Lode Vereeck, Leentje Ann Sourbron, Wim Marneffe Universiteit Hasselt, Faculteit BEW één unieke belasting geheven op één belastinggrondslag heilige graal: John Locke (1632 1704), David Ricardo (1772 1823), A.R.J. Turgot (1727 1781): unieke grondbelasting Henry George (1839 1897) 1
één unieke belasting geheven op één belastinggrondslag heilige graal: John Locke (1632 1704), David Ricardo (1772 1823), A.R.J. Turgot (1727 1781): unieke grondbelasting Henry George (1839 1897) autodidactisch en gerespecteerd econoom, politiek activist Progress and Poverty (1879) paradox tussen economische vooruitgang (rijkdom) en armoede waardecreatie door arbeid én kapitaal; grondrente = meerwaarde van land door bezit voorspelling: stijging grondrente > stijging lonen en kapitaalsopbrengsten oorzaak van paradox tussen armoede én rijkdom = stijgende grondprijzen tax shift van arbeid en kapitaal naar unieke grondrentebelasting (géén onteigening) beperkte toepassing op grondmeerwaarde ten gevolge van publieke investeringen grondrente moeilijk berekenbaar, want meerwaarde ook door productieve activiteiten efficiënt grondgebruik door grondrentebelasting op opportuniteitskost Fiscale hervorming Musgrave & Musgrave, Mirrlees Review SMART: simpel, matig, aanvaard, rechtvaardig en terecht omvang van de Staat en financiële capaciteit Praktijk buitenlandse experimenten met single tax toepassing in België: praktische fiscale grondslag, budgetneutraliteit grondrente: cijfers niet beschikbaar, daarom: kadastraal inkomen (K.I.) K.I. = geschatte gemiddelde jaarlijkse netto huurwaarde van gekadastreerd onroerend goed in België in 1975 hoogte van de kadastrale grondrentebelasting i.f.v. financiële doelstelling status quo: 186,4 miljard primaire uitgaven: 97,2 miljard 2
Tabel 1. Financiële middelen Belgische overheden (2014) Type overheidsinkomst Opbrengst (mrd ) personenbelasting 47,4 vennootschapsbelasting 12,8 belasting op toegevoegde waarde 27,5 accijnzen 8,2 andere federale belastingen 5,8 sociale bijdragen en premies 66,8 regionale belastingen 9,5 lokale belastingen 8,4 Totaal (para)fiscale inkomsten 186,4 niet fiscale opbrengsten 10,1 leningen 9,0 Totaal 205,5 Tabel 2. Belastbare gekadastreerde oppervlakte in België (2014) Aantal percelen Belastbare opp. (m²) Aandeel in belastbare opp. Akkerland 1.524.658 9.317.051.848 33,78% Grasland 1.189.943 6.467.879.485 23,45% Tuinen en parken 305.799 250.359.242 0,91% Boomgaarden 115.020 408.996.771 1,48% Bossen 518.977 5.856.423.688 21,23% Woeste gronden 188.591 743.435.824 2,70% Recreatieterreinen 9.449 63.346.706 0,23% Gekadastreerde wateren 32.342 89.975.309 0,33% Gekadastreerde wegenis 96.707 85.146.267 0,31% Andere onbebouwde percelen 345.711 468.524.018 1,70% Totaal onbebouwde percelen 4.327.197 23.751.139.158 86,10% Appartementen 1.785.691 101.698.125 0,37% Buildings 64.720 28.036.773 0,10% Huizen en hoeven 3.526.191 2.666.597.799 9,67% Bijgebouwen incl. serres 311.720 214.158.031 0,78% Ambachts en industriegebouwen 56.510 301.257.749 1,09% Opslagruimtes 53.364 148.264.019 0,54% Kantoorgebouwen 11.666 21.920.471 0,08% Gebouwen met handelsbestemming 170.755 126.064.829 0,46% Openbare gebouwen 7.740 4.418.076 