e» C t>hö Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap >Retouradres Postbus 16375 2500 BI Den Haag Universiteit Utrecht Mevrouw Mr M J Oudeman Heidelberglaan 8 3584 CS UTRECHT Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 B3 Den Haag www.rijksoverheid.nl Contactpersoon S.F. Roos T +31 6 15 03 82 70 s.f.roos@minocw.nl Datum 2 7 JULI 2016 Betreft Besluit macrodoelmatigheid wo bachelor Philosophy Politics and Economics Geachte mevrouw Oudeman, Met de brief van 13 juni 2016, door de Doelmatigheid Hoger Onderwijs (hierna: CDHO) ontvangen op 29 juni 2016, hebt u mij het voornemen voorgelegd om de wo-bacheloropleiding Philosophy, Politics and Economics als bekostigde opleiding te verzorgen in Utrecht. De opleiding is voorgesteld in het Croho onderdeel Sectoroverstijgend en de studielast is door u bepaald op 180 studiepunten. Onze referentie 1049520 Bijlagen 1 Een belanghebbende kan tegen d it besluit binnen zes weken na de dag waarop het besluit hem is toegezonden schriftelijk bezwaar maken. De belanghebbende dient daartoe een bezwaarschrift in b ij de minister/staatssecretaris van OCW, onder vermelding van "Bezwaar", ter attentie van DUO, Postbus 606, 2700 ML in Zoetermeer. Meer informatie over het maken van bezwaar vindt u op www. bezwaarschriftenocw. nl Advies CDHO De CDHO heeft mij bij brief van 11 juli 2016, kenmerk 2016/46, positief geadviseerd over uw aanvraag. Dit advies, dat integraal deel uitmaakt van dit besluit, treft u hierbij aan. Besluit Gelet op het bovengenoemd advies van de CDHO, het bepaalde in de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (hierna: WHW) en in de Beleidsregel doelmatigheid hoger onderwijs 2014 (hierna: Beleidsregel), heb ik besloten in te stemmen met uw voornemen om de wo-bacheloropleiding Philosophy, Politics and Economics als bekostigde opleiding te verzorgen te Utrecht. Beoordelingskader De wettelijke grondslag voor mijn besluitvorming is gelegen in artikel 6.2 van de WHW. Voorts is de Beleidsregel leidraad geweest voor mijn afwegingen. Motivering Overeenkomstig het advies van de CDHO concludeer ik dat uw aanvraag voldoet aan de voorwaarden a, b en c van artikel 6 van de Beleidsregel. Voor de nadere motivering verwijs ik u naar het advies van de CDHO. Croho-procedure Ingevolge artikel 6.2, zevende lid, van de WHW vervalt dit besluit indien de opleiding niet binnen 10 maanden na dagtekening van dit besluit is geregistreerd in het Croho. Registratie binnen die term ijn is niet eerder mogelijk dan nadat de Pagina 1 van 2
NVAO een positief besluit heeft genomen in het kader van de toets nieuwe opleiding. In verband met de geldigheidsduur van dit besluit adviseer ik u zo spoedig mogelijk bij de NVAO een aanvraag voor de toets nieuwe opleiding in te dienen. Onze referentie 1049520 Een afschrift van deze brief is verzonden aan de CDHO, de NVAO, DUO- Groningen, de Inspectie van het Onderwijs en de VSNU. Met vriendelijke groet. de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, namens deze, de plaatsvervangend directeur Hoger Onderwijs en Studiefinanciering, Ron van der Meer CPC y ' i' Pagina 2 van 2
OI-IO Doelmatigheid Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap t.a.v. de directeur Hoger Onderwijs & Studiefinanciering drs. R. Minnée Postbus 16375 2500 BJ DEN HAAG Geachte heer Minnée, datum 11 juli 2016 onderwerp advies nieuwe opleiding wo bachelor Philosophy, Politics and Economics Universiteit Utrecht Utrecht ons kenm erk 2016/46 Hierbij ontvangt u het advies van de Doelmatigheid Hoger Onderwijs inzake de aanvraag nieuwe opleiding van de Universiteit Utrecht ten behoeve van de wo bachelor Philosophy, Politics and Economics te Utrecht. Ik verzoek u mij een afschrift van uw besluit toe te zenden. Ik ga ervan uit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd, bijlage advies CDHO Parkstraat 28 2514 JK Den Haag Postbus 85498 * 2508 CD Den Haag info@cdho.nl www.cdho.nl
