Catharijnesingel 59 3511 GG Utrecht Postbus 43006 3540 AA Utrecht www.nvwa.nl Contactpersoon T 088 223 33 33 F 088 223 33 34 info@nvwa.nl Titel Feedban Nummer DV-01 Om de verspreiding van BSE en soortgelijke ziekten tegen te gaan heeft de EU diverse maatregelen genomen. Een deel van deze maatregelen heeft betrekking op het gebruik van dierlijke eiwitten in diervoeders. Dit wordt ook wel de feedban genoemd. In dit informatieblad heeft de NVWA een aantal elementen hieruit op een rij gezet waarmee bedrijven in de diervoederketen van slachthuizen en uitsnijderijen tot categorie 3-verwerkingsbedrijven, mengvoederproducenten, diervoedertransporteurs en veehouders te maken kunnen krijgen. Verbod op het gebruik van dierlijk eiwit in diervoeding Dieren zouden besmet kunnen raken met BSE of een soortgelijke ziekte doordat in de productie van hun voeder eiwitten worden gebruikt die afkomstig zijn van besmette dieren. De basis van de feedban is dan ook een totaalverbod op het gebruik van van dieren afkomstige eiwitten in de voeding van herkauwers. Dit is uitgebreid met een gedeeltelijk verbod op het gebruik van dierlijke eiwitten in de voeding van niet-herkauwers 1. Op basis van nieuwe wetenschappelijke inzichten en een afname van het aantal BSE-gevallen zijn sinds 2001 de verboden enkele malen versoepeld. Ook zijn er nieuwe regels gekomen voor het gebruik van ander materiaal van dierlijke oorsprong dan eiwitten in diervoeding 2. Bijlage 1 geeft aan of het gebruik van bepaalde eiwitten en ander dierlijk materiaal voor bepaalde diersoorten op dit moment verboden of toegestaan is. 1 Verordening (EG) nr. 999/2001 van het Europees Parlement en de Raad van 22 mei 2001 houdende vaststelling van voorschriften inzake preventie, bestrijding en uitroeiing van bepaalde overdraagbare spongiforme encefalopathieën, artikel 7 en bijlage IV 2 Verordening (EG) nr. 1069/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 21 oktober 2009 tot vaststelling van gezondheidsvoorschriften inzake niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten en afgeleide producten en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 1774/2002 (verordening dierlijke bijproducten), artikelen 11, 18, 31 en 35, en Verordening (EU) nr. 142/2011 tot uitvoering van Verordening (EG) nr. 1069/2009 van het Europees Parlement en de Raad tot vaststelling van gezondheidsvoorschriften inzake niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke bijproducten en afgeleide producten en tot uitvoering van Richtlijn 97/78/EG van de Raad wat betreft bepaalde monsters en producten die vrijgesteld zijn van veterinaire controles aan de grens krachtens die richtlijn, artikelen 5, 13, 21 en 24, en bijlagen II, VI, X en XIII Pagina 1 van 10
Waarschuwing voor verkeerd gebruik Dieren zouden dierlijk eiwit of ander dierlijk materiaal, waarvan het gebruik niet is toegestaan voor de betrokken diersoort, binnen kunnen krijgen als zij gevoederd worden met een diervoeder dat niet voor hen bestemd is. Om dit te voorkómen moet op bepaalde producten een waarschuwing voor de ontvanger worden opgenomen op de verpakking en op het handelsdocument dat het diervoeder begeleidt. In Bijlage 2 leest u voor welke producten welke tekst vermeld moet worden. Voorkomen van versleping Aan het gebruik van dierlijke eiwitten in diervoeding stelt de regelgeving 3 voorwaarden ter voorkoming van de overdracht van dierlijk eiwit van voeders waarin dit wèl mag worden verwerkt naar voeders waarin dit niet mag worden verwerkt. Deze overdracht wordt ook wel versleping genoemd. Dit kan optreden in een productie- of opslagbedrijf, bijvoorbeeld als resten van een voeder met dierlijk eiwit achterblijven in productielijnen, interne transportmiddelen of silo s, maar ook door onvoldoende gescheiden opslag van voeders mèt en zonder dierlijk eiwit. Versleping kan ook optreden tijdens transport, bijvoorbeeld als de voorgaande lading dierlijk eiwit bevatte en het voertuig daarna onvoldoende werd gereinigd. Naast de algemene voorschriften die gelden voor scheiding en hygiëne bij productie, opslag en vervoer van diervoeders 4 schrijft de regelgeving ook specifiek voor 5 dat transportmiddelen