Plompstraat 4, Amersfoort rapport 2719

Plompstraat 4, Amersfoort rapport 2719

Plompstraat 4 te Amersfoort Een Bureauonderzoek N. de Jonge M. Hanemaaijer

2 Colofon ADC Rapport 2719 Plompstraat 4 te Amersfoort Een Bureauonderzoek Auteurs: N. de Jonge en M. Hanemaaijer In opdracht van: Zegers Ontwikkeling B.V. ADC ArcheoProjecten, Amersfoort, 5 mei 2011 Foto s en tekeningen: ADC ArcheoProjecten, tenzij anders vermeld Status onderzoek: definitief, 04-05-2011 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers. ADC ArcheoProjecten aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek. Autorisatie: A.G. de Boer ISBN 978-94-6064-710-9 ADC ArcheoProjecten Tel 033-299 81 81 Postbus 1513 3800 BM Amersfoort Fax 033-299 81 80 Email info@archeologie.nl

3 Inhoudsopgave Administratieve gegevens van het onderzoeksgebied 4 Samenvatting 5 1 Inleiding 7 2 Doelstelling en vraagstelling 7 3 Methodiek bureauonderzoek 7 4 Resultaten bureauonderzoek 8 4.1 Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen van de consequenties van het mogelijk toekomstige gebruik 8 4.2 Beschrijving huidig gebruik 8 4.3 Beschrijving van de historische situatie, ondergrondse bouwhistorische waarden en mogelijke verstoringen 8 4.4 Beschrijving van bekende archeologische en aardwetenschappelijke waarden 9 4.5 Gespecificeerde verwachting (LS05) 11 5 Conclusies 12 6 Aanbeveling 12 Literatuur 13 Geraadpleegde websites 13 Lijst van afbeeldingen en tabellen 13

4 Administratieve gegevens van het onderzoeksgebied Provincie: Utrecht Gemeente: Amersfoort Plaats: Amersfoort Toponiem: Plompstraat 4 Kadastrale gegevens: Amersfoort, sectie L, nr. 9598 Kaartblad: 32 West Oppervlakte plangebied Ca. 1800 m 2 Oppervlakte bouwvlak Ca. 460 m 2 Coördinaten: 157.023-464.251 / 157.060-464.257 / 157.057-464.204 / 157.028-464.212 Bevoegde overheid: Gemeente Amersfoort Deskundige namens de bevoegde overheid: Dhr. M. Verhamme ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer (CIS-code): 46041 ADC-projectcode: 4130383 Periode van uitvoering: April en mei 2011 Beheer en plaats documentatie: ADC ArcheoProjecten bv, Amersfoort Beheer en plaats digitale documentatie (e-depot): http://persistent-identifier.nl/?identifier=urn:nbn:nl:ui:13-l59-zth

5 Samenvatting In opdracht van Zegers Ontwikkeling B.V. heeft ADC ArcheoProjecten een bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Plompstraat 4 in Amersfoort. In het plangebied wordt een nieuw appartementencomplex gebouwd. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een projectprocedure ten behoeve van een wijziging in het bestemmingsplan en was noodzakelijk om te bepalen of bij de voorgenomen activiteiten de kans bestaat dat archeologische resten in de ondergrond worden aangetast. Op basis van het bureauonderzoek worden in het hele plangebied archeologische resten verwacht uit alle archeologische perioden. Gezien de archeologische waarnemingen uit de omgeving worden met name archeologische resten uit de IJzertijd verwacht. De kans op het aantreffen van nederzettingen word klein geacht aangezien het plangebied is gelegen op de relatief vochtige beekeerdgronden. Wel bestaat de kans op het aantreffen van archeologische resten die verband houden met agrarische activiteit in het verleden. Het vondstniveau wordt verwacht in de eerste ca. 30 cm beneden het maaiveld. Archeologische sporen (uitgezonderd diepe paalsporen, waterputten etc.) worden binnen ca. 50 cm beneden het maaiveld verwacht. Ter hoogte van de gesloopte buurtsuper is de kans echter groot dat de bodem is verstoord tot op het archeologisch niveau. Uitgaande van een normale fundering zal de bodem tot ca. 80 cm mv zijn geroerd. De kans op het aantreffen van intacte archeologische resten is hier daarom zeer klein. Het advies is om geen vervolgonderzoek uit te voeren mits de nieuwbouw binnen de contouren van de huidige verstoring blijft. Mocht dit om welke reden dan ook niet mogelijk zijn, dan wordt geadviseerd een inventariserend veldonderzoek uit te laten voeren door middel van een verkennend booronderzoek, teneinde inzicht te krijgen in de vormeenheden van het landschap, voor zover deze van invloed zijn op de locatiekeuze in het verleden en met als doel kansarme zones uit te sluiten en kansrijke zones te selecteren voor de volgende fasen. De exacte invulling van de werkzaamheden dient te worden vastgelegd in een Plan van Aanpak (PvA).