co no Doelm atigheid Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap t.a.v. de Minister mw. dr. M, Bussemaker Postbus 16375 2500 BJ DEN HAAG Advies datum 11 juli 2016 onderwerp nieuwe opleiding Universiteit Utrecht wo bachelor Philosophy, Politics and Economics Utrecht ons kenmerk 2016/46 bijlage beoordelingskader Geachte mevrouw Bussemaker, Op 29 juni 2016 heeft de Doelmatigheid Hoger Onderwijs het voornemen ontvangen van Universiteit Utrecht om de wo bachelor Philosophy, Politics and Economics (PPE) als bekostigde opleiding te verzorgen te Utrecht. De aanvraag was voorzien van alle voor de beoordeling van de aanvraag benodigde gegevens en is door de commissie in behandeling genomen. Advies Doelmatigheid Hoger Onderwijs Gelet op het hierna volgende adviseert de commissie u om positief te besluiten op het verzoek van Universiteit Utrecht om de wo bachelor Philosophy, Politics and Economics als bekostigde opleiding te Utrecht te verzorgen. Beoordelingskader De wettelijke grondslag voor dit advies is gelegen in artikel 6.2 van de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek (WHW). Voorts heeft de Beleidsregel doelmatigheid hoger onderwijs van 3 juli 2014, verder te noemen de Beleidsregel, voor de commissie ais leidraad gediend. Het beoordelingskader treft u in de bijlage bij dit advies aan. Omschrijving van de aanvraag Aanvrager wil een nieuwe bacheloropleiding Philosophy, Politics and Economics (PPE) in Utrecht realiseren. Het gaat om een voltijdopleiding die in het Engels wordt aangeboden. PPE wordt geregistreerd in het Croho onderdeel Sectoroverstijgend. De opleiding is toegankelijk voor studenten met een VWO diploma die aantoonbaar het Engels in goede mate beheersen. Afgestudeerden kunnen doorstromen in diverse masteropleidingen van de UU en andere universiteiten in binnen- en buitenland. Aanvrager doet een beroep op criteria a, b en c in art. 6 van de Beleidsregel. Motivering De aanvraag voldoet naar mening van de commissie aan de criteria a, b en c in art. 6 van de Beleidsregel. Beoordeling criterium a Beleidsregel Aanvrager geeft aan dat de bachelor PPE reeds in het Croho geregistreerd staat. De Vrije Universiteit biedt deze opleiding aan vanaf september 2016. Inhoudelijk zijn de beide opleidingen sterk verwant. Aangezien de opleiding al bestaat, is de noodzaak in de zin van de Beleidsregel gegeven. De aanvraag voldoet aan criterium a in art. 6 van de Beleidsregel. Parkstraat 28 < 2514 JK Den Haag Postbus 85498 * 250S CD Den Haag info#cdho.nl - www.cdho.nl
C 0 1-1 0 Doelm atigheid H oger Onderwijs pagina 2 van 7 Beoordeling criterium b Beleidsregel Aanvrager stelt dat de bachelor PPE beantwoordt aan een arbeidsmarktbehoefte in combinatie met een wetenschappelijke behoefte. De wetenschappelijke behoefte onderbouwt aanvrager door te verwijzen naar het rapport 'BRUGgen bouwen onderzoekers over interdisciplinair onderzoek van RMNO, KNAW, NWO en COS uit 2006, het rapport 'Alfa en gammastralen van de AWT uit 2007 en een van de zwaartepunten in de prestatieafspraken, het thema Institutions for Open Societies. Middels dit thema wil de Universiteit Utrecht de interdisciplinaire samenwerking versterken. Deze aansluiting op een zwaartepunt in de prestatieafspraken heeft de commissie gewogen bij criterium c. Het rapport BRUGgen bouwen geeft een beeld van de ervaringen van onderzoekers met interdisciplinair onderzoek, de meerwaarde die het kan bieden en de problemen waar zij op stuiten. Dit rapport is echter geen beleidsstuk, dus de commissie heeft deze tekst niet bij de beoordeling betrokken. Het rapport Alfa- en gammastralen heeft betrekking op de valorisatie van onderzoek in de alfa- en gammawetenschappen. De AWT adviseert