Rotterdam, 15 januari 2013. Onderwerp: Beantwoording van de schriftelijke vervolgvragen van de raadsleden L.P.M. de Kleijn (SP), R.E. Schneider (Leefbaar Rotterdam) en A.G. Fähmel (Leefbaar Rotterdam) over misstanden in moskee internaten. Aan de Gemeenteraad. Op 20 november 2012 stelden de raadsleden L.P.M. de Kleijn (SP), R.E. Schneider (Leefbaar Rotterdam) en A.G. Fähmel (Leefbaar Rotterdam) ons schriftelijke vervolgvragen over misstanden in moskee internaten. "Naar aanleiding van de actualiteitenraad van 15 november jl. hebben de fracties van Leefbaar Rotterdam en de SP nog tal van vragen waarvan de anti/voorden hopelijk de ontstane mist doen optrekken. Constateringen uit de NRC-artikelen, uw brief en reactie tijdens de actualiteitenraad en ook reacties van verschillende (oud-)deelgemeentebestuurders zijn vaak niet met elkaar te 'matchen'. Wij streven naar volstrekte helderheid binnen dit dossier en hopen dat u dit met uw antwoorden ook zult nastreven. Om te beginnen de brandveiligheid van het meisjesinternaat in de Fatih moskee, Polderstraat 75. Hierover zegt u in uw brief aan de raad van 15 november het volgende (citaat): "Deze locatie is, en was de afgelopen jaren, brandveilig en voldeed aan alle bouwkundige eisen die gesteld worden op grond van het Bouw- en gebruiksbesluit. In 1998 is een gebruiksvergunning voor een internaat verleend en hierop is regelmatig gecontroleerd. Het gebruik van het pand als internaat verloopt aldus conform de brandveiligheidsvoorschriften. " Dit lijkt in behoorlijke tegenspraak met het gestelde in een brief van 1 augustus 2011 van Toezicht Gebouwen aan het dagelijks bestuur van de deelgemeente Feijenoord zoals die inmiddels gepubliceerd is op de website van NRC Handelsblad, waarin onder meer het volgende geconstateerd wordt (citaat): "De brandveiligheid is niet in orde, mocht de huidige situatie nog langer gehandhaafd blijven dan dienen er direct diverse voorzieningen te worden getroffen. De situatie is absoluut onveilig, gezien het gebruik en de overige factoren, zoals het planologische gebruik, zelfs gevaarlijk te noemen. " Hieronder volgen de vragen en onze beantwoording: Vraag 1: Sinds wanneer bent u op de hoogte van de genoemde brief van Toezicht Gebouwen enlof de conclusies van de twee inspecties waarop deze brief is gebaseerd? Het gaat om een ambtelijke notitie. Via de website van het NRC Handelsblad hebben wij hiervan kennis genomen. Vraag 2: Hoe verklaart u de tegenstelling tussen wat u stelt in uw brief aan de raad van 15 november en de conclusie van de twee inspecties uit 2011? Behandelaar: E.P. van Noort, 010-4895259 pagina 1
Vrij snel na 1 augustus 2011 zijn er zowel bij de deelgemeente als bij StadsontwikkelinglToezicht Gebouwen (SOITG) twijfels gerezen over de conclusies van de notitie van 1 augustus 2011. Dit heeft geleid tot overleg waarbij de deelgemeente heeft gevraagd om een toelichting op de gebreken en de te nemen maatregelen en om een advies over een integrale aanpak. Ook heeft de deelgemeente overleg gevoerd met het bestuur van de stichting. Dit alles heeft geleid tot een nieuwe inspectie van SOITG op 23 november 2011, met als conclusie dat, er gelet op het geconstateerde, "geen reden is om op te treden met betrekking tot de veiligheid van de aanwezige personen". Deze conclusie strookt met de strekking van de brief van 15 november 2012. Vraag 3: Wanneer vonden de door u aangehaalde controles (op basis van een gebruil(svergunning voor een Internaat) sinds 1998 plaats en wat waren hiervan de resultaten? Wij verwijzen u hiervoor naar het feitenrelaas. Vraag 4: Gezien