Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid BEROEPScompetentiePROFIEL betonhersteller fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/5 1000 Brussel Tel.: +32 2 210 03 33
De beroepscompetentieprofielen zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties : fvb ffc Constructiv, Brussel, 2013 Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen. 2 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
Voorwoord Beroepscompetentieprofielen uitwerken neemt een belangrijke plaats in binnen de problematiek van het aanpassen van de opleidingen aan de behoeften van de arbeidsmarkt. Beroepsprofielen zijn immers de belangrijkste inspiratiebron bij het uitwerken van opleidingsprofielen, zeker bij de start. In een latere fase komen daar de opleidingsprogramma s bij. Met deze gegevens in gedachten heeft het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (fvb-ffc Constructiv) in samenwerking met het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (navb-cnac Constructiv) de bestaande beroepsprofielen aangepast. Daarbij werd vooral rekening gehouden met de talrijke ontwikkelingen als gevolg van de eisen inzake duurzaam bouwen. De aangepaste beroepsprofielen hebben betrekking op een groot aantal materies, zowel uit de ruwbouw- als de afwerkingssector, en werden goedgekeurd door deskundigen uit de sector. Zo dragen ze bij aan het concretiseren van één van de belangrijkste aspecten van de opdracht van het fvb: ze vormen namelijk de link tussen de vraag naar en het aanbod van arbeidskrachten en opleiding in de bouwsector. Robert Vertenueil Voorzitter fvb-ffc Constructiv 3
4 Contact Voor opmerkingen, vragen en suggesties kunt u terecht bij: fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/5 1000 Brussel Tel.: +32 2 210 03 33 Fax: +32 2 210 03 99 website : fvb.constructiv.be
Een woordje uitleg Een beroepscompetentieprofiel beschrijft de competenties van een ervaren bouwvakarbeider. Dit beroepscompetentieprofiel bevat de competenties van een betonhersteller, met een uitgebreide ervaring. Het herwerkte profiel bestaat eerst uit een definitie van het beroep (een beschrijving van de activiteiten en een situering binnen de sector), en een oplijsting van de competenties. Een competentie is een set van kennis, vaardigheden en attitudes die zich uiten in observeerbaar gedrag. In dit document wordt deze indeling steeds gehanteerd. Onder kennis verstaan we alles wat een betonhersteller moet kennen om zijn beroep te kunnen uitoefenen. Bijvoorbeeld de strengere uitvoeringseisen bij herstel van beton met chloridenaantastingen in vergelijking met gecarbonateerd beton. Onder vaardigheden verstaan we alles wat een betonhersteller moet kunnen om zijn beroep te kunnen uitoefenen. Bijvoorbeeld het behandelen van de ondergrond en het aanbrengen van een aanhechtingslaag. Attitude verwijst naar de houding, de denkwijze, het gedrag dat een betonhersteller moet hebben om zijn beroep te kunnen uitvoeren. Bijvoorbeeld zijn kwaliteitsbewustzijn. De activiteiten binnen het beroepscompetentieprofiel worden in vier blokken opgedeeld. 1. Gemeenschappelijke activiteiten eigen aan alle bouwvakarbeiders, zoals bijvoorbeeld de werfinrichting. 2. Basisactiviteiten eigen aan het beroep van betonhersteller zoals bijvoorbeeld het handmatig herstellen van het beton. 3. Specifieke activiteiten van de betonhersteller, zoals bijvoorbeeld het kathodisch beschermen van wapeningen. 4. Transversale groene activiteiten, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van isolatiemateriaal, kunnen integraal in meerdere beroepsprofielen voorkomen. Deze activiteiten zijn van groot belang voor een duurzaam bouwproces. Het beroepsprofiel betonhersteller bevat geen dergelijke transversale groene activiteitenblokken. De ecologisch duurzame activiteiten zijn verspreid in het profiel opgenomen. Voor sommige activiteiten werken we met een kleurencode. Groen staat voor ecologische en duurzame activiteiten, oranje staat voor activiteiten die handelen over veiligheid en welzijn. De activiteitenblokken worden ook nog eens opgedeeld in sleutelactiviteiten. Per sleutelactiviteit worden de kennis, vaardigheden en attitudes benoemd. Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 5
OMSchrijving van het beroep 1.1 Domein Betonherstellingen (curatief of preventief ) hebben tot doel de oorspronkelijke staat van een betonconstructie te herstellen en zo zijn levensduur (de duur waarin een betonconstructie zonder bijkomende onverwachte kosten- voldoet aan een reeks functionele eisen) te verlengen. Beschadigingen aan beton kunnen een gevolg zijn van onder andere constructiefouten, overbelasting, uitvoeringsfouten, weersinvloeden, veroudering, brand, mechanische en chemische aantasting, nieuwe functiebestemmingen, Het voorkomen van schade of het verhogen van de gebruikseisen kunnen eveneens redenen zijn om betonconstructies preventief te behandelen. Ook esthetische overwegingen kunnen aanleiding geven tot een herstelling. 1.2 Beroepsinhoud 1.2.1 Inhoud Het beroep kan onderverdeeld worden in verschillende activiteitsdomeinen zoals het herstellen van gecarbonateerd beton, behandelen van chlorideverontreinigd beton, injecteren van scheuren, Het manueel herstellen van gecarbonateerd beton is de meest gehanteerde herstellingstechniek. Hierbij wordt aangetast beton verwijderd, de ondergrond en de wapening voorbereid, de herstelmortel aangebracht, en het behandelde oppervlak afgewerkt. Voor, tijdens en na kunnen controles uitgevoerd worden. De uitgevoerde werken, de klimatologische omgevingsomstandigheden, de resultaten van controles en de afwijkingen ten opzichte van de oorspronkelijke opdracht worden dagelijks gerapporteerd in het dagboek der werken. Dit zijn dan ook basis competenties van een betonhersteller. Daarnaast dringt er zich, door de veelheid aan overige activiteitsdomeinen en beschikbare technieken (machinale herstellingen, injecties,...), een specialisatie op. 6
