profielen 2 Wat kan ik Beroepen 4 6 Informatie 8 profielen CM 9 EM 10 NG 11 NT 12 Nieuwe 13 vakken UNA 14 Hoe kies ik 15 Welkom! Dit is deel 3 van de profielkeuzeboekjes. In dit deel krijg je veel informatie over de verschillende profielen en keuzevakken die je kunt gaan kiezen. In deel 2 heb je meer gekeken naar je eigen karaktereigenschappen. Om een goede keuze te kunnen maken, moet je namelijk weten hoe je zelf in elkaar zit en wat je zelf echt wilt. Het maken van keuzes is eigenlijk het volgen van je passie. Wat doe je graag? Waar ben je goed in? Maar in dit deel gaan we ook kijken welke mogelijkheden er allemaal zijn. Welke profielen, welke keuzevakken kun je allemaal kiezen? Dit is belangrijk, want om een vervolgopleiding te mogen volgen heb je een bepaald profiel of keuzevak nodig. In dit werkboek staan veel opdrachten. Niets is goed en niets is fout, want de juiste antwoorden bepaal jij. conclusies 17 1
De profielen Dit schooljaar moet je kiezen welke vakken je gaat doen in H4 en H5. Sommige vakken zijn voor iedereen verplicht. Andere vakken hangen samen met het profiel dat je gaat kiezen. Hieronder zie je het overzicht van de profielen. In dit deel van de keuzebegeleiding gaan we verder uitzoeken welke vervolgopleiding je kunt doen met welk profiel. Gemeenschappelijk deel Cultuur en Maatschappij Economie en Maatschappij Natuur en Gezondheid Natuur en Techniek Nederlands 400 Nederlands 400 Nederlands 400 Nederlands 400 Engels 360 Engels 360 Engels 360 Engels 360 Papiaments 240 Papiaments 240 Papiaments 240 Papiaments 240 Culturele en artistieke Culturele en artistieke Culturele en Culturele en vorming vorming artistieke vorming artistieke vorming Lichamelijke Lichamelijke Lichamelijke Lichamelijke opvoeding opvoeding opvoeding opvoeding Godsdienst 80 Godsdienst 80 Godsdienst 80 Godsdienst 80 Profielwerkstuk 80 Profielwerkstuk 80 Profielwerkstuk 80 Profielwerkstuk 80 Algemene sociale wetenschappen Algemene natuurwetenschappen Algemene sociale wetenschappen Algemene natuurwetenschappen Algemene sociale wetenschappen Algemene sociale wetenschappen Profieldeel Spaans 400 Economie 400 Biologie 400 Wiskunde B 360 Geschiedenis 320 Wiskunde A 360 Scheikunde 320 Natuurkunde 400 Kies 1 vak uit: Kies 1 vak uit: Kies 1 vak uit: Scheikunde 320 Wiskunde A 360 Geschiedenis 320 Wiskunde A 360 Kunstvak 360 Spaans 400 Wiskunde B 360 Informatica 320 Informatica 320 Management en organisatie 320 Vrije deel Kies 1 vak uit: Kies 1 vak uit: Kies 1 vak uit: Kies 1 vak uit: Kunstvak 360 Geschiedenis 320 Informatica 320 Informatica 320 Informatica 320 Kunstvak 360 Economie 400 Economie 400 Informatica 320 Natuurkunde* 400 Biologie 400 Management en Management en Management en 320 320 organisatie organisatie organisatie 320 Spaans 400 Spaans 400 Spaans 400 2
Tijdens het beroepenproject heb je al onderstaand formulier ingevuld. Nu je de informatie hebt van de profielen, kun je het misschien beter invullen Vul bij elk profiel 3 studies of beroepen in die je met dit profiel mag doen Welke profielvakken heb je Cultuur & Maatschappij Economie en Maatschappij Natuur & gezondheid Natuur & Techniek keuze uit: keuze uit: keuze uit: Welke studie s zou je kunnen doen Welke beroepen zou je na de studie kunnen doen Welke persoonlijke eigenschappen zijn belangrijk voor dit profiel/ type beroep 3
Wat kan ik? Bij je rapportcijfers spelen allerlei zaken een rol. In de eerste plaats natuurlijk hoe goed je bent in dat vak. Maar ook of het vak je interesseert, of je ervoor werkt, of je met de leraar op kunt schieten, of je een leuke klas hebt, of je veel ziek bent of hoe de situatie thuis is. Wat je op school presteert, speelt natuurlijk een belangrijke rol bij het kiezen van je profiel. De cijfers op je rapporten vertellen je iets over je prestaties in de loop der jaren. Een rapportcijfer geeft aan hoe goed je in een vak bent. Als je de rapporten met elkaar vergelijkt, zie je of je voor- of achteruit bent gegaan Aanleg en willen is niet genoeg; je moet het ook doen! Op deze manier spelen je capaciteiten een rol bij de keuze van je profiel. Als je een vak echt niet aankunt, moet je het niet kiezen. Als je niet goed presteert voor een vak, denk er dan goed over na of het verstandig is een profiel te kiezen waarin je verplicht bent dit vak te volgen. Het kan namelijk zijn dat je een schooljaar over moet doen, omdat je het uiteindelijk niet haalt. Het kan je zelfs je diploma kosten. 4
