PROTOCOL TU DELFT voor NIEUWE OPLEIDINGEN 1. Inleiding Het erkenningtraject voor nieuwe opleidingen aan de TU Delft bestaat uit drie delen die na elkaar moeten worden doorlopen. Het initiatief voor de start van een nieuwe opleiding ligt bij de faculteit. Stap één van het erkenningtraject is een toets door het College van Bestuur (CvB) van de TU Delft, met inbegrip van afstemming op 3TU-niveau. Stap twee is de toets doelmatigheid door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) door tussenkomst van de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs (CDHO). De derde stap is de beoordeling van de kwaliteit van de opleiding door de Nederlands Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) 1. Pas als een opleiding in spé aan al deze drie toetsen heeft voldaan, kan de opleiding in het Centraal register opleiding hoger onderwijs (Croho) worden geregistreerd. Opname in het Croho is een voorwaarde voor bekostiging door de overheid, het recht op studiefinanciering voor de studenten en het recht een graad te verlenen. Men moet er rekening mee houden dat het gehele traject van toetsing en besluitvorming minimaal een jaar in beslag neemt. 2. Beleidsuitgangspunten nieuwe opleidingen Met de invoering van de Bachelor-Masterstructuur is het opleidingenaanbod van de TU Delft met een tiental opleidingen uitgebreid. Om deze reden, en gezien de landelijke ontwikkelingen ligt een verdere uitbreiding van het aanbod niet voor de hand. Slechts op beperkte schaal zijn nieuwe initiatieven mogelijk. Al in het rapport Focus op Onderwijs (september 2003) zijn twee lijnen aangegeven waarlangs nieuwe initiatieven voor masteropleidingen kunnen worden ontwikkeld: - op basis van nieuwe ontwikkelingen in het onderzoek en in de context van technologische ontwikkelingen kunnen de potenties voor innovatieve masteropleidingen worden bepaald. Voor dergelijke nieuwe initiatieven ligt het overigens voor de hand om een opleiding te ontwikkelen in samenwerking met (inter)nationale partners van de TU Delft - de scoop van bestaande masteropleidingen zou dusdanig moeten worden verbreed dat nieuwe ontwikkelingen binnen of tussen de vakgebieden qua onderwijs in eerste instantie kunnen worden vormgegeven als een variant binnen een of meer bestaande masteropleidingen. Bij bewezen succes van een variant kan in een later stadium alsnog tot verzelfstandiging naar een volledige masteropleiding worden overgegaan. Voor wat het opleidingenaanbod van nieuwe bacheloropleidingen betreft zal primair worden ingezet op behoud en verbeteringen van het bestaande aanbod van bacheloropleidingen. 3TU.Federatie De TU Delft heeft zich in het kader van het sectorplan Wetenschap & Technologie met de andere twee technische universiteiten afgesproken het aanbod van masteropleidingen en postinitiële opleidingen als ook ontwerpers- en lerarenopleidingen op elkaar af te stemmen. Hiertoe wordt de 3TU.Federatie opgericht met als één van de drie onderdelen 3TU.Onderwijs. 3TU.Onderwijs draagt onder andere zorg voor een macrodoelmatig en transparant aanbod van het graduate onderwijs van de drie technische universiteiten en voor een afstemming van 1 Per 1 juli 2010 is de procedure als vermeld; aanvragen van voor 1 juli werden eerst door de NVAO beoordeeld en vervolgens door OCW. Protocol nieuwe opleidingen TU Delft/O&S/augustus 2010 1
aanvragen van licenties voor nationale masteropleidingen op het gebied van new technologies. 