De merrie maakt het verschil Personalia Itareusa Itareusa t e k s t & f o t o s : k a r i n d e h a a n Itareusa, Litareusa en Pitareusa. Drie generaties merries op een rij die alle drie hun sporen in de springsport verdiend hebben. Ze werden opgeleid bij de familie Aarts uit Tilburg En Frans Aarts staat als fokker van Litareusa en Pitareusa te boek. De jongste van de drie, Pitareusa, won zeer recent nog met Eric van der Vleuten in Birmingham een internationale rubriek. Itareusa sport (spr) (sportnaam Illusion) Nankin SF Uriël SF Jesabelle de Baugy SF Calvados keur Ibrahim SF Gold Rose SF Jolie Rose Z SF De sport is bij ons altijd het belangrijkste geweest, begint Frans Aarts het gesprek, terwijl we in de serreaanbouw van de fraaie boerderijwoning in Tilburg aan de koffie zitten. We kijken vanuit de serre uit op het paardenspul en dat de sport een belangrijke rol vervult blijkt direct. Toen Aarts stopte met zijn melkveehouderij kreeg hij toestemming om op de plaats van de mestsilo een Compromise Lucky Boy xx pref Sejane Terusa ster pref prest Duc de Normandie pref Jereusi ster Tereusi ster kern Fokfamilie: 176 Fokwaarde: 138 (43%) Stokmaat: 1.61m Kleur: vos Predikaten: sport(spr) Omschrijving Itareusa: Sterk knoestje met veel galop. Op de sprong altijd in de goede manieren en met veel afdruk. Wilde er altijd overheen en had een werkwillig karakter. 80 IdS-8 IDS08_Itareusa.indd 80 C e a l y Te t l e y Prestaties Itareusa (sportnaam Illusion): Internationaal springen met Dirk Hauser en Tani Anderson-Zeidler Moeder van het nationale springpaard Litareusa (v.legaat) Grootmoeder van het internationale springpaard Pitareusa (v.andiamo, ruiter Eric van der Vleuten) Itareusa (Calvados x Terusa ster pref prest v.lucky Boy xx) werd opgeleid door Monique Aarts uit Tilburg. Als vijfeneenhalfjarige kocht Eric van der Vleuten haar waarna ze het IAN kampioenschap voor zesjarigen op naam schreven. Daarna werd Itareusa omgedoopt in Illusion en internationaal uitgebracht door achtereenvolgens Dirk Hauser en Tani Anderson-Zeidler (foto). 26 april 2007 23-04-2007 16:51:22
binnenmanege te bouwen. Samen met de stallen, de stapmolen, de paddocks en buitenmanege maakt het bijna een professionele indruk. Aarts moet glimlachen om de constatering. We kunnen hier goed uit de voeten. Maar de rijderij is bij ons een echte familieaangelegenheid. Mijn twee dochters en schoonzonen, Carola en Joost (Versteijnen, red.) en Monique en Frank (van der Sloot, red.) rijden de paarden. Dat doen ze naast hun werk, dus wat dat betreft heeft het een hobbymatig karakter. Dat neemt niet weg dat we allemaal even fanatiek zijn. Zelf hebben mijn vrouw Sjaan en ik ook altijd gereden. Mijn favoriete tak was de samengestelde wedstrijdsport. De laatste jaren doe ik het wat rustiger aan, maar ik longeer de paarden nog wel. En ik ben als examinator en incidenteel als instructeur betrokken bij de eerste fase van de ORUN opleidingen. De familie Aarts heeft in de loop der jaren een heel aantal internationaal springende paarden in opleiding gehad. Anthem (Dutchboy x Triton, red.) van Laura Kraut stond hier zeven jaar, waarna we hem verkochten via Paul Hendrix. En ook Nico (Glennridge x Triton, red.) van Ben Maher hebben wij in opleiding gehad. Deze paarden hebben wij niet zelf gefokt, maar als jong paard aangekocht. Naast het aankopen van jonge springpaarden, fokte Aarts altijd op bescheiden schaal. Dit jaar had ik één merrie gedekt, maar die is gust gebleven, dus hebben we geen veulens. Normaal gesproken fokken wij één of twee veulentjes per jaar. Als we over de fokkerij van Van