Glasvocht- of netvliesoperatie Vitrectomie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo.
Voorbereiding Wij vragen u met het volgende rekening te houden: U mag tijdens de operatie geen sieraden, ringen en/of horloges dragen. Mobiele telefoons mogen niet mee naar de operatiekamer.
Inleiding Uw oogarts heeft met u afgesproken dat u binnenkort wordt geopereerd aan uw oog, waarbij het glasvocht wordt verwijderd. Zo nodig, wordt ook u ook geopereerd aan het netvlies van uw oog. De operatie wordt een vitrectomie genoemd. In de folder leest u meer over deze operatie. Waarom is een vitrectomie nodig? Met een vitrectomie kunnen meerdere aandoeningen aan het glasvocht en/of netvlies behandeld worden. Hieronder is aangekruist welke aandoening u heeft: 1. Maculagat 2. Maculapucker 3. Glasvochtbloeding 4. Glasvochttroebelingen (floaters) 5. Netvliesloslating 1
Voorbereidingen Gesprek met de anesthesioloog Als voorbereiding op uw operatie, heeft u een afspraak bij de anesthesioloog en intake-verpleegkundige. De anesthesioloog beoordeelt of u de operatie lichamelijk aankunt. Verder krijgt u uitleg over de verdoving. Veranderingen doorgeven De wachttijden voor een operatie zijn soms lang. Tijdens deze wachttijd kan er iets veranderen in uw gezondheid, bijvoorbeeld: Een tussentijdse ziekenhuisopname. Een verandering van uw medicijnen. Het is belangrijk dat u deze veranderingen doorgeeft aan de intake-verpleegkundige, tel. (078) 654 13 32. Vervoer naar huis regelen De operatie wordt verricht in dagbehandeling en u mag op dezelfde dag weer naar huis. Na de operatie mag u geen voertuig besturen. We raden u aan om vooraf te regelen dat iemand u op de dag van de operatie brengt en ophaalt. 2
Verdere voorbereidingen U hoeft niet nuchter te zijn op de dag van de operatie. U mag dus eten en drinken zoals u gewend bent. Op de dag van de operatie Mag u geen make-up en/of gezichtscrème gebruiken. Kunt u uw sieraden beter thuis laten. Draagt u bij voorkeur loszittende bovenkleding met een sluiting aan de voorkant. Dit is nodig om uw hartslag en bloeddruk tijdens de operatie makkelijk te kunnen controleren. Oogdruppels halen U heeft een recept voor oogdruppels meegekregen. Na de operatie moet u uw ogen een aantal weken druppelen. Haal deze oogdruppels een paar dagen voor de operatie op bij uw apotheek. Heeft u hulp nodig bij het druppelen of bij het huishouden? Probeert u dan om hulp in te schakelen van familie, vrienden of buren. Ook kunt u informeren naar tijdelijke hulp door de thuiszorg. 3
De operatie Uw oog wordt plaatselijk verdoofd met een injectie via de huid of langs het oog. De prik kan gevoelig zijn. Door de verdoving voelt u tijdens de operatie geen pijn. Ook kunt u tijdens de operatie uw oog minder bewegen. Daarna maakt de oogarts drie zeer kleine openingen in het oogwit (de harde oogrok) van uw oog: Eén voor het inbrengen van een infuusje om het oog op spanning te houden. Eén voor het inbrengen van het lichtpijpje. Eén voor de vitrectoom. Dit is een speciaal zuig- en knipmachientje waarmee het glasvocht wordt verwijderd. Afbeelding 1: doorsnede van het oog 4
Verwijderen glasvocht Glasvocht is de gelei die het grootste deel van het oog opvult. Het is de ruimte tussen de ooglens en het netvlies (zie afbeelding 1). Via de gemaakte openingen in uw oog verwijdert de arts het glasvocht en eventueel aanwezig littekenweefsel. Hierna kan lucht, gas of olie worden achtergelaten. Dit geeft het netvlies na de operatie een tijdje steun. Het hangt van de ernst en de aard van uw oogafwijking af, waar de oogarts voor kiest. Soms wordt tijdens de operatie besloten om voor een andere stof te kiezen dan vooraf met u is besproken. De operatie duurt gemiddeld één tot anderhalf uur. Vervangen ooglens Soms is het nodig om ook meteen uw ooglens te vervangen door een kunstlens. Uw oogarts bespreekt dit vooraf met u. Vervanging van de ooglens kan nodig zijn omdat na een vitrectomie vaak sneller staar ontstaat. Staar (cataract) is het troebel worden van de ooglens. Vanaf de leeftijd 60-65 jaar treedt staarvorming meestal binnen één jaar na een vitrectomie op. Bij jongere patiënten kan dit langer duren. 5
Na de operatie Uw oog wordt na de operatie afgedekt met een verband. De rest van de dag moet u rustig aan doen. Als er gas in het oog is achtergelaten, bespreekt de arts met u welke houding u na de operatie moet aannemen. Deze houding is meestal pas na de operatie met zekerheid te noemen. Meer informatie hierover vindt u verderop onder het kopje Resultaten en risico s. Het is belangrijk dat u dit houdingsadvies goed opvolgt. Controle Na de behandeling hoort u of u einde van de dag of de volgende dag op controle moet komen. Het verband wordt verwijderd en de oogarts controleert uw oog. 6