6 Tabel 1. Overzicht van de verschillende (pre)historische perioden. Periode Tijd in jaren Nieuwe tijd Middeleeuwen: Late Middeleeuwen Vroege Middeleeuwen Romeinse tijd: Laat-Romeinse tijd Midden-Romeinse tijd Vroeg-Romeinse tijd IJzertijd: Late IJzertijd Midden-IJzertijd Vroege IJzertijd Bronstijd: Late Bronstijd Midden-Bronstijd Vroege Bronstijd Neolithicum (Jonge Steentijd): Laat-Neolithicum Midden-Neolithicum Vroeg-Neolithicum Mesolithicum (Midden-Steentijd): Laat-Mesolithicum Midden-Mesolithicum Vroeg-Mesolithicum Paleolithicum (Oude Steentijd): Laat-Paleolithicum Midden-Paleolithicum Vroeg-Paleolithicum Bron: Archeologisch Basis Register 1992 1500 - heden 450 1500 na Chr. 12 voor Chr. 450 na Chr. 800 12 voor Chr. 2000-800 voor Chr. 5300 2000 voor Chr. 8800 4900 voor Chr. tot 8800 voor Chr. 1050-1500 na Chr. 450-1050 na Chr. 270-450 na Chr. 70-270 na Chr. 12 voor Chr. - 70 na Chr. 250-12 voor Chr. 500-250 voor Chr. 800-500 voor Chr. 1100-800 voor Chr. 1800-1100 voor Chr. 2000-1800 voor Chr. 2850-2000 voor Chr. 4200-2850 voor Chr. 5300-4200 voor Chr. 6450-4900 voor Chr. 7100-6450 voor Chr. 8800-7100 voor Chr. 35.000-8800 voor Chr. 300.000 35.000 voor Chr. tot 300.000 voor Chr.