de tegenstrijdigheden over de feiten willen wij graag kopiein van de hierboven bedoelde controlerapporten I inspectieverslagen ontvangen. Bent u hiertoe bereid? Zo nee, waarom niet? Ja. De onderzoeksrapporten en vergunningen liggen ter inzage bij de griffie. "In de eerder genoemde brief van Toezicht Gebouwen van 1 augustus 2011 wordt aangedrongen op nader onderzoek en een besluit van de (deel)gemeente over de status van het pand en internaat." Vraag 6: Is dit nader onderzoek verricht? Zo Ja, wat waren hiervan de conclusies? Graag een kopie van het onderzoeksrapport. Zo nee, waarom niet? Ja, er is op 23 november 2011 een nieuwe inspectie verricht. Zie het antwoord op vraag 2. Het rapport ligt ter inzage bij de griffie. Vraag 6: Welke acties heeft de (deel)gemeente ondernomen na 1 augustus 2011, zowel in het kader van de brandveiligheid van het pand als de strijdige planologische situatie? Wij verwijzen u hiervoor naar het feitenrelaas. Vraag 7: Sinds wanneer is het bij de gemeente dan wel deelgemeente bekend dat er een internaat is gevestigd in deze moskee? Behandelaar. E.P. van Noort, 010-4895259 pagina 2
De Brandweer heeft in maart 1998 geconstateerd dat er bedden zijn geplaatst. Vanaf medio 1998 is er een aantal jaren, na telkens voorafgaande toestemming van de Brandweer en in overleg met de deelgemeente, regelmatig in de schoolvakanties geslapen. In de op 31 juli 1998 verleende gebruiksvergunning zijn ook voorzieningen opgenomen (onder andere een brandmeldinstallatie). "Voor het legaal exploiteren van een (moskee) internaat zijn vergunningen nodig." Vraag 8: Welke vergunningen betreft het voor de fatih moskee en het internaat en welke Instantie is per vergunning verantwoordelijk voor afgifte en controle? Voor zowel de moskee als het internaat is een omgevingsvergunning voor werkzaamheden bouwen (voorheen bouwvergunning) nodig. Voor het internaat is ook een omgevingsvergunning 'activiteit handelen in strijd met het bestemmingsplan' vereist. De moskee past in het bestemmingsplan. Ook is een omgevingsvergunning brandveilig gebruik vereist (voorheen gebruiksvergunning). Wij hebben de bevoegdheid om deze vergunningen te verlenen, te wijzigen en in te trekken gedelegeerd aan de deelgemeente. Het dagelijks bestuur is verantwoordelijk voor toezicht op de naleving van de vergunningvoorwaarden en de handhaving. Vraag 9: Kunt u vanaf het moment dat er bij de gemeentbideelgemeente bekend was dat er een internaat was gevestigd In deze moskee aangeven welke van de vereiste vergunningen wanneer zijn afgegeven en tevens deze vergunningen overleggen? Wij verwijzen u naar het feitenrelaas. De vergunningen liggen ter inzage op de griffie. Vraag 10: Op welke momenten gedurende het bestaan van het genoemde internaat heeft er controle plaatsgevonden op vergunningen en de naleving van op deze vergunning betrekking hebbende regelgeving door enige instantie en is dit (ook wat betreft frequentie) conform gemeentelijke richtlijnen geweest? Wij verwijzen u voor de controles naar het feitenrelaas. De frequentie van de controles is vastgelegd in het door het college vastgestelde Integraal Handhavingsprogramma (u toegezonden op 29 november 2011). Er wordt sinds 2012 gecontroleerd op basis van het Bouwbesluit (algemene maatregel van bestuur), voorheen Bouwbesluit én Bouwverordening. Vraag 11: Kunt u alle hiervoor genoemde verslagen en inspecties overleggen? De onderzoeksrapporten en vergunningen liggen ter inzage bij de griffie. Behandelaar: E.P. van Noort, 0104895259 pagina 3