1.2.2 Kwaliteitsborging Het herstellen van beton wordt uitgevoerd door bouwondernemingen die gespecialiseerd zijn in betonherstelling. De herstellingen moeten gebeuren door bekwaam personeel, waarbij de mogelijkheid bestaat die beroepskennis aan te tonen via een procescertificatie van de aannemer, alsmede een attestering van de bekwaamheden van de arbeiders, conform de procescertificatie gebaseerd op de referentiëlen PTV-BPC-560-01 en TRA-BPC-560 en afgeleverd door BCCA (Belgian Construction Certification Association). Volgens deze procescertificatie gebaseerd op de referentiëlen PTV-BCP-560-01 en TRA- BPC-560 wordt er een onderscheid gemaakt tussen 3 types van bedrijven: niveau A: bedrijven die werken uitvoeren volgens bestekken gebaseerd op algemeen aanvaarde technieken, waarin de te gebruiken producten, systemen en technieken omschreven zijn. niveau B: bedrijven die voldoen aan niveau A en die daarbij ook zelf de uitvoeringsmethode bepalen en toepassen, met inbegrip van de keuze van producten, systemen en technieken. niveau C: bedrijven die voldoen aan niveau B en die daarbij zelf de diagnose stellen, een herstellings- of uitvoeringsstrategie uitwerken, die een integraal bestek uitwerken en die desgevallend een volledig project uitvoeren of beheren. Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 7
0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Zelfstandig werken Werken in een BOUWonderneming Zelf situaties en kansen zoeken om de eigen kennis te verhogen. Een taak individueel uitvoeren, zonder hulp of toezicht. Ondanks opduikende moeilijkheden een doel willen bereiken. Problemen en werk zelf aanpakken, zonder hulp of raad van buitenaf. Een taak correct uitvoeren, ondanks beperkingen in tijd en budget. Op tijd komen. Anticiperen. De mogelijke gevolgen van een situatie overzien. Rekening houden met nog uit te voeren taken. Eventuele problemen opmerken die geen direct verband houden met de eigen taak. Nieuwsgierig zijn, leergierig zijn. Openstaan voor nieuwigheden voor zover die betrekking hebben op zijn eigen beroep en dat van zijn klanten. Autonoom zijn. Doorzettingsvermogen hebben. Zin voor initiatief. Resultaatgerichtheid - het beoogde resultaat willen bereiken, ondanks tijd- en budgetbeperkingen; en zonder daarom de kwaliteitsnormen uit het oog te verliezen. Stiptheid. Vooruitziend zijn. Samenwerken Communiceren Administratieve taken uitvoeren De gedragingen in het kader van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Met anderen samenwerken en hen helpen met hun werk. Zich aanpassen aan veranderingen (andere gereedschappen, andere personen, andere procedures en taken). Contacten aanknopen. Zich onthouden van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Op een constructieve en gebruiksvriendelijke wijze informatie uitwisselen met collega's. Op een constructieve en gebruiksvriendelijke wijze informatie uitwisselen met klanten. Een werkplanning bijhouden, taken plannen, prioriteiten bepalen tussen verschillende taken. Invullen van de eventuele fiches/documenten die de ploegbaas overgemaakt heeft. Teamgericht werken. Flexibiliteit. Sociaal vaardig. Respectvolle houding tegenover collega's. Communicatief vaardig zijn. Georganiseerd zijn. Kwaliteitsvol werken Het imago en de kwaliteitsrichtlijnen van het bedrijf en de opdrachtgever. Traceerbaarheid van producten, bewijsstukken van wat uitgevoerd werd. Zorgen voor kwaliteit De verwachtingen van de klant begrijpen en er efficiënt aan beantwoorden. Detailwerk zorgvuldig uitvoeren. Wanneer mogelijk esthetische overwegingen laten meespelen bij de uitvoering van het werk. Het melden als andere slechte kwaliteit afleveren. Het eigen werk kwalitatief en kwantitatief evalueren en indien nodig bijsturen. Werkzaamheden binnen vooropgestelde parameters uitvoeren. Zuinig omgaan met materialen, gereedschappen en tijd. Verspilling vermijden. De etiketten en markering van de gebruikte materialen bijhouden. Oog hebben voor de tevredenheid van de klant. Zin voor precisie. Oog voor detail bezitten en het geduld om detailwerk zorgvuldig uit te voeren. Zin voor esthetiek. Professionele houding. Zin voor zelfcontrole. Oog hebben voor rendement. Spaarzame ingesteldheid. 8 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN 0 Veilig en gezond werken Rekening houden met de regels rond veiligheid, gezondheid en preventie van ongevallen Verantwoordelijkheden van werknemer, werkgever en de hiërarchische lijn. Hiërarchie van preventiemaatregelen (uitschakelen van risico's, collectieve en persoonlijkebeschermingsmiddelen). Opleidingsverplichtingen. Gevaarlijke situaties signaleren. Veiligheidsbewust werken - de opmerkingen van collega s omtrent veiligheid aanvaarden. Hygiënebewust werken Principes van algemene en persoonlijke hygiëne. Richtlijnen in de onderneming of organisatie met betrekking tot netheid en hygiëne. Principes van algemene en persoonlijke hygiëne toepassen. Richtlijnen in de onderneming of organisatie met betrekking tot netheid en hygiëne toepassen. Bewust zijn van het belang van hygiëne en daar actief en pro-actief op gericht zijn. Melden van ongevallen, incidenten en gevaarlijke situaties De mogelijke bronnen van gevaar op het werk. Herkennen van potentieel gevaarlijke situaties. Oplettend zijn. De regels die van toepassing zijn bij het recht op werkonderbreking (o.a. ernstig en onmiddellijk gevaar, direct melden aan de werkgever). Interne procedures van de onderneming of organisatie inzake het melden