Tekst Daan Vermeer Fotografie Jonathan Andrew WANDELEN OP PAD LIGHT De stille schoonheid van de EDERSEE WANDELEN OVER DE URWALDSTEIG Op nog geen drie uur rijden van Arnhem ligt de Urwaldsteig, een wandelroute die als een lasso rondom de Edersee ligt en behalve langs dit stuwmeer door één van Duitslands laatste echte oerbossen voert. 10 2-2011
2-2011 11
Uitzicht op de stuwdam die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Britten vernietigd is. 12 2-2011
Alle wandelaars weten het, maar slechts weinig doen het: opstaan voor dag en dauw, om zich te laten verrassen door een wakker wordende natuur. Hier aan de Edersee wordt dat vroege opstaan flink beloond. Tegen zessen is in de lichte rimpelingen van het water van het stuwmeer de nog roze lucht te zien. Dotten ochtendnevel dansen erop, de wind kan hier doen wat hij wil. Uit de oerbossen langs het meer trekt een mysterieuze mist op, onder luid vogelgezang. Kerkklokken uit minstens vier dorpen galmen trots door het dal, alsof ze de hele nacht op dit moment gewacht hebben. NOORS FJORD OM DE HOEK Al vanaf de eerste kilometer slingeren we lekker mee met de inhammen van de Edersee, zij het een dikke honderd hoogtemeters en wat rijen bomen verwijderd van de waterspiegel. Op momenten hebben we er vanwege die bomen niet eens meer erg in dát we bij een meer lopen, zodat de bewondering groot is wanneer we weer aankomen bij een open plek met uitzicht op de witte zeilboten die ver onder ons heen en weer schuiven over het water. De Edersee zoekt meanderend de horizon op, in elke bocht in toom gehouden door groene bergwanden. Het is als een Noors fjord, maar dan dichtbij huis. MIKADOSTOKJES Bij de start van de tweede etappe begint het serieuzere klimwerk. Dat we uitgerekend bij een waterkrachtcentrale de berg op moeten, zou al genoeg moeten zeggen. Het pad gaat zigzaggend omhoog, richting Hochspeicherbecken, het waterreservoir van de centrale. Minder moeite met de helling hebben een groep edelherten die ons ergens tussen dal en top voorbij schieten. Hoe hoger we komen, hoe wilder het bos. Hier is die Urwaldsteig aan zijn naam gekomen, want dit oerwoud is een van de laatste van Duitsland. Met de kronkelige bomen zou het zo door kunnen als decor voor The lord of the rings. Het is een van Europa s grootste beukenbossen, duizenden jaren geleden ontstaan en sindsdien met rust gelaten. Want die omgevallen bomen worden vanzelf opgeruimd, is het idee. En dat daar wel wat tijd overheen kan HET IS ALS EEN NOORS FJORD MAAR DAN DICHTBIJ HUIS gaan, is wel af te lezen aan de dikke bomen die als mikadostokjes over het pad leunen. Soms moeten we overheen klimmen, soms kunnen we er makkelijker onderdoor kruipen. Geen machine komt er hier aan te pas, dit is het domein van mossen en zwammen. ZURE WIJN Hoe verder we van het startpunt zijn, hoe schaarser brede wegen en hoe meer vogelkijkhutten er in de velden staan. Velden waar het natte gras wegglijdt langs de neus van onze schoenen. En waar roofvogels overheen glijden, op zoek naar nietsvermoedende muizen. Bij Schmittlotheim gaan de velden over in akkers. En daar is een boer met zijn zeis in de weer. Een geblokte blouse onder een wollen pullover, stoppelbaard, boerenpet en een multifocale bril uit zijn geboortejaar. En een trotse blik als we hem wat vragen. Dan begint hij spontaan te vertellen over het koolzaad dat op zijn akker groeit. Het houdt de aarde bij elkaar en zorgt dat mijn landbouwgrond niet van de heuvel afspoelt, legt hij uit. Want regenen, dat doet het hier maar al te onverwacht. Dan wijst hij naar zijn buurman. Die verbouwt druiven op zijn akker. Om wijn van te maken. Hier! Dat kán helemaal niet, veel te weinig zon. Seinen Wein ist ein bisschen sauer, lacht hij geniepig. Misschien moeten we het vanavond dan maar bij een Pils houden. DE H VAN HEERLIJK Zo hier en daar staan er op onze wandelkaart kleine puntjes, vergezeld van een letter H. Ze staan aan de rand van dorpen, maar ook midden in het bos. Op de eerste dag vielen ze op, op dag twee werden we nieuwsgierig en nu, op dag drie, knaagt het. Nog nèt niet zo erg dat we de kaart openvouwen en de legenda erop naslaan, maar wel zo curieus dat we er zo meteen op gaan letten, want er ligt een H aan het eind van de route. Een hut? Halte? Aha, het is de H van kwel! Nota bene naast ons pension en op de heuvel komt water opborrelen in een bassin. Het is voor onze voeten een hele overgang, van de dampende wandelschoenen naar het frisse water. Maar wát een verademing na zo n dag wandelen. Hadden we de legenda op de eerste dag er toch maar op nageslagen. 2-2011 13