Leefregels voor thuis Als u weer thuis bent, moet u rekening houden met het volgende: Vlak na uw operatie Direct na uw operatie begint u met het regelmatig druppelen van uw ogen. Dit houdt u een aantal weken vol. De eerste week na uw operatie moet u uw oog bedekken met het plastic beschermkapje als u gaat slapen. Het kapje plakt u met een paar pleisters over uw oog. Slecht zicht Door de lucht of het gas, ziet u vooral de eerste week tot ongeveer 10 dagen heel weinig. De dagen na de operatie kunt u de kleiner wordende gasbel gaan zien als een bewegende bal of schijf onder in uw beeld. De gasbel ziet u steeds verder naar beneden zakken als deze wordt vervangen door helder oogvocht. Meestal worden er geen hechtingen gebruikt. Eventuele hechtingen lossen vanzelf op. Het verwijderen van de hechtingen is niet nodig. De hechtingen kunnen vooral de eerste week irritatie geven. 7
Uw oog blijft enkele weken wat gevoelig, rood en gezwollen. In die tijd kunt u fel licht mogelijk slecht verdragen. Het dragen van een zonnebril kan prettig zijn. Door de plaatselijke verdoving kan er rondom uw oog een bloeduitstorting ontstaan. Dit is niet te voorspellen en ook niet te voorkomen. De bloeduitstorting kan geen kwaad. Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, kunt u deze gewoon blijven gebruiken, tenzij duidelijk anders met u is afgesproken. De eerste twee weken na uw operatie U mag de eerste twee weken niet: In uw oog wrijven. Met het druppelflesje uw oog aanraken. Oogmake-up gebruiken. Zwemmen. En u mag geen voertuig besturen. Vanaf de derde week na de operatie Uw zicht zal, afhankelijk van de aandoening, in de loop van enkele weken tot maanden verbeteren. Na één tot enkele weken kunt u al uw bezigheden weer hervatten. 8
Als uw brilsterkte moet worden aangepast, kunt u dat het beste pas drie maanden na uw operatie doen. Wanneer een arts waarschuwen? Als u pijn krijgt of als u iets niet vertrouwt, moet u direct naar de polikliniek Oogheelkunde bellen. De polikliniek is tijdens kantooruren bereikbaar op tel. (078) 654 12 33. s Avonds en in het weekend belt u naar de Spoedeisende Hulp, tel. (078) 652 32 10. Resultaten en risico s De resultaten en de risico s hangen mede af van de aard van uw aandoening. Van elk van de vijf aandoeningen vindt u hierna een overzicht van de resultaten en mogelijke risico s. 1. Maculagat Een maculagat is een gaatje in het centrum van uw netvlies, de macula. Zonder operatie zal het centrale zicht nog iets verslechteren of gelijk blijven. Het zicht buiten het centrum, uw gezichtsveld, is niet aangedaan. 9
Het resultaat van de vitrectomie is niet met zekerheid te voorspellen. De verwachting is dat: Het scherpe zien in de komende maanden (tot soms jaren) verbetert, maar niet helemaal zal herstellen. Mogelijk blijft er ook enige beeldvertekening bestaan. Met de operatie een zo goed mogelijk reserve-oog wordt gemaakt. De kans dat het maculagat sluit groter is dan 90%. Er zijn geen andere behandelingen met eenzelfde of betere kans op succes. 1a. Risico s Zoals bij iedere operatie, bestaat er een kleine kans op een nabloeding en infectie. De kans op een netvliesloslating na de operatie is ongeveer één procent. Er is dan een tweede operatie nodig. De kans op het niet sluiten van het maculagat is vijf procent. Soms is het mogelijk om nog een keer te opereren. 1b. Bepaalde houding aannemen Bij de operatie wordt meestal gas in uw oog achtergelaten. Dit gas wordt door het oog zelf vervangen door oogvocht. U moet dan de eerste vijf dagen na de operatie, driemaal per 10
dag twee uur aaneengesloten naar beneden kijken. U kijkt dan bijvoorbeeld naar uw knieën terwijl u rechtop zit. Dit wordt ook wel de treurhouding genoemd. U mag s nachts niet op uw rug liggen. Dit betekent dat u op uw zij moet gaan liggen. Soms wordt olie in uw oog achtergelaten. Bij olie is het niet nodig om deze houdingen aan te nemen. Olie moet later wel weer verwijderd worden met een tweede operatie. 2. Maculapucker Bij een Maculapucker zit er littekenweefsel (een vliesje) in het centrum van uw netvlies, de macula. Hierdoor kan uw zicht vervormd en verminderd zijn. Het resultaat van de vitrectomie is niet met zekerheid te voorspellen. De verwachting is dat: Het scherpe zien pas na één maand weer op het niveau van vóór de operatie is. Vooral de vervormingen afnemen, maar soms niet geheel verdwijnen. De scherpte van uw zicht in procenten gelijk blijft of iets toeneemt. Er zijn geen andere behandelingen met dezelfde kans op succes. 11
