Sector in beeld: kostenontwikkelingen 2016 september 2015 Dit document geeft u een geactualiseerd overzicht van kostenontwikkelingen in 2016, met de meest recente gegevens over de cao kinderopvang, de macro-economische prognoses van het Centraal Planbureau, de kinderopvangtoeslag en de maximum uurprijzen voor 2016. Cao 2015 In de Algemene Ledenvergadering van de Brancheorganisatie van 16 september 2016 is het onderhandelaarsakkoord voor een cao kinderopvang voor 2015 met een meerderheid van stemmen aangenomen. Op dit moment vindt het laatste tekstoverleg plaats met de betrokken vakbonden zodat de definitieve cao-tekst op korte termijn kan worden aangemeld bij het ministerie van SZW. Vanaf het moment dat het ministerie van de definitieve cao-tekst kennis heeft genomen is sprake van een nieuwe cao kinderopvang. Deze cao heeft een looptijd van 1 januari 2015 tot en met 31 december 2015. Het is de bedoeling de cao voor te dragen voor algemeen verbindend verklaring. Door de algemeen verbindend verklaring wordt de cao ook verplicht voor kinderopvangorganisaties die geen lid zijn van de brancheorganisatie. Zo geldt voor alle kinderopvangorganisaties, leden en niet-leden, hetzelfde speelveld op het vlak van arbeidsvoorwaarden. De cao kinderopvang 2015 voorziet in een verhoging van de bedragen van de loonschalen met 1 procent per 1 november 2015. De doorwerking van deze afspraak naar het gemiddelde kostenniveau van 2016 kan worden becijferd op 0,83 procent. Het handhaven van de kan -bepaling voor stagevergoedingen voor het schooljaar 2015/2016 betekent een kosteneffect in 2016 van -0,09 procent ten opzichte van 2015. Dit betreft gemiddelde effecten voor de sector als geheel. De effecten van deze afspraken voor uw onderneming kunnen daarvan afwijken, afhankelijk van bijvoorbeeld de wijze waarop u invulling geeft aan de kan -bepaling voor stagevergoedingen. Wij adviseren u om deze loonstijging voor uw eigen organisatie te berekenen. Cao 2016 Met het akkoord op de cao 2015 op de Algemene Ledenvergadering start binnenkort ook het proces binnen de vereniging voor een cao 2016. Hierbij wordt u als lid betrokken. Op dit moment wordt de route naar een nieuwe cao bepaald. Over de uitkomst wordt u uiteraard geïnformeerd. Een onderhandelingsakkoord zal worden voorgelegd aan de leden. Op dit moment is daarom niet in te schatten welke loonkostenstijging in 2016 met een nieuwe cao kinderopvang gepaard zal kunnen gaan. Daarom sluiten we voor een reële inschatting van de loonkostenstijging voor 2016 als gevolg van mogelijke cao-afspraken aan bij de meest recente landelijke prognose van het Centraal Planbureau uit de Macro-Economische Verkenning 1
2016 zoals die met Prinsjesdag is gepubliceerd. Het Centraal Planbureau raamt de gemiddelde loonkostenstijging in 2016 als gevolg van caoafspraken voor de marktsector als geheel op 1,4 procent (dit is inclusief overloop uit het voorgaande jaar). Dit percentage is relatief laag door de lage inflatie, de hoge werkloosheid en het lastenverlichtingspakket van 5 miljard euro van het kabinet. Het gaat hier uiteraard om een prognose op basis van informatie zoals die in september bekend was, en een prognose voor alle bedrijven in de marktsector als geheel. Periodieke loonstijgingen Naast een kostenstijging door cao-afspraken kennen organisaties een stijging van loonkosten als gevolg van periodieke loonsverhogingen en kosteneffecten van onder andere instroom en uitstroom van personeel. Het Centraal Planbureau raamt dit effect in de Macro-Economische Verkenning 