Bij Bringhausen. 14 2-2011
DIT OERBOS IS ÉÉN VAN DE LAATSTE VAN DUITSLAND 2-2011 15
DE EDERSEE ZOEKT MEANDEREND DE HORIZON OP Open plek bij Scheid met uitzicht op het stuwmeer. 16 2-2011
Duitsland Zelf wandelen over de Urwaldsteig? Dan wandel je door één van de meest bijzondere bossen van Duitsland en heel West-Europa. 6000 Hectare oerbos wordt hier beschermd in het nationale park Kellerwald-Edersee. Maar de grootste blikvanger tijdens de tocht is de Edersee, een groot stuwmeer dat regelmatig opduikt tussen de oude, knoestige beuken en eiken door én waar je, onder meer via kliffenpaden, in 68 kilometer helemaal rondom loopt. Informatie Urwaldsteig GEBIED Laaggebergte met beboste toppen tot 500 meter. Beekjes stromen door de oerbossen en open velden richting het stuwmeer. Hoogtepunten zijn de vergezichten over het meer, de oerbossen en de waterbronnen rondom. GEMAAKTE TOCHT De Urwaldsteig (www.urwaldsteig-edersee.de), een rondtocht van 68 kilometer met als begin- en eindpunt: Waldeck. Praktisch elk dorp aan de route heeft wel een hotel, zodat de lengte van de etappes flexibel gekozen kan worden. Wandelen kan in beide richtingen. Stijgen en dalen gemiddeld zo n 200 meter per dag. ZWAARTE Eenvoudig, goed te lopen ook voor onervaren wandelaars, slechts hier een daar een steil stukje. NAVIGATIE De gehele hoofdroute is in beide richtingen goed aangegeven met blauwe markering met wit logo. Aanlooproutes tussen dorpen en de hoofdroute worden aangegeven met blauwe bordjes zonder markering. Daarnaast is de route ook ingetekend op de meeste kaarten. MEER LOPEN? Wie meer kilometers wil maken, kan een van de 10 extra tochten kiezen uit het gidsje Urwaldsteig Edersee Wanderführer (zie verderop) of de grote broer van de Urwaldsteig bewandelen: de 158-kilometer lange Kellerwaldsteig, die je op zijn beurt nóg eens uit kunt breiden met 70, 80 of 150 kilometer. Vanaf startpunt Waldeck gezien lopen de Urwaldsteig en de Kellerwaldsteig de eerste 10 en laatste 25 kilometer nagenoeg gelijk, daartussen gaat de Kellerwaldsteig dwars door natuurpark Kellerwald. Zie ook www.kellerwaldsteig.kleinern.de BESTE TIJD Tussen april en november is het aangenaam wandelen. Het hele jaar door is de tocht te lopen en zijn de hotels geopend. ER NAAR TOE Het snelst kom je in Waldeck met de auto (360 km vanaf Utrecht, ongeveer 3,5 uur rijden). Met het OV ontkom je niet aan 3 keer overstappen en wat meer geduld. Vanaf Utrecht gaat de reis in minimaal 6,5 uur via Düsseldorf, Hagen, Brilon Wald en Korbach naar Waldeck of Herzhausen (etappe 4). Zie www.db.de. OVERNACHTEN Elk dorp langs de route heeft een pension of hotel, maar de beschikbaarheid aan de zuidkant van het stuwmeer (etappe 2 en 3) is beperkt. Reserveren is daarom raadzaam. Voor enkele adressen van accommodaties die het hele jaar geopend zijn, zie de info-pdf op onze website. Kampeerterreinen zijn er volop en deze liggen gunstig (zie ook www.edersee.com/camping.html). ETEN, DRINKEN EN INKOPEN DOEN Aan de route is geen eten of drinken te koop, behalve tijdens etappe 4 (Herzhausen). In overnachtingsdorpen is vaak een winkeltje of bakkerij, maar niet in Bringhausen en Asel. Een lunch neem je mee vanuit het hotel. KAARTEN EN GIDSEN Het boekje Urwaldsteig Edersee Wanderführer beschrijft in het Duits de wandeling van dag tot dag, met informatie over het gebied en duidelijke kaarten 9,90. Handig is de kaart Waldecker Land met schaal 1:50.000, want hierop is de route al ingetekend. oppad.nl Download de info-pdf van onze website. 2-2011 17