in bepaalde situaties volgens een gedocumenteerde procedure gereinigd moeten worden. Bijlage 3 geeft aan welke situaties dat zijn. Goedkeuring reinigingsprotocol Voordat een dergelijke reinigingsprocedure mag worden toegepast moet deze eerst worden goedgekeurd. Deze goedkeuring vraagt u aan met het elektronische Aanvraag- en inleverformulier diervoederverleningen op www.nvwa.nl. Daar vindt u ook een lijst van bedrijven met een goedgekeurde reinigingsprocedure. Een inspecteur beoordeelt of de reinigingsprocedure goed is beschreven en bij toepassing versleping kan voorkómen, maar ook of het transportmiddel in kwestie überhaupt wel zodanig te reinigen is dat versleping kan worden voorkomen. Bij bijvoorbeeld opleggers met een walking floor of binnenvaartschepen zal dit meestal niet het geval zijn. Toestemming of registratie Voor het mogen uitvoeren van diverse activiteiten in relatie tot het gebruik van dierlijk eiwit in diervoeding moet een bedrijf toestemming aanvragen bij de bevoegde autoriteit, of zich laten registeren. In Bijlage 4 ziet u welk type verlening verschillende soorten bedrijven nodig hebben voor bepaalde activiteiten. Aanvragen voor toestemmingen en meldingen met het oog op registratie doet u met het elektronische Aanvraag- en inleverformulier diervoederverleningen op www.nvwa.nl. Daar vindt u ook een lijst van bedrijven met een dergelijke toestemming of registratie. 3 Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV 4 Verordening (EG) nr. 183/2005 van het Europees Parlement en de Raad van 12 januari 2005 tot vaststelling van voorschriften voor diervoederhygiëne, bijlage II 5 Verordening (EG) nr. 999/2001 en de verwijzingen daarnaar in Bijlage 3 bij dit infoblad Pagina 2 van 10
Herkauwers Niet-gespeende herkauwers Niet-herkauwers Vleesetende pelsdieren Aquacultuurdieren Gezelschapsdieren Divisie Consument & Bijlage 1 Gebruik in voeding voor Voedermiddelen of mengvoeders die deze producten bevatten Gesmolten vetten/ visolie 1 1 1 1 1 1 Melk, biest en producten of derivaten o.b.v. melk of biest Eieren en eiproducten Collageen en gelatine 2 2 2 2 Gehydrolyseerde eiwitten 3 3 3 3 Di- en tricalciumfosfaat (dierlijke oorsprong) Verwerkte dierlijke eiwitten m.u.v. vismeel 4 4 5 Vismeel 6 7 8 Bloedproducten 9 9 Plantaardige voedermiddelen met botfragmenten 10 10 10 10 10 Voormalige voedingsmiddelen 11 11 11 11 12 13 Keukenafval en etensresten cat. 3 12 Toegestaan (indien van toepassing onder verwijzing naar voorwaarden) Verboden Pagina 3 van 10
1 Overeenkomstig Verordening (EG) nr. 183/2005, bijlage II, moet hierop dioxinemonitoring worden toegepast 2 Toegestaan indien afkomstig van niet-herkauwers 3 Toegestaan indien afkomstig van niet-herkauwers of van huiden of vellen van herkauwers 4 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV, hoofdstuk III, en hoofdstuk IV, deel B 5 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV, hoofdstuk III, en hoofdstuk IV, deel D, indien afkomstig van niet-herkauwers 6 In melkvervangers toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV, hoofdstuk IV, deel E 7 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV, hoofdstuk III, en hoofdstuk IV, deel A 8 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV, hoofdstuk III, en hoofdstuk IV, deel A, mits niet afkomstig van (delen) van gekweekte vis van zelfde soort 9 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV, hoofdstuk III, en hoofdstuk IV, deel C, indien afkomstig van niet-herkauwers 10 Lidstaat kan dit toestaan overeenkomstig Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage IV, hoofdstuk II, onder e). Nederland hanteert de lijn dat bij het aantreffen van een enkel botfragment in plantaardige producten die bestemd zijn voor vervoedering aan herkauwers afhankelijk van de staat van dat botfragment met behulp van de PCRtechniek onderzocht wordt of het afkomstig is van herkauwers. Op basis van de uitkomst wordt besloten wat met de partij moet gebeuren 11 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EU) nr. 142/2011, bijlage X, hoofdstuk II, afdeling 10 12 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EG) nr. 1069/2009, artikel 18, lid 1 13 Toegestaan onder de voorwaarden opgenomen in Verordening (EU) nr. 142/2011, bijlage XIII, hoofdstuk II Definities Verordening (EU) nr. 142/2011, bijlage I, bevat definities van gesmolten vet, visolie, collageen, gelatine, gehydrolyseerde eiwitten, verwerkte dierlijke eiwitten, vismeel, bloedproducten en keukenafval en etensresten. Verordening (EG) nr. 999/2001, bijlage I, verwijst naar deze definities voor zover deze verordening betrekking heeft op genoemde producten. Met voormalige voedingsmiddelen worden de producten omschreven in artikel 10, onder f), van Verordening (EG) nr. 1069/2009 bedoeld. Pagina 4 van 10