Aarts in gesprek raken, komen we al snel op de hoofdrolspeelster van dit verhaal, genaamd Itareusa (Calvados uit Terusa ster pref prest van Lucky Boy xx). Groot toeval Itareusa werd door Aarts aangekocht als tweeëneenhalfjarige merrie. Zij komt uit de fokkerij van Klaas Henniphof uit Mastenbroek, die haar als veulen al verkocht. Als tweeëneenhalfjarige stond Itareusa bij Mense Toering uit Genemuiden op stal voor de verkoop. Frans Aarts was toevallig in Genemuiden om paarden te kijken. Ik doe al jaren zaken met Mense Toering. Vele paarden van ons zijn bij hem vandaan gekomen. Toering had een tweeëneenhalfjarig vosje staan. Ze was niet groot, misschien 1.55m, maar toen hij haar liet springen had ik direct interesse. Het was gewoon fabelachtig, zo apart sprong ze. Dat ze niet zo groot was vond ik niet zo n probleem. Ze hoeven geen 1.70m te zijn, als ze maar galopperen als een paard van 1.70m. Ik liet haar dan ook niet staan. Thuis aangekomen had de vader van mijn schoonzoon Frank wel interesse in Itareusa en ik verkocht haar voor de helft. Toen ze echter nog een keer kwamen kijken, sloeg de twijfel bij hen toe. Frank en zijn broer zijn grote mannen en Itareusa was toen echt nog maar een beestje. Ik deed er niet moeilijk over en nam hun helft gewoon terug. Diezelfde week zou ik twee paarden wegbrengen naar de gebroeders van Driel in Heeswijk Dinther om zadelmak te maken. Het ene paard was niet helemaal fit en aangezien ik beloofd had om met twee paarden te komen, nam ik Itareusa mee. Ik zei De Nederlandse fokkerij is groot geworden door strenge eisen te stellen aan hengsten. Maar voor het fokken van steeds betere paarden is de merrie even belangrijk als de hengst. En wie stelt er eisen aan de merrie? Van het ene geslacht blijven automatisch de besten over, de andere sexe kent geen enkele systematische selectie. Niet het stamboek, maar de fokker zelf keurt zijn merrie goed voor de dekdienst. In zo n fokkerij met automatisch verkregen vooruitgang via de hengsten en een groot vraagteken als het om de aanleg van de merrie gaat is die beslissing van de fokker cruciaal. Want zijn merrie maakt het verschil. nog tegen Van Driel: Dat vosje heb ik pas net, is nog wat groen en ze heeft een grasbuik. Maar ga er maar mee aan de slag, dan kijken we wel even hoe het uitpakt. Drie weken later sprak ik Marcel van Driel. Itareusa was zadelmak en pakte het goed aan, maar die grasbuik ging er met geen mogelijkheid af. Ze was namelijk drachtig. Via Mense Toering kwam ik erachter dat ze het jaar ervoor gedekt was door Legaat. En zo werd Litareusa geboren. Ik sta als fokker van Litareusa in de boeken, maar eigenlijk is het een groot toeval dat ze bij mij geboren werd. Itareusa Nadat Litareusa geboren was, had Itareusa lange tijd nodig om weer een beetje op krachten te komen. We hebben haar ook niet meer opnieuw gedekt. Toen het veulen eraf kon, is mijn dochter Monique met Itareusa aan de slag gegaan. Ook hebben we haar op de keuring nog in laten schrijven in het stamboek. Ze was inmiddels uitgegroeid naar een stokmaat van 1.61m, maar verder was het niet zo n schoonheid, dus het had geen zin om naar een premiekeuring te gaan. D i r k C a r e m a n s Frans Aarts fokte Pitareusa keur sport(spr) (Andiamo x Litareusa v.legaat). Schoonzoon Frank van der Sloot leidde haar op en verleden jaar kwam ze via Stal Hendrix bij Eric van der Vleuten terecht. Hij won reeds internationaal in Zuidlaren, Londen en Birmingham. M e r r i e m a a k t h e t v e r s c h i l 81 IDS08_Itareusa.indd 81 23-04-2007 16:51:25
