KLEUR... Een heel belangrijk onderdeel in de fotografie! Maar hoe dikwijls staan we daar bij stil? Kleur kan aan een opname meer expressie geven, kan de klemtoon zijn op de passie, de nadruk op het verdriet, een link zijn naar een periode (denk maar eens aan bepaalde schilders). Kortom met kleur kan je zoveel meer bereiken. Wat is nu het belangrijkste in een zonsondergang? De kleur die ook de sfeer bepaald of de omgeving? Natuurlijk zijn beiden heel belangrijk. Samen bepalen ze de mooie opname, maar het is wel de kleur die gaat zeggen of het er warm of koud is, of het er liefelijk of angstaanjagend is! Kleuren zijn overal om ons heen aanwezig. Maar hoe werken kleuren? Geel : zonnig en warm Geel is warm en werkt heel stimulerend. Geel wordt gebruikt om donkere omgevingen op te fleuren omdat het, het weinige licht dat er binnenvalt, heel goed reflecteert. Geel kan trouwens met heel wat andere kleuren gecombineerd worden. Bruin : verfijnd en elegant Bruin staat voor veiligheid en comfort. Bruin is absoluut geen saaie kleur, er zijn immers zowel warme als koele nuances. Bruin kan gecombineerd worden met de meeste andere kleuren omdat het samengesteld is uit verschillende kleuren. Tip : Bruin verliest zijn levendigheid indien er niet genoeg licht aanwezig Rood : krachtig en hartstochtelijk Rood is krachtig als geen andere. Voor meer warmte laat u het rood overheersen. Ook als u een intieme, uitnodigende sfeer wil creëren, gebruikt u het best rood. Groen : kalmerend en verfrissend
Groen werkt ontspannend en verzachtend en geeft kracht en energie. Tip : Groen is de kleur bij uitstek aangezien het de concentratie bevordert. Blauw : ontspannend en rustig Blauw geeft rust. Blauw is zeer krachtig in de diepere nuances. Blauw is zeer makkelijk toe te passen omdat het overal bij past. De verschillende blauwtinten kunnen echter ook perfect samen gecombineerd worden. Tip : Te veel blauw kan deprimerend werken. Oranje : vurig, euforisch en stimulerend Oranje heeft dezelfde eigenschappen als geel aangezien deze twee kleuren heel sterk verwant zijn. Oranje creëert een heel warme gloed. Voor een rijk kleurenschema combineert u oranje het best met andere aardetinten. Wit : zuiver en dynamisch Wit is de kleur van de waarheid, onschuld en reinheid. Het is kalm, koel en tijdloos maar ook dynamisch en bevorderlijk voor de creativiteit. Wit in combinatie met een andere kleur oogt fris en levendig. Wit doet groter lijken en benadrukt het licht dat binnenvalt. Te veel wit werkt verwarrend, omdat het de grenzen doet vervagen. Zwart : strak en somber Zwart geeft schaduw en slorpt het licht op. Als accentkleur past het bij elke andere kleur. Zwart geeft heel duidelijk de vorm van iets weer. Tip : Zwart in combinatie met rood geeft een zekere spanning. Naar kleur kunnen we gaan zoeken in de natuur of in onze eigen omgeving. We kunnen deze ook bewust gaan aanbrengen in onze onderwerpen. Laten we van elk eens een voorbeeldje geven... In de natuur Als je hier naar deze dennen kijkt zouden we al kunnen vertrekken van het verschil in de groene tint bij de oude en de nieuwe dennennaalden. Ook de jonge dennenappel met zijn uitgesproken lila tint kan een mooi onderwerp voor kleur worden.
Zoals je ziet eigenlijk geen speciaal onderwerp maar de kleur die geeft een MEERWAARDE aan de opname en daar is het om te doen. In volgend (natuur)voorbeeld laat ik u eens zien hoe kleur een foto kan bepalen. Door zijn opvallende groene kleur zijn nu de prachtige seringen gewoon op de achtergrond verdreven en is het alledaagse blaadje verheven tot hoofdonderwerp. Dat is nu spelen met kleur, er iets onverwachts mee maken. Nog enkele voorbeelden uit de natuur...... waar de kleur belangrijker is dan het onderwerp. Let wel een foto van bv een rode roos is geen bewuste "kleuropname". Hier geeft de kleur géén meerwaarde aan de foto (je zegt immers, wow wat een mooie roos, en daarna pas zie je de kleur).