7 1 Inleiding In opdracht van Zegers Ontwikkeling B.V. heeft ADC ArcheoProjecten een bureauonderzoek uitgevoerd voor het plangebied Plompstraat 4 in Amersfoort. In het plangebied wordt een nieuw appartementencomplex gebouwd. Het onderzoek is uitgevoerd in het kader van een projectprocedure ten behoeve van een wijziging in het bestemmingsplan en was noodzakelijk om te bepalen of bij de voorgenomen activiteiten de kans bestaat dat archeologische resten in de ondergrond worden aangetast. Het bureauonderzoek is uitgevoerd op 1 en 7 april 2011 door: N. de Jonge (fysisch geograaf), M. Hanemaaijer (prospector) en A.G. de Boer (senior prospector). 2 Doelstelling en vraagstelling Het doel van bureauonderzoek is het verwerven van informatie, aan de hand van bestaande bronnen, over bekende of verwachte archeologische waarden, binnen een omschreven gebied, om daarmee te komen tot een gespecificeerde, archeologische verwachting. De volgende onderzoeksvragen zijn opgesteld: - Zijn er (aanwijzingen voor) archeologische waarden in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is naar verwachting de omvang, ligging, aard en datering hiervan? Indien er archeologische waarden aanwezig zijn: - In welke mate worden deze waarden verstoord door realisatie van de geplande bodemingreep? - Hoe kan deze verstoring door planaanpassing tot een minimum worden beperkt? Indien de archeologische waarden niet kunnen worden behouden: - Welke vorm van nader onderzoek is nodig om de aanwezigheid van archeologische waarden en hun omvang, ligging, aard en datering voldoende te kunnen bepalen om te komen tot een selectiebesluit? 3 Methodiek bureauonderzoek Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.2 Landbodems, protocol 4002 Bureauonderzoek. Het bureauonderzoek bestaat uit de volgende elf processtappen: 1. Afbakenen plan- en onderzoeksgebied en vaststellen consequenties van mogelijk toekomstig gebruik; 2. Aanmelden onderzoek bij Archis; 3. Vermelden (en toepassen) overheidsbeleid; 4. Beschrijven huidig gebruik; 5. Beschrijven historische situatie en mogelijke verstoringen; 6. Beschrijven mogelijke aanwezigheid bouwhistorische waarden in de ondergrond; 7. Beschrijven bekende archeologische en aardwetenschappelijke waarden; 8. Opstellen gespecificeerde verwachting; 9. Opstellen standaardrapport bureauonderzoek; 10. Afmelden onderzoek bij Archis: overdracht onderzoeksgegevens; 11. Aanleveren digitale gegevens bij e-depot. De processtappen 1 tot en met 7 leveren gegevens op basis waarvan processtap 8, de gespecificeerde verwachting wordt opgesteld. De gespecificeerde verwachting kan worden beschouwd als een belangrijke conclusie van het bureauonderzoek, omdat hierin wordt aangegeven of, en zo ja, welke archeologische waarden worden verwacht, indien relevant weergegeven op een kaart.

8 De resultaten van processtappen 1 tot en met 8 worden behandeld in de paragrafen 4.1 tot en met 4.5. Processtap 9 resulteert in het voorliggende rapport. De processtappen 10 en 11 hebben betrekking op het voor derden openbaar maken van de resultaten van het bureauonderzoek bij onder meer Archis en het e-depot. 4 Resultaten bureauonderzoek 4.1 Afbakening plan- en onderzoeksgebied en vaststellen van de consequenties van het mogelijk toekomstige gebruik Het plangebied ligt aan de Plompstraat 4 in Amersfoort en heeft een oppervlakte van ca. 1800 m 2. De exacte locatie is weergegeven in afbeeldingen 1 en 2. Van het plangebied zelf zijn onvoldoende archeologische en aardkundige gegevens beschikbaar om een uitspraak te kunnen doen over de archeologische verwachting. Daarom zijn tevens gegevens betrokken uit de directe omgeving, waarmee het onderzoeksgebied kan worden gedefinieerd als het gebied binnen een straal van ca. 500 m rondom het plangebied. In het plangebied is de bouw van een nieuwe appartementencomplex gepland. Het complex zal een grondoppervlakte krijgen van ca. 20,5 bij 22,5 m, hetgeen overeenkomt met 460 m 2 (afb. 3). Onder het appartementencomplex wordt een parkeergarage aangelegd tot een diepte van ca. 300 cm mv. 1 In het plangebied is in september 2010 een milieuhygiënisch bodemonderzoek uitgevoerd. 2 Hieruit bleek dat alleen het grondwater licht verontreinigd is met xylenen. De directe oorzaak hiervan is onbekend. De gemeten waarden zijn echter dermate gering dat aanvullend onderzoek niet noodzakelijk was. De consequentie van de voorgenomen ingreep is dat eventuele waardevolle archeologische resten in de ondergrond worden aangetast. 4.2 Beschrijving huidig gebruik Het plangebied is momenteel braakliggend. In het plangebied heeft een buurtsuper gestaan waarvan de oppervlakte nog staat afgebeeld op de topografische kaart (afb. 2 en 3). Volgens de opdrachtgever was de buurtsuper niet onderkelderd. Deze buurtsuper is boven- en ondergronds (funderingen) gesloopt. Uit foto s die tijdens het milieuhygiënisch bodemonderzoek zijn genomen, is te zien dat het maaiveld ter hoogte van de gesloopte buurtsuper lager ligt dan zijn directe omgeving. 3 Aangenomen wordt dat de buurtsuper was gefundeerd op staal gezien de draagkracht van de zandondergrond. Bij funderingen op staal wordt de grond doorgaans tot ca. 80 cm mv geroerd. 4.3 Beschrijving van de historische situatie, ondergrondse bouwhistorische waarden en mogelijke verstoringen De historische situatie is op verschillende kaarten als volgt: Bron Historische situatie Kadastrale minuut uit 1811-1832 4 plangebied in gebruik als bouwland (kad. nr. 296) Topografische kaart uit 1839-1859 5 plangebied in gebruik als bouwland Bonnekaart uit 1872, 1890, 1908, 1912, 1923, plangebied in gebruik als bouwland met een langgerekte 1930, 1931 6 (afb. 4) noord-zuid georiënteerde strokenverkaveling, maaiveldhoogte ten noorden van het plangebied ligt op ca. 1,8 m +NAP Topografische kaart uit 1952, 1962, 1973, 1982, plangebied in gebruik als grasland, in de jaren 70 is de A28 1 Mondelinge mededeling op 7 april 2011 van dhr. K. Bijsterbosch van Zegers Ontwikkeling BV. 2 Van den Berge 2010. 3 Ibid. 4 Kadaster 1811-1832. 5 Wolters-Noordhoff Atlasprodukties 1990. 6 Bureau Militaire verkenningen 1872, 1890, 1908, 1912, 1923, 1930, 1931.

