Pensioenspaarrekening. Omdat u de zekerheid van sparen ook wilt voor uw pensioen

Pensioenspaarrekening Omdat u de zekerheid van sparen ook wilt voor uw pensioen

De Pensioenspaarrekening is een spaarrekening waarop u voor langere tijd spaart voor uw pensioen. Extra belangrijk dus dat u de juiste informatie inwint. ING Bank N.V., statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431, Amsterdam. Deze brochure is geldig vanaf 20 maart 2017. De informatie hierin kan wijzigen. Dit geldt ook voor tarieven. Kijk voor actuele informatie op ing.nl of bel 020 22 888 88.

Inhoud Wat is de Pensioenspaarrekening? 4 Sparen voor extra pensioen 4 Geblokkeerde spaarrekening 4 Met belastingvoordeel sparen 4 Belastingvoordeel Pensioenspaarrekening 5 Wat is uw belastingvoordeel? 5 Belastingvoordeel 1: inleg aftrekken van uw inkomen 5 Belastingvoordeel 2: geen vermogensrendementsheffing 5 Pensioenspaarrekening of andere spaarrekening? 6 Verschillen Pensioenspaarrekening en spaardeposito 6 Vergelijking Pensioenspaarrekening en spaardeposito 6 Conclusie 8 Sparen op uw Pensioenspaarrekening 10 Sparen van uw Betaalrekening 10 Einddatum rekening 10 Eerste inleg bij openen 10 Iedere inleg krijgt vast rentepercentage 10 Automatisch of flexibel sparen 10 Saldo- en rekeninginformatie 10 Uw jaaropgave en meldingsplicht van ING 10 Bestaande lijfrente voortzetten op Pensioenspaarrekening 11 Lijfrenteverzekering inleggen 11 Lijfrente van vóór 1992: andere belastingregels 11 Rente op uw Pensioenspaarrekening 12 Vaste rente over iedere inleg 12 Middelrente over het hele saldo 12 Rente jaarlijks bijgeschreven 12 Marktrenteverrekening 15 Waarom een marktrenteverrekening? 15 Berekening marktrenteverrekening 15 Marktrenteverrekening na overlijden 17 Echtscheiding, emigratie en overlijden 18 Echtscheiding 18 Emigratie 18 Overlijden rekeninghouder 18 Overlijden fiscaal partner 18 Risico s en kosten 19 Belastingwetgeving kan veranderen 19 Al ingelegde bedragen profiteren niet van rentestijging 19 U kunt niet over uw geld beschikken 19 Risico bij overlijden 19 Overzicht opnamekosten, marktrenteverrekening en belastingen 19 Kosten bij opening 19 Lees de financiële bijsluiter en het Dienstverleningsdocument 19 Pensioenspaarrekening openen 21 Zelf openen 21 Via een pensioenadviseur openen 21 Kosten bij opening 21 Heeft u vragen? 21 Heeft u een klacht? 21 Einddatum bereikt; en dan? 13 U ontvangt op tijd bericht 13 Welke mogelijkheden heeft u? 13 Keuze 1: u stopt met sparen en koopt een uitkerend pensioenproduct 13 Keuze 2: u spaart verder met uw hele saldo 13 Geef uw keuze op tijd door 13 Als u uw keuze te laat doorgeeft 13 Pensioenspaarrekening beëindigen vóór einddatum 14 Waardeoverdracht vóór einddatum 14 Afkoop: tegoed in één keer opnemen 14 Financiële gevolgen van afkoop 14 Revisierente en loonheffing 14 Klein bedrag afkopen? Geen revisierente 14 Andere verboden handelingen 14 Pensioenspaarrekening maart 2017 3

Wat is de Pensioen spaarrekening? Met de Pensioenspaarrekening spaart u met belastingvoordeel voor extra pensioen. U spaart op een geblokkeerde rekening, met een vaste rente. Uw geld staat dus voor langere tijd vast. Sparen voor extra pensioen De Pensioenspaarrekening is een zogenoemde lijfrentespaarrekening. U spaart hiermee voor een lijfrente in de toekomst: een regelmatige uitkering die uw pensioen aanvult. Een lijfrentespaarrekening wordt ook wel een bankspaarrekening voor pensioen genoemd. Sparen voor een lijfrente gebeurt in twee fases: Opbouwfase. In deze fase spaart u geld, bijvoorbeeld tussen uw 25e en uw pensioenleeftijd. Afbouwfase. Na de einddatum van de opbouwfase moet u een uitkerend pensioenproduct kopen. Daarmee wordt het gespaarde bedrag periodiek aan u uitbetaald. De Pensioenspaarrekening is een spaarrekening voor de opbouwfase. Geblokkeerde spaarrekening Bij het openen van een Pensioenspaarrekening kiest u tot wanneer u wilt sparen met uw rekening: de einddatum. Tot deze datum kunt u uw geld niet zonder kosten en fiscale consequenties opnemen. De Pensioenspaarrekening is namelijk een geblokkeerde spaarrekening. De rekening is dus geschikt voor u als u uw geld tot de einddatum niet nodig heeft. Wilt u uw geld toch voor de einddatum opnemen, dan heeft dit nadelige financiële en fiscale gevolgen. Lees meer hierover op pagina 14. Met belastingvoordeel sparen Als u spaart om uw pensioentekort aan te vullen, kunt u mogelijk met belastingvoordeel sparen. U mag uw inleg namelijk in uw aangifte inkomstenbelasting aftrekken van uw inkomen. Dat kan als u jaarruimte en/of reserveringsruimte heeft. Ook valt het saldo van uw Pensioenspaarrekening niet in box 3. Hierdoor hoeft u geen vermogens rendementsheffing te betalen over uw saldo. Lees meer over jaarruimte, reserveringsruimte en de belastingvoordelen van de Pensioen spaarrekening in het hoofdstuk Belastingvoordeel Pensioenspaarrekening. Pensioenspaarrekening maart 2017 4