2a. Risico s Zoals bij iedere operatie, bestaat er een kleine kans op een nabloeding en infectie. De kans op een netvliesloslating na de operatie is ongeveer één procent. Er is dan een tweede operatie nodig. 2b. Bepaalde houding aannemen Bij de operatie wordt meestal lucht, en soms gas in uw oog achtergelaten. Dit geeft een tijdje steun aan het netvlies na de operatie. Deze stoffen worden door het oog zelf vervangen door oogvocht. Afhankelijk van de gebruikte stof, kan het nodig zijn dat u in de dagen na de operatie een bepaalde houding aanneemt. Dit is alléén nodig als de arts het met u afspreekt. 3. Glasvochtbloeding Dit is een bloeding in het glasvocht waardoor uw zicht is verslechterd. Bij u is gekozen het bloed operatief te verwijderen met een vitrectomie. Het resultaat van de vitrectomie is niet met zekerheid te voorspellen. 12
Vaak ziet de oogarts door de bloeding pas tijdens de operatie òf en in welke mate uw netvlies is beschadigd door de bloeding. Als de arts al voor de operatie uw netvlies goed kon beoordelen en er geen afwijkingen te zien waren, zijn de vooruitzichten gunstig. 3a. Risico s Zoals bij iedere operatie, bestaat er een kleine kans op een nabloeding en infectie. De kans op een netvliesloslating na de operatie is afhankelijk van de toestand van uw netvlies. Als een netvliesloslating optreedt, is een tweede operatie nodig. Bij de operatie wordt meestal gas, lucht of olie achtergelaten in uw oog. Dit geeft een tijdje steun aan het netvlies na de operatie. Als uw netvlies er goed uit ziet kan het gas of lucht zijn. Deze stoffen worden door het oog zelf vervangen door oogvocht. Als uw netvlies los blijkt te zijn of als er littekenweefsel op zit, kan het zijn dat de oogarts voor olie kiest. De olie zal later weer verwijderd moeten worden. Soms zijn meerdere operaties nodig om uw netvlies te repareren. 13
4. Glasvochttroebelingen (floaters) In de loop der tijd kan uw glasvocht troebel worden. Die troebelingen worden ook wel floaters genoemd. Als u de troebelingen storend vindt, kunnen ze met een vitrectomie worden verwijderd. De verwachting is dat u binnen een maand na de operatie het zicht terug heeft zoals u dat voor het ontstaan van de troebelingen had. Wel kunnen nog er minimale bewegende stipjes aanwezig zijn. 4a. Risico s Zoals bij iedere operatie, bestaat er een kleine kans op een nabloeding en infectie. De kans op een netvliesloslating na de operatie is ongeveer één procent. Er is dan een tweede operatie nodig. Bij de operatie wordt meestal lucht en soms gas achtergelaten in uw oog. Dit geeft een tijdje steun aan het netvlies na de operatie. Deze stoffen worden door het oog zelf vervangen door oogvocht. 14
Soms is het nodig dat u in de dagen na de operatie een bepaalde houding aanneemt. Dit is alléén nodig als de arts dit met u afspreekt. 5. Netvliesloslating Als uw netvlies is losgelaten, kan de oogarts dit met een vitrectomie herstellen. Dit wordt ook wel een inwendige operatie genoemd. Een alternatieve zogenaamde uitwendige operatie wordt in het Albert Schweitzer ziekenhuis niet gedaan. Het centrum van het netvlies heet de macula. Als de macula heeft losgelaten, zijn de vooruitzichten voor de gezichtsscherpte minder gunstig dan als de macula nog op zijn plaats ligt. Bij een goed gebleven macula is de verwachting dat uw zicht na enkele weken tot maanden, weer in de buurt komt van uw zicht voor de netvliesloslating. Bij het loslaten van de macula, is het zicht meestal een stuk minder dan voor de netvliesloslating. 5a. Risico s Zoals bij iedere operatie, bestaat er een kleine kans op nabloeding en infectie. De kans op een nieuwe netvliesloslating na de ingreep is ongeveer vijf procent. Deze kan ontstaan door littekenweefsel of nieuwe scheurtjes in het 15
netvlies. In dat geval dient een tweede ingreep en soms meerdere ingrepen plaats te vinden. Tot slot Heeft u na het lezen van de folder nog vragen? Belt u dan gerust van maandag tot met vrijdag tussen 08.00-16.30 uur naar de polikliniek Oogheelkunde, tel. (078) 654 12 33. We beantwoorden uw vragen graag. Ook voor het maken of verzetten van een afspraak belt u naar dit nummer. 16
Wilt u uw mening geven over deze folder? Dat kan hier: www.asz.nl/foldertest/
Albert Schweitzer ziekenhuis november 2016 pavo 1094