De uitwendige borstprothese en reconstructie1 6 De uitwendige borstprothese.indd 1 11/03/14 09:36
Inhoud: De uitwendige borstprothese 3 Borstreconstructie 4 2 6 De uitwendige borstprothese.indd 2 11/03/14 09:36
1. De uitwendige borstprothese Na de operatie, waarbij de borst gedeeltelijk of in zijn geheel is weggenomen, is het soms moeilijk om aan je nieuwe zelfbeeld te wennen. Het dragen van een borstprothese kan dan een goed hulpmiddel zijn om je zelfvertrouwen terug te vinden. Omdat de aankoop van een prothese een emotionele gebeurtenis kan zijn, zorgen we in het ziekenhuis onmiddellijk na de ingreep al voor een postoperatieve prothese. Een bandagist komt naar je kamer om hierover meer uitleg te geven en om de postoperatieve prothese aan te passen. De postoperatieve prothese Op het einde van de opnameweek wordt er een afspraak voor je geregeld met een bandagiste die je een voorlopige postoperatieve prothese zal bezorgen. Een post-operatieve prothese is een licht stoffen hoesje, gevuld met een polyester wattenvulling die je, afhankelijk van je wensen, extra kan aanvullen of verwijderen. Deze prothese heeft geen gewicht en is aan de draagzijde voorzien van een zacht katoenen hoesje. Zo laat ze de wondheling toe en zorgt ze voor een elegante oplossing voor de eerste zes weken na de ingreep. Daarna kan je overschakelen op een voorlopige prothese. Voor het onderhoud kan je ze bv. best s avonds door een lauw sopje halen, het water eruit nijpen en te drogen leggen tot s morgens. De vulling kan je er hiervoor uithalen. De voorlopige prothese De voorlopige prothese is vervaardigd uit silicone en beantwoordt qua vorm en uiterlijk meer aan wat je van een prothese verwacht: ze heeft een licht natuurlijk doorzakkend effect zoals een echte borst en er is een tepel in verwerkt. Ook heeft ze, afhankelijk van je maat, eenzelfde gewicht als je andere natuurlijke borst. Op die manier voorkom je schouderklachten op lange termijn. Ook neemt ze je natuurlijke lichaamstemperatuur op zodat ze als lichaamseigen gaat aanvoelen. Een andere bijkomende eigenschap is dat ze inzakt als je op je rug ligt zodat niemand hoeft te merken dat je een prothese draagt. Wat onderhoud betreft kan je ze onder stromend lauw water met wat zachte PH-neutrale zeep wassen en afdrogen met een handdoek. Je bewaart deze prothese s nachts bv. 3 6 De uitwendige borstprothese.indd 3 11/03/14 09:36
best wel in haar oorspronkelijke doos zodat haar vorm mooi bewaard blijft. De voorlopige prothese is niet echt aan slijtage onderhevig maar je moet wel oppassen met scherpe voorwerpen zoals naalden, klauwen van kat of hond enz De verschillende mogelijke prothesen worden je in de loop van de operatieweek getoond. Ze zijn volledig terugbetaald door het ziekenfonds, dus hoef je hiervoor geen geld mee te brengen. Vlak na de operatie krijg je een postoperatieve prothese. Na zes weken kan je de voorlopige prothese gaan afhalen bij je bandagiste mits voorlegging van een voorschrift van je (huis-)arts. Ook maak je best een afspraak met de bandagiste. Zij begeleidt en adviseert je bij de keuze van je prothese. De definitieve prothese Na een jaar heb je recht op een nieuwe prothese, namelijk de definitieve prothese. Daarna kan je om de twee jaar een nieuwe prothese aanvragen. Dit hou je best zelf bij want de bandagiste mag je hierover niet berichten omdat het over volledig terugbetaalde producten gaat. Qua lingerie bestaat er ook een vrij breed aanbod aan mogelijkheden maar hiervoor kan je best wachten totdat je de voorlopige prothese gaat afhalen. Tot die tijd kan je eventueel verder gebruik maken van je gewone beha. De bandagiste bezorgt je, samen met de post-operatieve prothese, een informatiemapje met een cataloog van de meest recente lingeriemogelijkheden. Voor verdere informatie kan je echter altijd bij de borstverpleegkundigen terecht. 4 De uitwendige borstprothese en reconstructie 6 De uitwendige borstprothese.indd 4 11/03/14 09:36
