Booster B-3 Anleitung Manual Mode d emploi Handleiding Art.-Nr. 25-01-140
01/2007 Tams Elektronik GmbH Alle Rechte, insbesondere das Recht der Vervielfältigung und Verbreitung sowie der Übersetzung vorbehalten. Vervielfältigungen und Reproduktionen in jeglicher Form bedürfen der schriftlichen Genehmigung durch die Tams Elektronik GmbH. Technische Änderungen vorbehalten. 01/2007 Tams Elektronik GmbH All rights reserved. No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, without prior permission in writing from Tams Elektronik GmbH. Subject to technical modification. 01/2007 Tams Elektronik GmbH Tout droits réservés, en particulier les droits de reproduction et de diffusion ainsi que le traduction. Toute duplication ou reproduction sous quelque forme que ce soit nécessite l accord écrit de la societé Tams Elektronik GmbH. Sous réserve de modifications techniques. 01/2007 Tams Elektronik GmbH Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden vermenigvuldigd opgeslagen of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Tams Elektronik GmbH. Technische wijzigingen voorbehouden. Deutsch 3 English 14 Français 24 Nederlands 34
Nederlands B-3 Inhoudsopgave 1. Waarom een Booster? 34 2. Starten 35 3. De B-3 36 4. De modelspoorbaan verdele 37 5. De B-3 aansluiten 38 6. Instellingen 40 7. Werking 41 8. Checklist voor storingen 41 9. Technische gegevens 42 10. EMV, CE en garantie 42 Aansluiten op een Märklin**-compatibel Booster-aansluitpunt Aansluiten op een DCC Booster-aansluitpunt (Pagina s I en II kunnen worden uitgenomen). I II 1. Waarom een Booster? Boosters versterken de van de centrale verzonden digitale signalen en voorzien een aangesloten traject van stroom. Het aantal noodzakelijke Boosters is afhankelijk van het stroomverbruik van de modelbaan Berekenen van de stroombehoefte een loc: spoor N: 600 ma / spoor H0: 800 ma / > spoor 0: 1 A binnenverlichting in b.v. een rijtuig 50-200 ma een andere verbruiker (b.v. geluidsmodule): 100-300 ma reserve voor wissels: 10% van de berekende totale waarde. De Booster B-3 kan een stroom van 2,5 A stroom opwekken. Is het stroomverbruik groter dan moet een overeenkomstig veelvoud van boosters voor de stroomverzorging van de modelspoorbaan worden aangesloten. Pagina 34
B-3 Nederlands 2. Starten Inhoud controleren Controleer na het uitpakken of alles compleet is: Booster B-3 5-polige aansluitkabel handleiding Benodigde materialen Voor het aansluiten van de booster heeft u het volgende nodig: Lintkabel. Aanbevolen doorsnede voor alle aansluitingen: > 1,5mm². Voor gebruik van de DCC-Boosteraansluiting: een 3-polige aansluitkabel. Trafo met 16-18 V spanning en minstens 2,5 A stroom (= minstens 45 VA) Veiligheidsaanwijzingen De Booster is geschikt voor gebruik in digitale modelspoorbanen zoals in deze handleiding beschreven. Hij is niet bedoeld voor gebruik door kinderen onder de 14 jaar. Ondeskundig gebruik en het niet opvolgen van de aanwijzingen in deze handleiding kunnen tot ernstige gevaren leiden. In het bijzonder elektrische gevaren, zoals: aanraken van onder spanning staande delen, aanraken van geleidende delen die bij fouten onder spanning staan, kortsluitingen en aansluiten op niet toelaatbare spanningen, ontoelaatbaar hoge luchtvochtigheid en vorming van condenswater kunnen leiden tot gevaarlijke lichaamsstromen en daardoor tot verwondingen. Voorkom deze gevaren door de volgende maatregelen: Doe bedradingswerkzaamheden altijd in spanningsloze toestand. Plaats het apparaat alleen in gesloten schone en droge ruimtes. Voorkom vochtigheid, natte plekken en sproeiwater in de omgeving. Pagina 35