In de tabel hieronder moet je je eigen prestaties in de verschillende vakken invullen. Schrijf in de eerste kolom van boven naar beneden de vakken die je nu hebt. Begin met je beste vak en eindig met je slechtste vak. Vul daarna de overige kolommen in. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Vakken in volgorde van goed naar minder goed Verwacht rapportcijfer Wil ik dit vak kiezen? Ja twijfel nee Als je kijkt naar deze lijst, welk profiel past dan het beste bij jou?... 5
Beroepen Hieronder staan zes verschillende personen. Ze hebben een rijtje beroepen gevonden die kunnen passen bij hun persoonlijkheid. Kruis aan welke beroepen ook bij jou zouden passen. Onderzoekend type lijkt me leuk: ondernemende type lijkt me leuk: Scheikundige hotelmanager Bioloog ondernemer (zelfstandig) Dokter schooldirecteur Meteoroloog advocaat Systeemontwerper vertegenwoordiger Elektriciën taxichauffeur Procesoperator horecaondernemer Landschapsarchitect persfotograaf Archeoloog politieagent Patholoog anatoom politicus Laborant makelaar conventionele type lijkt me leuk: lijkt me leuk: accountant administratief medewerker bankmedewerker boekhouder hotelsupervisor econoom bedrijfsmanager verzekeringsagent secretaresse 6
artistieke type lijkt me leuk: Danser Ontwerper van kleding Docent kunstvak fotograaf fotomodel stylist tijdschrift/ krant meubelontwerper architect zanger galerie eigenaar sociale type lijkt me leuk: welzijnswerker psycholoog leraar stewardess ambulancebroeder operatiekamerassistent verloskundige leider kinderdagverblijf personeelsfunctionaris (HR) medewerker reisbureau Bij welk type heb je de meeste kruisjes gezet?... Klopt dit type met met jouw persoonlijkheid?... Staat jouw ideale beroep hierbij? Ja / nee, namelijk:... Noem 2 beroepen die niet bij deze opdracht staan en zet erbij bij welk type dit beroep hoort beroep 1:... type:... realistische type politieagent elektriciën brandweer piloot opticiën TOA Bouwkundig tekenaar vliegtuigmonteur automonteur lijkt me leuk: beroep 2:... type:... tekenaar architectenbureau 7
Informatie profielen Het profiel en de keuzevakken die je gaat kiezen bepalen naar welke vervolgopleidingen je kunt gaan. Ook als je na havo 5 naar vwo 5 wilt gaan, is je profiel en keuzevak belangrijk, omdat je niet altijd met alle keuzevakken naar het VWO kunt!! Zorg er dus voor dat je je goed laat voorlichten en probeer met gevoel en met verstand te kiezen! Weet jij het al? Heb jij het geduld om docent te worden? Of toch iets anders... Wat past bij jou? 8
Profiel CM (Cultuur & Maatschappij) In dit profiel zijn 2 vakken verplicht, namelijk geschiedenis & een taal (sp, fr of du) Bij geschiedenis leer je hoe je moet omgaan met teksten, bronnen en bronvermelding. De moderne vreemde taal zal je bij veel opleidingen op het gebied van communicatie van pas komen. Naast geschiedenis en die taal moet je nog 2 vakken kiezen, bijvoorbeeld nog een taal, aardrijkskunde, kunstvak, management & organisatie, economie, informatica en/ of wiskunde. Het profiel CM is zeer geschikt voor opleidingen en beroepen in kunst en cultuur, in het onderwijs, in de sociaal-maatschappelijke sector en in de communicatie. Bij kunst kun je denken aan een opleiding tot kunstenaar aan de hogeschool voor de kunsten, aan een opleiding aan de theaterschool of aan een conservatorium. Daarnaast zijn er in de culturele sector natuurlijk ook veel beroepen waarbij je zelf niet direct kunst hoeft te maken; een programmadirecteur van een theater of een manager in een museum. Je bent dan wel werkzaam in deze wereld, maar je bent zelf geen