9 Bron Historische situatie 1989, 1994 7 aangelegd en verrezen ten westen van het plangebied woonwijken (Liendert en Schuilenburg), eind jaren 70 / begin jaren 80 is de wijk Rustenburg aangelegd, op de kaart van 1989 is het plangebied bebouwd KennisInfrastructuur CultuurHistorie (KICH) 8 geen Cultuurhistorische Atlas van de Provincie in de periode 1000-1600 vindt ontginning in Utrecht 9 strokenverkaveling plaats Het plangebied ligt in de wijk Rustenburg ten noordoosten van het stadscentrum van Amersfoort. Van de plaatsnaam Amersfoort wordt voor het eerst melding gemaakt in 1028 als Amersfoirde en in 1225 als Amersforden. 10 Waarschijnlijk stamt de plaatsnaam af van het woord voorde in de betekenis van doorwaadbare plaats in de rivier de Amer. Men vermoedt dat van de twee beken waaruit de rivier de Eem onstond, de Lunterse beek Eem en de Barneveldse beek Amer heette. 11 Volgens de geraadpleegde kaarten is het plangebied sinds het begin van de 19 e eeuw in gebruik als bouwland. De percelen zijn langgerekt en noord-zuid georiënteerd (afb. 4). Deze verkaveling is kenmerkend voor ontginningen in relatief vochtige gebieden waarbij de kavels loodrecht op de beek werden georiënteerd. Volgens de topografische kaarten uit de tweede helft van de 20 e eeuw is het plangebied tot eind jaren 70 / begin jaren 80 onbebouwd waarna de wijk Rustenburg wordt aangelegd. Eind jaren 80 raakt het plangebied bebouwd. 4.4 Beschrijving van bekende archeologische en aardwetenschappelijke waarden De volgende aardwetenschappelijke informatie is bekend van het plangebied: Bron Geologische overzichtskaart (1:600.000) 12 Geomorfologie 13 Bodemkunde 14 Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) 15 Informatie Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden; dekzand (Bx5) Vlakte van ten dele verspoelde dekzanden (2M9) Beekeerdgronden bestaande uit lemig fijn zand (pzg23-iii) Maaiveldhoogte van ca. 2,7 m boven NAP Nederland heeft tijdens de jongste geologische periode; het Kwartair, tot nu toe meerdere ijstijden gekend. Tijdens de laatste ijstijd; het Weichselien, die duurde van ca. 120.000 tot 10.000 jaar geleden, heersten er in Nederland periglaciale condities. 16 Doordat de zeespiegel tijdens de koudste fase van deze ijstijd ca. 110 m lager stond dan tegenwoordig had Nederland in deze periode een uitgesproken continentaal karakter. Dit werd gekenmerkt door zogenaamde toendravegetaties waarbij op grote schaal zandverstuivingen konden plaatsvinden. De afzettingen, ook wel dekzanden genoemd, werden gevormd door de overheersend westelijke wind die vrij spel kreeg door de kale en droge omstandigheden van het toendra klimaat. Hierbij werden dekzandvlaktes, -kopjes en langgerekte dekzandruggen gevormd. De dekzanden bestaan uit geresedimenteerd lokaal sediment en behoren tot de eolische afzettingen van de Formatie van Boxtel, Laagpakket van Wierden. De dekzanden bestaan uit zeer fijne tot matig grove zanden, zijn overwegend kalkloos, en goed tot matig gesorteerd. 17 In het Holoceen werden de zogenaamde dekzandruggen gunstige plekken voor bewoning vanwege hun hoge en droge ligging in het landschap. In de lagere delen vormden zich beken als gevolg van slechte waterafvoer in het grillige dekzandlandschap. Ook werden de dekzandvlaktes vaak 7 Topografische Dienst Nederland 1952, 1962, 1973, 1982, 1989, 1994. 8 http://www.kich.nl 9 Blijdenstijn 2005. 10 Van Berkel & Samplonius 2007. 11 Ibid. 12 De Mulder, et al. 2003. 13 Ten Cate, et al. 1982. 14 Stichting voor Bodemkartering 1966. 15 http://www.ahn.nl/viewer 16 Periglaciaal is een term die betrekking heeft op het klimaat en de kenmerkende processen en verschijnselen die aanwezig zijn in een aan landijs grenzend gebied. 17 De Mulder et al. 2003, 349.