Belastingvoordeel Pensioenspaarrekening Als u spaart om uw pensioentekort aan te vullen, profiteert u mogelijk van belastingvoordeel. U mag uw inleg namelijk in uw aangifte inkomstenbelasting aftrekken van uw inkomen tot maximaal uw jaarruimte en/of reserveringsruimte. Ook betaalt u geen vermogens rendementsheffing over het saldo van uw Pensioenspaarrekening. Wat is uw belastingvoordeel? U profiteert met uw Pensioenspaarrekening op verschillende manieren mogelijk van belastingvoordeel: 1. Uw inleg mag u aftrekken van uw inkomen in box 1 als u jaarruimte en/of reserveringsruimte heeft. U betaalt hierdoor minder inkomstenbelasting. De uitkeringen zijn weliswaar belast, maar als u ouder bent dan de AOW-gerechtigde leeftijd, valt u mogelijk in een lager belastingtarief. Terwijl u de inleg eerder tegen het hogere tarief heeft afgetrokken van uw inkomen in box 1. 2. Het saldo van de Pensioenspaarrekening valt in box 1 en niet in box 3. U betaalt dus geen vermogensrendementsheffing over het saldo. Belastingvoordeel 1: inleg aftrekken van uw inkomen Het geld dat u spaart op de Pensioenspaarrekening mag u in uw aangifte inkomstenbelasting aftrekken van uw inkomen in box 1. Dat kan alleen als u jaarruimte en/of reserveringsruimte heeft. U betaalt zo dus minder inkomstenbelasting. U moet hiervoor wel voldoen aan twee voorwaarden: U heeft jaarruimte en/of reserveringsruimte. U heeft de inleg zelf gedaan. Over de uiteindelijke uitkeringen betaalt u wel belasting. U stelt het betalen van belasting dus eigenlijk uit. De Belastingdienst ziet de uitkeringen als inkomsten. U moet deze daarom optellen bij uw andere inkomsten, zoals uw AOW-pensioen. Over uw totale inkomsten betaalt u inkomstenbelasting. Als u met pensioen gaat dalen uw inkomsten meestal. Daardoor valt u na uw pensionering misschien in een lager belastingtarief. Daarbij gelden er voor AOW-gerechtigden lagere belastingtarieven. Dit kunt u ook zien in het belastingoverzicht op pagina 9. De inleg op uw Pensioenspaarrekening heeft u eerder wel afgetrokken tegen een hoger tarief. Pensioengat en jaarruimte U heeft waarschijnlijk een pensioengat als u minder dan 70% van uw laatstverdiende loon aan pensioen heeft opgebouwd. De hoogte van de inleg in combinatie met de jaarruimte en/of reserveringsruimte die u heeft, bepalen uw belastingvoordeel. U kunt per jaar berekenen wat u jaarlijks met belastingaftrek mag sparen voor uw pensioen. Dit is de jaarruimte. Op ing.nl/pensioenspaarrekening vindt u een rekenhulp om uw jaarruimte te berekenen. Voor een berekening over het huidige jaar heeft u de volgende gegevens nodig: Uw belastbaar jaarinkomen over het afgelopen jaar. Dit staat op de jaaropgave van uw werkgever. Uw Uniform Pensioenoverzicht (UPO) van het afgelopen jaar. Dit krijgt u jaarlijks van uw pensioenfonds. Reserveringsruimte: niet gebruikte jaarruimte Het kan zijn dat u in een jaar niet al uw jaarruimte heeft gebruikt. Het totaal van ongebruikte jaarruimtes van de afgelopen zeven jaar is uw reserveringsruimte. Uw reserveringsruimte mag u alsnog gebruiken tot een maximum. Meer hierover leest u op www.belastingdienst.nl/reken/lijfrentepremie. Daar kunt u ook uw reserveringsruimte berekenen. zoek dan op rekenhulp lijfrentepremie. Hoeveel mag ik aftrekken van de belasting? Per jaar mag u uw inleg aftrekken tot maximaal uw jaarruimte plus uw eventuele reserveringsruimte. Ook de reserveringsruimte heeft een maximum. Meer daarover vindt u op www.belastingdienst.nl. Heeft u geen jaarruimte of reserveringsruimte, dan mag u niets van uw inleg aftrekken. De Pensioenspaarrekening biedt u dan geen belastingvoordeel. Voorbeeld Jaarruimte en belastingaftrek Uw jaarruimte in een bepaald jaar is 1.200. U heeft geen reserveringsruimte. U mag dat jaar dus maximaal 1.200 aftrekken van de inkomstenbelasting. U betaalt 40,8% inkomstenbelasting over uw belastbaar inkomen. Uw inleg op uw Pensioenspaarrekening is 1.200. U betaalt daardoor EUR 489,60 (EUR 1.200 * 40,8%) minder inkomstenbelasting in dat jaar. Belastingvoordeel 2: geen vermogens rendementsheffing Over het saldo van uw Pensioenspaarrekening hoeft u geen vermogensrendementsheffing te betalen. Uw saldo valt namelijk niet in box 3, maar in box 1. Normaal gesproken betaalt u over uw vermogen, zoals spaargeld en beleggingen, belasting in box 3. Vanaf 2017 verandert de berekening van de belasting die u moet betalen over uw vermogen. Er zijn dan 3 vermogensschijven. Tot EUR 75.000 betaald u 0,86% belasting. Vanaf EUR 75.000 tot EUR 975.000 betaald u 1,38% belasting. Vanaf EUR 975.000 betaald u 1,62% belasting. Tenminste, als uw vermogen groter is dan een bepaald bedrag: het heffingsvrije vermogen. Maar het saldo van uw Pensioenspaarrekening hoeft u niet tot uw vermogen te rekenen. Dus hoe hoog het saldo van uw Pensioen spaarrekening ook is, u betaalt er geen vermogensrendementsheffing over. Pensioenspaarrekening maart 2017 5

Pensioenspaarrekening of andere spaarrekening? De belastingvoordelen van de Pensioen spaarrekening klinken mooi. De vraag is natuurlijk wat dat oplevert vergeleken met een gewone spaarrekening met een vaste rente. Enkele voorbeelden verduidelijken dat. Maar eerst zetten we nog even op een rij hoe het zit met de belastingen bij beide spaarproducten. Verschillen Pensioenspaarrekening en spaardeposito Om de Pensioenspaarrekening goed te kunnen vergelijken met een gewone spaarrekening met een vaste rente zijn de fiscale verschillen tussen beide spaarproducten van belang. Daarom hebben we in de tabel onder aan deze pagina de Pensioenspaarrekening vergeleken met een gewone spaarrekening met een vaste rente, een spaardeposito. Vergelijking Pensioenspaarrekening en spaardeposito Hierna geven we een aantal voorbeelden zodat u kunt zien wat het voordeel van een Pensioenspaarrekening kan zijn. We vergelijken de Pensioenspaarrekening met een spaardeposito. De voorbeelden zijn ter illustratie. In uw eigen situatie kan het resultaat anders zijn. Tabel Fiscale verschillen Pensioenspaarrekening In de voorbeelden gaan we uit van de volgende gegevens: Alle personen sparen 20 jaar lang op hun Pensioenspaarrekening. De gemiddelde rente op de Pensioenspaarrekening is 2%. De rente van het spaardeposito is ook 2%. De hoogte van deze rentes zijn een voorbeeld. In de voorbeelden gaan we ervan uit dat de rentepercentages niet wijzigen. De belastingtarieven blijven de hele spaarperiode gelijk aan de huidige tarieven (2017). In de voorbeelden kijken we alleen naar de opbouwfase. De afbouwfase, waarin de uitkeringen plaatsvinden, laten we buiten beschouwing. Voor wat betreft aftrekposten voor box 1 inkomen wordt alleen rekening gehouden met de betreffende premies voor deze pensioenspaarrekening. Voorbeeld 1: Martin Martin is IT-projectleider. De pensioenregeling van zijn werkgever is niet zo goed. Daarom wil hij zijn pensioen aanvullen. Zijn situatie is: Jaarinkomen: 70.000, belastingschijf 4 (52%). Verwacht jaarinkomen na pensionering: 35.000, belastingschijf 3 (40,8%). Spaargeld: 30.000. Dit is meer dan het heffingsvrije vermogen ( 25.000 in 2017), waardoor Martin vermogensrendementsheffing van 0,86% betaalt. Spaardeposito Opbouwfase Inleg Geld opnemen Afbouwfase Aftrekbaar voor inkomstenbelasting tot maximaal jaarruimte plus reserverings ruimte Geen vermogensrendementsheffing over saldo Als er een bedrag hoger dan het fiscale maximum wordt opgenomen, dan moet 20% revisierente worden betaald bovenop de inkomstenbelasting die u moet betalen Niet aftrekbaar voor inkomstenbelasting Vermogensrendementsheffing voorzover vermogen groter is dan heffingsvrije vermogen Uitkeringen of opnames Uitkeringen belast met inkomstenbelasting Opname mogelijk zonder dat het te ontvangen bedrag tot uw inkomen wordt gerekend. Afhankelijk van het bestedingsdoel wordt er mogelijk wel een boete door ING berekend voor het voortijdig beeïndigen Vermogensrendementsheffing Vermogensrendementsheffing Geen vermogensrendementsheffing over saldo Vermogensrendementsheffing voorzover vermogen groter is dan heffingsvrije vermogen Pensioenspaarrekening maart 2017 6