2. Borstreconstructie 2.1. Algemeen Een mastectomie kan traumatisch zijn en als een verminking ervaren worden. Een reconstructie kan er daarom voor zorgen dat je borst opnieuw een normaal uitzicht heeft en dat je weer aan alle activiteiten van het dagelijkse leven kan deelnemen. Het is in principe voor iedereen mogelijk, ongeacht je leeftijd (indien algemene anesthesie geen probleem is). Je kan onmiddellijk kiezen voor een reconstructie tijdens de mastectomie-ingreep of een 4 à 6-tal maanden na de behandelingen. De methode is afhankelijk van individuele eigenschappen en omstandigheden, bijvoorbeeld de staat van de weefsels. 2.2. Verschillende mogelijkheden Borstreconstructie met behulp van een prothese eenvoudigste manier voorwaarden: huid is soepel en niet beschadigd grote borstspier (van borstkas tot schouder) is intact Via litteken ME of via nieuwe insnijding nl. plooi onder borst prothese in ontstane holte geschoven Prothese: soepele silicone: fysiologisch serum (zoutoplossing) of siliconegel voordeel ingreep en herstel van korte duur vrij pijnloos niet noodzakelijk een bijkomend litteken nadeel stijvere borsten bij aanhoudende infectie: prothese verwijderen bolfenomeen : weefsels rond prothese trekken samen en borst krijgt rond uitzicht, soms hard en pijnlijk met als gevolg een nieuwe ingreep (zeldzaam wegens betere prothesen) 5 6 De uitwendige borstprothese.indd 5 11/03/14 09:36
Borstreconstructie door weefselexpansie Men gaat de huid geleidelijk uitrekken zoals bij zwangerschap. Methode is bruikbaar bij onmiddellijke reconstructie Gebeurt in 2 stappen: 1 ste ingreep via litteken ME of litteken onder de borst huid wordt van borstspier losgemaakt in holte wordt een leeg siliconen omhulsel geplaatst (een expander) via ventiel beetje bij beetje opgevuld met fysiologisch serum (zoutoplossing) en dit ongeveer 1x/week gedurende 4 tot 8 keer de omvang van de borst neemt toe in die periode de huid masseren en hydrateren om uitrekkingsproces te vergemakkelijken 2 de ingreep tussen 4 à 6 maand nà 1 ste ingreep opgevuld siliconen omhulsel wordt verwijderd en vervangen door een definitieve prothese (zit gemakkelijker en natuurlijke vorm) voordeel geen bijkomend litteken opvulperiode van enkele weken nadeel 2 operaties en opvulperiode van enkele weken verwikkelingen met prothese huid is niet altijd van goede kwaliteit nà RT 6 De uitwendige borstprothese en reconstructie 6 De uitwendige borstprothese.indd 6 11/03/14 09:36