Vraag 12: In krantenartikelen wordt met betrekking tot het vaststellen van brandveiligheid van gebouwen gesproken van 'certificaten van de brandweer' maar ook van het oordeel van de afdeling toezicht gebouwen van de gemeente. Op wiens finale oordeel wordtlwerd een gebruiksvergunnlngtomgevingsvergunning brandveilig gebruik afgegeven of ingetrokken en berust dus het uiteindelijke gemeentelijke oordeel 'brandveilig' dan wel 'brandonveilig'? De dagelijks besturen van de deelgemeenten, met uitzondering van Rotterdam Centrum en Pernis, zijn bevoegd om de gebruiksvergunning af te geven, in te trekken en handhavingsmaatregelen te nemen. In het centraal bestuurd gebied is het college bevoegd. Een dergelijk besluit wordt genomen op basis van technisch oordeel en advies van SO/TG en/ of de Brandweer. "Volgens NRC Handelsblad van zaterdag 10 november weet wethouder Karakus al jaren dat in de Polderstraat een illegaal meisjesinternaat zit. Verder meldt de krant dat uit een aan deze wethouder gerichte brief van ds+v van juni 2008 blijkt "dat het moskeebestuur het pand niet onderhoudt en opknapt zoals afgesproken, dat het meerdere malen een grote dwangsom opgelegd heeft gekregen die nooit is betaald en dat er illegale praktijken plaatsvinden." Vraag 13: Kunt u ons een kopie doen toekomen van de bedoelde brief over de Polderstraat van ds+v aan de wethouder of het college van juni 2008? Zo nee, waarom niet? Ja, deze ligt onder geheimhouding ter inzage bij de griffie. "Volgens hetzelfde artikel in NRC Handelsblad stelt de dienst Stadsontwikkeling een aantal jaren later (2011) dat handhaven volgens de dienst lastig is "omdat de deelgemeente niet meewerkt, vertraagt en compliceert". Dit laatste staat te lezen in een interne notitie van de dienst." Vraag 14: Kunt u ons een kopie doen toekomen van de hier bedoelde notitie. Zo nee, waarom niet? Ja. Deze leggen wij onder geheimhouding ter inzage bij de griffie. "Volgens het NRC bestreed wethouder Karakus voor publicatie en na voorinzage niet dat hij al in 2008 wist dat er in de Polderstraat een internaat zat en dat er problemen waren met de brandveiligheid. In een telefoongesprek op zondag 11 november met de betreffende journalist gaf hij eveneens aan al jaren van het bestaan van het internaat op de hoogte te zijn. Later die dag belde hij terug met de mededeling: "Ik heb me vergist". Karakus zou nu pas sinds de zomer van 2011 op de hoogte zijn van het internaat en de brandveiligheid." Vraag 15: Wat is de reden dat de wethouder terugkwam op zijn eerdere verklaringen? Graag een uitgebreide toelichting. Behandelaar: E.P. van Noort, 010-4895259 dd-mm-.iill pagina 4
De wethouder zag delen van zijn reactie op de voorinzage van het artikel van zaterdag 10 november 2012, pas terug in het daadwerkelijke artikel. Verschillende media, waaronder de NOS, hebben naar aanleiding van het artikel op zaterdag vragen gesteld aan de wethouder. Naar aanleiding van zijn reacties had het NRC enkele vervolgvragen. Op zondag heeft de wethouder tijdens twee telefoongesprekken aan de journalist van het NRC, een toelichting gegeven. De wethouder heeft in het eerste gesprek, op basis van parate kennis, uitgelegd dat hij op de hoogte was van de verblijfsinrichting aan de Polderstraat en dat deze altijd brandveilig was. Na dit telefoongesprek twijfelde hij of hij de informatie goed had kunnen overbrengen. De wethouder kreeg de indruk dat er mogelijk enkele jaartallen en begrippen, waaronder internaten en verblijfsinrichting, door elkaar werden gehaald. Ongeveer 10 minuten na het 1e gesprek belde de wethouder daarom terug om nogmaals verduidelijking aan te geven. "Op dinsdag 12 november (NRC) en