Van de 100 per maand die Martin inlegt op zijn Pensioenspaarrekening krijgt hij 52% inkomstenbelasting terug. Na aftrek van de inleg kost de Pensioenspaarrekening hem dus 48 per maand. Na 20 jaar heeft hij 29.157 gespaard. Martin gebruikt dit bedrag voor een pensioenaanvulling in maandelijkse termijnen. Over deze uitkeringen moet hij nog 40,8% inkomstenbelasting betalen. De waarde van zijn gespaarde kapitaal is daardoor 17.261 ( 29.157 min 40,8% inkomstenbelasting). Martin kan ook 20 jaar lang 48 per maand sparen met een spaardeposito met dezelfde rente als de Pensioenspaarrekening: 2%. Doordat hij 0,86% vermogens rendementsheffing betaalt, ontvangt Martin een nettorente van 2% - 0,86% = 1,14%. Het eindbedrag van deze spaarvorm is dan na 20 jaar 12.857. Martin hoeft hierover geen inkomstenbelasting te betalen. Voor Martin levert de Pensioenspaarrekening dus een beter resultaat dan een spaardeposito. Voorbeeld 2: Anne Anne heeft een goedbetaalde vaste baan. Alleen heeft ze veel verschillende werkgevers gehad, waardoor ze een pensioentekort heeft. Haar situatie is: Jaarinkomen: 100.000, belastingschijf 4 (52%). Verwacht jaarinkomen na pensionering: 70.000, belastingschijf 4 (52%). Anne heeft geen spaargeld, waardoor ze geen vermogensrendementsheffing betaalt. Van de 100 per maand die Anne inlegt op haar Pensioenspaarrekening krijgt ze 52% inkomstenbelasting terug. Na aftrek van de inleg kost de Pensioenspaarrekening haar dus 48 per maand. Na 20 jaar heeft ze 29.157 gespaard. Anne gebruikt dit bedrag voor een pensioenaanvulling in maandelijkse termijnen. Over deze uitkeringen moet ze nog 52% inkomstenbelasting betalen. De waarde van haar gespaarde kapitaal is daardoor 13.995 ( 29.157 min 52% belasting). Anne kan ook 20 jaar lang 48 per maand sparen met een spaardeposito met dezelfde rente als de Pensioenspaarrekening: 2%. Het eindbedrag van het spaardeposito is na 20 jaar 13.995. Over het gespaarde bedrag hoeft Anne geen inkomstenbelasting te betalen. Voor Anne levert de Pensioenspaarrekening dus hetzelfde resultaat als een spaardeposito. Voorbeeld 3: Claudia Claudia is manager van een kledingzaak. Zij is gaan werken toen ze 35 jaar was. Doordat ze na haar 26e is gaan werken, heeft ze een pensioentekort. Haar situatie is: Jaarinkomen: 35.000, belastingschijf 3 (40,8%). Verwacht jaarinkomen na pensionering: 22.000, belastingschijf 2 (22,9%). Spaargeld: 29.000. Dit is meer dan het heffingsvrije vermogen ( 25.000 in 2017). Claudia betaalt dus 0,86% vermogensrendementsheffing. Van de 100 per maand die Claudia inlegt op haar Pensioenspaarrekening krijgt ze 40,8% inkomstenbelasting terug. Na aftrek van de inleg kost de Pensioenspaarrekening haar dus 59,20 per maand. Na 20 jaar heeft ze 29.157 gespaard. Claudia gebruikt dit bedrag voor een pensioenaanvulling in maandelijkse termijnen. Over deze uitkeringen moet ze nog 22,9% inkomstenbelasting betalen. De waarde van het gespaarde kapitaal is daardoor na 20 jaar 22.480 ( 29.157 min 22,9% belasting). Claudia kan ook 20 jaar lang 59,20 per maand sparen met een spaardeposito met dezelfde rente als de Pensioenspaarrekening: 2%. Doordat zij vermogensrendementsheffing betaalt van 0,86%, ontvangt Claudia netto een rente van 2% - 0,86% = 1,14%. Het eindbedrag van deze spaarvorm is dan na 20 jaar 15.964. Over het gespaarde bedrag hoeft Claudia geen inkomstenbelasting te betalen. Voor Claudia levert de Pensioenspaarrekening dus een beter resultaat dan een spaardeposito. Voorbeeld 4: Olivier Olivier heeft een eigen organisatieadviesbureau. Zijn bedrijf ziet hij als zijn pensioen. Maar om hiervan niet helemaal afhankelijk te zijn, wil hij extra sparen voor zijn pensioen. Zijn situatie is: Jaarinkomen: 75.000, belastingschijf 4 (52%). Verwacht jaarinkomen na pensionering: 29.000, belastingschijf 2 (22,9%). Olivier heeft weinig spaargeld, waardoor hij geen vermogensrendementsheffing betaalt. Van elke 100 die Olivier maandelijks inlegt op zijn Pensioenspaarrekening krijgt hij 52% inkomstenbelasting terug. Na aftrek van de inleg kost de Pensioenspaarrekening hem dus 48 per maand. Na 20 jaar heeft hij 29.157 gespaard. Olivier gebruikt dit bedrag voor een pensioenaanvulling in maandelijke termijnen. Over deze uitkeringen moet hij nog 22,9% inkomstenbelasting betalen. De waarde van zijn gespaarde kapitaal is daardoor 22.480 ( 29.157 min 22,9% belasting). Olivier kan ook 20 jaar lang 48 per maand sparen met een spaardeposito met dezelfde rente als de Pensioenspaarrekening: 2%. Het eindbedrag van het spaardeposito is na 20 jaar 13.995. Over het gespaarde bedrag hoeft Olivier geen inkomstenbelasting te betalen. Voor Olivier levert de Pensioenspaarrekening dus een beter resultaat. Pensioenspaarrekening maart 2017 7