instellingen en onderzoeksfinanciers om multi- en interdisciplinair onderzoek te stimuleren omdat onderzoek zich nu eenmaal niet aan disciplinaire grenzen houdt. De bachelor PPE sluit hier op aan door het interdisciplinaire karakter. Vanwege dit laatste feit constateert de commissie dat de bachelor PPE aansluit op een wetenschappelijke behoefte. Aanvrager geeft aan dat de bachelor PPE studenten primair voorbereidt op het volgen van een masteropleiding en dat universitaire bachelorstudenten niet vaak rechtstreeks de arbeidsmarkt betreden. Aanvrager heeft een overzicht geleverd van masteropleidingen waarin afgestudeerden van de bachelor PPE kunnen instromen. Verder heeft aanvrager een aantal functies geschetst waarvoor afgestudeerden, al dan niet na afronding van een masteropleiding, kunnen opteren. Zij kunnen aan het werk als beleidsmedewerker bij de (rijks)overheid, NGO's en zelfstandige bestuursorganen waarbij economische kennis wordt gevraagd of in de private sector in functies waarbij kennis van publiek-private samenwerking noodzakelijk is. Aanvrager verwacht dat het toevoegen van de bachelor PPE aan het bestaande onderwijsaanbod een neutraal tot licht positief effect zal hebben op de arbeidsmarkt. Men verwacht een verschuivende studiekeuze: studenten die anders zouden opteren voor een monodisciplinaire bachelor, zouden nu kunnen kiezen voor de interdisciplinaire bachelor PPE. Dit betekent dat het totale aantal in- en uitstromende studenten ongeveer gelijk blijft en er dus geen sprake is van extra toestroom van werkzoekenden tot de arbeidsmarkt. Aanvrager beschrijft de arbeidsmarktbehoefte aan afgestudeerden PPE verder aan de hand van ROA's publicatie 'De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2020', twee sectorbeschrijvingen van het UWV, het SER advies Verschuivende economische machtsverhoudingen, het SER advies Leren in het hoger onderwijs van de toekomst', de Strategische Agenda Hoger Onderwijs en Onderzoek van het departement van OCW, een eigen internetonderzoek naar de arbeidsmarktpositie van PPE alumni in Nederland en in het buitenland en een onderzoek naar de arbeidsmarktpositie van eigen alumni van de opleiding Geschiedenis. ROA kenschetst de arbeidsmarktperspectieven voor afgestudeerden wo Taal en Cultuur, Economie en recht en Gedrag en maatschappij als 'redelijk' (ROA, p. 71). Parkstraat 28» 2514 JK Den Haag Postbus 85498 * 2508 CD Den Haag info@cdho.nl» mwr.cdho.nl
CDMO Doelmatigheid pagina 3 van 7 ROA merkt daarbij op dat de goede vooruitzichten voor gediplomeerden van het opleidingstype wo economie opvallen. Deze komen voort uit een bovengemiddelde werkgelegenheidsgroei en lage instroom van gediplomeerden vanuit deze opleidingen in de komende jaren (ROA, p. 72). Aanvrager heeft verder de arbeidsmarktsectoren Overheid en Financiële dienstverlening nader in kaart gebracht aan de hand van twee UWV sectorbeschrijvingen. Het UWV constateert in de sectorbeschrijving Overheid uit oktober 2015 dat de werkgelegenheid in de sector overheid na jarenlange krimp nu weer groeit. Deze groei komt met name voort uit een grote vervangingsvraag (UWV, p. 3). Bij bijna de helft van de vacatures wordt gevraagd naar werknemers op hbo en wo niveau en veel werknemers bij de overheid hebben een opleiding genoten die verwant is aan PPE (zoals bestuur en organisatie, politicologie en recht). Het UWV verwacht dat er op de korte en middellange termijn (periode 2017-2020) veel vacatures zullen ontstaan in wetenschappelijke economische, commerciële en adviesberoepen (UWV, p. 27). Afgestudeerde PPE ers kunnen voor deze functies opteren. In de sectorbeschrijving Financiële dienstverlening uit juli 2014 constateert het UWV dat ook de krimp in de financiële sector de komende jaren voorzichtig zal omslaan naar groei. Die groei komt wel met