3. Toetsing door College van Bestuur De decaan van een faculteit dient bij het CvB formeel een verzoek in voor de start van een nieuwe opleiding. Het CvB besluit over het verzoek aan de hand van de volgende criteria: Beantwoordt de opleiding aan een aantoonbare behoefte vanuit het afnemend veld? Bestrijkt het een nieuw domein in het onderzoek dat een sterke verankering heeft in de onderzoeksportfolio van de TU Delft en de onderzoeksportfolio van eventuele partners waarmee de opleiding wordt opgezet? Is de opleiding doelmatig volgens advies van 3TU.Onderwijs (zie hieronder)? Levert deze een (inter)nationaal herkenbaar diploma op? Is deze in staat studenten aan te trekken die anders niet voor een masteropleiding van de TU Delft zouden kiezen? Is deze in staat kostendekkend te opereren, waarbij een minimale norm van een instroom van 20 studenten bij een masteropleiding of variant wordt gehanteerd? Voldoet deze aan de (overige) vereisten van de macrodoelmatigheidstoets van OCW en de toets nieuwe opleiding van de NVAO? Stappen in besluitvorming van het CvB In het kader van de afstemming van het aanbod van de masteropleidingen van de drie technische universiteiten brengt 3TU.Onderwijs een zwaarwegend advies aan het CvB uit over de doelmatigheid van de nieuw te starten masteropleiding. Daarom kent de besluitvorming door het CvB drie stappen: A. besluit over het al dan niet doorsturen van het voorstel van de faculteit voor advies over doelmatigheid aan de adviesraad van de 3TU Graduate School indien het een masteropleiding betreft. B. voorgenomen besluit over de start nieuwe opleiding en het starten van het externe erkenningtraject. Dit voorgenomen besluit wordt voor instemming voorgelegd aan de Gezamenlijke Vergadering van Ondernemingsraad en Studentenraad (GV). C. na instemming van de GV het definitieve besluit om met het externe erkenningtraject (NVAO en OCW) te starten. Men moet rekening houden dat deze stappen toch zeker 4 tot 6 maanden beslaan. Informatiedossier Uit overwegingen van efficiency is het belangrijk de informatiedossiers voor interne en externe beoordeling zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen. Gezien de zeer specifieke eisen van de NVAO-procedure (zie verder onder 5) is het nodig hiervoor een apart document op te stellen, maar aanbevolen wordt hiervoor zoveel mogelijk teksten te gebruiken uit de interne stukken voor het CvB. Bij haar besluitvorming houdt het CvB ook uitdrukkelijk rekening met de vereisten en criteria van OCW en de NVAO. De facultaire aanvraag dient informatie over alle onderstaande punten te bevatten. Voor stap A van de beoordeling door het CvB, namelijk het besluit de opleiding al dan niet voor te leggen aan 3TU.Onderwijs, kan om praktische redenen worden volstaan met een globale beschrijving van de onderstaande punten 1, 2, 3 (globaal) en met een uitwerking van punt 6. Protocol nieuwe opleidingen TU Delft/O&S/augustus 2010 2
Inhoud van de facultaire aanvraag: 1. Relatie met het onderzoek van de faculteit/tu Delft 2. Positionering van nieuwe opleiding - oriëntatie van de opleiding - maatschappelijke behoefte - belangstelling onder toekomstige studenten - positionering t.o.v. andere opleidingen in binnen- en buitenland - uniciteit van de opleiding 3. Studie-inhoud - eindtermen van de opleiding - inzicht in de nieuwe studieonderdelen - opzet en samenhang curriculum - didactisch concept - toelatingseisen van de masteropleiding 4. Organisatie van de opleiding - verantwoordelijke faculteit (in het geval van multidisciplinaire opleidingen) - opleidingsdirecteur - opleidingscommissie - onderwijs- en examenregeling - betrokken wetenschappelijk personeel (kwantiteit en kwaliteit) 5. Kwaliteitszorg en studiebegeleiding 6. Financieel perspectief - studentenaantallen in huidig vergelijkbaar onderwijs - verwachte studenteninstroom van de zelfstandige opleiding (streefgetallen) - opstartkosten en financiële dekking 4. Doelmatigheid: toets door CDHO/ besluit door OCW De Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs (CDHO) beoordeelt het voornemen tot het verzorgen van een nieuwe opleiding met het oog op een doelmatige taakverdeling tussen de instellingen, gelet op het geheel van voorzieningen op het gebied van hoger onderwijs. De beleidsregel doelmatigheid hoger onderwijs van 17 juni 2009 is hierbij uitgangspunt. De CDHO brengt advies uit aan de minister; de minister beslist over de aanvraag. CDHO en