Bijlage 2 Product Voorgeschreven vermelding op handelsdocument en verpakking Vismeel en vismeel bevattende Bevat vismeel niet geschikt voor 1 mengvoeders vervoedering aan herkauwers Di- en tricalciumfosfaat van dierlijke Bevat dicalcium/tricalciumfosfaat van 2 oorsprong en mengvoeders die dergelijke dierlijke oorsprong niet geschikt voor fosfaten bevatten vervoedering aan herkauwers Bloedproducten van niet herkauwers en Bevat bloedproducten niet geschikt 3 mengvoeders die dergelijke voor vervoedering aan herkauwers bloedproducten bevatten Verwerkte dierlijke eiwitten (anders dan Verwerkte dierlijke eiwitten afkomstig 4 vismeel) afkomstig van niet-herkauwers van niet-herkauwers niet geschikt voor de productie van voeders voor andere landbouwhuisdieren dan aquacultuurdieren en pelsdieren Mengvoeders voor aquacultuurdieren die Bevat verwerkte dierlijke eiwitten 4 verwerkte dierlijke eiwitten (anders dan afkomstig van niet-herkauwers niet vismeel) afkomstig van niet-herkauwers geschikt voor vervoedering aan andere bevatten landbouwhuisdieren dan aquacultuurdieren en pelsdieren Vismeel bevattende melkvervangers voor Bevat vismeel niet geschikt voor 5 niet-gespeende herkauwende vervoedering aan andere herkauwers dan landbouwhuisdieren niet-gespeende herkauwers 1 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel A, onder b) 2 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel B 3 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel C, onder d) 4 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel D, onder e) 5 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel E, onder f) Pagina 5 van 10
Bijlage 3 Voertuigen of containers die gebruikt zijn voor het vervoer van [A] mogen daarna alleen gebruikt worden voor het vervoer van [B] als de voertuigen of containers tussentijds gereinigd worden volgens een door de NVWA goedgekeurde gedocumenteerde procedure om versleping te voorkomen [A] [B] verwerkte dierlijke eiwitten van nietherkauwers (incl. vismeel) in bulk, en mengvoeders in bulk die dit bevatten, bestemd voor niet-herkauwers di- en tricalciumfosfaat in bulk van dierlijke oorsprong, en mengvoeders in bulk die dit bevatten, bestemd voor niet-herkauwers bloedproducten van niet-herkauwers in bulk, en mengvoeders in bulk die dit bevatten, bestemd voor niet-herkauwers diervoeders voor herkauwers 1 diervoeders voor herkauwers 1 diervoeders voor herkauwers 1 verwerkte dierlijke eiwitten van nietherkauwers in bulk, en mengvoeders in bulk die dit bevatten bloed van herkauwers dierlijke bijproducten van herkauwers diervoeders voor andere nietherkauwende landbouwhuisdieren dan aquacultuurdieren bloed bestemd voor de productie van bloedproducten voor niet-herkauwers naar een verwerkingsbedrijf dierlijke bijproducten van nietherkauwers bestemd voor de productie van verwerkte dierlijke eiwitten anders dan vismeel 2 3 4 vismeel bevattende melkvervangers in bulk bestemd voor niet-gespeende herkauwende landbouwhuisdieren ander bulkvoeder voor herkauwers 5 voedermiddelen en mengvoeders in bulk die andere van herkauwers afkomstige producten bevatten dan: - melk, producten op basis van melk, melkderivaten, biest en biestproducten - di- en tricalciumfosfaat van dierlijke oorsprong - gehydrolyseerde eiwitten afkomstig van vellen en huiden van herkauwers diervoeders voor andere landbouwhuisdieren dan pelsdieren 6 Pagina 6 van 10