name voort uit een vervangingsvraag (UWV, p. 4). Daarnaast signaleert het UWV dat de werkgelegenheid binnen de financiële sector op een steeds hoger niveau komt te liggen (UWV, p. 40). Ook dit biedt kansen voor afgestudeerden PPE. Het onderzoek onder alumni van de opleiding Geschiedenis is slechts zeer beperkt weergegeven. Aanvrager heeft niet aangegeven hoeveel alumni zijn bevraagd en hoe groot de respons was. Uit het geleverde diagram blijkt dat 17% van de respondenten werkt in het bedrijfsleven, 15% bij een universiteit, hogeschool of onderzoeksinstituut en 14% bij de rijksoverheid en de EU. De overige respondenten werken in het onderwijs, bibliotheken, non-profitorganisaties, de culturele sector en overige organisaties. Zoals hierboven beschreven zijn de arbeidsmarktperspectieven voor deze sectoren door ROA gekenschetst als 'redelijk. Aanvrager heeft op het zakelijke sociale netwerk Linkedln gekeken naar leden in Nederland en in het Verenigd Koninkrijk die PPE als opleiding in hun profiel hebben aangegeven. Er zijn volgens aanvrager 1990 Linkedln leden in Nederland met PPE als achtergrond. Van hen werkt 13% in de sector onderzoek en wetenschap, 7% in internationale betrekkingen', 5% in de consultancy, 4% in de financiële dienstverlening en eveneens 4% in het openbaar bestuur. Aanvrager heeft niet aangegeven in welke branches de overige 67% werkzaam is, dus de commissie kan aan deze gegevens geen conclusies verbinden. Tenslotte heeft aanvrager een steekproef uitgevoerd naar het aantal relevante vacatures op twee jobboards: werkenvoornederland.nl en monsterboard.nl. Aangezien deze steekproef slechts één keer is uitgevoerd en uit de aanvraag niet blijkt welke methode daarbij precies is gebruikt heeft de commissie deze gegevens buiten beschouwing gelaten. Uit de SER rapporten en de Strategische Agenda van OGW spreekt de verwachting dat een internationaal georiënteerde opleiding zoals PPE studenten kansen biedt op de internationale arbeidsmarkt. Concrete cijfers bevatten deze rapporten echter niet. Het webresearch dat aanvrager heeft verricht biedt ook een Parkstraat 28 * 2514 JK Den Haag Postbus 85498 * 2508 CD Den Haag info@cdho.nl * www.cdho.nl
OHO Doelmatigheid pagina 4 van 7 positieve indicatie van de kansen voor PPE alumni in het buitenland, met name in de Angelsaksische landen. De overgelegde documentatie levert wederom niet meer op dan het vermoeden dat afgestudeerde PPE'ers een goede arbeidsmarktpositie kunnen verwerven in het buitenland. De commissie concludeert dat aanvrager heeft aangetoond dat de bachelor PPE aansluit op een wetenschappelijke behoefte Aanvrager heeft aannemelijk gemaakt dat afgestudeerde PPE studenten kunnen doorstromen naar een groot aantal wo masteropleidingen, dat toevoeging van de bachelor PPE aan het bestaande onderwijsaanbod niet zal leiden tot een sterke toename van het aantal werkzoekenden op de arbeidsmarkt en dat de inhoud van deze interdisciplinaire opleiding beantwoordt aan een zekere arbeidsmarktbehoefte. De aanvraag voldoet aan criterium b in art. 6 van de Beleidsregel. Beoordeling criterium c Beleidsregel Aanvrager heeft in de prestatieafspraken vier strategische thema's vastgelegd. Een van die thema's is Institutions for Open Societies. Binnen dit thema worden economische en politieke vraagstukken bestudeerd die gerelateerd zijn aan het vormgeven van duurzame, inclusieve samenlevingen. Inhoudelijk sluit de bachelor PPE aan op dit zwaartepunt. Aangezien de voorgenomen opleiding aansluit op een zwaartepunt in de prestatieafspraken, wordt aangenomen dat de aanvraag voldoet aan criterium c, tenzij naar het oordeel van de Minister reeds voldoende opleidingen in de behoefte kunnen voorzien. Vanaf 29 juni 2016 is op de site van de CDHO kennis gegeven van het voornemen van de Universiteit Utrecht om