Nederlands B-3 Voed het apparaat alleen met lage spanning zoals is aangegeven bij de technische gegevens. Gebruik daarvoor uitsluitend geteste en toegestane transformatoren. Steek de netstekker van transformatoren alleen in vakbekwaam geïnstalleerde en beveiligde stopcontacten. Let bij het maken van elektrische verbindingen op dat draaddikte voldoende is. Na de vorming van condenswater moet minimaal 2 uur gewacht worden om de ruimte te laten drogen alvorens het apparaat in te schakelen. 3. De B-3 5 3 1 Railaansluiting 2 Märklin- Boosteraansluiting 3 DCC-Boosteraansluiting 4 Trafoaansluiting 5 Controle LED 1 4 2 2 3 Dataformats en aansluitingen De Booster B-3 is geschikt voor multiprotocol, hij kan data in Motorolaen in DCC-format versterken. Hij kan optioneel op een aansluiting voor een Märklin**-compatibel Booster of op een DCC-overeenkomstige Boosteraansluiting worden aangesloten. Info: Märklin**-compatibel Boosters en Boosters voor het DCCsysteem worden op een verschillende manier aan- en uitgeschakeld: Pagina 36
B-3 Nederlands Märklin**-compatibel Boosters via een eigen signaal dat via de extra pin op de Boosteruitgang van de centrale beschikbaar is. DCC-Boosters door het aanleggen van een datasignaal op de Boosteruitgang van de centrale. Geregelde railspanning De Booster B-3 is geregeld, dat wil zeggen dat hij onafhankelijk van de belasting een constante spanning van 19 V aan de rails legt. Hierdoor wordt verhinderd dat de rijsnelheden van de locs en de helderheid van de verlichting door spanningsschommelingen variëren. Kortsluitbeveiliging De Booster B-3 heeft een kortsluitbeveiliging. Zodra het stroomverbruik op het aangesloten gedeelte boven de 2,5 A komt meldt de Booster een kortsluiting aan de centrale. De centrale schakelt dan automatisch de railspanning af. Hierdoor wordt schade aan de Booster, de voertuigen en/of de rails voorkomen. Werking met DCC-centrales Het railsignaal wordt door de Booster B-3 volledig symmetrisch versterkt. Hierdoor is toepassen van het ABC remprotocol in DCC aangestuurde modelspoorbanen mogelijk. De DCC-ingang van de Boosters B-3 is door optocouplers volledig galvanisch gescheiden. 4. De modelspoorbaan verdelen Deel uw modelspoorbaan in verschillende, elektrisch van elkaar gescheiden stukken op, die telkens met een eigen Booster worden gevoed. In ieder Booster-deel kunnen maximaal drie tot vijf locs gelijktijdig rijden. Een indeling zoals hieronder is gebruikelijk: Station / Locdepot Hoofdspoor (evt. in meerdere stukken) Lokaalspoor (evt. in meerdere stukken) Pagina 37
Nederlands B-3 Maak de overgangen tussen de Boosterdelen zodanig dat ze zo min mogelijk worden gepasseerd. U moet beide railstaven scheiden en bij het 3-geleider systeem ook de middengeleider.! Let op: Bij 3-geleidersystemen is het bij de meeste Boosters voldoende om alleen de middengeleider bij de overgangen van de boosterdelen te scheiden. Dit is bij gebruik van de B-3 anders! Hier moet u zowel de rails als de middengeleider scheiden. De aangesloten Booster kan anders door overbelasting worden beschadigd. 5. De Booster aansluiten Kijk naar de aansluitschema s van fig. 1 en fig. 2. Aansluiten op de centrale U kunt de Booster op de centrale aansluiten via de aansluiting voor een Märklin**-compatibel Booster (met een 5- polige aansluitkabel) of de DCC-Boosteraansluiting (met een 3-polige aansluitkabel) van de centrale aansluiten. De meegeleverde kabel is voor het aansluiten op een aansluitpunt voor een Märklin**-compatibel Booster geschikt. U kunt daarmee de Booster b.v. op de centrale MasterControl aansluiten. De Boosterconfiguratie van de MasterControl moet dan op kortsluitpolariteit: positief (MM) (= basisinstelling) worden ingesteld. De Booster B-3 heeft twee Märklin**-Boosteraansluitingen en twee DCC-Boosteraansluitingen waarop u deze op de centrale naar keuze kunt aansluiten. Let erop dat de contactbenaming van de Booster aansluiting overeenkomt met de boosteraansluiting van de centrale. Pagina 38