minister zijn zeer terughoudend met het toekennen van nieuwe labels. Criteria CDHO hanteert de volgende criteria: a. aantoonbaar bijdragen aan de verdere ontwikkeling van de Nederlandse kennissamenleving door tegemoet te komen aan erkende behoefte aan nieuwe beroepen of aan noodzakelijk geachte nieuwe (wetenschappelijke) ontwikkelingen in innovatieve sectoren. of b. de opleiding draagt aantoonbaar bij aan een andere dan onder a genoemde en door de Minister erkende behoefte op terreinen, waarvoor de overheid een verantwoordelijkheid op stelselniveau draagt. c. het realiseren van de opleiding leidt niet tot nadelige effecten voor de benutting van de bestaande capaciteit en infrastructuur op het desbetreffende onderwijs- en onderzoeksterrein, waaronder tevens moet worden begrepen het aanbod van vergelijkbaar geaccrediteerd, nietbekostigd onderwijs, dat de student onder vergelijkbare condities kan volgen als het onderwijs van een bekostigde opleiding. d. inbedding van de opleiding in de kennisinfrastructuur, m.a.w. bestaat er behoefte/vraag. Protocol nieuwe opleidingen TU Delft/O&S/augustus 2010 3
Informatiedossier Het dossier moet bestaan uit: 1. Documenten waaruit blijkt dat de opleiding voldoet aan de bovenstaande criteria 2. In welke gemeente de opleiding wordt gevestigd 3. De OER van de opleiding, of een beschrijving van de opleiding, waarin met de OER vergelijkbare informatie wordt verschaft 4. Informatie over de gewenste registratie in het Croho 5. het verslag van de resultaten van het overleg dat het instellingsbestuur over het voornemen heeft gevoerd met alle onderwijsaanbieders die een vergelijkbare opleiding verzorgen, of een schriftelijke verklaring van die aanbieders 6. voorstel voor de vooropleidingseisen. De CDHO streeft ernaar binnen 6 weken na ontvangst van de aanvraag advies uit te brengen aan de minister. De Minister zal in beginsel binnen 8 weken na ontvangst van de aanvraag voor een nieuwe opleiding bij de CDHO beslissen. 5. NVAO: Toets Nieuwe Opleidingen Hoger Onderwijs De NVAO stelt vast of de opleiding aan eisen van basiskwaliteit voldoet. Deze eisen zijn beschreven in de kaders voor de Toets Nieuwe Opleidingen Hoger Onderwijs, en zijn te downloaden van de NVAO website (www.nvao.net) 2. Voor masteropleidingen geldt dat ook aan de vereisten van de Verlenging Cursusduur Masters moet worden voldaan. Beoordelingsonderwerpen De beslissing over accreditatie van een nieuwe opleiding wordt gebaseerd op een toets aan de hand van zeven vragen. Deze vragen zijn: Wat beoogt de opleiding? Met welk programma? Met welk personeel? Met welke voorzieningen? Hoe wordt de kwaliteit geborgd? Hoe wil de opleiding dit toetsen? Zijn er voldoende financiële middelen? De zeven vragen zijn vertaald in zeven onderwerpen en vijftien standaarden. Informatiedossier Het informatiedossier kent een voorgeschreven opbouw en dient de informatie gestructureerd, volgens het beoordelingskader, aan te leveren. De opleiding dient te worden gepositioneerd ten opzichte van bestaande (en nieuwe) opleidingen in binnen- en buitenland. Het dossier bevat informatie over 3 : a. Beoogde eindkwalificaties b. Programma (oriëntatie, inhoud, vormgeving, didactisch concept, vooropleidingseisen, studeerbaarheid, motivering duur) c. Personeel (kwantiteit, kwaliteit, beleid) d. Voorzieningen (faciliteiten, begeleiding) e. Kwaliteitszorg (systeem, betrokkenheid stakeholders) f. Toetsing (systeem, beleid) g. Afstudeergarantie en financiële voorzieningen 2 Met ingang van 1 januari 2011 wijzigt het accreditatiestelsel en gelden de nieuwe accreditatiekaders; deze kaders zullen derhalve uitgangspunt dienen te zijn bij nieuwe initiatieven. 3 Een volledige uitwerking is te vinden in het beoordelingskader van de NVAO. Protocol nieuwe opleidingen TU Delft/O&S/augustus 2010 4