de wo bachelor PPE in Utrecht aan te bieden. Hiermee is aan de instellingen voor hoger onderwijs de mogelijkheid gegeven om hun zienswijzen op dit voornemen kenbaar te maken. Aanvrager heeft aangegeven dat PPE van de Vrije Universiteit en PPLE van de Universiteit van Amsterdam de meest verwante interdisciplinaire wo bacheloropleidingen zijn. PPE van de VU start pas in september 2016, dus er zijn nog geen instroomgegevens bekend. De VU maximeert de instroom op 180 studenten per jaar. De instroom in PPLE bij de UvA bestond in 2014 uit 90 studenten (400 aanmeldingen) en in 2015 uit 150 studenten (800 aanmeldingen). De instroom in de verwante monodisciplinaire opleidingen van aanvrager zelf bestond in 2014 uit respectievelijk 86 (Bestuurskunde), 350 (Economie), 140 (Geschiedenis) en 34 (Wijsbegeerte) studenten. De commissie heeft de instroom in de verwante interdisciplinaire en monodisciplinaire bacheloropleidingen in kaart gebracht. De instroom is de afgelopen jaren stabiel gebleven rond 7000 eerstejaarsstudenten in totaal. Parkstraat 28 * 2514 JK Den Haag Postbus 83498» 2508 CD Den Haag info@cdho.nl * www.cdho.nl
CDI-IO Doelmatigheid pagina 5 van 7 opleiding instelling 2010/11 2011/12 2012/13 2013/14 2014/15 B Economie en Bedrijfskunde Universiteit van Amsterdam 1.093 779 824 1.077 1.075 B Economie en Bedrijfseconomie Erasmus Universiteit Rotterdam 811 774 796 957 804 B Economie en Bedrijfseconomie Radboud Universiteit Nijmegen 142 147 168 211 245 B Economie en Bedrijfseconomie Rijksuniversiteit Groningen 161 203 409 411 428 B Economie en Bedrijfseconomie Tilburg Univers'ity 116 111 110 117 90 B Economie en Bedrijfseconomie Universiteit Maastricht 215 257 276 308 335 B Economie en Bedrijfseconomie Universiteit Utrecht 407 425 422 423 389 B Economie en Bedrijfseconomie Vrije Universiteit Amsterdam 293 503 415 269 244 B Economie Tilburg University 60 69 36 44 59 BPPLE Universiteit van Amsterdam 0 0 0 0 90 B Bestuurskunde Erasmus Uni versitei t Rotterdam 255 187 158 165 162 B Bestuurskunde Radboud Universiteit Nijmegen 112 108 102 130 110 B Bestuurskunde Tilburg University 55 75 81 71 67 B Bestuurskunde Universiteit Leiden 232 268 279 429 320 B Bestuurskunde UniversiteitTwente 190 162 139 105 137 B Bestuurskunde en organisatiewetenschap Universiteit Utrecht 93 93 93 92 93 B Geschiedenis Erasmus Universiteit Rotterdam 147 93 61 83 71 B Geschiedenis Radboud Universiteit Nijmegen 126 155 138 133 149 B Geschiedenis Rijksuniversiteit Groningen 236 225 212 215 161 B Geschiedenis Universiteit Leiden 261 201 247 307 296 B Geschiedenis Universiteit Utrecht 308 306 242 257 168 B Geschiedenis Universiteit van Amsterdam 252 246 179 234 197 B Geschiedenis Vrije Universiteit Amsterdam 69 71 58 40 53 B Politicologie Radboud Universiteit Nijmegen 109 111 85 107 109 B Politicologie Universiteit Leiden 149 247 245 327 321 B Politicologie Universiteit van Amsterdam 394 233 192 234 245 B Politicologie Vrije Universiteit Amsterdam 58 92 75 85 91 B Wijsbegeerte Erasmus Universiteit Rotterdam 89 55 41 52 68 B Wijsbegeerte Radboud Universiteit Nijmegen 101 84 88 66 73 B Wijsbegeerte Rijksuniversiteit Groningen 58 68 62 52 48 B Wijsbegeerte Tilburg University 30 55 52 44 37 B Wijsbegeerte Universiteit Leiden 68 58 60 73 77 B Wijsbegeerte Universiteit Utrecht 146 98 70 65 55 B Wijsbegeerte Universiteit van Amsterdam 209 164 128 133 124 B Wijsbegeerte Vrije Universiteit Amsterdam 42 38 33 43 48 eerstejaarsinstroom totaal 7.087 6761 6576 7.359 7.039 Bron: Criho Aanvrager verwacht op grond van de instroom in de verwante interdisciplinaire bacheloropleidingen van andere universiteiten en de eigen verwante monodisciplinaire opleidingen dat er veel belangstelling zal zijn voor de bachelor PPE. Aanvrager wil de instroom beperken tot 75 studenten per jaar. Deze beperking