De merrie maakt het verschil Schoonheid vind ik trouwens een heel betrekkelijk begrip. Paarden die in Aken binnen galopperen vind ik allemaal mooi. Meedoen aan een exterieurkeuring is een leuke sport, ik ben graag betrokken bij de voorbereidingen en bij het toiletteren. En kan er goed tegen als ik niet aan kop sta, maar over de toegevoegde waarde ervan kan je discussiëren. Dochter Monique is inmiddels aangeschoven en weet nog goed dat ze de eerste parcoursen reed met Itareusa. Itareusa was echt een sterk knoestje. In het begin galoppeerde ze een beetje op de voorhand, later is dat verbeterd. Toch maakte ze vanaf het begin veel indruk in het parcours. Ze sprong altijd, daar hoefde je niet bang voor te zijn. Ze had ook altijd mooie manieren en veel afzet op de sprong. Ik heb haar van B Zelf heb ik ook altijd gereden. Mijn favoriete discipline was de samengestelde wedstrijdsport, vertelt fokker Frans Aarts. Op de achtergrond zien we Aarts in actie op een schilderij dat door een regiogenoot van Aarts gemaakt werd. Deze stam uit fokfamilie 176 heeft vele goede sportpaarden gebracht, waarvan de meeste het in de springsport opvallend goed doen. De schematische weergave van deze stam is ook gepubliceerd in deel I van de boekenserie Prestatiefamilies. Meer informatie hierover is te vinden op de website: www.prestatiefamilies.nl 82 IdS-8 IDS08_Itareusa.indd 82 tot en met M gereden. Als vijfeneenhalfjarige werd Itareusa verkocht aan Eric van de Vleuten. Wij waren in die tijd nog niet zoveel gewend en ze boden zo n enorm bedrag dat we haar niet konden houden. Bovendien konden we het geld toen goed gebruiken, weet Frans Aarts nog goed. Met Van der Vleuten werd Itareusa als zesjarige nationaal kampioen in de toenmalige IAN-trofee. Via Van der Vleuten verhuisde Itareusa vervolgens naar de Duitse springruiter Dirk Hauser, die de merrie omdoopte in Illusion en haar in de internationale springsport reed. Vervolgens kocht Jan Tops de dochter van Calvados voor zijn toenmalige echtgenote Tani Zeidler. Toen Tani naar Canada terug ging, nam ze Itareusa mee. Ik hoorde onlangs dat ze weer voor de fokkerij wordt ingezet, en nu drachtig is van Mr Blue, weet Aarts. Itareusa alias Illusion won in 2004 voor Tani Anderson-Zeitler een Chrysler op het concours van Spruce Meadows. Illusion had een echte wedstrijdmentaliteit. Zodra ze de ring in kwam ging ze er helemaal voor. Ze is niet al te groot, maar ondanks dat ging ze vol overtuiging over de hoogste hindernissen heen. Ze heeft ons na haar sportcarrière al twee veulens gebracht: één van Mr Blue en één van de Holsteiner Laurin. Litareusa Itareusa s dochter, Litareusa, groeide voorspoedig op in Tilburg. Aarts besloot haar als driejarige eerst een keer te laten dekken. Ik zou een heel mooi verhaal kunnen houden over de bewuste hengstenkeuzes die ik maak, maar dat gaat bij dit lijntje niet op. Daarbij is het naar mijn mening zo dat sportpaarden Daimond (Pion x Pilatus) Graf (Burggraaf x Le Mexico) Hammilton (Mytens xx x Le Mexico) Heidi ster sport spr (Burggraaf x Le Mexico) Icareus (Mytens xx x Le Mexico) Itareusa (Calvados x Lucky Boy xx) Karmijn (Darwin x Kaiserstern xx) Koskarino (Ulster x Pericles xx) Litareusa (Legaat x Calvados) Millstreet (Notaris x Joost) Mozart K (Farrington x Mozart) New Mexico KWPN Aangw (Burggraaf x Le Mexico) Oliver (Wolfgang x Belfalas xx) Oreusa (Indoctro x Burggraaf) Oteusi (Burggraaf x Lucky Boy xx) Pitareusa keur sport spr (Andiamo x Legaat) Sundance Kid (Nimmerdor x Le Mexico) ISP ISP Joan Schaffenberger D+4/ZZ+18. Alfons Klopper. 1.35 spr. Valesca Visser. LT+1. Wiljan Laarakkers. Sprong onder de naam Hawai C+12/ZZ+10. Liep onder Kyra Aaldering in de 6 jr. comp 95 onder de naam HighTec Gerdien Maree. ZZ Zwaar+9. Tani Anderson-Zeidler. Voorheen Dirk Hauser en Eric van der Vleuten. LT+1. ZZ Licht+4. Pieter Keunen. C+6/ZZ+12. Z2+1. Alan Waldman. Anne Lehmann. Prix St. George. Ellen Endert. S Spr. Lotte Berghauser Pont. D+10/ZZ. Eric van der Vleuten. Voorheen Frank v/d Sloot. O.a indoorkampioen 05. Kevin Olsmeyer. A+8. 26 april 2007 23-04-2007 16:51:32
