De Fietstocht Op zoek naar de West Brabantse Waterlinie! Benodigdheden: Fiets Een mooie dag (anders een regenjas of paraplu) Pen of potlood De routebeschrijving en opdrachten (print daarom dit formulier uit) Het is aan te raden een plattegrond mee te nemen Eventueel: telefoon (voor als je de weg kwijt raakt) Een goed humeur! Vul de antwoorden in op dit formulier. De docent kan je na afloop van de fietstocht de juiste antwoorden geven. A Start bij Ravelijn B voormalig Fort Moermont C Fort Pinssen D Ligneweg met liniewal en liniegracht aan de oostzijde E Fort de Roovere 1
Startpunt: Het Ravelijn de Korneelslootmanslaan Eerste lopen we over het bruggetje de binnenplaats op. Hier begint opdracht 1. Opdracht 1 Zoek het informatiebord op en beantwoord de volgende vragen: Wat is een Kazemat? En waar werden deze Kazematten voor gebruikt? Van het Ravelijn gaan we naar Fort Moermont. Bij het Ravelijn ga je links en meteen de 1 e straat rechts de Ravelstraat in (schuin tegen over Het Ravelijn). Op een gegeven moment zie je de Sligro (na ca. 1 km). Hier ga je linksaf de Pergolesilaan in. Aan het einde ga je rechtsaf (de Zandstraat) in tot de T-splitsing. Je fietst linksaf. Op de hoek Zandstraat - Fort Moermont straat staan we eigenlijk op het oude Fort Moermont. Van het fort is namelijk niks meer terug te zien. De helft ligt links onder de huizen en de andere helft op de plek waar nu het bouwterrein is van een nieuw bedrijventerrein. Opdracht 2 Zoek het naambordje op van Fort Moermont. Gevonden? 2
Hieronder zie je twee kaarten. Het zijn allebei kaarten van hetzelfde gebied, namelijk het zuidelijke deel van de waterlinie tussen Bergen op Zoom en Steenbergen in. Toch verschillen de kaarten van elkaar. Op kaart 1 is het noorden links onder aangegeven, terwijl op kaart 2 het noorden boven is (de kompasroos geeft dit aan). Kaart 1 Kaart 2 Geef op kaart 2 aan welk fort waar ligt, Fort Pinssen, Fort Moermont en Fort de Roovere. Denk goed aan de les die je gemaakt heb op de website. 3
Opdracht 3 De plek waar een fort, zoals Fort Moermont, gebouwd werd was erg belangrijk om het gebied goed te verdedigen. Op welke plekken werden de forten van de West Brabantse Waterlinie gebouwd? a. Op plekken waar nog geen huizen stonden. b. Op plekken waar het gemakkelijk was voor de vijand om het gebied binnen te dringen. c. Op plekken waar veel zand lag. We gaan weer verder.. Fiets de straat Fort Moermont uit (met de bocht mee naar links) ga rechtsaf de Lambertijnenstraat in en meteen weer rechts (de Melanendreef). Aan het einde van de straat ga je op de Marconilaan linksaf. Bij de stoplichten steek je over richting Vrederust. Je fietst rechtdoor en rijdt links aanhoudend - de Hoofdlaan op. Na ongeveer 500m op de Hoofdlaan moet je bij de rotonde linksaf de Hoofdlaan blijven volgen. Na de rotonde moet je goed opletten, want je moet de 2 e straat links de Reigerlaan in. De Reigerlaan gaat over in de Prins Mauritsweg nu zijn we bij Fort Pinssen. Je fiets om Fort Pinssen heen, dus je gaat twee keer rechts. Op de Melanenweg vind je de oprit van een woning. Deze woning staat op het oude binnenterrein (terre) van Fort Pinssen. Als je goed kijkt kun je de vormen van het fort herkennen. Op de hoek van de Ligneweg zie je rechts een zandweg (De Ernst Casimirweg). Hier stappen we even van de fiets af. Loop de zandweg in.. Hier kun je goed de oude gracht van het fort zien. Opdracht 4 Kijk goed naar de foto hieronder. Probeer te ontdekken waar dit punt van het fort is. Kijk goed om je heen. Heb je het gevonden?? Opdracht 5 Weet jij nog naar wie Fort Pinssen is vernoemd? a. Pinssius van der Bee b. Heer van Prinssen c. Pinssius van der Aa 4