Kleur kunnen we ook zelf aanbrengen, manipuleren van de opname dus, wel moet je dit op voorhand doen, deze keer geen bewerkingen toegestaan in dienst van de kleur. Enkele voorbeelden om een kleur naar je hand te zetten zijn: Bij deze opname is er speciaal gekozen voor zwarte kleurstiften, een grijze ondergrond en een grijs lint. Het geeft de indruk van een zwart/wit opname, de kleurpunten zorgen nu voor het extra kleurcontrast. Rechts nog eens uitvergroot wordt dit nog duidelijker. Het volgend voorbeeld laat nog duidelijker zien hoe je met kleur kan werken en deze kan aanwenden voor een krachtigere foto. Ten slotte nog kleur naast het onderwerp. Hiermee bedoel ik dat de kleur even sterk aanwezig is als het onderwerp zelf.
Voor sommige is de kleur hetgeen sterker opvalt, voor andere (vooral de familie) zal het kind het meest opvallen. Maar en daar kan niemand naast kijken, dit is duidelijk een meerwaarde voor het portret door de kleuren. Zo "G's" jullie kunnen nu op kleurenjacht gaan. Denk eraan, insturen doe je in het JPEG formaat ongeveer een 200 kb is voldoende. Drie (3) inzendingen per deelnemer, zijn deze besproken dan kan je er weer 3 inzenden. Gezien het succes van het thema "water" blijf ik bij deze formule, eerst vrij insturen, op het einde van de maand de wedstrijd, de datum voor de wedstrijd inzendingen geef ik later door. Hou dus uw beste werk bij. Voor de wedstrijd zelf geef ik vrij podium, dus ook de beginners kunnen dan eens proberen een kleurtje (2) in te zenden (ook pas insturen als ik de datum vrij geef), zo krijgen ook zij de smaak te pakken. Dzjef De kleurencirkel Om in de praktijk met kleuren te kunnen werken, worden deze in een schema gezet, we noemen dit de kleurencirkel. Veel deskundigen hebben een kleursysteem bedacht. De bekendste systemen zijn deze van Itten en Gerritsen. Inzicht in een kleursysteem maakt voor ons veel duidelijk over kleurcombinatie en kleurcontrasten. Toepassing van neutrale kleuren en het gebruik van eenkleurige combinaties komen veel voor bij bloemwerk.
Cirkel van Itten De kleurencirkel van Itten is gebaseerd op verfprimairen en bevat twaalf kleuren. De primaire kleuren noemt hij: rood, geel en blauw. De secundaire kleuren, die ontstaan uit menging van twee primaire kleuren zijn oranje, groen en violet. De tertiaire kleuren ontstaan uit menging van een primaire en een secundaire kleur zijn geeloranje, roodoranje, roodviolet, blauwviolet, blauwgroen en geelgroen. In de kleurenleer is het inmiddels bekend dat de door Itten genoemde kleuren niet geheel correct zijn voor wat betreft de keuze van de primaire verfkleuren. Optimale menging is bij het complement niet mogelijk. Itten wordt nog wel veel gehanteerd in de bloemsierkunst. Het bevat een goede harmonieleer. Voor meer informatie. Titel: Johannes Itten Kleurenleer, uitg. Cantecleer. Cirkel van Gerritsen De kleurencirkel van Gerritsen is gebaseerd op lichtprimaire en bevat zes kleuren. De primaire kleuren zijn: rood, blauw en groen (het blauw wordt ook wel violet genoemd). De secundaire kleuren, die ontstaan uit menging van twee primaire kleuren, zijn magentarood, cyaanblauw en citroengeel. De tertiaire kleuren ontstaan uit menging van een primaire en een secundaire kleur. De door Gerritsen genoemde kleuren geven optimale mogelijkheden de kleurenleer te verklaren en komen tot maximale resultaten bij het mengen van kleuren. Voor meer informatie. Titel: frans Gerritsen het fenomeen kleur, uitg. Cantecleer. Drie kleurgroepen Kleuren worden verdeeld in drie groepen: Primaire kleuren. Secundaire kleuren. Tertiaire kleuren. De uitkomst hiervan verschilt naar de keuze van de kleurencirkel. Kleur mengen Subtractief mengen Een verflaag of een oppervlak van een bloem, heeft de eigenschap om een deel van het licht dat er op valt te absorberen en een ander deel terug te kaatsen. Van het witte licht blijft dus