acteur, kunstenaar of muzikant. Bij dit profiel passen ook heel goed de sociaal-maatschappelijke opleidingen. Je kunt denken aan sociaal-pedagogisch werk, sociaal-maatschappelijk werker, dienstverlening en maatschappelijke vorming. Een voorbeeld is een hulpverlener die bij de reclassering of de kinderbescherming werkt. Wat is mooier dan iemand helpen om zijn of haar leven weer op de rails te krijgen nadat deze in de gevangenis heeft gezeten of slachtoffer (of dader) is geweest van huiselijk geweld. Ook voor beroepen in het onderwijs is dit profiel geschikt. Om docent van een exact vak te worden heb je natuurlijk een ander profiel nodig, maar met dit profiel kun je bijvoorbeeld een talendocent, docent Funderend Onderwijs (LOFO/ PABO) of docent aardrijkskunde worden. Alle vakken van CM hebben met communicatie te maken: het overbrengen van informatie aan anderen. Daarom is dit profiel ook heel geschikt voor opleidingen in de sector communicatie of journalistiek. Voorbeelden beroepen: Beeldend kunstenaar, journalist, leraar, maatschappelijk werker, modeontwerper, hulpverlener, PR medewerker en voorlichter Als je binnen het profiel CM economie of informatica wilt kiezen, ben je ook verplicht om wiskundea te kiezen. Zonder wiskunde kun je namelijk deze vakken niet volgen. Als je wiskundea en economie kiest, hou je wel een aantal mogelijkheden open. Met Management&Organisatie (M&O) kun je bijvoorbeeld naar de Hogere Hotelschool. 9
Profiel EM (Economie & Maatschappij) In dit profiel zijn 2 vakken verplicht: economie en wiskunde A. Naast economie en wiskunde A moet je nog 2 vakken kiezen, bijvoorbeeld nog een taal, aardrijkskunde, geschiedenis, kunstvak, management & organisatie (M&O), informatica en/ of biologie. Bij M&O komen onderwerpen als bedrijfseconomie, kostprijsberekening en het jaarverslag van een onderneming aan de orde. Als je denkt aan de opleiding bedrijfseconomie of een financieel-economische opleiding, dan kun je aan M&O een goed vak hebben. Vooral HBO-opleidingen als de hogere hotelschool, facilitair management en accountancy vinden M&O een mooi vak. Het profiel EM is heel geschikt voor degenen die in de richting van economie, handel, management, communicatie of toerisme verder willen gaan. Op HBO-niveau denk je bij dit profiel aan opleidingen als commerciële economie, bedrijfseconomie en management, economie en recht. Verder is EM het beste profiel voor toeristische HBOopleidingen, zeker als je een extra vreemde taal erbij kiest. Vanwege de vele vakken op het gebied van communicatie en maatschappij in EM is dit profiel heel goed voor opleidingen in de communicatie, in het onderwijs en in de sociaalmaatschappelijke richtingen. Je moet voor dit profiel een beetje ondernemend zijn en van organiseren houden, want uiteindelijk is de kans groot dat je een leidende functie in het bedrijfsleven of bij de overheid krijgt. Voorbeelden van beroepen: bedrijfskundige, bestuurskundige, marktonderzoeker, accountant, uitgever, personeelswerker, belastingsconsulent, manager in een bedrijf, verkoopleider, bankmedewerker 10
11 Profiel NG (Natuur & Gezondheid) In dit profiel zijn 3 vakken verplicht: biologie, scheikunde en wiskunde (A of B). Daarnaast kies je nog 1 vak; je hebt de keuze uit: Spaans, Frans, Duits, aardrijkskunde, kunstvak, M&O, informatica, geschiedenis, economie of natuurkunde. Dit profiel doe je als je belangstelling hebt voor mensen, dieren en planten. Bij belangstelling voor mensen moet je dan in de eerste plaats denken aan de zorg voor de gezondheid. Met dit profiel kun je alle opleidingen op medisch gebied gaan doen zoals fysiotherapie, logopedie, verpleegkunde of een opleiding tot diëtist. Er zijn veel mogelijkheden in de zorgsector. Officieel zijn er geen toelatingseisen voor deze opleidingen, maar vaak hebben leerlingen met biologie en scheikunde voorrang. Voor een opleiding als verloskunde zijn deze vakken zelfs verplicht. Natuurlijk speelt bij de meeste van deze beroepen het omgaan met mensen ook een belangrijke