Allergologisch onderzoek: de plakproef en de priktest Polikliniek Dermatologie Inleiding Om meer te weten te komen over de oorzaak van uw huidklachten heeft uw behandelend arts een priktest of een plakproef aan gevraagd. In deze brochure kunt u onder andere lezen wanneer en waar u wordt verwacht, wat een priktest en een plakproef inhouden en welke voorbereidingen u eventueel moet treffen. Bepaalde stoffen (allergenen) kunnen een allergische reactie veroorzaken. Allergenen komen in de lucht voor, maar ook in producten die direct met de huid in aanraking komen. Als iemand allergisch is voor een bepaalde stof, reageert het lichaam op contact met die stof. Hoe het lichaam reageert, is afhankelijk van het soort allergie dat iemand heeft: een allergie met een vroege reactie of een allergie met een late reactie. Bij een allergie met een vroege reactie kan iemand last krijgen van bijvoorbeeld rode tranende ogen, een verstopte neus of loopneus en zelfs een benauwd gevoel. Een allergie met een late reactie veroorzaakt alleen huidklachten: roodheid, jeuk, bultjes, blaasjes, schilfers. Om te weten te komen of uw klachten worden veroorzaakt door een van beide allergische reacties, heeft uw behandelend arts de aangekruiste tests voor u aangevraagd. Plakproeftab Hierbij worden allergenen getest die direct met de huid in aanraking komen. Deze allergenen komen voor in producten waar we dagelijks contact mee hebben, zoals cosmetica, geurstoffen, schoonmaakmiddelen en rubber. Deze allergenen veroorzaken een allergie met een late reactie. Het aanbrengen van de allergenen gebeurt op een maandag en duurt ongeveer 20 minuten. Voor het beoordelen van de huid moet u twee keer terugkomen: op donderdag en maandag. Dit duurt beide keren ongeveer 10 15 minuten. Gedurende deze week mag u niet douchen. Op de volgende bladzijden volgt uitleg over beide testen. Eerst vindt u informatie over de priktest, daarna over de plakproef. Priktest Hierbij worden allergenen getest die het meest in de lucht voor komen, zoals huisstofmijten, pollen, schimmels en huidschilfers van dieren. Deze allergenen veroorzaken een allergie met een vroege reactie. De test duurt ongeveer 30 minuten. 1
De plakproef Voorbereiding Het gebruik van bepaalde zalven, crèmes of lotions kan de uitslag van de plakproef beïnvloeden, omdat deze een allergische huid reactie onderdrukken. Het is daarom belangrijk dat u vijf dagen voor het onderzoek deze zalf, crème of lotion niet meer op uw rug gebruikt. U mag dit nog wel op de overige delen van het lichaam gebruiken. Onderstaand ziet u welke zalven, crèmes of lotions dat zijn. De eerste naam is de stofnaam, de naam tussen haakjes is de merknaam. U kunt één van beide of beide namen op de verpakking aantreffen. Bij twijfel kunt u contact opnemen met afdeling Dermatologie via het telefoonnummer op de laatste pagina van deze folder. Zalven of crèmes die vijf dagen tevoren gestopt moeten worden, zijn: hormoonzalven/crèmes, tacrolimus (Protopic ), pimecrolimus (Elidel ). De plakproef wordt op uw rug uitgevoerd. Daarom is het belangrijk om op de dag van de plakproef geen zalf, crème of bodylotion op uw rug te gebruiken. Ook moet uw rug op het moment van de test vrij zijn van eczeem en mag de huid niet verbrand zijn. Verloop van het onderzoek Een verpleegkundige/doktersassistente haalt u op uit de wacht kamer. Zij neemt u mee naar de onderzoekkamer waar u plaats neemt op een kruk. Vervolgens legt de verpleegkundige/doktersassistente u uit wat er precies gebeurt. 1. U ontbloot uw rug. Vervolgens plakt de doktersassistente/ verpleegkundige de te testen stoffen op uw rug. Het aantal stoffen dat ze op uw rug plakt, varieert van 15 tot meer dan 100. Dit is afhankelijk van de reeksen die worden geplakt. Uw behandelend arts heeft dit aangegeven op het aanvraagformulier. De standaardreeks bevat de meest voorkomende allergenen. Dit kan zo nodig aangevuld worden met reeksen van stoffen waar u thuis of op uw werk mee in aanraking komt, bijvoorbeeld de Cosmeticareeks, de Rubberreeks of de Plastic&lijmenreeks. 2. Nadat alle stoffen op de rug zijn aangebracht, dekt de doktersassistente/verpleegkundige de stoffen af met huidvriendelijke pleisters. Daarna markeert ze de huid rondom de pleisters met een huidvriendelijke stift, waarna u zich weer kunt aankleden. U mag daarna tot de volgende week maandag niet douchen. Voor het slagen van het onderzoek is het van belang dat de pleisters niet verschuiven. Wij vragen u daarom de leefregels op te volgen. 3. Na 48 uur (woensdag) verwijdert u thuis zelf de pleisters van uw rug. Het verwijderen van de pleisters veroorzaakt roodheid van de huid. Dit trekt meestal binnen een half uur weer weg. Als de puntjes van de markeerstift vervaagd zijn, kunt u deze met een pen of stift opnieuw aanbrengen. 4. Nadat u zich gemeld heeft bij de balie, kunt u plaats nemen in de wachtkamer. 5. De doktersassistente/verpleegkundige haalt u op uit de wachtkamer. Zij neemt u mee maar de onderzoekkamer waar u op een kruk plaatsneemt. Nadat u uw rug heeft ontbloot, wordt uw huid beoordeeld. Dit heet het aflezen van de plakproef. De arts en de doktersassistente/ verpleegkundige kijken daarbij of uw huid gereageerd heeft op de aanwezigheid van de allergenen. Ze noteren de bevindingen. Bij een positieve reactie op een plaktest is in ieder geval sprake van roodheid en zwelling. Verder kunnen er bultjes of blaasjes zichtbaar zijn en kan de huid jeuken. 6. Na het aflezen kunt u naar huis. U wordt verzocht activiteiten te beperken waarvan u overmatig gaat transpireren. Kort douchen zonder het gebruik van zeep op de rug is 2
De priktest toegestaan. Wrijving van de rug voorkomen. 7. Op maandag volgt de tweede beoordeling van uw huid. Dit vindt op dezelfde wijze plaats als bij punt vijf beschreven. Hierna is de test afgelopen en kunnen alle dagelijkse bezigheden worden hervat. Na het onderzoek De arts vertelt u welke huidreacties er tijdens de plakproef zijn opgetreden. Een huidreactie op een stof hoeft niet altijd te betekenen dat er sprake is van een contactallergie. De arts zal met u bespreken of de testuitslag relevant is voor uw klachten. Het kan voorkomen dat er na de tweede aflezing te weinig informatie is om te bepalen of de testuitslag relevant is voor de klachten, bijvoorbeeld of u in het dagelijks leven met de betreffende stoffen in aanraking komt. Een definitieve bepaling of de testuitslag relevant is voor uw huidklachten kan pas worden beoordeeld nadat u gedurende enkele weken geen blootstelling aan de betreffende stoffen heeft gehad. In dat geval zal na een aantal weken na de allergietest de relevantie van de gevonden reacties met u besproken worden op de polikliniek. Na de tweede aflezing krijgt u een folder en een allergie paspoort mee waarop vermeld staat voor welke stoffen u een contactallergie heeft. Indien mogelijk zal hierbij ook genoteerd worden of deze stoffen relevant zijn voor uw huidaandoening. Bijwerkingen Een positieve reactie op een plakproef verdwijnt meestal binnen één tot twee weken. Ontstaat er in de dagen na de laatste aflezing alsnog een reactie op uw rug, wilt u dan contact opnemen met afdeling Dermatologie via telefoonnummer (050) 361 80 25. Uitslag Bij uw volgende polikliniekbezoek bespreekt uw behandelend arts de uitslag van de plakproef met u. Een afspraak hiervoor hebt u waarschijnlijk tijdens uw eerste bezoek aan de polikliniek al meegekregen. Als u nog geen vervolgafspraak heeft, meld dit dan bij de secretaresse van het Behandelcentrum. Zij zorgt er dan voor dat de afspraak wordt gemaakt. Voorbereiding Bepaalde medicijnen kunnen de uitslag van de huidtest beïnvloeden. Als u bijvoorbeeld medicijnen gebruikt die een allergische reactie onderdrukken, is een eventuele reactie op een stof waar u misschien allergisch voor bent tijdens de test niet (goed) zichtbaar. Daarom is het belangrijk dat u 48 uur voor het onderzoek stopt met medicijnen die antihistamine bevatten. In de onderstaande lijst ziet u welke medicijnen dat zijn. De eerste naam is de stofnaam, de naam tussen haakjes is de merknaam. U kunt één van beide of beide namen op de verpakking aantreffen. Bij twijfel kunt u contact opnemen met afdeling Dermatologie via het telefoonnummer op de laatste pagina van deze folder. Medicatie die 48 uur voor de test gestopt moet worden: Acrivastine (Semprex) Fexofenadine (Telfast) Alimemazine (Nedeltran) Hydroxyzine (Atarax) Cetirizine (Reactine, Revalintabs, Zyrtec) Ketotifen (Zaditen) Levocetirizine (Xyzal) Clemastine (Tavegil) Loratidine (Allerfre, Claritine) Desloratadine (Aerius) Mebhydroline Dexchloorfeniramine Mizolastine (Mizollen) (Polaramine) Oxatomide (Tinset ) Dimetindeen (Fenistil) Promethazine Ebastine (Kestine) Ranitidine (Zantac) 3
De priktest wordt op uw onderarmen uitgevoerd. Daarom is het belangrijk om op de dag van de priktest geen zalf, crème of body lotion op uw onderarmen te gebruiken. Verloop van het onderzoek Een doktersassistente/verpleegkundige haalt u op uit de wacht kamer. Zij neemt u mee naar de onderzoekkamer waar u plaats neemt op een stoel. Vervolgens legt de doktersassistente/ verpleegkundige u uit wat er precies gaat gebeuren. 1. Met een stift worden 20 stipjes op uw onderarm gezet. Naast ieder stipje legt de doktersassistente/verpleegkundige een druppel allergeenoplossing. 2. Met een kleine prikker wordt door de druppel heen in de huid geprikt. Hierdoor komt een kleine hoeveelheid van de allergeenoplossing in de huid. U krijgt 20 prikjes, namelijk: Eén met de oplosvloeistof, om te controleren of u mogelijk op de oplosvloeistof zelf reageert. Dit wordt ook wel de negatieve controle genoemd. Eén met histamine. Deze stof komt vrij bij een allergische reactie. Dit noemen we ook wel de positieve controle. 19 allergenen. 3. Vervolgens moet u ongeveer 15 minuten wachten. Bij een allergische reactie is op de plek waar door de allergeen oplossing is geprikt een (wit) bultje zichtbaar, met daar omheen een duidelijke roodheid. Deze reactie lijkt een beetje op een muggenbult. De test is betrouwbaar als er geen reactie is opgetreden op de eerste prik met de negatieve controle. De tweede is de positieve controle met histamine. Hier ziet u zeker een huidreactie optreden. De doktersassistente/verpleegkundige vergelijkt de grootte van de bultjes van de allergenen met de positieve controle. Hierdoor kan de mate van de eventuele allergische reactie worden vastgesteld. Na het onderzoek De doktersassistente/verpleegkundige vertelt u wat voor reacties er tijdens de huidtest zijn opgetreden. Een reactie op een stof hoeft niet altijd iets te betekenen. Uw behandelend arts bespreekt bij uw volgende polikliniekbezoek de betekenis van de reacties met u. Bijwerkingen Op de plek van de test kunt u jeuk verwachten. Het is belangrijk dat u niet krabt. De jeuk trekt na ongeveer 15 minuten langzaam weg. Niezen, jeuk op alle plekken van het lichaam en kortademigheid komen weinig voor. Als u tijdens of direct na de test last krijgt van deze klachten, meld dit aan ons. De klachten worden dan direct door een arts behandeld. Het komt zeer zelden voor dat na een huidtest het hele lichaam reageert. Dit heet een algemene systeemreactie. Vanzelfsprekend zijn op het behandelcentrum alle middelen aanwezig om een dergelijke (grote) allergische reactie direct te behandelen. Vier tot zes uur na de test kan in zeldzame gevallen een zogenaamde late huidreactie optreden. De huid rondom de prik plek is dan warm, rood en opgezet. De reactie neemt geleidelijk binnen 24 uur af. U kunt de reactie zelf behandelen door: natte omslagen (windsel, handdoek) op de huid te leggen. Doorgaans beïnvloedt een priktest de normale dagelijkse werkzaamheden niet. Uitslag Bij uw volgende polikliniekbezoek bespreekt uw behandelend arts de uitslag van de priktest met u. Een afspraak hiervoor heeft u waarschijnlijk tijdens uw eerste bezoek aan de polikliniek al ontvangen. Als u nog geen vervolgafspraak heeft, meld dit dan bij de secretaresse van het Behandelcentrum. Zij zorgt er dan voor dat de afspraak wordt gemaakt. 4
Vragen of verhinderd? Als u na het lezen van deze informatie nog vragen heeft, kunt u contact opnemen met afdeling Dermatologie, via onderstaand telefoonnummer. Indien u de afspra(a)k(en) voor allergologisch onderzoek niet kunt nakomen, wilt u dit dan telefonisch doorgeven? U krijgt dan een nieuwe afspraak thuisgestuurd. Afdeling Dermatologie is tijdens kantooruren bereikbaar via telefoon (050) 361 80 25. VLC114/ november 2014 5