0,02% Gebouwen voor nutsvoorzieningen 54.122 20.264.116 0,07% Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 8.851 35.570.055 0,13% Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 16.081 35.209.328 0,13% Gebouwen voor eredienst 17.202 6.084.780 0,02% Gebouwen voor recreatie en sport 70.916 108.833.355 0,39% Andere bebouwde percelen 13.348 15.851.431 0,06% Totaal bebouwde percelen 6.168.877 3.834.228.937 13,90% Totaal gekadastreerde percelen 10.496.074 27.585.368.095 100,00% 3
Tabel 3. Belastbaar kadastraal inkomen in België (2014) Belastbare opp. (m 2 ) Belastbaar K.I. ( ) Aandeel in belastbaar K.I. Belastbaar K.I. per m 2 ( ) Akkerland 9.317.051.848 47.811.580 0,67% 0,0051 Grasland 6.467.879.485 29.537.996 0,41% 0,0046 Tuinen en parken 250.359.242 1.770.330 0,02% 0,0071 Boomgaarden 408.996.771 3.034.273 0,04% 0,0074 Bossen 5.856.423.688 6.324.674 0,09% 0,0011 Woeste gronden 743.435.824 84.024 0,00% 0,0001 Recreatieterreinen 63.346.706 346.655 0,00% 0,0055 Gekadastreerde wateren 89.975.309 111.316 0,00% 0,0012 Gekadastreerde wegenis 85.146.267 142.259 0,00% 0,0017 Andere onbebouwde percelen 468.524.018 42.023.964 0,58% 0,0897 Totaal onbebouwde percelen 23.751.139.158 131.187.071 1,83% 0,0055 Appartementen 101.698.125 1.205.093.065 16,77% 11,8497 Buildings 28.036.773 286.981.930 3,99% 10,2359 Huizen en hoeven 2.666.597.799 3.213.170.504 44,70% 1,2050 Bijgebouwen incl. serres 214.158.031 65.443.895 0,91% 0,3056 Ambachts en industriegebouwen 301.257.749 1.027.899.545 14,30% 3,4120 Opslagruimtes 148.264.019 269.900.332 3,76% 1,8204 Kantoorgebouwen 21.920.471 341.050.519 4,74% 15,5585 Gebouwen met handelsbestemming 126.064.829 466.582.729 6,49% 3,7011 Openbare gebouwen 4.418.076 19.205.065 0,27% 4,3469 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 20.264.116 49.351.649 0,69% 2,4354 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 35.570.055 25.049.559 0,35% 0,7042 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 35.209.328 19.716.970 0,27% 0,5600 Gebouwen voor eredienst 6.084.780 2.427.766 0,03% 0,3990 Gebouwen voor recreatie en sport 108.833.355 59.227.588 0,82% 0,5442 Andere bebouwde percelen 15.851.431 5.408.788 0,08% 0,3412 Totaal bebouwde percelen 3.834.228.937 7.056.509.904 98,17% 1,8404 Totaal gekadastreerde percelen 27.585.368.095 7.187.696.975 100,00% 0,2606 Scenario s assumptie: status quo (zelfde aandelen in K.I.) case 1: volledige financiering case 2: financiering van primaire uitgaven zonder sociale zekerheid assumptie: andere onbebouwde percelen = gemiddelde K.I. van bebouwde percelen (opportuniteitskost) case 3: volledige financiering case 4: financiering van primaire uitgaven zonder sociale zekerheid 4
Tabel 4. per m² in België (2014) ter financiering van de publieke uitgaven Belastbare opp. (m²) per m² ( ) opbrengst (mrd ) Akkerland 9.317.051.848 0,1331 1,240 Grasland 6.467.879.485 0,1184 0,766 Tuinen en parken 250.359.242 0,1834 0,046 Boomgaarden 408.996.771 0,1924 0,079 Bossen 5.856.423.688 0,0280 0,164 Woeste gronden 743.435.824 0,0029 0,002 Recreatieterreinen 63.346.706 0,1419 0,009 Gekadastreerde wateren 89.975.309 0,0321 0,003 Gekadastreerde wegenis 85.146.267 0,0433 0,004 