van: ongevallen en incidenten (ook incidenten m.b.t. agressie en geweld) elke werksituatie die een ernstig of onmiddellijk gevaar met zich meebrengt elk geconstateerd mankement in de beschermingssystemen. Noodnummers (politie, brandweer,.). Interne procedures volgen. De geschikte diensten contacteren bij noodsituaties. Communicatief vaardig zijn en het belang begrijpen van verplichtingen voor de communcatie die de preventie, veiligheid en gezondheid aangaan. Collectieve beschermingsmiddelen toepassen Kennis van de verschillende collectieve beschermingsmiddelen (bv. vangnetten, valbeveiliging). Collectieve beschermingsmiddelen aanbrengen. Instructies opvolgen. Het belang van het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen begrijpen, oplettend zijn voor situaties die collectieve beschermingsmiddelen vereisen. Persoonlijke BeschermingsMiddelen gebruiken De PBM's (veiligheidsuitrusting en de kledingvereisten) die nodig zijn voor de uitoefening van het beroep (gezichts-, gehoors-, hoofd-, hand-, voeten adembescherming). De situaties waarin persoonlijke beschermingsmiddelen moeten worden gedragen. De veiligheidssignalisatie mbt. het dragen van PBM s (blauwe gebodsborden). PBM s dragen wanneer het moet, aanwezigheid van PBM s op de werf controleren. De specifieke voorschriften voor de PBM's toepassen (handschoenen, bril,...). Aandachtig zijn voor alle situaties waarin het dragen van PBM's noodzakelijk is. Waken over het correcte gebruik van de PBM's. Het juiste gebruik, onderhoud en opslag van PBM s. De aanwezigheid van PBM's op de werf controleren. PBM's met de nodige zorg behandelen. PBM s regelmatig onderhouden en controleren. PBM s na gebruik correct opbergen. Zich bewust zijn van de eigen verantwoordelijkheden bij gebruik en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen. Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 9
0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Omgaan met gevaarlijke producten Omgaan met asbest Omgaan met kwarts- en houtstof Omgaan met elektriciteit Omgaan met lawaai Omgaan met brand en explosies De verschillende asbesthoudende producten. De risico's van blootstelling aan hout- en kwartsstof en de maatregelen om de stofemissie en de blootstelling aan stof te verminderen. Basiskennis elektriciteit. Omgaan met specifieke risico s De producten met gevaarlijke eigenschappen waarmee men op de werkvloer in contact komt. De manieren waarop gevaarlijke stoffen het lichaam kunnen binnendringen. De risico s en beheersmaatregelen voor het gebruik van producten met gevaarlijke eigenschappen. De regels in verband met de opslag van producten met gevaarlijke eigenschappen. De veiligheidssignalisatie, transportetikettering en productetikettering. Maatregelen bij ongelukken met gevaarlijke producten. Gezondheidsrisico's bij werken met asbesthoudende producten. De middelen en technieken die gebruikt worden voor het verwijderen van asbesthoudende materialen. Risico's verbonden aan werken met elektriciteit en elektrische apparaten. Veilig gebruiken van gevaarlijke producten. Veilig opslaan van gevaarlijke producten. De veiligheidsinformatiebladen lezen en begrijpen. Lezen en interpreteren van gevaarsaanduidingen en gevaarssymbolen op het etiket van gevaarlijke producten. Gepaste maatregelen nemen bij ongelukken met gevaarlijke producten. Asbesthoudende producten tijdens verschillende handelingen herkennen. De juiste reacties als er asbest aanwezig is (bescherming, verwittigen chef), etc. Gebruiken van machines die stofemissie beperken. Afzuigapparatuur aansluiten en correct gebruiken. Correct gebruik van ademhalingsbescherming. Werken met onbeschadigd en veilig elektrisch materieel. Voor installeren, herstellingen, wijzigingen en onderhoud beroep doen op een bevoegd elektricien. Oplettend zijn. Oorzaken (bronnen) van lawaai voor omgeving. Preventiemaatregelen voor omgeving implementeren. Respectvolle houding tegenover omgeving en Risico's van hoog geluidsniveau en preventie- en beschermingsmaatregelen tegen lawaai en gehoorschade. Persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. collega's. Brand- en explosierisico's en de bijhorende preventiemaatregelen. De soorten branden. De vuurdriehoek. Procedures in geval van brand. Blusinstructies. EHBO. Preventiemaatregelen naleven. Prioriteiten naleven: alarmeren & evacueren, energievoorzieningen afsluiten, toegangswegen vrijmaken voor redders, brandhaard afsluiten, brandhaard bestrijden. Koelbloedig en snel reageren. Ergonomisch werken De risico s van overbelasting of verkeerde belasting van het lichaam. Tiltechnieken en tilhulpmiddelen: basisprincipes voor het hanteren van lasten zonder risico s. Juiste hef- en tilbewegingen toepassen. Correct hanteren van voorziene hulpmiddelen bij heffen en tillen. Hulp bieden aan collega's om ergonomisch werken mogelijk te maken. Respectvolle houding tegenover omgeving en collega's. 10 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN 0 Machines en gereedschappen gebruiken De werking van de machines en/of gereedschappen. Machines en gereedschappen enkel gebruiken voor het werk waarvoor het gemaakt is. Het correcte machines en gereedschap selecteren. Oplettend zijn. Zin voor analyse hebben. Correct dagelijks gebruiken van machines en gereedschappen De risico s en veiligheidsmaatregelen bij het gebruik van machines en gereedschappen. Veiligheidsinstructiekaarten lezen en begrijpen. Nauwkeurig de veiligheidsvoorschriften kunnen toepassen. De gepaste PBM's dragen. Nooit machinebeveiliging willekeurig wegnemen of uitschakelen. Controleren van machines en gereedschappen De normale werkingstoestand van de machines en de gereedschappen. De verschillende onderdelen en de werking