Het informatiedossier mag max. 35 pagina s (excl. bijlagen) beslaan; het dossier moet zelfstandig leesbaar zijn. Tweejarige masteropleiding Wettelijk kennen alle nieuwe masteropleidingen een eenjarige cursusduur tenzij blijkt dat de kwaliteit van een opleiding in (inter)nationaal perspectief ontoereikend is vanwege de cursusduur. In dat geval kan een tweejarige cursusduur worden aangevraagd. De NVAO beoordeelt de aanvraag in opdracht van het Ministerie van OCW. Bij nieuwe masteropleidingen kan een tweejarige cursusduur tegelijkertijd met de Toets Nieuwe Opleidingen Hoger Onderwijs worden aangevraagd, waarbij de beide informatiedossiers worden geïntegreerd. De NVAO zal zich bij de beoordeling van de aanvragen voor opleidingen van 120 ECTS vooral richten op de vraag of de opleiding aantoonbaar twee jaar nodig heeft om aan één of beide onderstaande criteria te voldoen: het in internationaal perspectief gewenste eindniveau te behalen. Verbreding van de bacheloropleiding noch het bestaan van opleidingen met een langere cursusduur elders zijn voldoende redenen; het op de eisen van het beroepsdomein gebaseerde eindniveau te behalen. Een belangrijk deel van te aan te leveren informatie is reeds voor het informatiedossier voor de Toets Nieuwe Opleidingen vereist. Aanvullende informatie is vooral een onderbouwing van de noodzaak de opleiding te verlengen, bij voorkeur ondersteund door oordelen van onafhankelijke deskundigen, bijvoorbeeld visitatiecommissies. De gevraagde informatie en de argumentatie voor een tweejarige cursusduur zullen het informatiedossier t.b.v. de Toets Nieuwe Opleidingen met name bij de beoordelingsonderwerpen Beoogde eindkwalificaties en Programma, moeten worden opgenomen. Wijze toetsing De NVAO schakelt experts in voor de beoordeling van het informatiedossier. Op grond van het toetsingsrapport neemt de NVAO een besluit dat publiekelijk bekend wordt gemaakt. De NVAO neemt binnen 6 maanden na ontvangst van de aanvraag een besluit. 6. Tijdpad Er is geen vast tijdpad voor de indiening van een aanvraag voor een nieuwe opleiding. Noch het CvB, noch CDHO/OCW en noch de NVAO hanteren bepaalde indiening- of sluitingsdata. Wel zijn de besluiten van zowel de Minister als de NVAO beperkt geldig: - Het besluit macrodoelmatigheid blijft tien maanden geldig - Het besluit toets nieuwe opleiding blijft zes maanden geldig Binnen 10 maanden na het besluit van OCW dient de opleiding derhalve in het Croho te zijn geregistreerd. Hierbij dient te worden meegenomen dat de NVAO maximaal zes maanden over een toets nieuwe opleiding kan doen en dat deze termijn in het verleden nog wel eens is overschreden. De aanvraag voor de NVAO dient daarom bij voorkeur zo goed als klaar te zijn op het moment dat de aanvraag macrodoelmatigheid wordt ingediend. Het ligt voor de hand dus rekening te houden met een totale termijn voor de besluitvorming van minimaal een jaar, vanaf het moment dat een decaan bij het CvB het voorstel indient om een nieuwe opleiding te starten. Vanzelfsprekend dient ook rekening te worden gehouden met een traject binnen de faculteit en met het schrijven van de aanvraagdossiers. Dit laatste is een tijdrovende activiteit die te vaak wordt onderschat. Protocol nieuwe opleidingen TU Delft/O&S/augustus 2010 5
Registratie in het Croho is niet aan termijnen gebonden, zodat na achtereenvolgens een positieve uitspraak van het ministerie van OCW en een positieve toets van de NVAO te hebben ontvangen, het CvB de nieuwe opleiding onmiddellijk kan laten registreren, en de opleiding met ingang van de aangegeven gewenste datum van start kan gaan. 7. Meer informatie Voor meer detailinformatie en advies: - www.tudelft.nl/onderwijskwaliteit - www.cdho.nl omtrent de beleidsregel macrodoelmatigheid - www.nvao.net omtrent de Toets Nieuwe Opleidingen Hoger Onderwijs en de Verlenging Cursusduur Masters. - Jenny Brakels, beleidsmedewerker Kwaliteitszorg & Accreditatie, directie Onderwijs en Studentenzaken (j.k.brakels@tudelft.nl/ 015-27 82319). Protocol nieuwe opleidingen TU Delft/O&S/augustus 2010 6