rol. Veel NG ers zullen op een laboratorium terechtkomen, bijvoorbeeld van een ziekenhuis. Daar doe je biologisch en chemisch onderzoek met behulp van apparatuur. Hier speelt het omgaan met mensen natuurlijk een minder belangrijke rol. Je moet dan wel erg precies zijn. Veel leerlingen willen forensic science gaan studeren. Deze studie lijkt erg op de studie biologie en medisch laboratoriumonderzoek, maar is meer gericht op het onderzoeken van biologisch materiaal gevonden bij een misdrijf. Denk niet dat je zoals in de serie CSI én onderzoek doet, én mensen verhoort, én op straat het plaats delict onderzoekt, én mensen arresteert én laboratoriumwerk doet en ook nog alleen maar knappe collega s hebt. In Voorbeelden van beroepen: fysiotherapeut, verpleegkundige, verloskundige, operatieassistent, dietist, landschapsarchitect, tuinarchitect, laboratoriummedewerker, milieudeskundige. werkelijkheid doet iedereen maar één onderdeel en zijn het geen (knappe) acteurs. Ook voor opleidingen die met dieren, planten en milieu te maken hebben, zit je goed met NG. Denk aan agrarische richtingen als milieukunde, voedingsmiddelentechnologie, etc.. Zo kun je bijvoorbeeld milieuinspecteur worden die installaties bij de ISLA of tankstations controleert. Ook horen de opleidingen op het gebied van voeding in dit rijtje thuis, zoals de opleiding voeding & dietiek. Steeds meer mensen hebben hulp nodig van een voedingsconsulente als ze diabetes krijgen of obesitas hebben. Een dikke kans op werk dus Maar pas op! Je moet wel met de exacte vakken overweg kunnen, anders krijg je problemen.
Profiel NT (Natuur & Techniek) In dit vak zijn 3 vakken verplicht: wiskunde B, natuurkunde en scheikunde. Daarnaast moet je nog 1 vak kizen: Spaans, Frans, Duits, aardrijkskunde, kunstvak, M&O, informatica, geschiedenis, economie of biologie Het profiel natuur en techniek is vooral bedoeld voor opleidingen waarin de exacte vakken een belangrijke rol spelen. Op het HBO staan alle technische en exacte opleidingen voor je open: elektrotechniek, bouwkunde, werktuigbouwkunde, civiele techniek, autotechniek, enzovoort. Bij het werk komen veel berekeningen voor en vaak is het belangrijk dat je ruimtelijk inzicht hebt. Ook met de computer moet je goed overweg kunnen. Ook laboratoriumwerk behoort tot de mogelijkheden, inclusief de meer technische richtingen als chemische technologie en biotechnologie. Maar je hoeft echt niet een techneut te zijn om dit profiel te kiezen. In de milieusector is werk te vinden en je kunt met NT ook alle opleidingen op het gebied van gezondheidszorg en landbouw en natuurlijke omgeving doen. Voor deze opleidingen is biologie in het vrije deel wel aan te raden. Verder kun je denken aan opleidingen als informatica, verkeersvlieger en medisch ingenieur. Op Curacao is er veel vraag naar hoger opgeleid technisch personeel. Denk maar aan grote bedrijven als de ISLA, de HVI (haven veiligheidsinspectie), CPA (Curacao Ports Authority), DOKmaatschappij, Aqualectra. Maar er zijn ook veel bedrijven die misschien minder bekend zijn, maar zeker technisch personeel zoeken; Marine (lokaal onderhoudspersoneel), jachtwerven/ botenonderhoud, veel offshore bedrijven/ advokatenkantoren/ groothandels die ICT-ers in dienst hebben. Maar ook het ziekenhuis krijgt steeds meer ingewikkelde scan-apparatuur, die moet worden geïnstalleerd, afgesteld en onderhouden. Veel mensen denken nog steeds dat het vies werk is waarbij je machines en motoren moet repareren. Ze hebben niet door dat er veel meer werk in is te vinden. Prima vooruitzichten dus, maar je moet wel behoorlijk goed zijn in de exacte vakken. Voorbeelden van beroepen: scheikundig ingenieur, bouwkundige, milieutechnoloog, communicatiespecialist, landmeter, researchmedewerker, werktuigbouwkundige, computerdeskundige, vlieger, laboratoriummedewerker, elektronicus 12