B-3 Nederlands Contactbenaming van de Boosteraansluiting 1 2 3 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 3 2 1 Märklin**- Boosteraansluiting: DCC-Boosteraansluiting: 1 Kortsluit-terugmeldleiding 1 Kortsluit-terugmeldleiding 2 Massa 2 Data (-) 3 Railspanning + 19 V 3 Data (+) 4 Booster aan / uit 5 Data Aansluiten van een volgende Booster Gebruik voor het aansluiten van een volgende Booster de nog vrije Märklin**- of DCC- Boosteraansluiting. Let op: Wanneer u een Booster via een Märklin**-compatibel Boosteraansluiting op de centrale heeft aangesloten, moet u de volgende Boosters op de nog vrije Märklin**- compatibel boosteraansluiting aansluiten. Dit geldt ook voor de DCC- Boosteraansluitingen. Tip: Gebruik indien mogelijk alleen Boosters van één fabrikant en één type anders kunnen er zich problemen voordoen zoals: Storingen in de data-overdracht naar de decoders. Kleine stromen, die de locs vanzelf in beweging zetten wanneer andere locs de overgangen tussen twee Boosterdelen passeren. Kortsluitingen bij het passeren van de overgangen tussen Boosterdelen. Aansluitrails Verbind de railaansluiting van de Booster met de rails (bij 2-geleidersystemen) resp. met één rail en de middengeleider (bij 3-geleidersystemen). De toevoer van de Boosterstroom op de rails moet om de 2 a 3 meter gescheiden, daar de weerstanden van de railovergangen vrij hoog zijn. Pagina 39
Nederlands B-3 Worden de afstanden te groot gekozen dan kunnen er problemen ontstaan bij de kortsluitterugmelding of bij de stroomvoorziening van de voertuigen.!! Let op: De verbinding van de rails (resp. de rails en de middengeleider) met de beide polen van de railaansluiting is willekeurig behalve wanneer u al een Booster op uw modelspoorbaan heeft aangesloten. In dit geval moet u erop letten dat: De linker pool van de railaansluiting van de tweede Booster moet met dezelfde rail (of middengeleider) verbonden zijn als de linker pool van de al aanwezige Booster. Hetzelfde geldt voor de rechter pool van de railaansluiting van de Booster. Worden de aansluitingen verwisseld dan ontstaat er korstsluiting bij het passeren van de scheidingen tussen de boosterdelen. Aansluiten van de stroomvoorziening Verbind de trafo met de trafo-aansluiting van de Booster. U heeft een trafo nodig met een spanning van 16 tot 18 V en een uitgangsstroom van minstens 2,5 A (= minstens. 45 VA). 6. Instellingen Instellen van de overbelastingafschakeling Volgens de fabrieksinstelling zendt de Booster vanaf een stroom van ca. 2,5 A een korstsluitmelding naar de centrale, waarop de centrale de Booster afschakelt. U kunt de schakelkromme van de overbelastingafschakeling via de trimpot op de print veranderen. Let op: Verander de schakelkromme voor de overbelastingstroom in kleine stappen. Een te hoge of te lage waarde kan tot behoorlijke stroringen op de modelspoorbaan leiden of de booster, de rails of de voertuigen beschadigen. Verlagen van de railspanning Vanaf de fabriek is de Booster op een railspanning van 19 V ingesteld. Door het insolderen van een bijbehorende zenerdiode op de print (D7) Pagina 40
B-3 Nederlands met een belastbaarheid van 0,5 W kunt u de railspanning verlagen. De inbouwrichting van de zenerdiode is op de print weergegeven. Bereken de noodzakelijke zenerdiode als volgt: Gewenste railspanning + 0,7 = Waarde van de ideale zenerdiode Voorbeeld voor 14 V gewenste railspanning: 14 + 0,7 = 14,7. Gekozen zenerdiode: 15 V / 0,5 W 7. Werking Aan/uit aanduiding De lichtdiode laat zien dat de Booster is ingeschakeld. Overbruggen van de scheidingen tussen twee Boosterdelen Let er op dat locs of treinen niet zodanig blijven staan dat ze een scheiding tussen twee Boosterdelen overbruggen. De uitgangen van de beide bijbehorende Boosters worden daardoor met elkaar verbonden en de Boosters worden beschadigd. Er volgt over het algemeen geen kortsluitmelding waardoor de centrale de Booster niet automatisch uitschakelt. Belastbaarheid van de Booster De door de Booster voor de verbruikers beschikbaar gestelde stroom mag niet langdurig boven de 2,5 Ampère liggen omdat de Booster dan een kortsluiting meldt aan de centrale. Een kortstondige overschrijding leidt over het algemeen niet tot een kortsluitmelding resp. tot het uitschakelen van de Booster door de centrale. 8. Checklist voor storingen De Booster wordt heet en/of begint te roken.! Haal direct de spanningstoevoer weg! Mogelijke oorzaak: de aansluitingen voor de rails en de stroomtoevoer zijn verwisseld. Verander de aansluitingen. Het is niet uit te sluiten dat de Booster door de verkeerde aansluiting werd beschadigd. Pagina 41