2016 voor 2016 voor alle bedrijven in de marktsector als geheel op 0,6 procent. Dit gegeven kan verschillen tussen ondernemingen, onder andere afhankelijk van de samenstelling van uw personeelsbestand, uw lokale marktsituatie en de arbeidsmarkt in uw regio. Wij adviseren u om voor uw eigen organisatie na te gaan welk percentage hierbij van toepassing is. Werkgeverspremies wettelijke sociale verzekeringen en pensioen Het Centraal Planbureau heeft in de Macro-Economische Verkenning 2016 een inschatting gegeven voor de sociale lasten die de werkgever moet afdragen. Voor 2016 wordt een stijging verwacht van deze kosten van gemiddeld 0,5 procent. Hierin zijn de effecten van de wettelijke sociale verzekeringen en pensioenverzekering opgenomen. Voor beide afzonderlijke kostenposten verwacht het Centraal Planbureau in 2016 een stijging. Het gaat hierbij om een landelijk gemiddelde. Pensioenpremie PFZW 2016 Later dit jaar beslist het bestuur van het Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) over de hoogte van de pensioenpremie voor 2016. Het is niet uitgesloten dat het bestuur van PFZW zal besluiten om de pensioenpremies te verhogen. Dit besluit kan van invloed zijn op de kostenontwikkeling. Zodra de pensioenpremie voor 2016 bekend is zullen wij u hierover informeren. Het Centraal Planbureau verwacht in de Macro-Economische Verkenning 2016 een lichte stijging van de pensioenpremies voor werkgevers. Premieheffing FCB FCB, het opleidings- en ondersteuningsfonds voor de kinderopvangsector, heft jaarlijks premie om haar diensten aan kinderopvangorganisaties te financieren. De cao FCB bestrijkt de gezamenlijke werkingssfeerbepalingen van de cao s Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en Kinderopvang. Alle organisaties die onder deze werkingssfeer vallen, zijn vanaf 1 januari 2015 gebonden aan de cao FCB 2015. Deze cao heeft invloed op de premieheffing. Voor de dienstverlening rekent FCB een premie op basis van de loonsom. Op de Algemene Ledenvergadering van Brancheorganisatie Kinderopvang van 16 2
september 2015 is het voorstel voor de cao FCB 2016-2017 met een meerderheid van stemmen aangenomen. De premie voor de cao FCB blijft voor 2016 gelijk aan die van 2015 (0,086 procent van de loonsom per organisatie) en heeft daarom geen effect op de kosten in 2016. Algemene kostenstijging (inflatie) Naast personeelskosten hebben kinderopvangorganisaties ook te maken met algemene kostenstijgingen voor huisvesting, energie, voeding en dergelijke. Voor de te verwachten stijging van deze kosten sluiten we aan bij de prognose van het Centraal Planbureau voor de inflatie. In de Macro- Economische Verkenning 2016 schat het CPB de inflatie voor 2016 op 1,2 procent. Totaaloverzicht kostenverhogingen (landelijke cijfers) Onderstaande tabel geeft een overzicht van de eerder genoemde kostenverhogingen zoals geraamd door het Centraal Planbureau. Tabel Overzicht landelijke prognoses 2016 Onderwerp Prognose 2016 Cao-loonstijging (inclusief overloop) 1,4 % Incidenteel (periodieke loonstijging, etc.) 0,6 % Sociale lasten werkgever 0,5 % Loonkostenstijging totaal 2,6 % Inflatie 1,2 % Bron: Centraal Planbureau, Macro-Economische Verkenning 2016, september 2015. Ontwikkelingen maximum uurprijs kinderopvangtoeslag De maximum uurprijzen voor de kinderopvangtoeslag worden per 1 januari 2016 met naar verwachting 0,7 procent verhoogd. De indexering is onder het voorbehoud van eventuele wijzigingen door de Tweede Kamer. Met de indexering is op landelijk niveau 16 miljoen euro gemoeid. Tabel (voorlopige) maximum uurprijzen kinderopvangtoeslag 2015 en 2016 Opvangsoort Huidige maximum uurprijs 2015 Maximum uurprijs 2016 (voorlopig) Procentueel verschil 2015 t.o.v. 2016 Dagopvang 6,84 6,89 + 0,7% Buitenschoolse opvang 6,38 6,42 + 0,7% Gastouderopvang 5,48 5,52 + 0,7% Bron: Ministerie van SZW. Het ministerie van SZW heeft dit voorjaar een concept-besluit over de indexering van de uurprijzen aan de Tweede Kamer gezonden. Het kabinet heeft de indexering van de maximum uurprijzen voor 2016 onlangs 3