van de instroom wil aanvrager realiseren middels een instellingsfixus (om de gewenste onderwijskwaliteit te kunnen garanderen) of door het kenmerk kleinschalig en intensief onderwijs aan te vragen bij de NVAO. De commissie waardeert het beperken van de instroom tot 75 studenten positief, omdat de nieuwe bachelor PPE door deze beperking naar verwachting geen sterke negatieve effecten zal hebben op de instroom in de bestaande verwante bacheloropleidingen. Als de instroom in het bestaande aanbod en de instroomprognose in de voorgenomen bachelor PPE worden gerelateerd aan de arbeidsmarktbehoefte, concludeert de commissie dat er vanuit de arbeidsmarkt bezien ruimte lijkt te zijn voor deze bachelor PPE. De commissie merkt op dat de instroombeperking daarbij een belangrijke factor is. Parkstraat 28 * 2514 JK Den Haag Postbus 85498 * 2508 CD Den Haag 7 +31(0)70 850 5300 info@cdho.nl «www.cdho.ni
CDI-IO Doelmatigheid pagina 6 van 7 De commissie acht de inbedding in de regionale kennisinfrastructuur verzekerd. De bacheloropleiding PPE wordt vormgegeven in een samenwerkingsverband tussen de vier faculteiten Economie, Bestuurskunde, Geschiedenis en kunstgeschiedenis en Filosofie en Reiigiewetenschap. Deze faculteiten beschikken over een goed netwerk in de wetenschap en het bedrijfsleven en de laatste twee faculteiten zijn nauw betrokken bij het onderzoek in het kader van het zwaartepunt Institutions for Open Societies. Vestiging van deze bachelor PPE heeft geen negatieve effecten op de regionale spreiding van dit type onderwijsaanbod, de twee meest verwante bacheloropleidingen worden aangeboden in Amsterdam. De commissie concludeert dat er voldoende ruimte binnen het landelijk onderwijsaanbod bestaat voor realisatie van de bachelor PPE in Utrecht. De aanvraag voldoet aan criterium c in art. 6 van de Beleidsregel. Gelet op het vorenstaande adviseert de Doelmatigheid Hoger Onderwps u om positief te besluiten op het voorliggende verzoek. drs. P.M.M. Rullmann voorzitter Parkstraat 28 2514 JK Den Haag Postbus 85498 * 2508 CD Den Haag info@cdho.nl www.cdho.nl
COHO Doelm atigheid pagina 7 van 7 Bijlage: Beoordelingskader macrodoelmatigheid nieuwe opleiding Aan de hand van de in de Beleidsregel doelmatigheid hoger onderwijs van 3 juli 2014 genoemde voorwaarden worden voornemens tot het verzorgen van een nieuwe opleiding beoordeeld op doelmatigheid. Een nieuwe opleiding kan volgens artikel 6 van deze Beleidsregel alleen doelmatig worden geacht indien het voornemen voldoet aan de criteria a, b en c. Volgens criterium a heeft het instellingsbestuur aangetoond dat uitbreiding van het landelijk aanbod met de nieuwe opleiding noodzakelijk is en dat de vernieuwing niet kan worden gerealiseerd binnen het landelijk bestaande opleidingenaanbod. Volgens criterium b heeft het instellingsbestuur aangetoond dat er behoefte bestaat aan de nieuwe opleiding, zijnde overwegend een arbeidsmarktbehoefte, dan wel een overwegend maatschappelijke behoefte in combinatie met een arbeidsmarktbehoefte, dan wel een overwegend wetenschappelijke behoefte in combinatie met een arbeidsmarktbehoefte. Volgens criterium c dient het instellingsbestuur aan te tonen dat er in het landelijk onderwijsaanbod ruimte is voor de opleiding. Indien de voorgenomen opleiding aansluit op zwaartepunten die de instelling heeft vastgelegd in de prestatieafspraken1, wordt aangenomen dat is voldaan aan criterium c, tenzij naar het oordeel van de Minister reeds voldoende opleidingen in de behoefte kunnen voorzien. In de beschikkingen tot toekenning van de prestatiebekostiging heeft de Minister geen uitspraken gedaan over de doelmatigheid van eventueel in het voorstel aangekondigde nieuwe opleidingen of vestigingsplaatsen. Parkstraat 28 2514 JK Den Haag Postbus 35498 * 2508 CD Den Haag info cdho.nl www.cdho.nl