Voorbeeld 5: Henk Henk werkt als buschauffeur. Hij denkt na over zijn toekomst en wil graag geld opzij zetten voor zijn pensioen. Zijn situatie is: Jaarinkomen: 19.000, belastingschijf 1 (36,55%). Verwacht jaarinkomen na pensionering: 13.000 inkomen, belastingschijf 1 (18,65%). Henk en zijn vrouw (fiscale partners) hebben geen spaargeld in box 3, waardoor zij geen vermogensrendementsheffing betalen. Henk spaart 100 op zijn Pensioenspaarrekening. Henk is vergeten om uit te rekenen of hij jaarruimte heeft. Op basis van zijn jaarinkomen blijkt hij die niet te hebben. Hierdoor krijgt hij geen inkomstenbelasting terug van het bedrag dat hij gespaard heeft. De Pensioenspaarrekening kost hem dus 100 per maand. Na 20 jaar heeft hij 29.157 gespaard. Henk gebruikt dit bedrag voor een pensioenaanvulling in maandelijkse termijnen. Over deze uitkeringen moet hij nog 18,65% inkomstenbelasting betalen (let op: hij moet inkomstenbelasting betalen maar heeft eerder geen aftrek kunnen genieten). De waarde van het gespaarde kapitaal is daardoor na 20 jaar 23.719 ( 29.157 min 18,65% belasting). Conclusie Uit een aantal van deze voorbeelden blijkt dat een Pensioenspaarrekening meer kan opleveren dan sparen met een spaardeposito. Zie ook de tabel op de volgende pagina, waarin de voorbeelden zijn samengevat. De Pensioenspaarrekening kan voordeel bieden als u het geld dat u opzij zet voor extra pensioen niet nodig heeft tot uw pensionering. Daarnaast kunt u alleen profiteren van voordeel als u jaarruimte en/of reserveringsruimte heeft. Of de Pensioenspaarrekening voor u meer oplevert dan een spaardeposito is afhankelijk van uw situatie. Kijk daarom goed naar uw huidige vermogen en het belastingtarief dat u nu betaalt. Houdt u ook rekening met uw vermogen na pensionering en het belastingtarief dat u tegen die tijd gaat betalen. Henk kan ook 20 jaar lang 100 per maand sparen op een spaardeposito met dezelfde rente die ook op de Pensioenspaarrekening geldt: 2%. Het eindbedrag van het spaardeposito is na 20 jaar 29.157. Over het gespaarde bedrag hoeft Henk geen inkomstenbelasting te betalen. Omdat Henk geen jaarruimte heeft is het voor hem dus niet gunstig om een Pensioenspaarrekening te openen en levert een spaardeposito een beter resultaat op. Pensioenspaarrekening maart 2017 8

Tabel Vergelijking Pensioenspaarrekening en spaardeposito Naam Inkomen (belastingtarief) Vermogensrendementsheffing in opbouw (1,2%) Nettowaarde na 20 jaar Nettowaarde na 20 jaar Voor pensionering Na pensionering Pensioenspaarrekening Spaardeposito Martin 70.000 (52%) 35.000 (40,8%) Ja 17.261 12.857 Anne 100.000 (52%) 70.000 (52%) Nee 13.995 13.995 Claudia 35.000 (40,8%) 22.000 (22,9%) Ja 22.480 15.964 Olivier 75.000 (52%) 29.000 (22,9%) Nee 22.480 13.995 Henk 19.000 (36,55%) 13.000 (18,65%) Nee 23.719 29.157 Tabel Tarieven inkomstenbelasting 2017 Schijf Belastbaar inkomen Belastingtarief Tot AOW-leeftijd AOW-gerechtigd en ouder 1 t/m 19.982 36,55% 18,65% 2 19.982 t/m 33.791 40,8% 22,9% 3 33.791 t/m 67.072 40,8% 40,8% 4 67.072 en hoger 52% 52% Bent u geboren voor 1 januari 1946, dan kan het zo zijn dat er andere andere belastingschijven voor u gelden. Kijk daarvoor op www.belastingdienst.nl bij inkomstenbelasting. Tabel grondslag sparen en beleggen 2017 Schijf Grondslag sparen en beleggen* Spaardeel 1,63% Beleggingsdeel 5,39% Forfaitair rendement 30% van het forfaitair rendement 1 Tot en met 75.000 67% 33% 2,87% 0,86% 2 Van 75.000 t/m 975.000 21% 79% 4,6% 1,38% 3 Vanaf 975.000 0% 100% 5,39% 1,62% * De grondslag sparen en beleggen is de rendementsgrondslag verminderd met het heffingsvrije vermogen. Pensioenspaarrekening maart 2017 9

Sparen op uw Pensioen spaarrekening U kiest zelf hoe u spaart op uw Pensioen spaarrekening. Spaart u elke maand een vast bedrag of legt u liever één keer per jaar in? Met een automatische spaaropdracht heeft u meer zekerheid dat u op de einddatum een mooi bedrag heeft opgebouwd. Sparen van uw Betaalrekening De Pensioenspaarrekening is gekoppeld aan uw Betaalrekening van ING. Dit kan een rekening zijn die alleen op úw naam staat, maar ook een En/of Betaalrekening. U legt in door een overschrijving te doen vanaf uw Betaalrekening. Dit kan bijvoorbeeld via Mijn ING (internetbankieren) of telefonisch. Einddatum rekening De einddatum van de Pensioenspaarrekening kiest u bij het openen van de rekening. De einddatum ligt minimaal 1 jaar en maximaal 30 jaar na opening van de rekening. Meestal is de einddatum de datum dat u met pensioen verwacht te gaan. Denkt u dat u eerder stopt met werken, dan kunt u de einddatum eerder kiezen. Als de einddatum is bereikt en u toch nog verder wilt sparen, kan dat. U legt het gespaarde bedrag dan opnieuw in tegen de actuele rente en kiest een nieuwe einddatum. U mag doorsparen tot uiterlijk 1 juli van het jaar waarin u 5 jaar ouder wordt dan de AOW-gerechtigde leeftijd. Uw automatische spaaropdracht kunt u op elk moment en zonder kosten wijzigen of stopzetten. Bedenk wel dat als u tijdelijk stopt met sparen, u misschien uw gewenste eindbedrag niet haalt. Let op: Houd er wel rekening mee dat uw inleg aftrekbaar is tot maximaal uw jaarruimte en/of reserveringsruimte. Saldo- en rekeninginformatie U krijgt maximaal één keer per maand een afschrift. Is het saldo in een maand niet gewijzigd, dan ontvangt u die maand geen afschrift. Natuurlijk kunt u in Mijn ING altijd het actuele saldo van uw Pensioenspaarrekening en de ingelegde bedragen zien. Ook vindt u daar het rentepercentage van uw rekening. Uw jaaropgave en meldingsplicht van ING Elk jaar ontvangt u van ons een jaaropgave waarop uw saldo staat en het totale bedrag dat u heeft ingelegd in het voorgaande jaar. Wij zijn verplicht om de Belastingdienst één keer per jaar te informeren over hoeveel u dat jaar heeft ingelegd op uw Pensioenspaarrekening. Eerste inleg bij openen U kunt meteen bij het openen van de Pensioenspaarrekening een bedrag inleggen. Maar dit kan ook later. Bijvoorbeeld als u nog niet weet hoeveel jaarruimte en/of reserveringsruimte u heeft. Of als u de waarde van een bestaande lijfrente spaarrekening of -verzekering wilt inleggen. Iedere inleg krijgt vast rentepercentage Iedere inleg op uw Pensioenspaarrekening krijgt een vast rentepercentage. Dit is het rentepercentage dat voor die dag geldt en hangt af van het moment van inleggen en de looptijd die op dat moment nog over is tot de einddatum. Lees meer over de rente die u ontvangt in het hoofdstuk Rente op uw Pensioenspaarrekening op pagina 12. Automatisch of flexibel sparen U bepaalt zelf hoe vaak en hoeveel u spaart op uw Pensioenspaarrekening. U kunt ook automatisch sparen. U spaart dan per maand, per kwartaal, per halfjaar of per jaar minimaal 25. Door regelmatig te sparen heeft u meer zekerheid dat u op de einddatum een mooi bedrag heeft opgebouwd. Pensioenspaarrekening maart 2017 10