Andere onbebouwde percelen 468.524.018 2,3261 1,090 Totaal onbebouwde percelen 23.751.139.158 0,1432 3,402 Appartementen 101.698.125 307,3009 31,252 Buildings 28.036.773 265,4500 7,442 Huizen en hoeven 2.666.597.799 31,2487 83,328 Bijgebouwen incl. serres 214.158.031 7,9248 1,697 Ambachts en industriegebouwen 301.257.749 88,4848 26,657 Opslagruimten 148.264.019 47,2089 6,999 Kantoorgebouwen 21.920.471 403,4828 8,845 Gebouwen met handelsbestemming 126.064.829 95,9822 12,100 Openbare gebouwen 4.418.076 112,7298 0,498 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 20.264.116 63,1583 1,280 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 35.570.055 18,2630 0,650 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 35.209.328 14,5224 0,511 Gebouwen voor eredienst 6.084.780 10,3471 0,063 Gebouwen voor recreatie en sport 108.833.355 14,1130 1,536 Andere bebouwde percelen 15.851.431 8,8489 0,140 Totaal bebouwde percelen 3.834.228.937 47,7274 182,998 Totaal gekadastreerde percelen 27.585.368.095 6,7572 186,400 Tabel 5. per gemiddeld perceel in België (2014) ter financiering van de publieke uitgaven Aantal percelen Gem. opp. perceel (m²) Gem. single tax per perceel ( ) opbrengst (mrd ) Akkerland 1.524.658 6.111 813 1,240 Grasland 1.189.943 5.435 644 0,766 Tuinen en parken 305.799 819 150 0,046 Boomgaarden 115.020 3.556 684 0,079 Bossen 518.977 11.285 316 0,164 Woeste gronden 188.591 3.942 12 0,002 Recreatieterreinen 9.449 6.704 951 0,009 Gekadastreerde wateren 32.342 2.782 89 0,003 Gekadastreerde wegenis 96.707 880 38 0,004 Andere onbebouwde percelen 345.711 1.355 3.152 1,090 Totaal onbebouwde percelen 4.327.197 5.489 786 3,402 Appartementen 1.785.691 57 17.501 31,252 Buildings 64.720 433 114.993 7,442 Huizen en hoeven 3.526.191 756 23.631 83,328 Bijgebouwen incl. serres 311.720 687 5.445 1,697 Ambachts en industriegebouwen 56.510 5.331 471.717 26,657 Opslagruimten 53.364 2.778 131.163 6,999 Kantoorgebouwen 11.666 1.879 758.146 8,845 Gebouwen met handelsbestemming 170.755 738 70.862 12,100 Openbare gebouwen 7.740 571 64.347 0,498 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 54.122 374 23.647 1,280 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 8.851 4.019 73.395 0,650 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 16.081 2.189 31.797 0,511 Gebouwen voor eredienst 17.202 354 3.660 0,063 Gebouwen voor recreatie en sport 70.916 1.535 21.659 1,536 Andere bebouwde percelen 13.348 1.188 10.508 0,140 Totaal bebouwde percelen 6.168.877 622 29.665 182,998 Totaal gekadastreerde percelen 10.496.074 2.628 17.759 186,400 5
Tabel 6. per gemiddeld perceel in België (2014) ter financiering van de primaire publieke uitgaven Aantal percelen Gem. opp. perceel (m²) Gem. single tax per perceel ( ) opbrengst (mrd ) Akkerland 1.524.658 6.111 424 0,647 Grasland 1.189.943 5.435 336 0,399 Tuinen en parken 305.799 819 78 0,024 Boomgaarden 115.020 3.556 357 0,041 Bossen 518.977 11.285 165 0,086 Woeste gronden 188.591 3.942 6 0,001 Recreatieterreinen 9.449 6.704 496 0,005 Gekadastreerde wateren 32.342 2.782 47 0,002 Gekadastreerde wegenis 96.707 880 20 0,002 Andere onbebouwde percelen 345.711 1.355 1.644 0,568 Totaal onbebouwde