1 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk III, deel A, punt 1 en 2 2 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk III, deel A, punt 3 en 4 3 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel C, onder b) 4 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel D, onder b) 5 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel E, onder f) 6 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk V, deel B, punt 1 en 2 Pagina 7 van 10
Bijlage 4 [A] mengvoeders voor niet-herkauwende landbouwhuisdieren die vismeel, di- of tricalciumfosfaat van dierlijke oorsprong of bloedproducten afkomstig van niet-herkauwers bevatten Activiteit waarvoor verlening Bedrijf dat verlening nodig Soort nodig is heeft verlening Productie van [A] Inrichting die geen mengvoeders voor herkauwers vervaardigt, m.u.v. zelfmengende veehouders Toestemming 1 Productie van mengvoeders voor herkauwers Inrichting die [A] vervaardigt Toestemming 2 Vervaardiging van [A] Zelfmengende veehouders Registratie 3 Opslag van [A] Landbouwbedrijf dat soorten landbouwhuisdieren houdt waarvoor deze mengvoeders niet bestemd zijn Toestemming 4 1 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk III, deel B, punt 1 2 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk III, deel B, punt 2 3 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk III, deel B, punt 3 4 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk III, deel D, punt 2 [B] bloed van niet-herkauwers dat bestemd wordt voor de vervaardiging van bloedproducten die gebruikt worden voor het voederen van niet-herkauwende landbouwhuisdieren Activiteit waarvoor verlening Bedrijf dat verlening nodig Soort nodig is heeft verlening Leveren van [B] Slachthuis dat geen herkauwers slacht Registratie 5 Slachten van herkauwers Slachthuis dat [B] levert Toestemming 5 De vervaardiging van bloedproducten uit [B] Categorie 3-verwerkingsbedrijf dat bloed van herkauwers verwerkt Toestemming 6 5 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel C, onder a) 6 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel C, onder c) Pagina 8 van 10
[C] dierlijke bijproducten die bestemd zijn om te worden gebruikt voor de productie van verwerkte dierlijke eiwitten (anders dan vismeel) afkomstig van niet-herkauwers Activiteit waarvoor verlening nodig is Bedrijf dat verlening nodig heeft Soort verlening Leveren van [C] Leveren van [C] Slachthuis dat geen herkauwers slacht Uitsnijderij die geen vlees van herkauwers uitbeent of versnijdt Registratie 7 Registratie 7 Slachten van herkauwers Slachthuis dat [C] levert Toestemming 7 Productie van verwerkte dierlijke eiwitten uit [C] Categorie 3-verwerkingbedrijf dat dierlijke bijproducten afkomstig van herkauwers verwerkt Toestemming 8 7 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel D, onder a) 8 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel D, onder c) [D] mengvoeders die verwerkte dierlijke eiwitten (anders dan vismeel) afkomstig van nietherkauwers bevatten Activiteit waarvoor verlening Bedrijf dat verlening nodig Soort nodig is heeft verlening Productie van [D] Productie van [D] bestemd voor aquacultuurdieren Inrichting voor de vervaardiging van mengvoeders voor aquacultuurdieren, m.u.v. zelfmengende veehouders Inrichting die mengvoeders voor andere landbouwhuisdieren (niet zijnde pelsdieren) vervaardigt Toestemming 9 Toestemming 10 Productie van volledige diervoeders uit [D] Zelfmengende veehouders Registratie 11 9 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel D, onder d) 10 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel D, onder d), i) 11 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel D, onder d), ii) Pagina 9 van 10
[E] vismeel bevattende melkvervangers die bestemd zijn voor niet-gespeende herkauwende landbouwhuisdieren Activiteit waarvoor verlening nodig is Bedrijf dat verlening nodig heeft Soort verlening Productie van [E] Inrichtingen die geen andere mengvoeders voor herkauwers vervaardigen Toestemming 12 Productie van andere mengvoeders voor herkauwers dan [E] Inrichtingen die [E] vervaardigen Toestemming 12 Gebruik van [E] Bedrijf dat [E] gebruikt Registratie 13 12 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel E, onder c) 13 Verordening (EG) nr. 999/2001, Bijlage IV, Hoofdstuk IV, deel E, onder g) Pagina 10 van 10