10 overspoeld door smelt- en regenwater of kenden vochtige condities door kwel vanuit de ten zuiden van het plangebied gelegen stuwwal. Het plangebied ligt volgens de geomorfologische kaart op een ten dele verspoelde dekzandvlakte. 18 Ongeveer 100 m ten zuiden van het plangebied komt volgens deze kaart een dekzandrug in de ondergrond voor en ca. 120 m ten noorden een dalvormige laagte. Waarschijnlijk heeft in deze laagte een beek gestroomd die ongeveer ter hoogte van de huidige Groene Steeg liep. Volgens de bodemkaart komen in het plangebied de zogeheten beekeerdgronden voor. 19 Dit zijn zandgronden met een zwarte of bruine bovengrond dunner dan 50 cm. De gronden komen veel voor in vrijwel alle beekdalen en in niet-afvoerloze laagten. Als gevolg van deze waterhuishouding ontbreekt bij deze gronden vaak een duidelijke podzolering. 20 In het onderzoeksgebied zijn de volgende archeologische (indicatieve) waarden vastgesteld: Bron Omschrijving Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden lage indicatieve archeologische waarde (IKAW) (afb. 5) Archeologische Beleidskaart gemeente Amersfoort Waarde 4; middelhoge archeologische verwachting; bij plangebieden groter dan 500 m2 waarbinnen bodemingrepen dieper dan 30 cm mv plaatsvinden, is voorafgaand archeologisch onderzoek noodzakelijk. Archeologische Monumenten Kaart (AMK) geen waarnemingen ARCHISII (Archeologisch Informatie 404322, 422139, 422143, 422886, 422943 Systeem) vondstmeldingen ARCHISII geen onderzoeksmeldingen ARCHISII 3866, 12128, 25286, 28231, 33058, 33408, 27277, 27015, 28739 Het onderzoeksgebied beslaat een straal van ongeveer 500 m rondom het plangebied. Op de IKAW heeft het plangebied een lage indicatieve archeologische waarde (afb. 5). Deze waarde hangt samen met de ligging van het plangebied op een ten dele verspoelde dekzandvlakte met het voorkomen van beekeerdgronden. Op de Archeologische Beleidskaart van de gemeente Amersfoort is voor het plangebied een middelhoge archeologische verwachting vastgesteld. Waarschijnlijk is deze waarde vastgesteld op basis van de ligging aan de rand of op de flank van de dekzandrug. In gebieden met deze verwachting is voorafgaand archeologisch onderzoek noodzakelijk bij plangebieden groter dan 500 m 2 waarbinnen bodemingrepen dieper dan 30 cm mv plaatsvinden. De dimensies van de voorgenomen grondwerkzaamheden (ca. 460 m 2 ) zijn volgens de beleidskaart dus geen aanleiding tot het uitvoeren van een archeologisch onderzoek. In het onderzoeksgebied zijn geen AMK-terreinen bekend. Ten oosten van het plangebied zijn veel archeologische onderzoeken uitgevoerd. Deze liggen op de flank van de dekzandrug die loopt van Amersfoort tot Hoevelaken. Langs de A28 aan de Hogeweg, ca. 350 m ten zuidoosten van het plangebied, is in april en mei 2005 een opgraving uitgevoerd. 21 Tijdens deze opgraving is vastgesteld dat de informatiewaarde van IJzertijd bewoning in het plangebied hoog is gezien de hoeveelheid aardewerk scherven en paalsporen uit deze periode. 22 Ook zijn twee haardkuilen uit het Mesolithicum aangetroffen. 23 Hierbij is eveneens vastgesteld dat de archeologische structuren naar het westen doorlopen. Direct ten oosten hiervan is een proefsleuvenonderzoek en vervolgens een opgraving uitgevoerd. 24 Hierbij zijn oost-west lopende karrensporen gevonden en gedocumenteerd. 25 Omdat de sporen 18 Ten Cate, et al. 1982. 19 Stichting voor Bodemkartering 1966. 20 De Bakker & Schelling 1989. 21 ARCHIS meldingsnr. 3866 en 12128. 22 ARCHIS waarneming 404322, 422886 en 422143. 23 ARCHIS waarneming 422886. 24 ARCHIS meldingsnr. 27015, 25286 en 28231. 25 ARCHIS waarneming 422139.

11 door meerdere perceelsloten lopen moeten de karrensporen van vóór de ontginningen dateren. Gezien de gevonden aardewerk fragmenten kunnen de sporen uit de 13 e eeuw dateren. 26 Nog meer naar het oosten, ca. 500 m van het plangebied, is in 2009 een proefsleuvenonderzoek uitgevoerd waarbij in totaal 17 korte sleuven zijn gegraven. 27 Hierbij werd in het zuidelijk deel een erf uit de Late IJzertijd aangetroffen. Aansluitend is een opgraving uitgevoerd. 28 Eveneens aan de Hogeweg, ca. 400 m ten zuidoosten van het plangebied, zijn vijf proefsleuven gegraven. 29 Hierbij zijn in slechts één proefsleuf sporen met archeologische waarden aangetroffen Deze bestaan uit sloten en tabaksbedden daterend uit de 18 e eeuw tot 19 e eeuw. De sporen werden niet behoudenswaardig geacht waardoor het terrein is vrijgegeven. Ongeveer 500 m ten oosten van het plangebied is in 2009 een tabaksplantage uit de 18 e eeuw opgegraven alsmede karrensporen uit de 15 e en 16 e eeuw. 30 4.5 Gespecificeerde verwachting (LS05) In het hele plangebied worden archeologische resten verwacht uit alle archeologische perioden. Gezien de archeologische waarnemingen uit de omgeving worden met name archeologische resten uit de IJzertijd verwacht. Het vondstniveau wordt verwacht in de eerste ca. 30 cm beneden het maaiveld. Archeologische sporen (uitgezonderd diepe paalsporen, waterputten etc.) worden binnen ca. 50 cm beneden het maaiveld verwacht. 31 De verwachte archeologische resten bestaan hoofdzakelijk uit aardewerk- of vuursteenstrooiïngen. Organische resten (zoals bot, hout, leder en textiel) zullen door de relatief droge en zure bodemomstandigheden slecht zijn geconserveerd. 32 De kans op het aantreffen van nederzettingen wordt klein geacht aangezien het plangebied is gelegen op de relatief vochtige beekeerdgronden. Wel bestaat de kans op het aantreffen van archeologische resten die verband houden met agrarische activiteit in het verleden. De beperkte beschikbare gegevens laten niet toe, het complextype en de omvang van de verwachte resten nader te specificeren. Ter hoogte van de gesloopte buurtsuper is de kans groot dat de bodem is verstoord tot op het archeologisch niveau. Uitgaande van een fundering op staal zal de bodem tot ca. 80 cm mv zijn geroerd. De kans op het aantreffen van intacte archeologische resten is hier daarom zeer klein. 26 ARCHIS waarneming 422943. 27 ARCHIS meldingsnr. 33058. 28 ARCHIS meldingsnr. 33408. 29 ARCHIS meldingsnr. 27277. 30 ARCHIS meldingsnr. 28739. 31 Groenewoudt 1994. 32 Kars & Smit 2003.

12 5 Conclusies De in de Inleiding gestelde onderzoeksvragen kunnen op basis van de bereikte resultaten als volgt worden beantwoord: Zijn er (aanwijzingen voor) archeologische waarden in het plangebied aanwezig en, zo ja, wat is naar verwachting de omvang, ligging, aard, datering en waardestelling hiervan? Ongeveer 400 m ten zuidoosten van het plangebied zijn meerdere opgravingen uitgevoerd met vondsten uit met name de IJzertijd. Deze waarnemingen zijn gelegen op de dekzandrug die loopt van Amersfoort tot Hoevelaken. Het plangebied ligt echter op een vlakte van ten dele verspoelde dekzanden. Hierdoor is de kans op het aantreffen van nederzettingen klein. Wel bestaat de kans op het aantreffen van archeologische resten die verband houden met agrarische activiteit in het verleden. Ter hoogte van de gesloopte buurtsuper is de kans groot dat de bodem is verstoord tot op het archeologisch niveau. In welke mate worden deze waarden verstoord door realisatie van de geplande bodemingreep? Bij de nieuwbouwplannen zal een grondoppervlak van ca. 460 m 2 worden vergraven tot een diepte van maximaal 300 cm -mv. Dit gehele oppervlak valt binnen de horizontale dimensies van de huidige verstoringen die naar verwachting tot ca. 80 cm beneden het oorspronkelijke maaiveld reiken (afb. 3). Hierdoor zal het verwachte archeologische niveau zijn verstoord. De kans op het aantreffen van een archeologisch niveau beneden de 80 cm mv is zeer klein. Hoe kan deze verstoring door planaanpassing tot een minimum worden beperkt? Door binnen de horizontale dimensies van de huidige verstoringen te blijven. Indien de eventuele archeologische waarden niet kunnen worden behouden: Welke vorm van nader onderzoek is nodig om de aanwezigheid van archeologische waarden en hun omvang, ligging, aard en datering voldoende te kunnen bepalen om te komen tot een selectiebesluit? Voor de voorgenomen ontwikkelingen wordt geen vervolgonderzoek geadviseerd. Indien planaanpassingen plaatsvinden, waarbij de dimensies van de voorgenomen ingreep groter dan 500 m 2 worden of wanneer deze buiten de huidige bodemverstoring valt, dient een verkennend bodemonderzoek te worden uitgevoerd. 6 Aanbeveling Het advies is om geen vervolgonderzoek uit te voeren mits de nieuwbouw binnen de contouren van de huidige verstoring blijft. Mocht dit om welke reden dan ook niet mogelijk zijn, dan wordt geadviseerd een inventariserend veldonderzoek uit te laten voeren door middel van een verkennend booronderzoek, teneinde inzicht te krijgen in de vormeenheden van het landschap, voor zover deze van invloed zijn op de locatiekeuze in het verleden en met als doel kansarme zones uit te sluiten en kansrijke zones te selecteren voor de volgende fasen. De exacte invulling van deze werkzaamheden dienen dan te worden vastgelegd in een Plan van Aanpak (PvA). Wij wijzen u erop dat de bevoegde overheid het rapport wil inzien. Mede op basis van dit rapport kan de bevoegde overheid een selectiebesluit nemen. De mogelijkheid bestaat dat dit selectiebesluit afwijkt van het door ons opgestelde advies.

13 Literatuur Bakker, H. de & J. Schelling, 1989: Systeem van bodemclassificatie voor Nederland. De hogere niveaus. Tweede, gewijzigde druk. Wageningen. Blijdenstijn, R., 2005: Tastbare Tijd, Cultuurhistorische Atlas van de provincie Utrecht. eerste druk. Utrecht. Bureau Militaire verkenningen, 1872, 1890, 1908, 1912, 1923, 1930, 1931: Bonnekaart, Amersfoort, Blad 428, schaal 1:25.000. Groenewoudt, B.J., 1994: Prospectie, waardering en selectie van archeologische vindplaatsen: een beleidsgerichte verkenning van middelen en mogelijkheden. Amersfoort (Nederlandse Archeologische Rapporten 17). Kadaster, 1811-1832: Oorspronkelijke aanwijzende tafel der grondeigenaren en der ongebouwde en gebouwde vaste eigendommen, Amersfoort, Utrecht, Sectie A, Blad 01. Kars, H. & A. Smit (red.), 2003: Handleiding Fysiek Behoud Archeologisch Erfgoed. Degradatiemechanismen in sporen en materialen. Monitoring van de conditie van het bodemarchief. Amsterdam (Geoarchaeological and Bioarchaeological Studies 1). Mulder, E.F.J. de, M.C. Geluk, I. Ritsema, W.E. Westerhof & Th.E. Wong (red.), 2003: De ondergrond van Nederland. Groningen/Houten (Geologie van Nederland deel 7). Stichting voor Bodemkartering, 1966: Bodemkaart van Nederland: schaal 1:50.000: Blad 32 West Amersfoort. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Ten Cate, J. A. M., G. W. de Lange & G. C. Maarleveld, 1982: Geomorfologische kaart van Nederland: schaal 1:50.000: Blad 32 Amersfoort. Stichting voor Bodemkartering, Wageningen. Topografische Dienst Nederland, 1952, 1962, 1973, 1982, 1989, 1994: Topografische Kaart van Nederland, schaal 1:50.000, Amersfoort / Hoogland / Soes / Spakenburg, blad 32B. Van Berkel, G. & K. Samplonius, 2007: Nederlandse plaatsnamen, herkomst en historie. Utrecht. Van den Berge, D., 2010: Rapport betreffende een verkennend bodemonderzoek Plomstraat 4 te Amersfoort. (IDDS rapport 08100699/DBE/rap1). Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, 1990: Grote historische atlas van Nederland, 1:50.000, deel 1 West- Nederland 1839-1859. Groningen. Geraadpleegde websites http://archis2.archis.nl http://www.ahn.nl http://www.kich.nl Lijst van afbeeldingen en tabellen Afb. 1 Locatie van het plangebied Afb. 2 Detailkaart van het plangebied Afb. 3 Dimensies van de huidige en toekomstige bodemverstoringen Afb. 4 Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1872 Afb. 5 Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden, AMK-terreinen en ARCHIS-meldingen Tabel 1. Overzicht van de verschillende (pre)historische perioden.

14 Afb. 1 Locatie van het plangebied

15 Afb. 2 Detailkaart van het plangebied

Afb. 3 Dimensies van de huidige en toekomstige bodemverstoringen 16

17 Afb. 4 Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1872

Afb. 5 Indicatieve Kaart van Archeologische Waarden, AMK-terreinen en ARCHIS-meldingen 18