van de machines en gereedschappen. Basiskennis van hydraulica, mechanica, materialenleer en elektriciteit. Controleren van machines en gereedschappen op hun goede werking. Relevante werkingsparameters (peil, druk, temperatuur, ) aflezen. Een kritische blik hebben. Onderhouden van machines en gereedschappen Onderhoudstechnieken en de producten (oliën, ) en materieel (sleutels, vetpomp, ) gebruikt bij klein onderhoud. Olie bijvullen. Draaiende onderdelen smeren. Kleine vervangingen (bvb lampjes of zekeringen) doorvoeren. Handig zijn. Reinigen van machines en gereedschappen De technieken voor het reinigen van het materieel. De benodigde producten (reinigings-, ontsmettingsproducten) en materieel (spriet, hogedrukreiniger,...). Toepassen van de technieken voor het reinigen van het materieel. Gebruiken van de benodigde producten (reinigings-, ontsmettingsproducten) en materieel (spriet, hogedrukreiniger,...). Ordelijk en net kunnen werken. De werkplek inrichten Signalisatie aanbrengen De verschillende middelen om een werf af te sluiten. De verschillende veiligheidsborden, markeringen en pictogrammen. Afsluitingen installeren. Signalisatie respecteren. Elektriciteitsvoorziening realiseren Basiskennis van elektriciteit. Veilig aansluiten van elektrisch materieel op het stroomnet. Opstarten van de werfgeneratoren indien er geen stroomnet aanwezig is. Materialen en gereedschappen opslaan Voor elk soort materiaal en gereedschap de plaats en opslagwijze. De geschikte beschermingsmiddelen tegen vallen van opgeslagen materiaal en gereedschap. Materialen en gereedschappen in goede en veilige omstandigheden bewaren, tijdens en na de werken. Geschikte beschermingsmiddelen tegen de val van gereedschappen en materiaal plaatsen. Materialen ook op hoogte met de nodige omzichtigheid behandelen en stapelen. Zin voor orde. Verantwoordelijkheidszin, niet werken als de bescherming afwezig is. Vrijhouden van doorgangen. Orde en netheid bewaren Het materieel en de producten gebruikt bij het reinigen van de werf. Afval verwijderen. De werkplek opkuisen na de werkzaamheden. Zin voor orde en netheid. Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 11
0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Werken op hoogte Ladders gebruiken Regelgevingen, normen en veiligheidsvoorschriften omtrent ladders. Voorwaarden voor gebruik van ladders: enkel voor lichte werken van korte duur en op beperkte hoogte. Een ladder correct opstellen. Voor langdurige werken op hoogte andere arbeidsmiddelen gebruiken (hoogwerker, schaarlift, ). Zichzelf en anderen niet in gevaarlijke situaties brengen. Steigers opbouwen en demonteren Vangnetten installeren Regels voor de opbouw en vrijgave van steigers. Regels voor de demontage van steigers. Voorschriften van de fabrikant. De regels voor de opbouw en vrijgave van steigers toepassen. De regels voor de demontage van steigers toepassen. Een geschikte toegang tot de werkplek voorzien. Gebruiken van hoogtewerker of valharnas bij plaatsing van vangnetten. Plaatsen volgens de voorschriften (voldoende overlap, voldoende vrij ruimte onder het net). Elke tekortkoming aan de beschermingsinrichtingen aan de rechtstreekse leidinggevende melden. Zichzelf en anderen niet in gevaarlijke situaties brengen. Installatie van een randbeveiliging De verschillende soorten randbeveiliging in functie van de af te schermen werkplek. De geschikte randbeveiliging installeren. Aandacht hebben voor het valrisico. Persoonlijke beschermingsmiddelen voor werken op hoogte gebruiken De persoonlijke beschermingsmiddelen die nodig zijn voor het werken op hoogte (levenslijn, veiligheidsharnas, etc.). De aanwezigheid van veiligheidsuitrusting op de werf controleren. Plaatsen van ankers. De juiste uitrusting gebruiken. Waken over hun gebruik. Opbouwen en zekeren van goederenliften De voorschriften voor het gebruik van een goederenlift en de instructies van de fabrikant (normen, klassen, stabiliteit). De toestellen opstellen en de materialen correct stapelen. De goederenlift bedienen. Verifiëren of het materieel in orde is met de certificatie. Gebruiken van hefplatformen De gevaren en opleidingsverplichtingen bij het gebruik van hoogwerkers of schaarliften. Een hoogwerker of schaarlift enkel laten bedienen door competente personen, die de vereiste opleiding hebben gevolgd. Milieubewust werken Onderscheid tussen gevaarlijke en niet gevaarlijke producten en afvalstoffen. Het milieu beschermen tegen de schadelijkheid van bepaalde materialen en substanties. Zichzelf en collega's beschermen tegen de schadelijkheid van bepaalde materialen en substanties. Zich bewust zijn van het ecologische belang en van de mogelijkheden tot dwangsommen als gevolg van een slecht afvalbeheer. Het afvalbeheer respecteren De sorteercategorieën (recycleerbare producten, te storten producten - categorieën van storten en/ of specifieke evacuatierichtingen, speciaal geval van asbest). Belang van de rol van de onderneming bij het sorteren en recycleren van sommige afvalstoffen, en de voordelen daarvan voor het bedrijf zelf en het milieu. Het sorteren organiseren (in bakken, containers, ) en het afval sorteren. Systematisch verzamelen van afval. Motivatie om afvalstoffen te sorteren. Zich informeren in geval van twijfel over de bestemming van afvalstoffen. Zorgvuldig werken. Actie ondernemen wanneer container vol is. De risico's van behandeling en de reglementaire bepalingen inzake de verwijdering van asbesthoudend en ander gevaarlijk afval. Asbesthoudende en andere gevaarlijke afvalproducten identificeren, apart houden van de andere afvalstromen, op een veilige manier verpakken en verwijderen. Waterverbruik beperken De regels omtrent lozen van water. Eindigheid van drinkwater. Efficiënt gebruiken van water voor taken & schoonmaak. Economisch en ecologisch bewustzijn. Streven naar zuinigheid bij gebruik van water. Energieverbruik optimaliseren Milieubewustzijn - eindigheid van fossiele energiebronnen. Energieverbruikers op de werf (generatoren, transport, machines, werfkeet). Efficiënt gebruik machines en gereedschappen. Reflex & verantwoordelijkheidszin (uitschakelen energieverbruikers wanneer niet nodig: verlichting, verwarming, koeling, ; passief ipv actief koelen; ). 12 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