woensdag 13 november (AD/RD) stellen oud bestuurders van de deelgemeente Feijenoord dat het college (in de persoon van wethouders Kriens en Karakus) al vanaf 2008 wisten van het meisjesinternaat aan de Polderstraat." Vraag 16: Wat is in deze de waarheid? Vanaf wanneer wisten wethouders Krlens enlof Karakus van het bestaan van het meisjesinternaat en de (vermeende) problemen met het pand? Het college is sinds half november 2007 op de hoogte. Vraag 17: Kunt u ons een chronologisch overzicht geven van de bemoeienis en de aard daarvan van het college en individuele wethouders met het meisjesinternaat aan de Polderstraat in deze en de vorige raadsperiode? Zo nee, waarom niet? Wij verwijzen u naar het feitenrelaas. Vraag 18: Kunt u ons een chronologisch overzicht geven van de bemoeienis en de aard daarvan van het dagelijks bestuur met het meisjesinternaat aan de Polderstraat in deze en de vorige raadsperiode? Zo nee, waarom niet? De deelgemeentelijke acties zijn, voor zover bij ons bekend, opgenomen in het feitenrelaas. Vraag 19: Klopt het dat de deelgemeente Feijenoord wethouder Karakus in juni 2008 heeft geïnformeerd over de wens van de moskee om het huidige islamitische centrum, waarin onder andere een verblijfsaccommodatie is opgenomen, uit te breiden? Zo ja, kunt u ons een kopie van dit verzoek doen toekomen? Ja. Deze brief leggen wij ter inzage bij de griffie. Behandelaar: E.P. van Noort, 010-4895259 pagina 5
"In de actualiteitenraad van 15 november jl. sprak wethouder Karakus over de term 'verblijfsaccommodatie'." Vraag 20: Wat zou hier in het kader van een moskeegebouw onder kunnen worden verstaan, anders dan een internaat voor kinderen I jongeren? Een verblijfsaccommodatie boven een moskee betekent niet dat een internaat voor kinderen of jongeren de enige mogelijkheid is. Veel gebouwen hebben meerdere functies. Zo kent deze casus een moskee en commercieel ondersteunde activiteiten. Daarnaast is er, in een aparte ruimte, sprake van een logiesfunctie. Een logiesfunctie is niet leeftijdsgebonden; of er kinderen of volwassenen slapen is voor de eisen die aan de brandveiligheid worden gesteld, niet van belang. "Ook voor wat betreft het internaat in de Iskender Pasa moskee in de deelgemeente Noord blijven een aantal zaken verre van helder. De volgende vragen hebben betrekking op deze moskee en het internaat, gevestigd in de Insulindestraat." Vraag 21: Sinds wanneer is het bij de gemeente dan wel deelgemeente bekend dat er een internaat is gevestigd In deze moskee? Sinds 2000. In dat jaar is een aanvraag verbouwing van de tweede verdieping tot internaat ingediend. "Voor het legaal exploiteren van een (moskee) internaat zijn vergunningen nodig." Vraag 22: Welke vergunningen betreft het voor de Iskender Pa.. moskee en het internaat en welke Instantie is per vergunning verantwoordelijk voor afgifte en controle? Voor de moskee was destijds een ontheffing van het bestemmingsplan, een bouwvergunning en een gebruiksvergunning nodig. Voor het internaat een ontheffing van het bestemmingsplan en een gebruiksvergunning. Wij hebben de bevoegdheid om deze vergunningen te verlenen, te wijzigen en in te trekken gedelegeerd aan de deelgemeente. Het dagelijks bestuur is verantwoordelijk voor toezicht op de naleving van de vergunningvoorwaarden en de handhaving. Vraag 23: Kunt u vanaf het moment dat er bij de gemeen18 dan wel deelgemeente bekend was dat er een Internaat was gevestigd in deze moskee aangeven welke van de vereiste vergunningen wanneer zijn afgegeven en tevens deze vergunningen overleggen? Wij verwijzen u naar het feitenrelaas. De vergunningen liggen bij de griffie ter inzage. Behandelaar: E.P. van Nooit, 010-4895259 dd-mm-jjji pagina 6