Nederlands B-3 De LED op de Booster licht niet op en de locs kunnen niet aangestuurd worden. Mogelijke oorzaak: de stekker van de aansluitkabel naar de centrale is verkeerd om ingestoken. Verander de aansluiting. Hotline Bij problemen met uw Booster kan onze Hotline u helpen (adres op de laatste pagina). 9. Technische gegevens Voedingsspanning Uitgangsspanning Vermogensopname Bescherming IP 00 16-18 Volt wisselspanning ca. 19 Volt digitaalspanning max. 50 Watt Omgevingstemperatuur in bedrijf 0 - + 60 C Omgevingstemperatuur bij opslag -10 - + 80 C Toegestane relatieve luchtvochtigheid max. 85 % Afmetingen Gewicht 11. EMV, CE en garantie EMV-aanwijzing ca. 100 x 90 x 35 mm ca. 134 g Het product werd overeenkomstig de uniforme Europese normen EN 55014 en EN 50082-1 ontwikkeld volgens EG-richtlijn 89/336/EWG (EMVG van 09.11.1992, Elektromagnetische invloeden) getest en komt overeen met de wettelijke bepalingen. Om elektromagnetische invloeden tijdens gebruik te minimaliseren kunt u de volgende voorzorgsmaatregelen nemen: Sluit de voedingstrafo alleen aan via een vakkundig geïnstalleerde en beveiligde stekkerdoos aan. Pagina 42
B-3 Nederlands Voer geen veranderingen uit op de originele onderdelen en voer de aanwijzingen van deze handleiding nauwkeurig uit. Gebruik bij reparatiewerkzaamheden uitsluitend originele reserveonderdelen. Certificering Het product voldoet aan de EG-richtlijnen 89/336/EWG over elektromagnetische invloeden en heeft hiervoor het CE-certificaat. Garantiebepalingen Op dit product geven wij 2 jaar garantie. De garantie omvat een gratis reparatie van gebreken die aantoonbaar terug te voeren zijn op gebreken aan materiaal of fabricage onzerzijds. De technische gegevens worden alleen gegarandeerd bij het in gebruik nemen en bedienen van het apparaat volgens deze handleiding. Verdergaande aanspraken zijn uitgesloten. Wij zijn, buiten de normale wetgeving niet aansprakelijk voor schade of gevolgschade in samenhang met dit product. Wij behouden het recht van reparatie, verbeteringen, reserve leveringen of teruggave van de koopprijs. In de volgende gevallen vervalt de garantie: bij schade door het niet opvolgen van de handleiding, bij wijzigingen en pogingen tot reparatie van het apparaat, bij schade door overbelasting van het apparaat, bij het aansluiten op een verkeerde spanning of stroomsoort, bij schade door ingrepen van buitenstaanders, bij foutieve bediening of schade door verkeerde behandeling of misbruik. De sterren ** In deze handleiding zijn de volgende fabrikanten en hun producten genoemd: Gebr. MÄRKLIN** & Cie. GmbH Postfach 8 60, D-73008 Göppingen Pagina 43
Booster B-3 Booster B-3 Fig. 1: Anschluss an Märklin**-kompatible Schnittstelle Connection to a Märklin**-compatible port Connexion à l interface compatible Märklin** Aansluiten op een Märklin**-compatibel Booster-aansluitpunt Seite - Page - Page - Pagina I Seite - Page - Page - Pagina I
Booster B-3 Booster B-3 Fig. 2: Anschluss an DCC-Schnittstelle Connection to a DCC-compatible port Connexion à l interface DCC Aansluiten op een DCC Booster-aansluitpunt Seite - Page - Page - Pagina II Seite - Page - Page - Pagina II
Aktuelle Informationen und Tipps: Information and tips: Informations et conseils: Actuele informatie en tips: http://www.tams-online.de Garantie und Service: Warranty and service: Garantie et service: Garantie en service: Tams Elektronik GmbH Rupsteinstraße 10 D-30625 Hannover fon: +49 (0)511 / 55 60 60 fax: +49 (0)511 / 55 61 61 e-mail: modellbahn@tams-online.de