Basisactiviteiten van een betonhersteller 1 Plannen van de werkzaamheden Ontvangen van de werkopdracht De courante herstel- en beschermingsmethodes: handmatig en machinaal herstellen van beton, injecteren van scheuren, coaten, elektrochemische bescherming,... Kenmerken van schadevormen aan betonconstructies. Lezen en begrijpen van de werkopdracht en de diagnose uit de voorstudie. Beoordelen van het schadebeeld en vergelijken met de diagnose uit de voorstudie & werkopdracht. Receptieve taalvaardigheid moedertaal. De legende, de symbolen en de schaal Begrijpen van een plan of werktekening in functie van de uit te voeren taak. Interpreteren van het bestek/werkplan. Plannen van de eigen werken en mee bepalen van de werkvolgorde De voor de uitvoering van het werk vereiste hoeveelheden materialen en materieel. Bij plannen rekening houden met: de beschikbare tijd (opgelegde termijn) plaats (bereikbaarheid van de werf) machines gereedschappen materialen (soorten en de verwerking ervan, ). Berekenen van de nodige volumes en hoeveelheden. Nagaan of de vereiste bouwmaterialen en -materieel aanwezig zijn. Problemen onderkennen en oplossen. Visueel controleren van de hoeveelheden, de kwaliteit en de houdbaarheid. De werkplek inrichten Leveringen controleren op basis van de bestelstaat. Opslaan van materialen en gereedschappen Aanduidingen van toegangswegen en stapelplaatsen op een plan. Vereisten voor de bewaring van herstelmortels (temperatuur, vochtigheidsgraad). Regels en voorschriften ter bescherming van werk, materialen en materieel. Ervoor zorgen dat materialen in de voorgeschreven omstandigheden worden opgeslagen. De mogelijke gevolgen van een gebrekkige bescherming inschatten. Veiligheids- en milieubewustzijn. Handmatig herstellen van beton Belang van een loodrechte aflijning (volgens een polygoon) van de te herstellen zone. Met slijpschijf afbakenen van te herstellen zones. Onderscheid tussen gezond en aangetast beton. Verwijderen van loszittend en/of aangetast beton Gebruik van fenolftaleïne om gecarbonateerd beton zichtbaar te maken. Gebruik van een hamer om te luisteren waar er zich aangetast beton bevindt (sondering). Loszittend en/of aangetast beton manueel, mechanisch of met water onder hoge druk verwijderen. Methodes om beton te verwijderen: manueel, mechanisch of met water onder hoge druk. Vermijden van beschadigingen aan voorspankabels. Hechting tussen wapening en beton in de omliggende, niet-beschadigde zones niet verstoren. Zie volgende pagina Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 13
1 Basisactiviteiten van een betonhersteller Vrijmaken van de wapening Voorbereiden van de ondergrond Handmatig herstellen van beton Minimum diepte volgens de normen tot waar beton verwijderd moet worden Verschillen bij herstelling met hydraulische mortels en herstellingen met harsgebonden mortels Verontreinigingen die de hechting kunnen beïnvloeden: vet, olie, stof, cementmelk, losse granulaten, oude beschermingsbekledingen,... Reinigingstechnieken: gritstralen, nevelstralen, waterstralen, frezen, boucharderen, Verbod op gebruik van roterende staalborstels. Belang van bevochtiging met water bij het gebruik van hydraulische mortels. Belang van het strikt opvolgen van de verwerkingsvoorschriften (juiste laagdikte, 'nat in nat' aanbrengen, ) bij gebruik van een aanhechtingslaag tussen beton en hydraulische herstelmortel. Belang van de droogtegraad van de ondergrond bij gebruik van harsgebonden mortel. Verplicht gebruik van een aanhechtingslaag tussen het droge beton en een harsgebonden herstelmortel. Beton verwijderen volgens de referentiëlen: tot aan (of rond) de wapening Reinigen van het beton. Behandelen van de ondergrond & aanbrengen van een aanhechtingslaag. Gebruik van zand- of waterstraaltechnieken om te ontroesten. Te bereiken ontroestingsgraad volgens technische fiche van de herstelmortel. Ontroesten van de wapening. Voorbereiden van de wapening De maximaal toegestane reductie van de wapeningsdiameter. De opdrachtgever verwittigen wanneer de maximale reductie van de wapeningsdiameter is overschreden. Wapening bijplaatsen volgens instructies van de bouwheer. Noodzaak tot aanbrengen van een anti-corrosiebescherming op de wapening: verschillen bij hydraulische en harsgebonden mortels. Beschermen van de wapening (aanbrengen van anti-corrosielaag). De strengere uitvoeringseisen bij herstel van beton met chloridenaantastingen in vergelijking met gecarbonateerd beton. Uitvoeren van tussentijdse controles De afspraken tussen bouwheer en aannemer over welke controlemomenten voorzien zijn, wie ze uitvoert, en hoe ze geëvalueerd worden. Eventueel stilleggen van de werken. (Laten) uitvoeren van tussentijdse controles (of voldoende beton werd weggehakt, cohesie van het beton, controle van de wapening en de betondekking, definitieve bevestiging van de diagnose, opmeting van te herstellen hoeveelheden). Kritische ingesteldheid. Handmatig aanbrengen van een herstelmortel Materiaalkennis: de genormaliseerde technische fiches en de aard, samenstelling, dosering, herkomst, specificatie, eigenschappen, gebreken van mortels, betonmengsels, bindmiddelen, harsen, De handmatige aanbrengingstechniek. Temperatuursinterval waarbinnen gewerkt moet worden. Maximale laagdikte van de gebruikte herstelmortel (hydraulisch en harsgebonden). Aanmaken van verschillende morteltypes. Controleren of de te gebruiken producten nog voldoen aan de plaatsingsvereisten. Handmatig aanbrengen van een herstelmortel: aanbrengen met truweel, aandrukken (verdichten) en vlak en strak afwerken van oppervlak en randen. Uitvoering in meerdere lagen bij overschrijding maximale laagdikte. Zie volgende pagina 14 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