Vraag 24: Op welke momenten gedurende het bestaan van het genoemde internaat heeft er controle plaatsgevonden op vergunningen en de naleving van op deze vergunning betrekking hebbende regelgeving door enige instantie en is dit (ook wat betreft frequentie) conform gemeentelijke richtlijnen geweest? Wij verwijzen u voor de controles naar het feitenrelaas. De frequentie van de controles is vastgelegd in het door het college vastgestelde Integraal Handhavingsprogramma (u toegezonden op 29 november 2011). Er wordt gecontroleerd op basis van het Bouwbesluit (algemene maatregel van bestuur), voorheen Bouwbesluit én Bouwverordening. Vraag 25: Kunt u alle hiervoor genoemde verslagen en inspecties overleggen? Ja, deze leggen wij ter inzage bij de griffie. "Met betrekking tot het internaat in de Iskender Pasa moskee meldt u in uw brief van 15 november 2012 dat het pand aan alle vereisten voldoet, waaronder brandveiligheidseisen. Dit is in tegenspraak met de reactie van het bestuur van de deelgemeente Noord. In haar brieven van 12 november meldt het dagelijks bestuur dat het ontruimingsplan nog altijd niet op orde is. De Wabo-vergunning ontbreekt. Ook geeft zij aan dat nog onderzocht moet worden in hoeverre de in het gebouw gevestigde supermarkt en het restaurant strijdig zijn met de vergunningen die tot nu toe voor de moskee en het internaat zijn afgegeven." Vraag 26: Hoe kunt u In uw brief van 16 november jl. beweren dat het pand aan alle vereisten voldoet, terwijl zaken I vergunningen aantoonbaar ontbreken of nog getoetst dienen te worden? Het pand voldoet nagenoeg geheel aan de brandveiligheidseisen, het enige dat ontbreekt is een ontruimingsplan. Het pand is daarmee voldoende brandveilig. "Volgens het NRC artikel van 10 november jl. zijn in 2008 'diverse grote gebreken' aangetroffen. Ook het ontruimingsplan is al die tijd al niet op orde." Vraag 27: Welke gebreken zijn tot op heden en wanneer in de tijd geconstateerd aan de moskee dan wel het internaat? Zijn deze inmiddels inderdaad allemaal verholpen en binnen welke termijn? Wij verwijzen u naar het feitenrelaas en de ter inzage gelegde inspectierapporten. "In uw brief van 15 november jl. merkt u ten aanzien van het Iskender Pasa internaat op dat er "conform de protocollen is gehandhaafd"." Behandelaar: E.P. van Noor!, 010-4895259 dd mm-jjjj pagina 7
Vraag 28: Wat is de inhoud van deze protocollen en doorwelke instantie zijn deze opgesteld? Aan de hand van het Bouwbesluit 2012 (hierin zijn sinds 2012 ook de brandveiligheidseisen uit voorheen de Bouwverordening opgenomen) wordt gecontroleerd of voldaan wordt aan alle bouwregelgeving. Het gaat om toetsing aan de fogiesfunctie (installaties, vluchtwegen etc.). Het Bouwbesluit is een algemene maatregel van bestuur, deze wordt bij Koninklijk besluit vastgesteld. De gezamenlijke handhavingsacties van SOfTG en Brandweer vinden plaats op basis van het Integraal Handhavingsprogramma (IHP). Dit programma stellen wij jaarlijks vast. In het IHP zijn op basis van risicoanalyses gebouwen en inrichtingen van verschillende branches van bedrijven en instellingen in een controleprogramma opgenomen. De controles hebben betrekking op veiligheid met betrekking tot milieu, brand en bouwkundige staat van gebouwen en inrichting. Vraag 29: Heeft deze handhaving conform protocollen gedurende de gehele bestaansduur van de moskee en het internaat plaatsgevonden? En geldt dit ook voor de Fatih moskee en het internaat in de Polderstraat? Vanaf 2003 wordt