Bestaande lijfrente voortzetten op uw Pensioenspaarrekening Heeft u een lijfrenteverzekering bij een verzekeraar? Dan kan het voordelig zijn om deze voort te zetten bij ING. De waarde van uw lijfrente draagt u dan over naar uw Pensioenspaarrekening. Lijfrenteverzekering inleggen Wilt u de waarde van een bestaande lijfrenteverzekering overdragen naar uw Pensioenspaarrekening bij ING? Dat kan. Wel moet de waarde hoger zijn dan 500. Het kan zijn dat de verzekeraar kosten in rekening brengt voor de waardeoverdracht. Op ing.nl/waardeoverdacht leest u hoe u de waarde van een bestaande lijfrente overdraagt. Lijfrente van vóór 1992: andere belastingregels Heeft u een lijfrente vóór 1992 afgesloten bij een verzekeraar? Dan valt deze lijfrente onder de belastingregels van vóór 1992. Die regels waren minder streng dan de huidige regels. Ze gaven meer keuzemogelijkheden om uw kapitaal uit te laten keren. Legt u zo n lijfrentekapitaal in op uw Pensioenspaarrekening bij ING, dan vervallen deze ruimere mogelijkheden. Dit kan nadelig zijn. Informeer bij uw huidige verzekeraar naar de gevolgen. Let op: Wilt u het kapitaal van een lijfrenteverzekering of -spaarrekening die u bij een andere bank heeft inleggen op uw Pensioenspaarrekening? Vraag uw accountant, pensioen- of verzekeringsadviseur dan naar de belastingregels. Pensioenspaarrekening maart 2017 11

Rente op uw Pensioenspaarrekening Iedere inleg krijgt een vaste rente. Over uw hele saldo ontvangt u een middelrente. Dit is het gewogen gemiddelde rentepercentage over alle ingelegde bedragen. Vaste rente over iedere inleg Iedere inleg krijgt een vast rentepercentage. Deze rente staat vast vanaf de inlegdatum tot de einddatum van de Pensioenspaarrekening. Dit is het rentepercentage dat voor die dag geldt en hangt af van het moment van inleggen en de looptijd die op dat moment nog over is tot de einddatum. Hoe langer de looptijd, hoe hoger de vaste rente meestal is. Op ing.nl/pensioenspaarrekening vindt u de actuele rentepercentages van de Pensioenspaarrekening. Op uw afschrift en in Mijn ING (internetbankieren) staat bij iedere inleg de vaste rente van die inleg. De vermelde rentepercentages geven het rendement op jaarbasis weer. Voorbeeld Renteperiode van uw inleg U opent een Pensioenspaarrekening op 1 oktober 2015. De einddatum is 1 oktober 2025, u gaat dan met pensioen. Uw eerste inleg doet u op 1 november 2015. De looptijd van uw eerste inleg is dan 9 jaar en (365 31 dagen =) 334 dagen. U ontvangt voor deze eerste inleg het rentepercentage dat op 1 november 2015 geldt voor een looptijd van 9 jaar. Voorbeeld Berekening middelrente U doet op 1 januari een eerste inleg van 1.200. De rente van deze inleg is 2% tot aan de afgesproken einddatum. Op 31 december wordt 24 rente bijgeschreven. De rente van deze inleg is 1,5% tot de einddatum. Het saldo is nu 1.224. De middelrente over uw saldo is: (( 1.200 x 2%) + ( 24 x 1,5%)) x 100% = 1,99% 1.224 Het jaar daarna legt u 1.400 in, tegen een rente van 1,7%. Het saldo bedraagt nu 2.624. De middelrente wordt vanaf dat moment: (( 1.224 x 1,99%) + ( 1.400 x 1,7%)) x 100% = 1,84% 2.624 Rente jaarlijks bijgeschreven De rente schrijven wij elk jaar op 31 december bij op uw Pensioenspaarrekening. Elk bijgeschreven rentebedrag krijgt weer een eigen vaste rente tot de einddatum. Net als bij de bedragen die u zelf spaart. U doet een tweede inleg op 1 december 2016. De looptijd van deze inleg is dan 8 jaar en (365 61 = ) 304 dagen. Over uw tweede inleg ontvangt u het vaste rentepercentage dat hoort bij een looptijd van 8 jaar. Middelrente over het hele saldo De middelrente is het gewogen gemiddelde van de rentepercentages van alle ingelegde bedragen en de bijgeschreven rente. Bij elke inleg wordt de middelrente opnieuw berekend. Hoe hoger de inleg, hoe zwaarder het bijbehorende rentepercentage meeweegt in het gemiddelde. Uw middelrente vindt u op uw afschrift en in Mijn ING. Pensioenspaarrekening maart 2017 12

Einddatum bereikt; en dan? Op de einddatum eindigt de opbouwfase van uw Pensioenspaarrekening. Gaat u met pensioen? Dan kunt u uw pensioen aanvullen door een uitkerend pensioenproduct te kopen. U kunt ook verder sparen. Dit kan uiterlijk tot 1 juli van het jaar waarin u 5 jaar ouder wordt dan uw AOW-gerechtigde leeftijd. U ontvangt op tijd bericht Wij informeren u schriftelijk als de einddatum van uw Pensioenspaarrekening nadert. Dit doen we in elk geval vier maanden voor de einddatum. Dan heeft u voldoende tijd om een keuze te maken. Welke mogelijkheden heeft u? Op de einddatum van uw Pensioenspaarrekening heeft u de volgende mogelijkheden: 1. U stopt met sparen en moet een uitkerend pensioenproduct kopen. 2. U spaart verder met uw hele saldo. Keuze 1: u stopt met sparen en koopt een uitkerend pensioenproduct Wilt u het gespaarde bedrag van uw Pensioenspaarrekening na de einddatum laten uitkeren? Dan koopt u een uitkerend pensioenproduct bij een bank of verzekeraar van uw keuze. Dit is een uitkerend bankspaar- of lijfrenteverzekerings product dat het gespaarde bedrag uitbetaalt in regelmatige uitkeringen. Omdat de einddatum is bereikt, brengen we geen kosten in rekening voor het overdragen van uw geld naar het uitkerende pensioenproduct. Tip: Wilt u meer weten over de verschillende vormen van uitkerende pensioenproducten? Kijk dan op ing.nl/pensioen. Voor de uitkeringsfase koopt u een uitkerend pensioenproduct bij een bank of verzekeraar naar keuze. Dit product wordt ook wel een oudedagslijfrente genoemd. Dit is een uitkerend bankspaar- of lijfrenteverzekeringsproduct, dat u recht geeft op regelmatige, jaarlijkse uitkeringen. Het periodiek laten uitkeren van de waarde van uw Pensioenspaarrekening kan ingaan vóór het jaar waarin u de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt. De uitkeringen dienen uiterlijk in te gaan in het jaar waarin u 5 jaar ouder wordt dan uw AOW-gerechtigde leeftijd. U heeft hiervoor 3 opties: U kiest voor een oudedagslijfrente, die ingaat vóór het jaar waarin u de AOW-gerechtigde leeftijd bereikt. De duur is dan minimaal 20 jaar + het aantal jaar tot uw AOW-gerechtigde leeftijd. U kiest voor een oudedagslijfrente, die uiterlijk ingaat in het jaar waarin u 5 jaar ouder wordt dan de AOW-gerechtigde leeftijd. De duur van deze oudedagslijfrente is minimaal 20 jaar. U kiest voor een tijdelijke oudedagslijfrente, die uiterlijk ingaat in het jaar waarin u 5 jaar ouder wordt dan de AOWgerechtigde leeftijd. De duur van deze tijdelijke oudedagslijfrente is minimaal 5 jaar. Om in aanmerking te komen voor een tijdelijke oudedagslijfrente mag de jaarlijkse uitkering bovendien niet meer dan 21.312 (maximum voor 2017) bedragen. Keuze 2: u spaart verder met uw hele saldo Na de einddatum kunt u zonder kosten verder blijven sparen op uw Pensioenspaarrekening. Het gespaarde bedrag legt u in voor een nieuwe periode, tegen de dan geldende rente. U kunt sparen tot uiterlijk 1 juli van het 5e jaar dat volgt op uw AOW-gerechtigde leeftijd. U kunt ook verder sparen bij een andere bank of verzekeraar. Geef uw keuze op tijd door Het hangt van uw keuze af tot wanneer u deze kunt doorgeven: U stopt met sparen en koopt een uitkerend pensioenproduct: geef dit uiterlijk 3 weken voor de einddatum schriftelijk door. U spaart verder met het hele saldo: geef dit uiterlijk 5 werkdagen voor de einddatum telefonisch door. U geeft uw keuze aan ons door met het formulier Pensioenspaarrekening bestemming saldo doorgeven. U kunt dit formulier downloaden op ing.nl/pensioenspaarrekening of bestellen via 020 22 888 88. U kunt ons bereiken van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 21.00 uur en op zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur. Als u uw keuze te laat doorgeeft Heeft u geen keuze doorgegeven vóór de einddatum van uw rekening? Dan loopt uw rekening door tot uiterlijk 31 december van het kalenderjaar volgend op het kalenderjaar waarin de einddatum valt. In die periode kunt u alsnog uw keuze maken. Ontvangen wij geen keuze, dan zijn wij verplicht dit te melden aan de Belastingdienst. De rekening moet dan worden afgekocht. Welke gevolgen afkoop heeft leest u op pagina 14. Pensioenspaarrekening maart 2017 13