De rugspiermethode of Latissimus Dorsi (LD)-flap voor alle patiënten, vooral van wie de huid t.h.v. de borstkas beschadigd is door bestraling huid en dunne spier (brede rugspier) wordt overgeplant naar plaats waar borst wordt gereconstrueerd. Deze huidflap moet onderste gedeelte van de borst reconstrueren. onder huid en spier wordt prothese aangebracht litteken op rug (meestal horizontaal) komt onder B.H. voordeel geen hinder bij dagdagelijkse bewegingen betrouwbaar weinig pijn nadeel bijkomend litteken op rug huidskleur rug verschillend van kleur borst tijdelijk oedeemvorming t.h.v. borst Borstreconstructie met behulp van buikhuid en overtollig vet Transplantatie van rechte buikspier = TRAMFLAP voor patiënten die in onderbuik een overschot aan huid- en vetweefsel vertonen grote rechte buikspier (van borstkas tot schaamstreek) zal gebruikte huid- en vetweefsel voeden weefsels worden onder buikhuid geschoven en komen in zone van te reconstrueren borst om schade aan buikwand te herstellen wordt een stevig maar soepel net geplaatst groot litteken t.h.v. onderbuik huid en vetweefsel worden in model gebracht voordeel kan omvangrijke borst reconstrueren natuurlijke vorm strakke buik nadeel lange ingreep (ongeveer 4 u) opname Z.H. 10 à 15 dagen aanzienlijke hinder postoperatief zwakke buikspieren (blijvend) 7 6 De uitwendige borstprothese.indd 7 11/03/14 09:36
DIEP-FLAP er wordt geen spierweefsel uit het abdomen gehaald flap bestaat uit huid en vet vastgehecht op perforerend bloedvat en d.m.v. microchirurgie op ander bloedvat gezet t.h.v. borstkaswand of t.h.v. oksel (d.m.v. overbrugging) op borst wordt huid en vet in model gebracht voordeel soepele, gevoeligere, warme, symmetrische borst wegname buikje buikwand vraagt geen versterking, geneest probleemloos fysische en sportieve activiteiten nà 6 à 8 weken nadeel lange ingreep (6 à 7 u) 1 week hospitalisatie problemen door microchirurgie (uitzonderlijk) roken is contra-indicatie Jet-Assisted Fat Transfer (J-aft) wat? Bij deze reconstructieve techniek wordt waterdruk gebruikt om eigen vet los te maken en zuiver op te vangen. Het is een eenvoudige, minder intensieve manier om vet van goede kwaliteit weg te halen op ongewenste plaatsen en dit te transplanteren (verplaatsen), bijvoorbeeld ter hoogte van de borst. Dit kan na een borstsparende operatie en na een volledige borstamputatie. voordeel veilig efficiënt korte eenvoudige procedure comfortabel snel herstel minder littekens geen tegenindicaties 8 De uitwendige borstprothese en reconstructie 6 De uitwendige borstprothese.indd 8 11/03/14 09:36
praktisch De eerste keer gebeurt J-AFT altijd onder algemene verdoving waarbij vet vrijgeprepareerd (losgemaakt) wordt en in eenzelfde tijd weer teruggeplaatst wordt (lipofilling). De volgende lipofillings kunnen eventueel onder lokale verdoving plaatsvinden. Er is maar één dag opname vereist. Deze techniek kan vrij vlug na een eventuele nabehandeling plaatsvinden, ongeveer 3 tot 6 maanden na mogelijke radiotherapie, met telkens een tussenpauze per lipofilling van 3 tot 6 maanden. Je hebt vrijwel onmiddellijk resultaat, maar je moet er wel rekening mee houden dat het vet maar in verschillende keren kan worden ingespoten, met ongeveer 250 cc. per beurt. Omdat er momenteel nog geen nomenclatuurnummer werd toegekend aan deze techniek is er nog geen erkenning door het RIZIV. Praat over het financiële aspect dus best op voorhand met je reconstructieve arts. 9 6 De uitwendige borstprothese.indd 9 11/03/14 09:36
Nota s Op deze pagina s kan je alle vragen die je wil stellen noteren of persoonlijke nota s maken. 10 De uitwendige borstprothese en reconstructie 6 De uitwendige borstprothese.indd 10 11/03/14 09:36
11 6 De uitwendige borstprothese.indd 11 11/03/14 09:36
vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20 3500 Hasselt info@jessazh.be www.jessazh.be 6 De uitwendige borstprothese.indd 12 11/03/14 09:36