een deel achter in de oppervlaktelaag. Het licht dat wordt teruggekaatst zien we als kleur. Hoe meer verfsoorten wij mengen (of hoe meer filters we over elkaar leggen) hoe donkerder of grauwer het eindresultaat wordt. We zeggen dan dat we steeds meer licht wegnemen of aftrekken van de spectrumreeks. Kleuren mengen via licht, additief mengen Additieve kleuren zijn kleuren die ontstaan door het mengen van bundels licht, zoals bij een toneelvoorstelling met gekleurde spots gebeurt. Hoe meer lichtsoorten bijeenkomen hoe lichter de eindkleur wordt, totdat wit ontstaat. Kleuren partitief mengen Als we kleine verfstipjes of -veegjes naast elkaar plaatsen, dan worden deze als we op enige afstand gaan staan in ons oog visueel gemengd. Er ontstaat voor het oog dan een nieuwe kleur. Kleurkenmerken Om kleuren duidelijk te kunnen omschrijven worden ze aangeduid met de term 'kleurkenmerken', het zijn kleurtoon, grijswaarde en verzadiging. Kleurtoon (Hue) Een kleur wordt aangeduid met de term kleurtoon (kleursoort). Dit is de kleur die wij zien, de kleur van de kleur; bijvoorbeeld rood. Grijswaarde (Value) Dit is de lichtheid van een kleur. Het geeft aan in hoeverre een kleur opvallend licht kan reflecteren. Verzadiging (Chroma) Dit geeft aan hoe zuiver een kleur is. Een zuivere kleur heeft zijn volste, sterkste en meest expressieve kleurkarakter. Hoe meer grijs, wit of zwart in de kleur aanwezig is hoe minder verzadigd deze is. Warme en koude kleuren Warm en koud De kleuren die in het rode deel van de cirkel liggen, rood, oranje, geel noemen we de warme kleuren, de overige noemen we de koude kleuren, dit zijn groen, blauw en paars. Als we nu bijvoorbeeld bij een warme kleur geel wat van een koude kleur paars mengen, dan wordt het een koel gele kleur. Zo kan je ook een koude kleur een warmer effect geven door er wat van een warme kleur verf door te mengen. Het begrip warm en koud is dus maar betrekkelijk. Pasteltinten Kleuren die worden vermengd met wit worden lichter, dit noemen we pasteltinten. Deze stralen
een zacht en verfijnd karakter uit. Veel bloemen hebben een pasteltint. Vertroebelde kleuren Kleuren die vermengd zijn met zwart worden donkerder, dit noemen we vertroebelde kleuren, ze zien er vaak somber uit. Kleurcontrasten en kleurklanken Kleurcontrasten Kleurcontrasten ontstaan doordat twee of meer kleuren naast elkaar aanwezig zijn. Er ontstaat dan een verschil en dat noemen wij een contrast. Hoe zuiverder de kleuren hoe sterker het contrast is. Als we twee kleuren uit een cirkel kiezen die ver van elkaar afliggen, dan is het kleurcontrast heel groot. Kleur - tegen - kleur - contrast: Dit zijn alle combinaties waar twee kleuren van enig verschil tegen elkaar worden verwerkt. Licht - donker - contrast: Dit zijn alle combinaties tussen lichte en donkere kleuren bijv. geel - blauw. Koud - warm - contrast: Rood, oranje en geel zijn de warme kleuren; blauw - groen, blauw en paars zijn de koude kleuren. Complementair - contrast: Dit zijn alle combinaties van kleuren die in de cirkel precies tegenover elkaar liggen bijv. paars - oranje. Simultaan - contrast: Dit betreft de onderlinge beïnvloeding van kleuren, met name in een net -niet complementaire combinatie. Kwaliteitscontrast: Dit betreft contrasten tussen kleuren van duidelijk verschillende kwaliteit; grijswaarde of verzadiging. Kwantiteitscontrast: Dit betreft een hoeveelheidcontrast, een groot en een klein oppervlak. Gulden regel voor combinaties en hoeveelheid Een goede basis voor de te gebruiken kleurhoeveelheid in een combinatie van gelijkwaardige kleuren is de volgende gulden regel: wit geel oranje rood groen blauw paars/violet 3 3 4 6 6 8 9 Harmonie en verhouding