alle goedgekeurde hengsten al voorgeselecteerd zijn en dus over een bepaalde kwaliteit beschikken. Je merrielijn moet de rest doen en met deze stam pakt dat iedere keer weer goed uit. Op Litareusa wilde ik graag Andiamo gebruiken. Die hengst vond ik apart springen. Andiamo was in eerste instantie echter niet beschikbaar, omdat hij in het verrichtingsonderzoek liep en zich daar blesseerde. Toen heb ik Litareusa met Celano gedekt. Dat wilde echter maar niet lukken. Aan het einde van het seizoen was Andiamo weer terug en heb ik Litareusa alsnog met Andiamo gedekt, vertelt Aarts. Een jaar later werd het merrieveulen Pitareusa geboren. Het zou het enige veulen zijn dat Litareusa bij de familie Aarts kreeg. Onze passie gaat uit naar de sport. Litareusa pakte het goed aan en we besloten haar door te rijden, legt Aarts uit. Dochter Monique vult aan: Wij kiezen er het liefst voor om de paarden wat langer door te rijden. Totdat ze bij voorkeur een jaar of acht zijn. Dan rijden we ze zelf ook nog een tijdje in het M en Z en hebben er meer plezier van. En als het een echte is, dan groeit zo n paard in waarde ook naar je toe. Ook Litareusa viel op in de springpiste. Ze bracht het tot Z-springen, waarna ze aan Paul Hendrix verkocht werd. Daarna heeft ze een tijdje, onder de naam Isabel, in Amerika gelopen. Sinds enige tijd is ze weer terug in Nederland en wordt ze bij Stal Hendrix in Baarlo voor de fokkerij ingezet. Verleden jaar kreeg ze een veulen van Ustinov en nu is ze drachtig van Mr Blue, weet Aarts. PItareusa Ook Litareusa kreeg dus maar één veulen bij de familie Aarts. Dit merrieveulen van Andiamo, genaamd Pitareusa, had een wat minder goede start. Als jaarling had ik haar in een land van zo n vijf hectare lopen. Ze waren daar bezig met de weg en hadden het draad verzet. Pitareusa raakte met haar achterbeen in het draad. Een vrachtwagenchauffeur had het gezien en belde me vanuit een nabijgelegen café. Wij er naar toe. Het zag er niet goed uit. Het been was lelijk beschadigd. Ze moest in het gips en het duurde lang voordat het weer helemaal hersteld was. Een tijd lang dachten we zelfs dat het niet meer goed zou komen. Maar wij geven niet zo snel op. En uiteindelijk heeft ze er helemaal niets aan over gehouden. Doordat ze met dat been zat, had ik haar op tweejarige leeftijd al laten dekken. Aarts koos voor de hengst Navarone en een jaar later werd het hengstveulen Tom geboren. Met Tom hebben we niet veel geluk gehad. Hij kreeg als jaarling koliek. We hebben hem nog laten opereren, maar enkele maanden later was het weer raak en is hij gestorven. Na Tom dekten we Pitareusa met Hors la Loi II. Van Hors la Loi kreeg Pitareusa een merrie, die de naam Utareusa mee kreeg. Het laatste veulen dat Pitareusa kreeg was een hengst van Pacific. Die heet V.I.P. Een afkorting voor verrekte interessant peerdje, lacht Aarts. Pitareusa zelf ging na haar drie veulens de sport in. Ze werd gereden opgeleid door schoonzoon Frank van der Sloot, die inmiddels met een kop koffie in de hand ook aangeschoven is bij het gesprek. Utareusa (Hors la Loi II x Pitareusa v.andiamo) kreeg reeds twee hengstveulens bij de familie Aarts en wordt nu