Pensioenspaarrekening beëindigen vóór einddatum Wilt u vóór de einddatum uw Pensioenspaarrekening beëindigen? Bijvoorbeeld omdat u verder wilt sparen bij een andere bank of verzekeraar? Of omdat u uw geld in één keer wilt opnemen? Dat kan, maar dit brengt wel kosten met zich mee. Vooral als u uw geld in één keer opneemt, zijn de financiële gevolgen groot. Zo moet u tot maximaal 72% van uw saldo aan de Belastingdienst afdragen. Waardeoverdracht vóór einddatum Wilt u het saldo van uw Pensioenspaarrekening opnemen en verder sparen bij een andere bank of verzekeraar? Dat kan, maar dit brengt wel kosten met zich mee: ING doet een marktrenteverrekening. U betaalt 0,5% van uw saldo aan opnamekosten. Wat een marktrenteverrekening inhoudt en waarom wij dit doen, leest u in het hoofdstuk Marktrenteverrekening op pagina 15. Wij maken uw geld rechtstreeks over naar uw lijfrentespaarrekening of -verzekering bij de andere bank of verzekeraar. Dat kunt u niet zelf doen. Na de overdracht beëindigen we uw Pensioenspaarrekening. Afkoop: tegoed in één keer opnemen Met een lijfrentespaarrekening als de Pensioenspaarrekening profiteert u van belastingvoordeel. Daartegenover staat dat u wel moet voldoen aan bepaalde belastingregels. Zo mag u uw geld niet vóór de einddatum in één keer laten uitkeren. Wilt u dit wel, dan moet u uw Pensioenspaarrekening afkopen. Afkoop is een zogenoemde verboden handeling: een handeling die niet is toegestaan volgens de belastingwetgeving. Financiële gevolgen van afkoop Afkoop heeft de volgende financiële gevolgen: ING doet een marktrenteverrekening. U betaalt 0,5% van uw saldo aan opnamekosten. ING houdt 52% loonheffing in over het afkoopbedrag. U dient de Belastingdienst 20% revisierente te betalen over de afkoopwaarde. ING is verplicht om de loonheffing in te houden op uw afkoopbedrag. Daarna dragen wij deze af aan de Belastingdienst. Dit kunt u niet zelf doen. De ingehouden loonheffing kunt u in uw aangifte verrekenen met de inkomstenbelasting die u nog verschuldigd bent. De revisierente moet u zelf voldoen via uw aangifte inkomstenbelasting. De revisierente is niet aftrekbaar. Klein bedrag afkopen? Geen revisierente De Belastingdienst heeft een minimumbedrag vastgesteld voor afkoop. Is het saldo dat u wilt afkopen, inclusief rente, kleiner dan dit minimum, dan hoeft u geen revisierente te betalen. In 2017 bedraagt dit minimum 4.316. Wel zijn we dan verplicht om 52% loonheffing in te houden. Ook doen we een marktrenteverrekening en brengen we 0,5% opnamekosten in rekening. Andere verboden handelingen Naast afkoop zijn er nog een aantal verboden handelingen: U koopt te laat een uitkerend pensioenproduct. U moet dit uiterlijk doen op 31 decem ber van het jaar volgend op het jaar van de einddatum van uw Pensioenspaarrekening. U schenkt, verkoopt of verpandt uw Pensioen spaar rekening aan iemand anders. U bent dan niet meer de rekeninghouder van de Pensioenspaarrekening. U gebruikt de Pensioenspaarrekening als onderpand voor een lening. De financiële gevolgen zijn in deze situaties hetzelfde als bij afkoop. Lees meer over verboden handelingen op www.belastingdienst.nl. Let op: Een verboden handeling is een handeling met van de lijfrentespaarrekening die niet is toegestaan volgens de belastingwetgeving. Als ING een verboden handeling constateert, zijn we wettelijk verplicht de Belastingdienst hierover te informeren. Het bedrag dat na de marktrenteverrekening en na aftrek van de opnamekosten overblijft, is het afkoopbedrag. Revisierente en loonheffing Over het afkoopbedrag bent u in totaal tot maximaal 72% verschuldigd aan de Belastingdienst: 52% inkomstenbelasting en 20% revisierente. Revisierente is een fiscale compensatie omdat u uw Pensioenspaarrekening vóór de einddatum beëindigt. U heeft namelijk achteraf gezien een tijd lang onterecht belastingvoordeel gehad. Pensioenspaarrekening maart 2017 14

Marktrenteverrekening Als u uw Pensioenspaarrekening beëindigt voor de afgesproken einddatum, doen wij een marktrenteverrekening. Waarom we dat doen en wat zo n verrekening inhoudt, leest u in dit hoofdstuk. Waarom een marktrenteverrekening? Bij iedere inleg op uw Pensioenspaarrekening maakt u met ING een tariefafspraak voor de looptijd van uw inleg. Op basis van deze tariefafspraak brengen wij uw geld onder in kredieten of op de kapitaalmarkt. Als u uw geld voor de einddatum van uw Pensioenspaarrekening wilt opnemen, kunnen wij dit geld niet terughalen van de kapitaalmarkt. Het geld staat namelijk vast gedurende de afgesproken looptijd. Daardoor moeten wij geld lenen om u uw geld vroegtijdig te kunnen betalen. Als wij dat tegen een lagere rente kunnen lenen, ontvangt u van ons een vergoeding. Maar het kan ook zo zijn dat wij moeten lenen tegen een hoger rentepercentage. In dat geval maken wij kosten, die we bij u in rekening brengen. Hoe bepaalt ING nu of de rente waarvoor wij geld moeten lenen, hoger of lager is? Dit doen we door uw middelrente te vergelijken met het rentepercentage dat op het moment van beëindigen geldt voor de looptijd die nog over is tot uw einddatum. Berekening marktrenteverrekening Bij de marktrenteverrekening kijken we naar de volgende gegevens: de resterende looptijd van uw Pensioenspaarrekening: de periode tussen het moment van beëindigen en de einddatum van uw rekening; de actuele rente bij ING voor de resterende looptijd. Dit is de vaste rente op het moment van beëindigen. U vindt de actuele rentes op ing.nl/pensioenspaarrekening; de middelrente van uw Pensioenspaarrekening op het moment dat u uw rekening beëindigt. Pensioenspaarrekening maart 2017 15