Basisactiviteiten van een betonhersteller 1 Nabehandelen Handmatig herstellen van beton Bescherming tegen vocht en zonnestralen bij harsgebonden mortels. Bescherming tegen uitdroging bij hydraulische mortels (vochtig houden met natte doeken of curing compound). Oppervlak beschermen met een aangepaste nabehandeling. Egaliseren Redenen voor het aanbrengen van een egaliseermortel: esthetisch of om beschermingsbekleding aan te kunnen brengen. Noodzaak tot grondig voorbevochtigen en gepast nabehandelen. In dunne lagen aanbrengen van een (hydraulische) egaliseermortel. Zin voor esthetiek. Uitvoeren van tussentijdse controles De afspraken tussen bouwheer en aannemer over welke controlemomenten voorzien zijn, wie ze uitvoert, en hoe ze geëvalueerd worden. Eventueel stilleggen van de werken. (Laten) uitvoeren van tussentijdse controles (controle van de vlakheid, controle op scheuren, onthechtingen en de hechtsterkte na 28 dagen). Kritische ingesteldheid. Eisen aan het oppervlakte waarop de beschermingsbekleding komt (vlakke textuur, vrij van stof, schimmels, luchtbellen, grintnesten, ). Controleren of oppervlakte geschikt is om de beschermingsbekleding op aan te brengen. Houdbaarheid van de producten. Nood aan aanvullende producten. Geschiktheid van de producten voor de toepassing. Verenigbaarheid van de producten van de verschillende lagen en de hechting aan de ondergrond. Voorbereiding van het mengsel volgens de richtlijnen van de genormaliseerde technische fiche. Aanbrengen van een beschermingsbekleding Temperatuursinterval waarbinnen gewerkt moet worden. Aan te brengen hoeveelheden. Egaal aanbrengen van de bekledingslagen. De minimale en maximale diktes van de beschermingsbekleding. Controles van minimale en maximale dikte van de bekleding uitvoeren tijdens de uitvoering. Wachttijden bij het aanbrengen. Wachttijden respecteren. Vormen van een gesloten film (zonder blazen, scheuren, onthechting of discontinuïteiten die met het blote oog zichtbaar zijn). Voorzorgsmaatregelen tijdens uitdrogen/uitharden. Voorzorgsmaatregelen tijdens uitdrogen/uitharden toepassen. Uitvoeren van de finale controles De afspraken tussen bouwheer en aannemer over welke controlemomenten voorzien zijn, wie ze uitvoert, en hoe ze geëvalueerd worden. Eventueel stilleggen van de werken. (Laten) uitvoeren van finale controles (controle van de Kritische ingesteldheid. aanhechting na droging, controle van uitzicht en continuïteit van de film en controle van het verbruik,...). Rapporteren van de werken De benodigde gegevens: de uitgevoerde werken (wie, wat, waar), de klimatologische omgevingsomstandigheden, de resultaten van controles en de afwijkingen ten opzichte van de oorspronkelijke opdracht. Rapporteren De benodigde gegevens inschrijven in een dagboek der werken. Het belang van de rapportering (traceerbaarheid). Hanteren van PC, tablet,... Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 15
2 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een betonhersteller Bepalen van ondersteuningen Plannen van de werkzaamheden Bij ontbreken van instructies de moeilijkheidsgraad van de ondersteuningen inschatten. Analyseren van de situatie en deze schematisch voorstellen. Het aantal ondersteuningen en hun spreiding inschatten uitgaande van de belasting (met behulp van alle mogelijke documentatie). Het draagvermogen van steunpunten beoordelen. Bij complexe gevallen info vragen aan de verantwoordelijke. Veiligheids- en milieubewustzijn. De werkplek inrichten Het geschikte materiaal om te ondersteunen. De bestaande, dragende constructiedelen ondersteunen. Ondersteuningen aanbrengen De toegestane belastingen, de toegankelijkheid van de werkplek en de veiligheid. Ondersteuningen aanbrengen volgens de instructies en conform de veiligheidsvereisten. Veiligheids- en milieubewustzijn. Beschermingsmaatregelen. De nodige bescherming aanbrengen om te verhinderen dat het stutmateriaal schade aanbrengt. Machinaal herstellen van beton Verwijderen van loszittend en aangetast beton Identiek aan Verwijderen van loszittend en aangetast beton uit het activiteitenblok Handmatig herstellen van beton Vrijmaken van de wapening Identiek aan Vrijmaken van de wapening uit het activiteitenblok Handmatig herstellen van beton Belang van de voorbereiding van het oppervlak op de vereiste hechtsterkte en de kwaliteit van de herstelling. Voorbereiden van de ondergrond Verontreinigingen die de hechting kunnen beïnvloeden: vet, olie, stof, cementmelk, losse granulaten, oude beschermingsbekledingen,... Reinigingstechnieken: gritstralen, nevelstralen, waterstrolen, frezen, boucharderen, Verbod op gebruik van roterende staalborstels. Reinigen van het beton. Belang van grondige voorbevochtiging met water bij de spuitmethode. Behandelen van de ondergrond. Belang van het strikt opvolgen van de verwerkingsvoorschriften (juiste laagdikte, 'nat in nat' aanbrengen, ) bij gebruik van een aanhechtingslaag tussen beton en hydraulische herstelmortel. Aanbrengen van een aanhechtingslaag. Voorbereiden van de wapening Identiek aan Voorbereiden van de wapening uit het activiteitenblok Handmatig herstellen