bevestigd in de brief waarmee het voornemen voor 290 miljoen extra budget voor de kinderopvangtoeslag vanaf 2016 bekend is gemaakt. Een definitief besluit van de minister van SZW hierover zal naar verwachting in de loop van oktober worden gepubliceerd. Zodra dit definitieve besluit bekend is gemaakt zullen wij u hierover informeren. Kinderopvangtoeslag 2016: 290 miljoen extra budget, toeslag 5,8 procent omhoog Het kabinet heeft medio juni een eerste uitwerking uitgebracht van de plannen voor de belastingherziening. Eén van de onderdelen was een verhoging van het budget voor de kinderopvangtoeslag met 250 miljoen euro. Begin september heeft het kabinet de concrete invulling van het besluit gepubliceerd. Vanaf 2016 komt er 290 miljoen euro aan extra budget beschikbaar voor de kinderopvangtoeslag. Alle percentages toeslag voor zowel het eerste kind als voor tweede en volgende kinderen gaan met 5,8 procent omhoog. Voor de allerlaagste inkomens wordt het toeslagpercentage gemaximeerd op 93 respectievelijk 94 procent. Alle ouders profiteren daarvan. Voor ouders met een verzamelinkomen van 1,5 keer modaal en twee kinderen die drie dagen per week naar de buitenschoolse opvang gaan, dalen de kosten van kinderopvang met 56 euro per maand. Als diezelfde ouders twee kinderen hebben die drie dagen naar de dagopvang gaan, dan dalen de kosten van kinderopvang met 108 euro per maand. Om de koopkracht en werkgelegenheid van jonge ouders te stimuleren stelt het kabinet daarnaast voor 2016 voor om de inkomensafhankelijke combinatiekorting te verhogen, de arbeidskorting te verhogen en de tarieven in de tweede en derde belastingschijf te verlagen. De maatregelen zijn onderdeel van een pakket van maatregelen van het kabinet om de lasten op arbeid met in totaal 5 miljard euro te verlagen. Verschillende inkomensgroepen, hogere en lagere inkomens, profiteren van de voorstellen. Het pakket zorgt voor een koopkrachtverbetering voor werkende huishoudens van 1½ tot 3 procent. Indexering inkomensklassen De inkomensklassen in de toeslagtabel worden in 2016 naar verwachting verhoogd met 1,44 procent. Nieuwste economische prognose weer iets optimistischer over economie, werkgelegenheid en koopkracht Het Centraal Planbureau heeft in de meest recente publicatie met prognoses voor volgend jaar, Macro-Economische Verkenning 2016, de verwachtingen voor 2016 iets naar boven bijgesteld. De economische groei voor volgend jaar wordt nu geschat op 2,4 procent. De werkgelegenheid in de marktsector groeit komend jaar met naar verwachting 1,3 procent. De koopkracht van huishoudens stijgt in de prognose met gemiddeld bijna 1,4 procent. 4