Stel u heeft een Pensioenspaarrekening met als einddatum 1 augustus 2027. De middelrente (dit is het gewogen gemiddelde van de rentepercentages van alle ingelegde bedragen en de bijgeschreven rente) is 2,0%. U wilt de rekening per 1 februari 2017 beëindigen en verder sparen bij een andere bank of verzekeraar. Er staat op 1 februari 2017 10.000 op uw rekening. De nog niet uitgekeerde rente van het lopende jaar is 17. De opnamekosten zijn 0,5% van het saldo. Voorbeeld 1 De actuele rente is 1,5% Voorbeeld 2 De actuele rente is 2,5% Stap 1 We bepalen de resterende looptijd. 10,5 jaar 10,5 jaar Stap 2 We kijken wat de actuele rente is voor een inleg op de Pensioenspaarrekening voor de resterende looptijd. Dit rentepercentage trekken we af van de middelrente op uw rekening. Het actuele rentepercentage voor een looptijd van 10,5 jaar is op het moment van beëindigen 1,5%. Het verschil tussen deze actuele rente en de middelrente is 2% - 1,5% = 0,5%. Het actuele rentepercentage voor een looptijd van 10,5 jaar is op het moment van beëindigen 2,5%. Het verschil tussen deze actuele rente en de middelrente is 2% - 1,5% = - 0,5%. Stap 3 De uitkomst van stap 2 vermenigvuldigen we met het saldo. Dit levert het verschil in rente op dat u per jaar in de toekomst uitgekeerd zou krijgen. 0,5% x 10.000 = 50 per jaar. - 0,5% x 10.000 = - 50 per jaar. Stap 4 Het bedrag dat we in stap 3 berekend hebben is het verschil in rente elk jaar voor de resterende looptijd. Wij gaan dit echter niet elk jaar in de toekomst aan u betalen maar verrekenen dat nu in één keer. Daarom berekenen wij van ieder jaarlijkse verschil in rente de contante waarde, dit noemen we contant maken. De contante waarde is de actuele waarde van een toekomstig bedrag. Bij het contant maken gebruiken wij de actuele rente. Alle contante bedragen tot aan het einde van de looptijd tellen we bij elkaar op. Dit is de totale marktrenteverrekening. U zou 10,5 jaar 50 hebben ontvangen die we contant maken tegen 1,5%. Dit levert een totaal bedrag op van 482. U zou 10,5 jaar - 50 hebben ontvangen die we contant maken tegen 2,5%. Dit levert een totaal bedrag op van - 457. Stap 5 Is het actuele rentepercentage lager dan de middelrente? Dan ontvangt u de uitkomst van stap 4. Is de actuele rente hoger dan de middelrente? Dan betaalt u de uitkomst van stap 4 aan ons. U ontvangt 482 van ons. U betaalt 457 aan ons. Stap 6 De uitkomst van stap 5 verrekenen we met het saldo van uw Pensioenspaarrekening. Dit is de waarde die wij overdragen naar een andere bank of verzekeraar. 10.000 (saldo) + 17 (rente lopende jaar) + 482 (marktrenteverrekening) - 50 (opnamekosten) = 10.449 (eindsaldo). De waarde die wij overdragen naar de andere bank of verzekeraar is: 10.000 (saldo) + 17 (rente lopende jaar) - 457 (marktrenteverrekening) - 50 (opnamekosten) = 9.510 (eindsaldo). Pensioenspaarrekening maart 2017 16

Voorbeeld Saldo na marktrenteverrekening Stel: U beëindigt uw Pensioenspaarrekening. Op dat moment is uw saldo 10.000 en uw middelrente 2%. In de tabel onder aan deze pagina ziet u hoe de actuele rente en de resterende looptijd het resultaat van de marktrenteverrekening beïnvloeden. De bedragen geven het saldo na marktrenteverrekening weer. Let op: In de tabel laten we de opnamekosten van 0,5% van het saldo buiten beschouwing. Deze brengen wij niet in rekening bij overlijden van de rekeninghouder. Bij afkoop bent u naast de opnamekosten 20% revisierente en 52% loonheffing verschuldigd. Ook hiermee is geen rekening gehouden in de tabel. Marktrenteverrekening na overlijden Ook als u als rekeninghouder overlijdt, doen we een marktrenteverrekening over uw saldo. Is er op het moment van overlijden nog een lange looptijd over tot de einddatum? Dan kunnen de gevolgen van de marktrenteverrekening groot zijn. Of deze gevolgen positief of negatief zijn, hangt af van de actuele rente op het moment van overlijden. In het onderstaande voorbeeld leggen we dit uit. Voorbeeld Marktrenteverrekening na overlijden Tom, 35 jaar, opent een Pensioenspaarrekening met een looptijd van 30 jaar. Stel: Tom overlijdt 1 jaar na het openen van zijn Pensioenspaarrekening. Het saldo is dan 10.000, de middelrente is 2%. Is de rente op het moment van overlijden gelijk aan de middelrente (2%)? Dan heeft de marktrenteverrekening geen effect (zie de tabel Saldo na marktrenteverrekening ). De erfgenamen erven 10.000. Maar is de actuele rente hoger, bijvoorbeeld 3%? Dan blijft er minder over: 8.080. Is de actuele rente 1%, dan blijft er juist meer over voor de erfgenamen, namelijk 12.508 Stel: Tom overlijdt 20 jaar na het openen van de rekening. De resterende looptijd is dus 10 jaar. Het tegoed is op dat moment 10.000 en de middelrente 2%. Is de actuele rente bij overlijden 3%, dan is het saldo dat naar de erfgenamen gaat 9.146. Als de actuele rente 1% bedraagt, blijft er 10.948 over. Ook nu geldt dat er geen effect is als de actuele rente gelijk is aan de middelrente. Als Tom een jaar voor de einddatum van de rekening overlijdt, heeft de marktrenteverrekening weinig invloed op het tegoed. Dit kunt u zien in de laatste kolom van de tabel Saldo na marktrenteverrekening. Tabel Saldo na marktrenteverrekening Actuele rente ING bij beëindigen Resterende looptijd tot de einddatum in jaren 30 20 10 5 1 0,5% 14.172 12.850 11.461 10.740 10.150 1,0% 12.582 11.806 10.948 10.486 10.099 1,5% 11.202 10.859 10.462 10.239 10.049 2% 10.000 10.000 10.000 10.000 10.000 2,5% 8.953 9.220 9.562 9.767 9.951 3% 8.039 8.511 9.146 9.541 9.902 3,5% 7.240 7.867 8.751 9.322 9.854 4% 6.540 7.280 8.376 9.108 9.807 Pensioenspaarrekening maart 2017 17