opgeleid voor de springsport. m e r r I e m a a k t h e t v e r s c h I l PrestatIemerrIes Bastia prest pref keur (Mozart x Joost) Brigitte prest ster pref (Le Mexico x Lucky Boy xx) Derusa pref prest (Le Mexico x Lucky Boy xx) Terusa prest ster pref (Lucky Boy xx x Duc de Normandie) PrestatIefamIlIe Moederlijn van Itareusa 90.5291 vader : Calvados 84.7811 K KWPN m: Terusa 27329 * PA prest v: Lucky Boy xx 1843 PA KWPN m: Jereusi 1590 * v: Duc de Normandie 832 PA KWP m: Tereusi 24096 v: Luitenant 1058 K m: Greusi 15392 v: Bernhard 803 m: Teusi 3417 K Kern PA v: Domburg 13 PA m: Leusi 2911 v: Faribo 239 m: Hentaura 2909 v: Centaurus 183 m: Delia III 2476 hb NSTg fokfamilie 176 v: Johan 126 m: Metta v: onbekend m: onbekend v: onbekend 83 IDS08_Itareusa.indd 83 23-04-2007 16:51:38
Speciale paarden Pitareusa is het beste paard dat ik tot nu toe gereden heb. Ze heeft een fantastisch karakter. Ze ging er altijd voor en was goudeerlijk. Het nadeel was dat ze soms niet te stoppen was. Eigenlijk hebben alle paarden uit deze lijn dat karakter. Het maakt wat dat betreft ook weinig uit wat voor hengst je erop zet. Het trekt toch naar de moeder toe. Pitareusa is een kleinzoon van Animo, die bekend staat om de vaak wat moeilijker werkbare karakters. En haar dochter Utareusa komt van Hors la Loi II, in de omgang ook niet de makkelijkste, maar daar merk je bij Utareusa weinig van. Natuurlijk bekijken wij het vanuit de sportkant. Wij zijn altijd op zoek naar paarden met wat speciaals en de speciale paarden hebben meestal ook een specialer karakter. Zo ook de nafok van Itareusa. Ze zijn in het werk overijverig en ze willen gruwelijk vooruit. Wij zeggen altijd: beter houwen dan douwen en daarmee zit je met deze paarden goed. Ze zijn soms wel een beetje rillerig en spooky, maar dat is ook een kwaliteit. Je wilt per slot van rekening dat ze reflexen hebben. Het is wel belangrijk dat je met zulke paarden de tijd neemt voor de opleiding. Met Pitareusa werd de tijd genomen voor de opleiding en met resultaat. Zo won Van der Sloot in 2005 het Indoor KNHS Kampioenschap klasse Z. Die overwinning zal de familie Aarts niet snel vergeten. Monique vertelt: Frank had voorafgaand aan het kampioenschap een wervel in zijn rug gebroken en mocht zes weken niet rijden. In de tussentijd had ik Pitareusa wat doorgetraind, maar eigenlijk maar weinig gesprongen. Twee weken voor het kampioenschap mocht Frank weer rijden. Hij nam Pitareusa een keer mee naar Asten om te oefenen en dat ging goed. Daarop besloot hij naar het kampioenschap af te reizen. Ik vond het niet verstandig, maar het besluit was al genomen. Op het kampioenschap liep Pitareusa drie keer nul. Op enig moment kon Frans Aarts ook Pitareusa verkopen. Via Paul Hendrix kwam ze vervolgens in de stallen van Eric van der Vleuten terecht. Inmiddels is Pitareusa met Eric Van der Vleuten succesvol in de internationale springpiste. Overwinningen werden verleden jaar behaald in Londen (twee dagen achter elkaar!), Zuidlaren en Valkenswaard. Recent won de combinatie nog een internationale rubriek in Birmingham. Wij rijden ze zelf tot op 1.30m, 1.35m niveau en dat gaat goed. Maar of zo n paard het dan ook in het 1.60m doet, weet je pas als hij de ring uit komt, stelt Aarts niet zonder enige trots. Opleiders De familie Aarts richt zich alweer op de volgende generatie. Met Pitareusa s kinderen Utareusa en V.I.P. hebben ze twee ijzers in het vuur. Ze lijken beide over de nodige kwaliteit te beschikken. Utareusa hebben we nog niet zo lang in training. Zij kreeg eerst veulens van No Limit en Cardento. Twee hengsten, dus