gewerkt op basis van integrale handhavingsprogramma's aan de hand waarvan gezamenlijke controles door Brandweer en TG (en indien nodig DCMR) plaatsvinden. Meest recent is het Integraal Handhavingsprogramma 2012 (IHP), dat het college op 29 november 2011 heeft vastgesteld. Zie de B&W brief d.d. 29 november 2011. Vóór inwerkingtreding van het Bouwbesluit 2012 werd gecontroleerd aan de hand van en op basis van het Bouwbesluit en de Bouwverordening. Vraag 30: Hoe past uw opmerking inzake 'conform de protocollen gehandhaafd' binnen het kader van ontbrekende vergunningen en ontruimingsplannen en tot op heden niet eens weten of de supermarkt en restaurant-functie legaal zijn? Gedoeld wordt op toetsing aan de eisen van het Bouwbesluit en controle op naleving van de vergunningvoorwaarden. Vraag 31: Hoe kan het zijn dat het ontruimingsplan al jaren zonder enige consequentie niet op orde is? Op 25 mei 2011 heeft de Brandweer onder meer geconstateerd dat er geen ontruimingsplan is. Omdat dit geen gebrek is dat leidt tot een onvoldoende brandveilige situatie en er in de schoolvakanties geen kinderen slapen, is het bestuur van de moskee destijds tijd gegund om dit op orde te brengen. De Brandweer heeft nadien regelmatig nacontroles uitgevoerd (vier in totaal). De deelgemeente heeft om haar moverende redenen geen gebruik gemaakt van haar bevoegdheid om op te treden. Behandelaar: E.P. van Noor!, 010-4895259 pagina 8
"Volgens het NRC heeft de dienst Stedenbouw en Volkshuisvesting (nu Stadsontwikkeling) als gevolg van de brandonveiligheid aangedrongen op een besluit van de deelgemeente Noord, die de vergunning in had kunnen trekken. Er gebeurde echter niets. In een ambtelijke notitie van april 2010 zou vermeld worden: "De deelgemeente kiest er blijkbaar voor geen uitspraak te doen." Vraag 32: Bent u bekend met deze notitie? ZO ja, zou u een afschrift van deze notitie aan de raad kunnen sturen? Zo nee, waarom kunt u deze notitie niet vinden? Deze ligt onder geheimhouding bij de griffie ter inzage. "Adviseren om een vergunning in te trekken in verband met een brandonveilige situatie is een stevig advies." Vraag 33: Mogen wij hieruit concluderen dat de situatie in het internaat voor april 2010 als brandonveilig aan te merken is? ZO nee, waarom niet? ZO Ja, welke acties zijn hierop ondernomen, door wie en binnen welk tijdsbestek? Nee. Wij verwijzen u naar onze brief d.d. 15 januari 2012. "Het dagelijks bestuur van de deelgemeente Noord geeft aan niet op de hoogte te zijn van het betreffende advies van de dienst Stedenbouw en dat het bij navraag om een mondeling advies blijkt te gaan, waarvan de afdeling Toezicht Gebouwen de concrete inhoud niet aan kon geven." Vraag 34: Hoe kan het zijn dat uw dienst wel aangeeft bekend te zijn met het mondelinge advies, maar vervolgens niet aan kan geven wat de concrete inhoud van dit mondelinge advies was? Graag een uitgebreide toelichting. Uit de stukken blijkt dat er telefonisch onderhoud is geweest tussen de dienst en de deelgemeente. De inhoud van dit gesprek is echter niet vastgelegd en derhalve niet te achterhalen. Vraag 35: Wat was het concrete voorstel van uw dienst aan de deelgemeente Noord? De bestendige lijn die SOITG in deze situaties (gebruik komt niet overeen met de bouwvergunning) volgt, is dat de situatie geformaliseerd dient te worden, dat wil zeggen advies aan de deelgemeente om een nieuwe vergunning aan te laten vragen. En dat is ook gebeurd. Behandelaar: E.P. van Noor!, 010-4895259 pagina 9
Burgemeester en Wethouders van Rotterdam, --.,""" Behandelaar: E.P. van Noort, 010-4895259 pagina 10