het actieve sterrenkundig onderzoek op de grens van de wetenschappelijke kennis. De masterthesis projecten worden daarom in eerste instantie ingebed binnen de actieve onderzoekthemas van het Instituut voor Sterrenkunde of elders zodat de expertise aanwezig is voor een gedegen begeleiding door de onderzoekers in het domein, via een reeks verdiepende vakken, een gedegen kennis hebben opgebouwd van verschillende deelgebieden van de sterrenkunde. een waarneemstrategie kunnen definiëren en formuleren om een gegeven wetenschappelijke vraag te bestuderen. de basis data-reductie technieken beheersen en actief kunnen gebruiken. eenvoudige numerieke modellen kunnen opstellen om de data binnen een theoretisch kader te bestuderen. efficiënt kunnen formuleren en rapporteren over onderzoeksresultaten in het Engels. zijn/haar gedegen kennis van de relevante fysische processen, kunnen vertalen naar hanteerbare numerieke modellen. technologische ontwikkelingen hebben leren integreren in het fundamenteel onderzoek. hebben leren werken in een multidisciplinair team om complexe problematieken uit te werken.
zelfstandig hebben leren definiëren van onderzoeksprojecten. op een actieve manier kunnen deelnemen aan kritische discussies over het onderzoeksdomein. De mogelijkheid bestaat om binnen de afstudeeroptie onderwijs, reeds 30 studiepunten voor de academische lerarenopleiding op te nemen in het programma. De Master in de Sterrenkunde is officieel een Nederlandstalige Master zodat een student een pakket kan samenstellen waarvan maximaal de helft in het Engels zal worden gedoceerd. Voor studenten die de Nederlandse taal niet machtig is, worden trajecten voorbehouden die in het Engels zullen worden gedoceerd. 3. Beginvoorwaarden De masteropleiding sluit normaliter aan op een Bachelor programma van 180 punten in het European Credit Transfer System (ECTS). Rechtstreekse instroom wordt voorzien voor afgestudeerden van de Bachelor Fysica van de K.U.Leuven, evenals voor afgestudeerde Bachelors uit de andere richtingen van de Faculteit Wetenschappen die tijdens hun bacheloropleiding een afstudeerrichting fysica hebben gevolgd waarbij volgende vakken minimaal met succes zijn afgelegd: Algemene Natuurkunde I,II,III (G0N29A; G0N94A, G0P28A) Statistiek (G0N34A) of Statistiek en data analyse (G0N11A) Wiskunde I,II (of hogere wiskunde en differentiaalvergelijkingen) Statistische Thermodynamica (of Chemische thermodynamica) Wetenschap van de kosmos (G0M00) of bachelorvak "sterrenkunde" (G0P41) Voor niet-leuvense studenten of studenten uit een andere faculteit, omhelst dit een volledig bachelorprogramma met een equivalent aan deze vakken voor minimaal 55 studiepunten. Het curriculum van deze studenten zal door de POC Sterrenkunde gehomologeerd worden op individuele basis. Indien nodig zal aan deze studenten gevraagd worden extra vakken aan hun pakket toe te voegen bij de start van hun studie.
4. Programma Het programma bestaat uit specifiek sterrenkundige plichtvakken voor 30 studiepunten, een masterthesis voor 30 studiepunten, en verschillende keuzeopties voor een totaal van 60 studiepunten. De plichtvakken worden alle gevolgd gedurende het eerste jaar. 1. Gemeenschappelijk programma Plichtvakken - Radiative processes in astronomy 6 - Stellar Structure and Evolution 6 (equivalent to the Bachelor course "Sterrenkunde" + 1 PT) - Observational Techniques in Astronomy 6 - Introduction to Cosmology 6 - Research Projects 6 In principe hebben studenten het college Sterrenkunde reeds opgenomen in hun bachelor opleiding. Studenten die dit niet met succes hebben afgelegd, zullen het Bachelor vak 'Sterrenkunde (Sterstructuur en evolutie) moeten volgen tijdens het eerste semester van hun Masteropleiding, dit aangevuld met de uitwerking van een oefening ter waarde van 1 studiepunt. Studenten die daarnaast gedurende hun bachelor reeds een ander mastervak uit deze lijst met succes hebben afgelegd, nemen supplementaire opleidingsonderdelen op uit de lijst Keuzeleergangen (zie hieronder). Master thesis (30 studiepunten) De studenten bereiden een masterthesis voor bij een promotor van de Afdeling Sterrenkunde of bij een promotor van andere afdelingen in de Faculteit Wetenschappen. In geval de promotor behoort tot het Departement Natuurkunde en Sterrenkunde, of tot het Centrum voor Plasma-astrofysica van het Departement Wiskunde, zijn er geen bijkomende voorwaarden voor het promotorschap. Indien de promotor tot een andere afdeling binnen de Faculteit behoort, is een co-promotor van de Afdeling Sterrenkunde vereist.
2. Keuzeleergangen Alle studenten volgen keuzeleergangen voor een totaal van minstens 60 studiepunten. Van deze 60 studiepunten kiest de student er minstens 30 uit de volgende lijsten. De lijst bevat verbredende en meer verdiepende keuzevakken vakken: Verbredende Keuzeleergangen: Interstellar Matter (6 pt) Introduction to Plasma Astrophysics ( 6 pt?) Nuclear Astrophysics (ULB) (6 pt?) The Milky Way Galaxy (6 pt) Stellar Atmospheres (6 pt) Formation of Stars and Planetary Systems (6 pt) Binary Stars (6 pt) Verdiepende Keuzeleergangen: Research Projects II (3+3 pt) Physics of Planets (6 pt) Specialised Topics in Astronomical Techniques (6 pt) Asteroseismology (6 pt) Theoretical Seismology (6 pt) Planetary System (6 pt) Analytical Mechanics (6 pt) Solar plasma physics (6 pt) Dynamics of Stellar Systems (UGent) (6 pt?) Theory of Relativity (6 pt?) Capita Selecta in Astronomy (6 pt) Verder is de mogelijkheid voorzien dat 30 studiepunten worden gekozen voor de Academische Lerarenopleiding. Bovendien mogen tot 30 studiepunten ingevuld worden met verbredende en verdiepende vakken uit de andere Masteropleidingen van de Faculteit en tot 12 studiepunten met vakken buiten de faculteit. Het pakket keuzevakken wordt in samenspraak met de promotor van de masterthesis samengesteld door de student.
Modeltrajecten: uitwerking van modeltrajecten als voorbeeld: De modeltrajecten zullen worden uitgewerkt van zodra alle masters aan de faculteit zijn uitgewerkt.