ergens zou ik graag nog een merrieveulen uit Utareusa willen fokken. Aan de andere kant is ze nu zes jaar oud en op een leeftijd om de sport in te gaan. Bij ons gaat de sport voor. Daarom heb ik verleden jaar via Mense Toering een merrieveulen uit deze stam aangekocht. Het gaat om een Vittorio x Tangelo van de Zuuthoeve x Goodtimes x Le Mexico en dan de oude Lucky Boy xx-merrie Terusa. Dit veulen is gefokt bij Henniphof uit Mastenbroek. Dus mocht ik geen merries meer uit mijn eigen fokkerij over houden, dan kan ik uit deze merrie mooi nog een veulentje fokken, overdenkt Aarts de mogelijkheden. Hij vervolgt: Het is mooi om aan de basis te staan van een aantal van zulke goed springende paarden. Niet alleen Itareusa, Litareusa en Pitareusa, maar ook Anthem en Nico komen van onze stal. Daar genieten wij met de hele familie van. Het maakt ons niet eens zoveel uit of we ze zelf gefokt hebben of niet. Wij hebben niet de ambitie om fokkers van het jaar te worden. Maar als er een verkiezing zou zijn voor opleiders van het jaar dan zouden we daar wel voor genomineerd willen worden, besluit Aarts. Sinds 1950 Wij fokken al sinds de jaren 50 met deze stam. Mijn opa kon indertijd de merrie Teusi (Domburg uit Leusi van Faribo) kopen bij een boer hier in de buurt van Zwolle. Die man had schoon genoeg van dat paard, omdat hij iedere keer over de sloot heen sprong, vertelt Cor Henniphof lachend. Voor de familie Henniphof betekende de aankoop van Teusi een schot in de roos. De nafok van Teusi doet het zowel goed in de springsport als in de dressuursport. Een invloedrijke merrie uit deze lijn is de Lucky Boy xx-merrie Terusa ster pref prest (Lucky Boy xx uit Jereusi ster van Duc de Normandie). Terusa was een mooie donkerbruine merrie, die ons veel goeds heeft gebracht. Het was wel een merrie met karakter, maar dat hebben ze allemaal wel in deze lijn. Zo kon je haar niet alleen buiten zetten, want dan kwam ze zo over het hek. Terusa bracht ondermeer de internationale springpaarden Itareusa (v.calvados) en Oteusi (v.burggraaf, amazone Lotte Berghauser Pont). Cor Henniphof herinnert zich Itareusa nog wel als veulen. Hoe kan ik dat netjes zeggen, begint Henniphof als we er naar vragen. Itareusa was niet zo n heel mooi veulen. Ze was ook aan de kleine kant. We fokken jaarlijks meerdere veulens en moeten dus selecteren. Daarom besloten we Itareusa te verkopen. We verkochten haar aan Mense Toering uit Genemuiden. Hij verkocht haar in eerste instantie door aan een fokker in Raalte. Die probeerde Itareusa als tweejarige te dekken. De dierenarts verklaarde haar gust en zo kwam Itareusa weer bij Mense Toering terecht. Die man uit Raalte wilde graag een fokmerrie en hij was er goed ziek van dat ze gust was. Wij zijn die dierenarts achteraf juist dankbaar dat hij Itareusa gust verklaarde. Itareusa is daardoor super terecht gekomen en heeft alle kansen in de sport gehad. Een betere reclame voor je stam is niet denkbaar. Henniphof fokt nog altijd met een halfzus van Itareusa. Uit Terusa hebben wij nog een Burggraaf-merrie aangehouden die we inzetten voor de fokkerij. Zij is drachtig van Heartbreaker. Verder hebben wij uit deze lijn ondermeer een Tangelo van de Zuuthoeve-merrie drachtig van de onder Hubert Bourdy internationaal springende Toulon. Deze hengst gaat terug op dezelfde moederlijn en hier is dus sprake van lijnenteelt. We hebben ook wel dressuurpaarden gefokt uit deze stam, maar ons hart ligt bij het springen, dus daar richten we ons vooral op, aldus Henniphof. M e r r i e m a a k t h e t v e r s c h i l 85 IDS08_Itareusa.indd 85 23-04-2007 16:51:39