van beton Zie volgende pagina 16 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een betonhersteller 2 Uitvoeren van tussentijdse controles Machinaal herstellen van beton Identiek aan Uitvoeren van tussentijdse controles Gereedschapskennis: de werking, toepassingsmogelijkheden en veiligheidsvoorschriften van spuitmachines en toebehoren. De mengsels voor de droge methode. Correct bijregelen van de dosering van het water en de constante snelheid waarmee het mengsel door de spuitkop wordt gestuurd. Spuiten van beton met de droge methode Aandachtspunten bij de droge spuitmethode. De spuitkop pas op de het oppervlak richten als de machine een goede, continue stroom mengsel aflevert. Spuiten in lusvormige bewegingen, met een regelmatige snelheid en zonder stoten. Vanuit verschillende hoeken spuiten om luchtinsluitsels achter wapeningsstaven te voorkomen. Afwerken met houten of stalen truweel. Reinigingsmiddelen. Reinigen van de machine. Gereedschapskennis: de werking, toepassingsmogelijkheden en veiligheidsvoorschriften van spuitmachines en toebehoren. Smeren van het systeem met water, kalk- of cementpap voor aanvang van de werken. Spuiten van beton met de natte methode Aandachtspunten bij de natte spuitmethode. De spuitkop pas op de het oppervlak richten als de machine een goede, continue stroom mengsel aflevert. Spuiten in lusvormige bewegingen, met een regelmatige snelheid en zonder stoten. Vanuit verschillende hoeken spuiten om luchtinsluitsels achter wapeningsstaven te voorkomen. Afwerken met houten of stalen truweel. Reinigingsmiddelen. Reinigen van de machine Nabehandelen Identiek aan Nabehandelen Egaliseren Identiek aan Egaliseren uit het activiteitenblok Handmatig herstellen van beton Uitvoeren van tussentijdse controles Identiek aan Uitvoeren van tussentijdse controles Aanbrengen van een beschermingsbekleding Identiek aan Aanbrengen van een beschermingsbekleding Uitvoeren van de finale controles Identiek aan Uitvoeren van finale controles Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 17
2 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een betonhersteller Herstellen van beton door aangieten Verwijderen van loszittend en aangetast beton Identiek aan Verwijderen van loszittend en aangetast beton Vrijmaken van de wapening Identiek aan Vrijmaken van de wapening Voorbereiden van de ondergrond Identiek aan Voorbereiden van de ondergrond Voorbereiden van de wapening Identiek aan Voorbereiden van de wapening Uitvoeren van tussentijdse controles Identiek aan Uitvoeren van tussentijdse controles Aangieten van beton Eisen aan de bekisting: passend, morteldicht en stevig genoeg om de hydraulische druk op te vangen. Het risico op ontstaan van grintnesten en luchtinsluitsels. Toepassingsgebied van de giettechniek: grote oppervlaktes en volumes en constructies met dichte wapening. Aandachtspunten bij de giettechniek. Bekisten. Voldoende vloeibaar maken van de mortel. Ononderbroken gieten. Niet trillen. Ontluchten van de gegoten mortel. Ingesloten ruimten vermijden. Nabehandelen Identiek aan Nabehandelen uit het activiteitenblok Handmatig herstellen van beton Uitvoeren van tussentijdse controles Identiek aan Uitvoeren van tussentijdse controles Aanbrengen van een beschermingsbekleding Identiek aan Aanbrengen van een beschermingsbekleding Uitvoeren van de finale controles Identiek aan Uitvoeren van finale controles 18 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een betonhersteller 2 Waterdicht maken van betonconstructies Controleren van de houdbaarheid van het product. Controleren of aanvullende producten nodig zijn. Voorbereiden van het mengsel De genormaliseerde technische fiche. Controleren van de geschiktheid voor gebruik. Controleren of in het aanvaarde temperatuurbereik gewerkt kan worden. Het mengsel voorbereiden volgens de richtlijnen van de genormaliseerde technische fiche. Voorbereiden van het oppervlakte Visuele kenmerken van het oppervlak: zuiver, homogeen, effen, vrij van stof, schimmels en grindnesten, gladde textuur, De door de fabrikant aanbevolen werkwijze. Visueel controleren of het oppervlak voldoet. Voorbereiden van het oppervlak. Aan te brengen hoeveelheden. Egaal aanbrengen van de waterdichting. Aanbrengen van de waterdichting Wachttijden bij het aanbrengen. Wachttijden respecteren. Vormen van een gesloten film (zonder blazen, scheuren, onthechting of discontinuïteiten die met het blote oog zichtbaar zijn). Afwerken Voorzorgsmaatregelen tijdens uitdrogen/uitharden. Voorzorgsmaatregelen tijdens uitdrogen/uitharden toepassen. Injecteren van scheuren Inzicht in verschillende soorten scheuren. Oorzaak van scheurvorming wegnemen en de scheur stabiliseren. Voorbereiden van de injectie De verschillende injectiespecies, op basis van hars en hydraulische bindmiddelen. Verschillende injectiemethodes. Nagaan van het doel van de injectie, de gekozen injectiespecies en -methodes. Kritische ingesteldheid. Reinigingsmethodes afhankelijk van het injectieproduct. Vervuilde scheuren reinigen met water of perslucht. Werking van cilinderpompen, elektrische of door perslucht aangedreven pompen. Tussenafstanden tussen injectienippels. Aanbrengen van injectienippels. Injecteren van scheuren Aandachtspunten bij de injectietechniek. Schuin aanboren van een scheur die over grotere diepte moet opgevuld worden. Afsluiten van de scheur. Injecteren vanaf de onderste injectienippel. Overtollig materiaal dat uit de scheur vloeit snel verwijderen. Injectienippels verwijderen na uitharding van de scheur. Afwerken Eventuele boorgaten opvullen met herstelmortel. Oplosmiddelen voor reiging van de pomp. De pomp reinigen voor uitharding van de injectiespecie. Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 19