Kleurenharmonie betekent dat de combinatie van de gekozen kleuren mooi wordt gevonden. Alhoewel dit een subjectief begrip is vinden toch veel mensen hetzelfde mooi. Vanuit de kleursystematiek kunnen we de conclusie trekken dat een combinatie mooi is indien deze is opgebouwd uit een wetmatige samenhang. Dit zijn de combinaties die we volgens een kleurencirkel samenstellen. Monochrome harmonie Deze bestaat uit slechts één kleurtoon en daarvan een aantal nuances, alles in geel bijvoorbeeld. We noemen dit ook wel ton sur ton of toon in toon. Analoge harmonie Als we een combinatie kiezen die net iets verder uit elkaar ligt dan bij de monochrome harmonie, dan noemen we dit een analoge of naastliggende (aanliggende) harmonie. De monochrome en de analoge combinaties worden ook wel 'op kleur' genoemd, bij analoog is dit alleen zo als de kleuren dicht bij elkaar liggen. Polychrome harmonie Hierbij combineren we meerdere kleurtonen. Handig is hierbij de hulp van de schema's van de twee -, drie -, vier - en meerklanken, we noemen dit ook wel kleurakkoorden of kleurklanken. Achromaten Dit zijn alle nuances tussen wit en zwart. Het zijn de grijzen ofwel de niet-kleuren. We noemen het ook wel neutrale kleuren. De kleurklanken Met behulp van de schema's van de twee -, drie -, vier -, en meerklanken, ook wel kleurakkoorden of kleurklanken genoemd kunnen we voor de bloemsierkunst gemakkelijk een aantal aantrekkelijke en evenwichtige combinaties maken. Tweeklank (bichromatische combinaties) Kiezen we twee tegenover elkaar liggende kleuren dan noemen we dit een complementaire tweeklank. Drieklank (trichromatische combinaties) Kiezen we drie kleuren op gelijke afstand in de cirkel dan noemen we dit een regelmatige drieklank. Kiezen we een combinatie waarbij één of twee van de kleuren net naast de regelmatig gekozen kleuren liggen dan noemen we dit een onregelmatige drieklank. Vierklank Kiezen we vier op gelijke afstand liggende kleuren dan noemen we dit een regelmatige vierklank. Kiezen we een combinatie waarbij één of meer van de kleuren net naast de regelmatig gekozen kleuren liggen dan noemen we dit een onregelmatige vierklank. Traditioneel kleurgebruik
In de bloemsierkunst is zeker ook sprake van een traditie in kleurgebruik. Vanuit het verleden zijn een aantal bekende kleurcombinaties nog immer bruikbaar. Deze gewoontecombinaties beheersen het bloemenvak vrij sterk. Bedenk dat groen altijd als neutrale kleur een onderdeel van de combinatie uitmaakt. Het gaat om combinaties zoals: monochromatische of op binnen een kleur (op kleur' combinaties) geel met blauw zachtroze met donkerblauw geel met violet bruin met brons en geel wit met een andere kleur; oranje, geel, blauw, lila of rood gemengde combinaties witte nuances voor bruidswerk en rouwwerk rood voor rouwwerk en bruidswerk We mogen ook gerust alle ton sur ton combinaties tot de traditie van het bloemenvak rekenen. Het zijn nog steeds de meest gehanteerde combinaties. Traditionele kleuren voor jubilea en bruiloften 12,5 jarig feest koperkleur 25 jarig feest zilver met wit 50 jarig feest goud en geel 60 jarig feest diamant en bonte kleuren