percelen 4.327.197 5.489 410 1,774 Appartementen 1.785.691 57 9.126 16,297 Buildings 64.720 433 59.964 3,881 Huizen en hoeven 3.526.191 756 12.323 43,452 Bijgebouwen incl. serres 311.720 687 2.839 0,885 Ambachts en industriegebouwen 56.510 5.331 245.981 13,900 Opslagruimten 53.364 2.778 68.396 3,650 Kantoorgebouwen 11.666 1.879 395.342 4,612 Gebouwen met handelsbestemming 170.755 738 36.951 6,310 Openbare gebouwen 7.740 571 33.555 0,260 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 54.122 374 12.331 0,667 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 8.851 4.019 38.272 0,339 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 16.081 2.189 16.581 0,267 Gebouwen voor eredienst 17.202 354 1.909 0,033 Gebouwen voor recreatie en sport 70.916 1.535 11.294 0,801 Andere bebouwde percelen 13.348 1.188 5.480 0,073 Totaal bebouwde percelen 6.168.877 622 15.469 95,426 Totaal gekadastreerde percelen 10.496.074 2.628 9.261 97,200 Tabel 7. per m² in België (2014) ter financiering van de primaire publieke uitgaven Belastbare opp. (m²) per m² ( ) opbrengst (mrd ) Akkerland 9.317.051.848 0,0694 0,647 Grasland 6.467.879.485 0,0618 0,399 Tuinen en parken 250.359.242 0,0956 0,024 Boomgaarden 408.996.771 0,1003 0,041 Bossen 5.856.423.688 0,0146 0,086 Woeste gronden 743.435.824 0,0015 0,001 Recreatieterreinen 63.346.706 0,0740 0,005 Gekadastreerde wateren 89.975.309 0,0167 0,002 Gekadastreerde wegenis 85.146.267 0,0226 0,002 Andere onbebouwde percelen 468.524.018 1,2129 0,568 Totaal onbebouwde percelen 23.751.139.158 0,0747 1,774 Appartementen 101.698.125 160,2449 16,297 Buildings 28.036.773 138,4213 3,881 Huizen en hoeven 2.666.597.799 16,2949 43,452 Bijgebouwen incl. serres 214.158.031 4,1325 0,885 Ambachts en industriegebouwen 301.257.749 46,1412 13,900 Opslagruimten 148.264.019 24,6175 3,650 Kantoorgebouwen 21.920.471 210,3998 4,612 Gebouwen met handelsbestemming 126.064.829 50,0508 6,310 Openbare gebouwen 4.418.076 58,7840 0,260 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 20.264.116 32,9345 0,667 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 35.570.055 9,5234 0,339 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 35.209.328 7,5728 0,267 Gebouwen voor eredienst 6.084.780 5,3956 0,033 Gebouwen voor recreatie en sport 108.833.355 7,3593 0,801 Andere bebouwde percelen 15.851.431 4,6143 0,073 Totaal bebouwde percelen 3.834.228.937 24,8879 95,426 Totaal gekadastreerde percelen 27.585.368.095 3,5236 97,200 6
Tabel 8. per gemiddeld perceel in België (2014) ter financiering van de publieke uitgaven met onbebouwde percelen belast aan gemiddeld tarief van bebouwde percelen Aantal percelen per m² ( ) Gem. opp. perceel (m²) Gem. single tax per perceel ( ) opbrengst (mrd ) Akkerland 1.524.658 0,1194 6.111 730 1,113 Grasland 1.189.943 0,1063 5.435 578 0,688 Tuinen en parken 305.799 0,1646 819 135 0,041 Boomgaarden 115.020 0,1727 3.556 614 0,071 Bossen 518.977 0,0251 11.285 284 0,147 Woeste gronden 188.591 0,0026 3.942 10 0,002 Recreatieterreinen 9.449 0,1274 6.704 854 0,008 Gekadastreerde wateren 32.342 0,0288 2.782 80 0,003 Gekadastreerde wegenis 96.707 0,0389 880 34 0,003 Andere onbebouwde percelen 345.711 