Echtscheiding, emigratie en overlijden Bij echtscheiding, emigratie en overlijden gelden specifieke belastingregels voor uw Pensioen spaarrekening. In dit hoofdstuk leest u welke gevolgen deze situaties hebben voor uw rekening. Echtscheiding Gaat u scheiden en gaat een deel van het saldo van de Pensioenspaarrekening naar uw ex-partner? Dan kan dit zonder dat u fiscaal hoeft af te rekenen. Over het deel dat naar uw ex-partner gaat, brengt ING 0,5% opnamekosten in rekening. Ook doen we een marktrenteverrekening over dat deel. Lees meer over marktrenteverrekening in het hoofdstuk Marktrenteverrekening op pagina 15. Het deel van het saldo voor uw ex-partner maakt ING over naar een lijfrenteproduct op naam van uw ex-partner. Heeft uw ex-partner nog geen lijfrenteproduct? Dan moet uw ex-partner deze openen. Emigratie Verhuist u voor de einddatum van uw Pensioenspaarrekening naar het buitenland? En wilt u de rekening laten bestaan? Dan neemt de Belastingdienst het belastingvoordeel dat u had tijdens de opbouwfase onder voorbehoud terug. U moet dus eigenlijk nog belasting terugbetalen. U hoeft dit echter niet direct te doen. U krijgt maximaal tien jaar uitstel van betaling. Lees meer over de gevolgen van emigreren op www.belastingdienst.nl. Houdt u zich in deze periode aan de belastingvoorwaarden van de Pensioenspaarrekening? Dan wordt de verschuldigde belasting na die tien jaar op uw verzoek kwijtgescholden. U kunt als u terugkomt gewoon verder sparen. Houdt u zich in de periode van tien jaar niet aan de belastingvoorwaarden, bijvoorbeeld omdat u de rekening afkoopt? Dan moet u de verschuldigde belasting alsnog betalen. Dit geldt ook als u na de periode van tien jaar in het buitenland blijft. Is het deel van het saldo dat een erfgenaam krijgt kleiner dan het wettelijke maximum? Dan mag hij de rekening afkopen. De erfgenaam hoeft er dan geen nabestaandenlijfrente van te kopen. Lees meer hierover bij Klein bedrag afkopen? Geen revisierente op pagina 14. Over de waarde van de Pensioenspaarrekening hoeven de erfgenamen mogelijk geen erfbelasting te betalen. Heeft u vragen over de Pensioenspaarrekening van een overleden familielid? Neem dan contact op met onze Servicedesk Nabestaanden via 020 22 888 77. U kunt ons bereiken op werkdagen van 8.00 tot 21.00 uur en op zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur. Kijk voor meer informatie op www.belastingdienst.nl. Overlijden fiscaal partner Overlijdt uw fiscaal partner? Dan mag u op dat moment een uitkerend pensioenproduct kopen, ook al is dat voor de einddatum. Maar u mag de Pensioenspaarrekening ook laten doorlopen tot de afgesproken einddatum. Kiest u ervoor om een uitkerend pensioenproduct te kopen? Dan heeft u zes maanden de tijd om dit te doen. Omdat het saldo van de Pensioenspaarrekening wordt opgenomen voor de einddatum, moeten we een marktrenteverrekening doen. Wat dit inhoudt, leest u in het hoofdstuk Marktrenteverrekening op pagina 15. We brengen geen opnamekosten in rekening. Overlijden rekeninghouder Overlijdt de rekeninghouder, dan eindigt de opbouwfase van de Pensioenspaarrekening. De erfgenamen zijn wettelijk verplicht met het saldo een nabestaandenlijfrente te kopen. Dit is een speciale lijfrentevorm voor nabestaanden. Volgens de belastingregels moeten de erfgenamen uiterlijk op 31 december van het tweede jaar na het jaar van overlijden een nabestaandenlijfrente hebben gekocht. Doen zij dit niet voor deze termijn, dan zijn wij wettelijk verplicht de rekening af te kopen. Welke gevolgen dit heeft leest u op pagina 14. We brengen bij het overlijden van de rekeninghouder geen opnamekosten in rekening. Wel doen we een marktrenteverrekening. Lees meer hierover in het hoofdstuk Marktrenteverrekening op pagina 15. Pensioenspaarrekening maart 2017 18

Risico s en kosten Met de Pensioenspaarrekening gaat u een lange financiële verplichting aan. Dan wilt u natuurlijk weten of er risico s aan zijn verbonden en met welke kosten u te maken kunt krijgen. Deze staan hieronder. Belastingwetgeving kan veranderen De belastingwetgeving kan in de toekomst wijzigen. Als dat gebeurt, kan de Pensioenspaarrekening een ander resultaat opleveren dan u in eerste instantie had verwacht. ING is hiervoor niet aansprakelijk. Natuurlijk informeren wij u als de belastingwetgeving rond uw Pensioenspaarrekening verandert. Lees de financiële bijsluiter en het Dienstverleningsdocument Voor de Pensioenspaarrekening heeft ING een financiële bijsluiter opgesteld. Hierin staat beknopte informatie over het product, de kosten en de risico s. Lees de bijsluiter voordat u een Pensioenspaarrekening opent. Elke financiële bijsluiter bevat dezelfde informatie. Makkelijk, want zo kunt u de Pensioenspaarrekening goed vergelijken met andere lijfrentespaarrekeningen. U vindt de financiële bijsluiter op www.financielebijsluiter.info. Al ingelegde bedragen profiteren niet van rentestijging Door de vaste rente op de Pensioenspaarrekening heeft u zekerheid over de rente die u tot de einddatum ontvangt. Renteverlagingen hebben dus geen invloed op het geld dat u al heeft ingelegd. Maar als de rente van de Pensioen spaarrekening stijgt, profiteert u daar alleen van met bedragen die u dan inlegt. Eerder ingelegde bedragen profiteren niet van de rentestijging. Als u regelmatig geld inlegt, zal de middel rente op uw Pensioenspaarrekening het gemiddelde zijn van zowel hogere als lagere rentepercentages. U kunt niet over uw geld beschikken De Pensioenspaarrekening is geblokkeerd tot de einddatum. U kunt tot die tijd het geld niet zomaar opnemen. Heeft u het geld toch nodig, dan krijgt u te maken met kosten en inhoudingen van de Belastingdienst. Er is dan sprake van afkoop. Lees meer hierover op pagina 14. Risico bij overlijden Als u als rekeninghouder overlijdt, doen we een marktrenteverrekening over het saldo van uw Pensioenspaarrekening. Het bedrag dat na deze verrekening overblijft, is afhankelijk van de resterende looptijd van de rekening en de actuele rente op het moment van overlijden. Overlijdt u kort nadat u uw Pensioenspaarrekening heeft geopend en is de actuele rente hoger dan uw middelrente? Dan is het bedrag dat overblijft na de marktrenteverrekening aanmerkelijk lager dan het saldo op de rekening. Hoe langer de resterende looptijd is, hoe lager het bedrag dat overblijft na de marktrente verrekening. Op pagina 15 leest u hier meer over. Bij de Pensioenspaarrekening hoort ook een Dienstverleningsdocument. Daarin staat wat wij voor u regelen bij een Pensioens paarrekening. En wat de kosten hiervoor zijn Andere financiele dienstverleners hebben ook zo n document, zodat u ons en onze kosten kunt vergelijken met anderen. Het Dienstverleningsdocument kunt u vinden op ing.nl/pensioenspaarrekening en ontvangt u als u de Pensioenspaarrekening afsluit. Overzicht opnamekosten, marktrenteverrekening en belastingen In de tabel Kostenoverzicht op pagina 20 ziet u in welke situaties u opnamekosten bent verschuldigd, wanneer wij een marktrenteverrekening doen en wanneer u belasting verschuldigd bent. Kosten bij opening ING is wettelijk verplicht om eenmalig kosten in rekening te brengen die samenhangen met het afsluiten van een Pensioenspaarrekening. Dit zijn kosten die gemaakt worden voor het verwerken van uw aanvraag. Pensioenspaarrekening maart 2017 19