Nieuwe vakken Een aantal vakken zullen nieuw voor je zijn. Uit de naam van het vak krijg je vaak al een idee waar dit vak over zal gaan. Maar het blijft natuurlijk moeilijk om te kiezen uit vakken, die je nog nooit hebt gehad. Culturele en Artistieke Vorming (CAV) Algemene Sociale Wetenschappen (ASW) Dit vak zorgt voor algemene ontwikkeling binnen de sociale vakken. Het bevat onderdelen van maatschappijleer, aardrijkskunde en economie. Voor ASW is er alleen een schoolexamen (je doet er geen Centraal Schriftelijk Examen in) Dit vak is een combinatievak van de expressievakken (tekenen, handvaardigheid, muziek en drama). Je moet voor dit vak opdrachten uitvoeren en daarbij veel samenwerken. Kunstvak Bij dit vak leer je beeldende kunst en vormgeving analyseren (zowel hedendaagse als uit het verleden), zelf ontwerpen en over je eigen ontwerp reflecteren en discussiëren. 13
Informatica Een interessant vak, maar denk niet dat je hier het hele uur gaat google-en, facebooken en chatten. Het gaat om de wereld achter deze programma s. Hoe kun je zelf programmeren en hoe zet je software zo in elkaar dat het nuttig is. Management en Organisatie (M&O) Bij dit vak leer je hoe een bedrijf in elkaar zit en hoe deze bedrijven/ organisaties een plaats hebben in de maatschappij. Kies je voor M&O dan komen onderwerpen zoals managent, marketing, balans en communicatiesystemen aan de orde. Een goede basis voor verdere studies in de bedrijfseconomische richting. Wiskunde Niet nieuw, wel anders! Bij NT is wiskundeb verplicht en bij NG kun je kiezen tussen wisa en wisb. Bij EM moet je wisa hebben en bij CM mag je alleen informatica of economie kiezen als je ook wisa kiest. Vraag de docent wiskunde of je meer wisa of meer geschikt bent voor wisb. Een leven zonder wiskunde is ook mogelijk (bij CM), ook dan kun je heel gelukkig worden. Op www.meerwiskunde.nl zie ook meer informatie over de verschillen tussen wisa en wisb 14
Hoe kies ik Binnenkort krijg je van de docenten advies of zij het verstandig vinden dat jij het vak kiest waar zij les in geven. Het blijft een advies, maar we weten uit voorgaande jaren dat de voorspellingen van de docenten vaak uitkomen. Als bijvoorbeeld je docent wiskunde een advies geeft om geen wiskunde B te kiezen, denk dan héééél goed na waarom de docent dat zegt. Het is vaak moeilijk voor jezelf in te schatten of je de capaciteiten hebt om een bepaald vak of profiel te kiezen, omdat je niet weet wat je volgend jaar gaat krijgen in H4 bij dat vak. Luister dus goed naar adviezen. Probeer nu voor jezelf de onderstaande lijst in te vullen. Wat verwacht jij dat docenten jou adviseren? + = de docent denkt dat jij het vak aankunt in H4 +/- = de docent twijfelt - = de docent raad je af het vak te kiezen Vul in: Verwacht advies Ne en Pa Sp gs ak ec na sk bi wia wib......... Welk profiel zou je willen kiezen? CM / EM / NG / NT Zijn de profielvakken die bij dat profiel horen nu voldoende? Ja / nee,... Zal het vakadvies van de docent invloed hebben op je keuze? Ja / nee, want... 15
UNA Hieronder zie je een overzicht van de HBO studies van de UNA. Geef van elke richting een voorbeeld van een beroep, na deze studie. Op de UNA kun je op HBO-niveau verschillende studie s volgen: Mogelijk beroep: Bouwkunde Civiele techniek Elektrotechniek Industriële Communicatie Technologie Industriële techniek Social work... Tweedegraads Lerarenopleiding... (Engels of Spaans of Nederlands of Papiamentu) Lerarenopleiding Funderend Onderwijs Fiscaal recht & Economie.. Bachelor of Applied Science in Business Administration (Financial Management, Marketing Management, Business Information Systems, Human Resource & Communication, International Business and Management) 16
Conclusies welk profiel wil je kiezen?... Waarom kies je voor dit profiel?...... Bedenk twee nadelen voor jou van dit profiel (wat lijkt je minder leuk aan dit profiel?)...... Welke vervolgopleiding zou je willen doen?... Welke drie eigenschappen van jezelf passen bij dit profiel?......... Welke profielvakken ga je in havo 4 krijgen in jouw profiel? Welk cijfer heb je nu ongeveer voor dit vak? Profielvakken: cijfer.................. Einde deel... 17