Gebruik van kinderopvang in uw gemeente of regio Informatie over het feitelijk gebruik van kinderopvang voor uw eigen gemeente of regio in de afgelopen jaren en een prognose voor de komende jaren kunt u vinden op de website van sectorfonds FCB. De prognose van FCB geeft aan dat ook voor dit jaar nog rekening moet worden gehouden met een daling in het gebruik van kinderopvang en een daling van de werkgelegenheid in de sector. Dit betreft de landelijke prognose op basis van informatie die begin dit jaar beschikbaar was. FCB beziet op korte termijn of de nieuwste gegevens over het feitelijk gebruik van kinderopvangtoeslag van SZW, het extra budget voor de kinderopvangtoeslag en de macro-economische prognoses van het CPB al dan niet aanleiding geven voor aanpassing van de prognose. Gebruik van kinderopvang op landelijk niveau De meest recente informatie over het feitelijk gebruik van kinderopvang betreft gegevens van het ministerie van SZW over het tweede kwartaal van 2015. In dat kwartaal is er 1,6 procent minder kinderopvang afgenomen dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Dit is het saldo van een lichte stijging van het aantal kinderen in de opvang en een (verdere) daling van het aantal uren opvang per kind. In dagopvang en gastouderopvang voor 4-12 jaar bleef het aantal kinderen ongeveer gelijk, in buitenschoolse opvang en gastouderopvang 0-4 jaar steeg het aantal kinderen licht. Bij alle opvangvormen daalde in het tweede kwartaal van 2015 het aantal uren opvang per kind ten opzicht van het tweede kwartaal van 2014. Met name voor kinderen van ouders met een inkomen tot modaal niveau is minder kinderopvang afgenomen. In de groep van anderhalf tot drie maal modaal is het aantal kinderen juist gestegen. De daling van het aantal uren kwam het meest tot uiting bij de inkomens tussen modaal en twee maal modaal. Het aanbod aan kinderopvang steeg in het tweede kwartaal van 2015 licht. Bij dagopvang wordt dit mede beïnvloed door de omvorming van peuterspeelzalen naar kinderdagverblijven. Bij het aantal locaties buitenschoolse opvang is nog steeds sprake van een forse daling ten opzichte van enkele jaren geleden. Ook in de gastouderopvang is er nog steeds sprake van een trend van dalend aantal gastouders. Sinds januari 2012 zijn er zo n 13.000 gastouders minder. Meer informatie vindt u in de brief van SZW met cijfers over het tweede kwartaal van 2015. In de Begroting 2016 van het ministerie van SZW is de verwachting opgenomen dat het gebruik van kinderopvang in 2016 licht stijgt ten opzichte van 2015. Het aantal huishoudens met kinderopvang, het aantal kinderen met opvang en het aantal uren opvang per kind stijgen in 2016 naar verwachting allemaal licht. Meer informatie? Brancheorganisatie Kinderopvang brengt twee maal per jaar een overzicht uit van kostenontwikkelingen, de eerste maal vóór de zomer, de tweede maal na Prinsjesdag. Over onderwerpen als cao 2016 of pensioenpremies 2016 5
wordt u als lid van de Brancheorganisatie Kinderopvang apart geïnformeerd. Gebruikte bronnen en documenten vindt u achter de inlog van het ledendeel van de website van Brancheorganisatie Kinderopvang, of op de website van de organisaties waarvan in de bronnen naar publicaties wordt verwezen. Bronnen Centraal Planbureau, Macro-Economische Verkenning 2016, 15 september 2015. FCB, Lokale arbeidsmarktportretten http://regiocijferskinderopvang.fcb.nl. Financiën, Belastingherziening, brief van staatsecretaris Wiebes van Financiën aan de Tweede Kamer, 19 juni 2015. SZW, Ontwerpbesluit kinderopvangtoeslag 2016, 11 juni 2015. SZW, Cijfers kinderopvang tweede kwartaal 2015, 31 augustus 2015. SZW, Verhoging kinderopvangtoeslag met 290 miljoen, brief van minister Asscher van SZW aan de Tweede Kamer, 7 september 2015. SZW, Ontwerpbesluit tot wijziging van het Besluit kinderopvangtoeslag, 7 september 2015. SZW, Begroting 2016, artikel 7 Kinderopvang, 15 september 2015. 6