Wat zijn gevaarlijke stoffen? Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die een gevaar vormen voor de gezondheid, de veiligheid of het milieu. De wet milieugevaarlijke stoffen (WMS) verdeelt de gevaarlijke stoffen in acht hoofdcategorieën. Elke categorie heeft een vast gevarenpictogram. Ontplofbaar Oxiderend (Zeer) licht ontvlambaar (Zeer) giftig Bijtend Schadelijk Irriterend Milieugevaarlijk In 2008 is er nieuwe wetgeving vastgesteld voor de indeling, met nieuwe gevarenpictogrammen. Je mag oude en nieuwe gevarenpictogrammen tot 2017 naast elkaar gebruiken. Pictogrammen bij het werken met gevaarlijke stoffen staan: - op een waarschuwingsbord als het gaat om een ruimte of gebied - in een oranje rechthoek op het etiket als het gaat om een verpakking Voor het vervoer van gevaarlijke stoffen bestaat aparte wetgeving.
Ontplofbaar, oxiderend en (zeer) licht ontvlambaar Ontplofbare (explosieve) stoffen ontploffen (exploderen) gemakkelijk als ze in contact komen met een vlam of vonk. Bij sommige explosieve stoffen is zelfs geen zuurstoftoevoer vanuit de lucht nodig. Explosieve stoffen kunnen ook heel gevoelig zijn voor stoten en wrijving. Voorbeelden van explosieve stoffen zijn: buskruit, TNT, munitie Oxiderende (brandbevorderende stoffen) kunnen gemakkelijk reageren en inwerken op de kleding en de huid. Oxiderende stoffen geven bij verwarming zuurstof af. Ze zijn daarom brandbevorderend. Voorbeelden van oxiderende stoffen zijn: zuurstofwater (peroxide), ozon, zuurstof (Zeer) licht ontvlambare stoffen vliegen gemakkelijk in brand, zelfs bij normale omgevingstemperaturen. Voorbeelden van (zeer) licht ontvlambare stoffen zijn: benzine, aceton, white spirit
(Zeer) giftig en gezondheidsgevaarlijk (Zeer) giftige stoffen kunnen acute (direct) schadelijke effecten en blijvende schadelijke effecten voor de gezondheid veroorzaken. In sommige gevallen zelfs effecten met dodelijke afloop. Of een stof giftig of zeer giftig is, is afhankelijk van de dosis. Voorbeelden van (zeer) giftige stoffen zijn: koolmonoxide, zwavelwaterstof (H 2 S), methanol In de nieuwe indeling is dit het pictogram voor stoffen die op lange termijn gezondheidsgevaarlijk zijn. 1. Carcinogene stoffen: stoffen die kankerverwekkend zijn (bijvoorbeeld teerproducten). 2. Mutagene stoffen: stoffen die de erfelijke eigenschappen veranderen (bijvoorbeeld radioactieve stoffen). 3. Stoffen die op één of andere manier giftig zijn voor de voortplanting. In de oude indeling wordt het pictogram voor giftige stoffen samen met het pictogram voor schadelijke stoffen gebruikt voor deze drie stoffen.
Bijtend, schadelijk en irriterend Bijtende of corrosieve stoffen hebben een bijtende werking op levend weefsel. Een corrosieve stof kan ook gemakkelijk materiaal aantasten. Omdat deze stoffen reageren met het materiaal of met de huid, kunnen giftige, bijtende of licht ontvlambare gassen ontstaan. Voorbeelden van bijtende stoffen zijn: - zuren (zoals zoutzuur) - basen (zoals natronloog en ammoniak) Schadelijke stoffen kunnen bij opname door het lichaam beperkte, maar vervelende effecten hebben. Voorbeelden van schadelijke stoffen zijn: verf, lak, houtbeschermingsproducten. Irriterende stoffen hebben hetzelfde pictogram als schadelijke stoffen. Irriterende stoffen kunnen bij direct contact ontsteking van de huid, uitslag of eczeem veroorzaken. Dit pictogram wordt ook gebruikt voor sensibiliserende stoffen. Dat zijn stoffen die allergie kunnen veroorzaken.
Milieugevaarlijk en gassen onder druk Milieugevaarlijke stoffen kunnen bij lozing schadelijke effecten hebben op de natuurlijke omgeving (dieren, planten, water, grond en lucht). Voorbeelden van milieugevaarlijke stoffen zijn: - cfk's - bepaalde pesticiden Gassen onder druk
Vervoer van gevaarlijke stoffen Er is aparte wetgeving voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. In de wet staat met welke pictogrammen en borden je gevaarlijke stoffen tijdens het vervoer moet aanduiden. Deze pictogrammen en borden zijn anders dan bij het werken met gevaarlijke stoffen. De gevaarlijke stoffen zijn voor het vervoer ingedeeld in klassen. De klasse is afhankelijk van het gevaar dat de stof bij het vervoer kan veroorzaken. Gevaarlijke stoffen worden tijdens het vervoer aangeduid met een ruitvormig bord. Op dit bord staat: - een gevarenpictogram - het nummer van de klasse Je ziet het bord in verschillende kleuren. De kleur is afhankelijk van het gevaar van de stof.