2 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een betonhersteller Kathodisch beschermen van de wapening Ontvangen van de opdracht Basisprincipes van de werking van een kathodische bescherming. Lezen en begrijpen van voorstudie en de werkopdracht. Receptieve taalvaardigheid moedertaal. Opdeling in anodezones met gelijke weerstand volgens de opdracht. Voorbereiding oppervlakte Eisen aan herstelling ter voorbereiding van een kathodische bescherming: geen aanhechtingsmiddel, grondlaag of bekleding aanbrengen op de wapening herstellen met cementgebonden herstelmortels scheuren groter dan 0,3 mm apart behandelen. Uitvoeren van een voorafgaande traditionele herstelling. De onzuiverheden die een elektrochemische behandeling kunnen beïnvloeden. Reinigen van het betonoppervlak. De relevante plaatsen waar referentie-elektroden kunnen aangebracht worden (waar corrosie verwacht wordt of reeds actief is). Aanbrengen van minstens één referentie-elektrode per anodische zone. Aanbrengen van een anodesysteem De verschillende door normen en technische leidraden toegelaten types anodesystemen, afwerkingsverven, referentie-elektroden, andere sensoren, de elektrische installatie, registreer- en regelsystemen. Verschillen tussen systemen met opgelegde stroom of potentiaal en systemen door middel van opofferingsanodes. Aanbrengen van de externe anode in of op het betonoppervlak. Verbindingen maken tussen kabels en anodes. Bedekken van anodes met beschermings- of siermateriaal. Uitvoeren van controles De afspraken tussen bouwheer en aannemer over welke controlemomenten voorzien zijn, wie ze uitvoert, en hoe ze geëvalueerd worden. Eventueel stilleggen van de werken. (Laten) uitvoeren van tussentijdse en finale controles (laten nakijken van installatie en traceerbaarheid door een specialist). Kritische ingesteldheid. Beheren van documenten De benodigde documenten: ijkcertificaten, conceptverslag, kwaliteitsplan, indienststellingsrapport, rapporten van controlemetingen,.. Ter beschikking houden van de nodige documenten. Invullen van de nodige documenten. 20 Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller
Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een betonhersteller 2 Uitvoeren van structurele versterkingen Belang van een loodrechte aflijning (volgens een polygoon) van de te versterken zone. Met slijpschijf afbakenen van te versterken zones. Verwijderen van beton Methodes om beton te verwijderen: manueel, mechanisch of met water onder hoge druk. Beton manueel, mechanisch of met water onder hoge druk verwijderen. Vermijden van beschadigingen aan voorspankabels. Hechting tussen wapening en beton in de omliggende, niet-beschadigde zones niet verstoren. Vrijmaken van de wapening Identiek aan Vrijmaken van de wapening Voorbereiden van de ondergrond Identiek aan Voorbereiden van de ondergrond Voorbereiden van de wapening Identiek aan Voorbereiden van de wapening Aangetaste staven verwijderen. Bijkomende wapeningen aanbrengen. Bijkomend wapenen De richtlijnen van het studiebureau. Voldoende overlap met bestaande wapening realiseren. Nieuwe wapening aanbrengen met voldoende dekking. Externe naspanning voorzien Principe van externe naspanning. De plaatsen waar de verankeringen en de steunpunten moeten bevestigd worden, zoals aangegeven in de richtlijnen van het studiebureau. Aanbrengen van voorspanstrengen die met verankeringspunten en steunpunten buiten de betonsectie aan de constructie bevestigd worden. De richtlijnen van het studiebureau voor de dimensies van de van de versterking. Eisen aan de te gebruiken lijmen (volgens de normen). Verlijmen van platen (staal of composieten) Versterken met uitwendig opgelijmde wapening Het "wet lay-up"- systeem. Systemen met voorgespannen opgelijmde wapeningen. Vezels rond het te versterken onderdeel wikkelen. Instrijken van de vezels met kunsthars. Belang van factoren als vlakheid en ruwheid van oppervlakte, vochtigheidsgraad beton, anomalieën (bv. grindnesten) en cohesie van het beton. Uitvoeren van controles De afspraken tussen bouwheer en aannemer over welke controlemomenten voorzien zijn, wie ze uitvoert, en hoe ze geëvalueerd worden. Eventueel stilleggen van de werken. (Laten) uitvoeren van tussentijdse en finale controles (positionering bijkomende wapening,..). Kritische ingesteldheid. Beroepscompetentieprofielen Betonhersteller 21
fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel t +32 2 210 03 33 f +32 2 210 03 99 fvb.constructiv.be fvb@constructiv.be fvb ffc Constructiv, Brussel, 2013. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen
BEROEPScompetentiePROFIELEN Ruwbouw Machinale beroepen Bagger Werktuigkundige voor baggervaart Baggerwerker Kraanbestuurder Torenkraanbestuurder Bestuurder mobiele kraan Betonmixerchauffeur Betonmixerchauffeur Betonpompbedienaar Weg- en waterbouw Boormeester horizontale boringen Boormeester verticale boringen Chauffeur Bouwplaatsmachinist Steen Plaatser nutsleidingen Wegenwerker Stratenmaker Asfalteerder Rioollegger Steenhouwer / Marmerbewerker Ruwbouw Metselaar Bekister - betonneerder IJzervlechter Werfbediener ruwbouw Asbestverwijderaar Betonhersteller Prefab-monteerder Spoorwerker Afwerking Afwerking ruwbouw Dekvloerlegger Tegelzetter Stukadoor Dak Monteur metalen gevel- en dakelementen Dakdekker Dakafdichter Daktimmerman Hout Houtskeletbouwer Buitenschrijnwerker Binnenschrijnwerker Interieurbouwer Glas Glaswerker Metaal Stellingbouwer Industrieel isolatiewerker Chauffagist Sanitarist Plaatser van ventilatiesystemen Verf Schilder-decorateur Industrieel schilder Transversale beroepen Magazijnier Heftruckbestuurder volgens info op 07/05/2013 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid