Bestemmingsplan Laurenskwartier

Ingenieursbureau Bestemmingsplan Laurenskwartier Implementatie Flora- en faunawet en verkenning ecologische waarden Projectcode MR10002 Datum 17 december 2010 Versie Definitieve versie 1.1 Adviseur Ing. M. Langstraat Paraaf Adviseur: Projectleider Mw. Ir. R. van der Zaag Paraaf Projectleider: Opdrachtgever Ds+V, M. Oosters

Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Doelstelling 3 1.3 Werkwijze 4 1.4 Beschrijving geplande activiteiten 4 2. Wetgeving en beleid 5 3. Resultaten 8 3.1 Zoogdieren Vleermuizen 8 3.2 Vissen 9 3.3 Vaatplanten 9 3.4 Vogels 9 4. Toetsing aan de Flora- en faunawet 10 4.1 Algemeen 10 4.2 Toetsing Resultaten 10 4.3 Conclusies en aanbevelingen 11 Literatuurlijst 13 Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 2 van 15

1. Inleiding 1.1 Aanleiding In opdracht van M. Oosters van ds+v heeft het Ingenieursbureau van de Gemeentewerken Rotterdam een quickscan laten uitvoeren naar de aanwezigheid van onder de Flora- en faunawet (strikt) beschermde flora en fauna. De quickscan Flora en Fauna is uitgevoerd door het ecologisch adviesbureau EcoResult. Het plangebied Bestemmingsplan Laurenskwartier is gelegen in het centrum van Rotterdam. Zie bijlage 1 voor een impressie van het plangebied. Figuur 1: Plangebied BestemmingsplanLaurenskwartier. 1.2 Doelstelling Op basis van een gebiedsanalyse (ruimtelijk ecologisch), beschikbare soortverspreidingsgegevens en een korte veldverkenning worden uitspraken gedaan over de mogelijke aanwezigheid van beschermde planten en dieren in het plangebied. Vervolgens worden de verwachte effecten op deze soorten in beeld gebracht en de mogelijke vervolgstappen die hieruit voortvloeien. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 3 van 15

Op basis hiervan kan worden aangegeven of: nader onderzoek nodig is; ontheffing dient te worden aangevraagd; als gevolg van aanwezige natuurwaarden beperkingen en/of voorwaarden gesteld moeten worden. 1.3 Werkwijze Het plangebied is 7 oktober 2010 door dhr. L. Boon van Ecoresult onderzocht op het voorkomen van beschermde flora en fauna zoals benoemd door de Flora- en faunawet. Op basis van de aangetroffen of te verwachten flora en fauna is bepaald of het aannemelijk is dat bij de geplande ruimtelijke ingreep de Flora- en faunawet wordt overtreden. Extra aandacht is hierbij uitgegaan naar de functionaliteit (functie) van het plangebied voor beschermde flora en fauna. Deze functionaliteittoets is gebaseerd op een visuele inspectie tijdens het veldbezoek van het plangebied als ook de directe omgeving (invloedsfeer). Hierbij wordt in het bijzonder gekeken naar de essentiële waarde van het plangebied voor beschermde flora en fauna en de effecten die de ruimtelijke ontwikkeling kan hebben op een functie. De functies die het plangebied kan hebben voor beschermde flora en fauna zijn met name vaste rust- en verblijfplaatsen (zoals winterverblijven, kraamverblijven, broedplaatsen en paarverblijven), foerageergebied en vliegroute(s). Indien tijdens de quickscan onvoldoende inzicht is gekregen in de waarde van het plangebied voor flora en fauna wordt dit benoemd in deze quickscan en soortgericht vervolgonderzoek geadviseerd. Tijdens het veldbezoek is gebruik gemaakt van een verrekijker (Swarovski EL 10x42). 1.4 Beschrijving geplande activiteiten Deze quickscan is uitgevoerd vanwege een nieuw vast te stellen bestemmingsplan voor het plangebied. De looptijd van het bestemmingsplan is maximaal 10 jaar. Door inzicht te hebben in de aanwezigheid van (strikt) beschermde flora en fauna in het plangebied kan hier bij eventuele herinrichting van (delen van) het plangebied (vroegtijdig) rekening worden gehouden. Let wel: de resultaten van deze quickscan zijn geldig voor een periode van maximaal 5 jaar. Het verdient de aanbeveling om halverwege de looptijd van het bestemmingsplan deze quickscan te actualiseren. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 4 van 15

2. Wetgeving en beleid In dit hoofdstuk worden de meest relevante onderdelen van de Flora- en faunawet besproken ten behoeve van de toetsing van de effecten van de maatregelen welke reeds eerder benoemd zijn. Voor meer informatie over toepassing van de Flora- en faunawet in de praktijk zie:. Buiten aan het werk? Houd tijdig rekening met beschermde dieren en planten!. De Flora- en faunawet beoogt de bescherming van in het wild levende planten en dierensoorten. Dit gebeurt met name door middel van: de Algemene zorgplicht; verbodsbepalingen. Voor de verbodsbepalingen kent de Flora- en faunawet zowel vrijstellingsmogelijkheden als een ontheffingsplicht. Ontheffingen en vrijstellingen worden alleen verleend indien werkzaamheden geen afbreuk doen aan de duurzame instandhouding van planten- of dierpopulatie(s). Voor soorten die in bijlage IV (tabel 3) van de Habitatrichtlijn worden genoemd en voor de per Algemene Maatregel van Bestuur (Vrijstellingenbesluit) aangewezen zeldzame en bedreigde soorten (tabel 3) gelden daarnaast verzwaarde eisen. Algemene zorgplicht Artikel 2 van de Flora- en faunawet formuleert de algemene zorgplicht aldus: Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving. De zorg, bedoeld in het eerste lid, houdt in ieder geval in dat een ieder die weet of redelijkerwijs kan vermoeden dat door zijn handelen of nalaten nadelige gevolgen voor flora of fauna kunnen worden veroorzaakt, verplicht is dergelijk handelen achterwege te laten voor zover zulks in redelijkheid kan worden gevergd, dan wel alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevergd teneinde die gevolgen te voorkomen of, voor zover die gevolgen niet kunnen worden voorkomen, deze zoveel mogelijk te beperken of ongedaan te maken. Verbodsbepalingen De volgende artikelen zijn in dit kader relevant: Artikel Verbodsbepaling 8 het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. 9 het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. 10 het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 5 van 15

11 het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. 12 het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. Welke voorwaarden verbonden zijn aan de vrijstelling of ontheffing, hangt af van de dier- of plantensoorten die voorkomen in het gebied waar de maatregelen getroffen worden. Deze soorten zijn ingedeeld in drie tabellen: - tabel 1 de lichtst beschermde soorten; - tabel 3 de zwaarst beschermde en in - tabel 2 vindt u de overige soorten. Tabel 1 - Algemene soorten: algemene vrijstelling of ontheffing/lichte toets Voor deze soorten geldt de lichtste vorm van bescherming. Als deze soorten op de locatie voorkomen, en het werk valt onder de werkzaamheden: bestendig beheer en onderhoud, ook in landbouw en bosbouw; bestendig gebruik; ruimtelijke ontwikkeling en inrichting. dan geldt daarvoor een vrijstelling van de verbodsbepalingen van de Flora- en faunawet. Als geen sprake is van dit type werkzaamheden, dan moet ontheffing aangevraagd worden. Tabel 2 Overige soorten: vrijstelling met gedragscode of ontheffing/lichte toets Deze soorten krijgen een zwaardere bescherming. Er geldt alleen een vrijstelling als sprake is van werkzaamheden zoals beschreven onder tabel 1 en indien gehandeld wordt volgens een gedragscode die is goedgekeurd door de Minister van LNV. Valt het werk niet onder de werkzaamheden zoals benoemd bij tabel 1, is ontheffing noodzakelijk. Tabel 3 Soorten, genoemd in bijlage IV van de Habitatrichtlijn en in bijlage 1 van de Algemene Maatregel van Bestuur: vrijstelling met gedragscode of ontheffing/uitgebreide toets Deze soorten genieten de zwaarste bescherming. Ook al is sprake van werkzaamheden zoals benoemd onder tabel 1, dan hangt het nog van de precieze aard van de werkzaamheden af of een vrijstelling met gedragscode geldt, of dat een ontheffing nodig is waarvoor de uitgebreide toets geldt. Voor ruimtelijke ontwikkeling en inrichting geldt altijd dat voor deze soorten ontheffing moet worden aangevraagd. Vogels Vogelsoorten zijn niet in de tabellen opgenomen. Alle vogels in Nederland zijn gelijk beschermd. Werkzaamheden of gebruik van ruimte waarbij vogels worden gedood of verontrust, of waardoor hun nesten of vaste rust- of verblijfplaatsen worden verstoord, zijn verboden. Voor activiteiten die genoemd zijn onder tabel 1 geldt een vrijstelling als gehandeld wordt volgens een goedgekeurde gedragscode. Voor alle andere activiteiten moet een ontheffing worden aangevraagd. Voor vogels geldt overigens dat vooral in het broedseizoen sprake zal zijn van verontrusting, doden of verstoren van nesten of vaste rust- of verblijfplaatsen. Als de werkzaamheden buiten het Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 6 van 15

broedseizoen plaatsvinden zal in het algemeen niet snel een ontheffing nodig zijn. Per brief van 25 augustus 2009 heeft bevoegd gezag laten weten nieuw beleid te hebben met betrekking tot vogels. Hierin staat een aangepaste lijst met jaarrond beschermde vaste rust- en verblijfplaatsen van vogels 1. Voortplantings-, vaste rust- en verblijfplaats De Flora- en faunawet kent speciale bescherming toe aan de vaste rust- en verblijfplaats van alle fauna. Binnen deze definitie vallen nesten en hun directe omgeving, maar ook specifieke foerageerplekken van kritische soorten. Het betreft hier soorten, die bijvoorbeeld gespecialiseerd zijn op bepaalde planten of milieus. Deze plekken zijn meestal beperkt voorhanden. Hierdoor zijn deze soorten beperkt in hun mogelijkheden om over te schakelen op nieuwe foerageerplekken. Hetzelfde geldt voor rustplaatsen, zoals in het geval van vogels en vleermuizen. 1 Het betreft hier de jaarrond beschermde vaste rust- en verblijfplaatsen van de vogelsoorten Boomvalk, Buizerd, Gierzwaluw, Grote gele kwikstaart, Havik, Huismus, Kerkuil, Oehoe, Ooievaar, Ransuil, Roek, Slechtvalk, Sperwer, Steenuil, Wespendief en Zwarte Wouw. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 7 van 15

3. Resultaten Op basis van de quickscan kan het voorkomen van een aantal (strikt) beschermde soortroepen (conform bedoeld in de tabellen 2 en 3 van de Flora- en faunawet) worden uitgesloten vanwege het ontbreken van geschikt leefgebied. Deze soortgroepen zijn: Amfibieën en reptielen; Dagvlinders; Libellen; Kevers; Kreeftachtigen; Weekdieren. Indicerend voor deze soortgroepen zijn hieronder benoemde leefgebieden: Pionierssituaties; Ruderale terreinen; Voedselmatige tot arme bloemrijke bermen en graslanden; Nat schraalgraslanden; Kunstwerken; Brakke tot zoute omgeving. De quickscan heeft uitgewezen dat het onderzochte plangebied potentie heeft als leefgebied voor een aantal (strikt) beschermde soortroepen (conform Flora- en faunawet). Deze soortgroepen zijn: Zoogdieren Vleermuizen; Vissen; Vaatplanten; Vogels. 3.1 Zoogdieren Vleermuizen Potentiële vaste rust- en verblijfplaatsen in gebouwen Er is een (redelijk) kleine tot zeer kleine kans op de aanwezigheid van verblijfplaatsen van vleermuizen in gebouwen in het volledige plangebied. Veel gebouwen in het plangebied hebben openingen in spouwmuur, ruimte achter boeiborden of kieren waar vleermuizen gebruik van kunnen maken. In relatie tot (op sommige plekken) grote hoeveelheid verlichting s nachts en vrijwel afwezigheid van groen en watergangen (belangrijke ruimtelijke aspecten voor geschikt foerageergebied) zal de trefkans op daadwerkelijke verblijfplaatsen beperkt zijn (ook van toepassing voor vaste rust- en verblijfplaatsen in bomen). Potentiële vaste rust- en verblijfplaatsen in bomen In bomen worden geen verblijfplaatsen verwacht. De bomen zijn hiervoor te goed onderhouden, waardoor rot hout of los hangende takken afwezig zijn. Of de veelal solitaire bomen staan op s nachts sterk verlichte plekken in verharding of bermen. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 8 van 15

Potentieel foerageergebied Het plangebied is geschikt als foerageergebied boven bijvoorbeeld water of in beschutte gedeelten met beperkt groen in de vorm van perkjes en bermen. Potentiële vliegroutes Eveneens kan het plangebied onderdeel uitmaken van een vliegroute van vleermuizen door de veelvuldige aanwezigheid van lintvormige elementen, waaronder woningen in rij. Verwachte soorten zijn: Gewone Dwergvleermuis Pipistrellus pipistrellus; Ruige Dwergvleermuis Pipistrellus nathusii; Laatvlieger Eptesicus serotinus. 3.2 Vissen Indien watergangen gedempt worden zal leefgebied van vissen afnemen. Er is een kleine kans dat ook Kleine Modderkruiper en Bittervoorn gebruik maken van het water in het plangebied. Als watergangen worden gedempt moeten er ecologisch maatregelen opgesteld worden teneinde negatieve effecten te voorkomen of te mitigeren. 3.3 Vaatplanten Tijdens het veldbezoek zijn op de stenen kademuren van de watergangen diverse muurplanten aangetroffen, waaronder varens. Dit wordt bevestigd door bureau Stadsnatuur Rotterdam (2009). Bureau Stadsnatuur Rotterdam (2009) vermeld dat Zwartsteel (tabel 2 soort), Tongvaren (tabel 2 soort) en Steenbreekvaren (tabel 2 soort) aangetroffen zijn tijdens in muurplanten inventarisatie in 2009. Als er werkzaamheden worden uitgevoerd aan de kademuren moet er een ecologisch werkprotocol opgesteld te worden om zo een negatief effect op deze planten te voorkomen of te mitigeren. 3.4 Vogels Tijdens de quickscan zijn geen jaarrond beschermde vaste rust- en verblijfplaatsen van/voor vogels aangetroffen. Deze worden wel verwacht te weten Huismus en Gierzwaluw. Het plangebied wordt eveneens vrijwel zeker als vaste rust- en verblijfplaats gebruikt door zogenaamde categorie 5 soorten, waaronder Koolmees, Pimpelmees en Spreeuw. Categorie 5 soorten betreffen soorten die alleen onder het beschermingsregime van de Flora en Faunawet vallen, indien hun gehele leefgebied in gevaar komt door werkzaamheden. Het plangebied wordt ook door vogels als broedlocatie gebruikt. De broedperiode per vogelsoort kan variëren. Hierdoor is de termijn van 1 maart tot 15 september indicatief. Uitgangspunt is dat een broedende vogel niet verstoord mag worden gedurende het broeden. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 9 van 15

4. Toetsing aan de Flora- en faunawet In dit hoofdstuk worden de effecten van de geplande activiteiten op de resultaten getoetst aan de Flora- en faunawet. Anders gezegd: het effect van de te nemen maatregelen op de eventuele functie van het plangebied voor beschermde flora en fauna (tabel 2, 3 en vogels) wordt getoetst. Per deelgebied wordt aangegeven of er vervolgonderzoek nodig is, en zo ja welke. De toetsing gebeurt op basis van het stoplichtenmodel. Groen Oranje Rood Uitvoering van de maatregelen op de benoemde locatie heeft geen effect op (strikt) beschermde flora en fauna. Aanvullend soortgericht vervolgonderzoek en/of ontheffingsaanvraag is niet nodig. Uitvoering van de maatregelen op de hieronder benoemde locatie heeft mogelijk effect op beschermde flora en fauna. Aanvullend soortgericht vervolgonderzoek is nodig. Op basis van de uitkomsten van dit aanvullend onderzoek dient bepaald te worden of ontheffingsaanvraag van de Flora- en faunawet nodig is of mitigerende maatregelen getroffen kunnen worden. Uitvoering van de maatregelen op de hieronder locatie heeft zeker effect op beschermde flora en fauna. Ontheffing van de Flora- en faunawet voorafgaand aan de werkzaamheden is nodig. 4.1 Algemeen Tijdens iedere willekeurige ruimtelijke ingreep dient altijd zorgvuldig gehandeld te worden. Hiermee wordt bedoeld: zorgvuldig handelen conform de invulling van de Flora- en faunawet in artikel 2 wat inhoud dat de wet de intrinsieke waarde erkent van in het wild levende planten en dieren. Iedereen moet voldoende zorg in acht nemen voor alle in het wild voorkomende dieren en planten en hun leefomgeving. Bewust verontrusten, verstoren of vernietigen van flora en fauna is per definitief in strijd met de zorgplicht. Werkzaamheden die verstorend zijn voor broedende vogels dienen uitgevoerd te worden in de periode 15 september 1 maart. 4.2 Toetsing Resultaten Het volledige plangebied is oranje. Verspreid over het plangebied staan afwisselend panden die potentiële verblijfplaatsen bieden voor vogels en/of vleermuizen en panden waar geen potentiële verblijfplaatsen aanwezig zijn. Hierom dient, voorafgaand aan een nader onderzoek, een specifiekere quickscan uitgevoerd te worden, naar de geschiktheid van de betreffende panden. Deze quickscan kan uitgevoerd worden middels een kort veldbezoek en een korte notitie. Indien daadwerkelijk herontwikkeling van (delen van) het plangebied plaats vindt dient er mogelijk: Soortgericht vervolgonderzoek plaats te vinden naar het jaarrond voorkomen en gebruik van vleermuizen. Gedurende dergelijke onderzoeken dienen de functies vaste rust- en verblijfplaats, foerageergebied en vliegroutes bepaald te worden alsmede hoe essentieel dergelijke functie is. Er dient een soortgericht broedvogelmonitoring naar categorie 1-5 soorten conform Flora- en faunawet uitgevoerd te worden teneinde de effecten op zowel categorie 1-4 (jaarrond Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 10 van 15

beschermde vogels) alsmede categorie 5 soorten te kunnen toetsen en indien noodzakelijk mitigeren. Indien werkzaamheden aan de watergangen en/of kades plaatsvinden dient voorafgaand aan de werkzaamheden ecologisch maatregelen opgesteld en in bestekken geborgd te worden ten einde de aanwezige herpetofauna (vissen) alsmede de aangetroffen vaatplanten geen schade toe te brengen tijdens het vergraven/dempen van de watergang en bewerking van de kademuren. Deze maatregelen dienen met een deskundige op het gebied van ecologie opgesteld te worden. 4.3 Conclusies en aanbevelingen Als gevolg van een nieuw vast te stellen bestemmingsplan voor het plangebied Laurenskwartier is een quickscan uitgevoerd naar onder de Flora- en faunawet (strikt) beschermde flora en fauna. Tijdens het veldbezoek is geconstateerd dat vanwege het ontbreken van geschikt leefgebied de aanwezigheid van de (strikt) beschermde soortgroepen van reptielen en amfibieën, dagvlinders, libellen, kevers, kreeftachtige en weekdieren in het plangebied uitgesloten is. De quickscan heeft uitgewezen dat het plangebied potentie heeft als leefgebied voor een aantal (strikt) beschermde soortroepen (conform Flora- en faunawet). Deze soortgroepen zijn: Zoogdieren Vleermuizen; Vissen; Vaatplanten; Vogels. Het plangebied heeft een (redelijk) kleine tot zeer kleine potentie op de aanwezigheid van vaste rust- en verblijfplaatsen van vleermuizen in gebouwen. In de aanwezige bomen worden geen vaste rust- en verblijfplaatsen verwacht. Het plangebied heeft een potentie voor foerageergebied en vliegroutes. Tijdens het veldbezoek zijn op de stenen kademuren van de watergangen diverse muurplanten aangetroffen, waaronder varens. Door de aanwezigheid van deze soorten dienen zodra hier activiteiten gepland worden ecologische maatregelen opgesteld en geborgd te worden teneinde een negatief effect te voorkomen of te mitigeren. Tijdens de quickscan zijn geen jaarrond beschermde vaste rust- en verblijfplaatsen van/voor vogels aangetroffen (categorie 1-4). Deze worden wel verwacht te weten Huismus en Gierzwaluw. Het plangebied wordt eveneens vrijwel zeker als vaste rust- en verblijfplaats gebruikt door categorie 5 soorten, waaronder Koolmees, Pimpelmees en Spreeuw. Het plangebied wordt ook door vogels als broedlocatie gebruikt. De broedperiode per vogelsoort kan variëren. Hierdoor is de termijn van 1 maart tot 15 september indicatief. Uitgangspunt is dat een broedende vogel niet verstoord mag worden gedurende het broeden. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 11 van 15

Samenvattend wordt op basis van de quickscan het volgende aanbevolen: Indien uit de nadere onderzoeken blijkt dat het plangebied een belangrijke functie heeft voor vleermuizen, Huismus of Gierzwaluw, is een ontheffingsaanvraag noodzakelijk. Om deze ontheffing of een verklaring van geen bezwaar te ontvangen, dienen mogelijk mitigerende en compenserende maatregelen opgesteld te worden. Deze dienen voor de start van de werkzaamheden opgesteld en gewaarborgd of uitgevoerd te worden. Indien in de planning rekening wordt gehouden met de lange doorlooptijd van de onderzoeken en de eventueel op te stellen maatregelen, wordt op basis van de uitgevoerde quickscan geen risico s verwacht in het kader van de Flora en Faunawet. Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 12 van 15

Literatuurlijst Internetsites: KNMI, Daggegevens van het weer in Nederland http://knmi.nl/klimatologie/daggegevens/index.cgi?day=document.forms[invoer].day.value&month =document.forms[invoer].month.value&year=document.forms[invoer].year.value Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 13 van 15

Bijlage 1 Impressie Laurenskwartier Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 14 van 15

Bestemmingsplan Laurenskwartier MR10002 Definitief versie 1.1 17 december 2010 15 van 15