42,8388 1.355 58.057 20,071 Totaal onbebouwde percelen 4.327.197 0,9324 5.489 5.118 22,146 Appartementen 1.785.691 275,8243 57 15.709 28,051 Buildings 64.720 238,2601 433 103.215 6,680 Huizen en hoeven 3.526.191 28,0480 756 21.211 74,793 Bijgebouwen incl. serres 311.720 7,1131 687 4.887 1,523 Ambachts en industriegebouwen 56.510 79,4214 5.331 423.399 23,926 Opslagruimten 53.364 42,3733 2.778 117.728 6,282 Kantoorgebouwen 11.666 362,1544 1.879 680.490 7,939 Gebouwen met handelsbestemming 170.755 86,1509 738 63.603 10,861 Openbare gebouwen 7.740 101,1830 571 57.756 0,447 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 54.122 56,6890 374 21.225 1,149 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 8.851 16,3923 4.019 65.877 0,583 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 16.081 2.189 13,0349 28.540 0,459 Gebouwen voor eredienst 17.202 9,2872 354 3.285 0,057 Gebouwen voor recreatie en sport 70.916 12,6674 1.535 19.440 1,379 Andere bebouwde percelen 13.348 7,9425 1.188 9.432 0,126 Totaal bebouwde percelen 6.168.877 42,8388 622 26.626 164,254 Totaal gekadastreerde percelen 10.496.074 6,7572 2.628 17.759 186,400 Tabel 9. per gemiddeld perceel in België (2014) ter financiering van de primaire uitgaven met onbebouwde percelen belast aan gemiddeld tarief van bebouwde percelen Aantal percelen per m² ( ) Gem. opp. perceel (m²) Gem. single tax per perceel ( ) opbrengst (mrd ) Akkerland 1.524.658 0,0623 6.111 381 0,580 Grasland 1.189.943 0,0554 5.435 301 0,359 Tuinen en parken 305.799 0,0858 819 70 0,021 Boomgaarden 115.020 0,0900 3.556 320 0,037 Bossen 518.977 0,0131 11.285 148 0,077 Woeste gronden 188.591 0,0014 3.942 5 0,001 Recreatieterreinen 9.449 0,0664 6.704 445 0,004 Gekadastreerde wateren 32.342 0,0150 2.782 42 0,001 Gekadastreerde wegenis 96.707 0,0203 880 18 0,002 Andere onbebouwde percelen 345.711 22,3387 1.355 30.275 10,466 Totaal onbebouwde percelen 4.327.197 0,4862 5.489 2.669 11,548 Appartementen 1.785.691 143,8311 57 8.191 14,627 Buildings 64.720 124,2429 433 53.822 3,483 Huizen en hoeven 3.526.191 14,6259 756 11.060 39,001 Bijgebouwen incl. serres 311.720 3,7092 687 2.548 0,794 Ambachts en industriegebouwen 56.510 41,4150 5.331 220.785 12,477 Opslagruimten 53.364 22,0960 2.778 61.390 3,276 Kantoorgebouwen 11.666 188,8487 1.879 354.848 4,140 Gebouwen met handelsbestemming 170.755 44,9241 738 33.167 5,663 Openbare gebouwen 7.740 52,7628 571 30.118 0,233 Gebouwen voor nutsvoorzieningen 54.122 29,5610 374 11.068 0,599 Gebouwen voor sociale zorg en ziekenzorg 8.851 8,5479 4.019 34.352 0,304 Gebouwen voor onderwijs, onderzoek en cultuur 16.081 6,7972 2.189 14.882 0,239 Gebouwen voor eredienst 17.202 4,8429 354 1.713 0,029 Gebouwen voor recreatie en sport 70.916 6,6055 1.535 10.137 0,719 Andere bebouwde percelen 13.348 4,1417 1.188 4.918 0,066 Totaal bebouwde percelen 6.168.877 22,3387 622 13.884 85,652 Totaal gekadastreerde percelen 10.496.074 3,5236 2.628 9.261 97,200 7
Conclusies financiële haalbaarheid efficiëntie rechtvaardigheid politieke consensus administratieve haalbaarheid: het kadaster Vragen en commentaren Lode Vereeck, Leentje Ann Sourbron, Wim Marneffe Universiteit Hasselt, Faculteit BEW 8