Opdracht 6 We zijn nu bij Fort Moermont en Fort Pinssen geweest en we gaan nog naar Fort de Roovere. Weet jij nog hoe het vierde fort heet en bij welke plaats deze heeft gelegen? Vul in: Het vierde fort heet en ligt bij de stad. Dit fort is te ver weg voor deze fietstocht, maar is heel belangrijk geweest voor de zoutwater toe- en afvoer van de waterlinie. Vanaf Fort Pinssen fiets je weer verder naar Fort de Roovere. Je fietst verder over de Ligneweg, alsmaar rechtdoor (ca. 1km). Tot de T-splitsing met de Schansbaan, hier ga je naar rechts. Hier is direct om de hoek een parkeerplaats. Vanzelf zie je hier bordjes naar Fort de Roovere. Bij deze eerste parkeerplaats bij Fort de Roovere stap je van je fiets. Kun jij ontdekken waar je deze plek kunt vinden bij het Fort? Opdracht 7 Heb je een idee welk gedeelte dit van het fort is, wat je op de foto ziet? a. het binnenterrein (terre) b. de droge gracht c. de buitenmuur 5
Wandeling vanaf parkeerterrein hoek Schansbaan - Ligneweg, start bij rode pijl, zie de beschrijving onderaan deze bladzijde. Deze plattegrond kun je gebruiken om de weg te vinden op het Fort. De rode pijl: beginpunt Zwarte pijl: hier ga je naar rechts Blauwe pijl: hier is de trap naar de wal van het fort Groene pijl: hier ga je weer terug richting de parkeerplaats Dit is de plattegrond van de toekomstige inrichting van Fort de Roovere", waarop in de thans droge grachten water is teruggebracht. Vanaf de parkeerplaats gaan we een stukje lopen. Ga op de parkeerplaats links het wandelpad in (rode pijl). Je loopt nu aan de linkerkant van de droge gracht van het fort. Je blijft dit pad volgen op een gegeven moment sla je rechtsaf (zwarte pijl), nog steeds volg je de droge gracht. Uiteindelijk kom je uit op deze plek (blauwe pijl): Je kunt nu heel goed de omwalling van het Fort de Roovere zien. Vanaf hier kun je het oude binnenplein van het fort op lopen. 6
Zoals je ziet is er nu veel bos rondom Fort de Roovere. Vroeger was het landschap rond de forten dus helemaal kaal. Kun je het je voorstellen?? Opdracht 8 In 1747 is Fort de Roovere aangevallen door de vijand. Er is hier toen heel heftig gevochten, waardoor veel soldaten de oorlog niet hebben overleefd. Weet jij nog wie Fort de Roovere en Bergen op Zoom hebben aangevallen in 1747? a. de Spanjaarden b. de Duitsers c. de Fransen Loop via de trap, de vlonders in de droge gracht en weer een trap de omwalling van het Fort op. Bovenaan de 2e trap houd je rechts aan. Je komt op het punt terecht waar je links uitkijkt op een maïsveld (ongeveer ter hoogte van de groene pijl): dit is het oude binnenterrein van het Fort. Je loopt nog iets verder, hier kun je via een aantal treden weer naar beneden lopen de droge gracht in. Je volgt het pad weer terug naar de parkeerplaats. Vanaf hier fietsen we weer terug naar het Ravelijn. Dit is ongeveer een half uurtje fietsen. Via de Ligneweg fiets je weer terug naar Fort Pinssen. Let goed op, want nu moet je eerst links de Melanenweg in en meteen de 1 e rechts de Fort Pinssenweg in. Je fietst rechtdoor tot de T-splitsing met de Halsterseweg. Deze ga je links in en dan alsmaar rechtdoor tot aan t Rijks scholengemeenschap. Als je hier voorbij bent, ga je linksaf het Bolwerk Zuid op. Aan het einde van deze straat is rechts het Ravelijn weer. Zo, de fietstocht zit erop. We hopen dat je de fietstocht leuk vond. Graag zien we je terug op www.waterlinieles.nl en www.westbrabantsewaterlinie.nl! Deze fietsroute is een onderdeel van het Educatieve Project WBWL, ontwikkeld door de Stichting Vrienden van de West Brabantse Waterlinie. Dit project is mede mogelijk gemaakt door VSB-fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Provincie Noord Brabant, Belvedere en de gemeente Bergen op Zoom. De kaart voor de fietsroute is beschikbaar gesteld door strictly personal, grafisch ontwerp & cartografie. 7