APPLICATIEBERICHT LABORATORIUMANALYSES KWALITEITSBORGING RINGONDERZOEK Bewezen kwaliteit: ringonderzoeken met LANGE-kuvettentesten Ringonderzoeken vormen een belangrijk onderdeel van de analytische kwaliteitsborging. Al meer dan 20 jaar behalen de gebruikers van HACH LANGE-producten hierbij uitstekende resultaten, een indrukwekkende prestatie. Het maakt niet uit of de ringonderzoeken door de fabrikant zelf worden georganiseerd (ADDISTA) of door onafhankelijke Europese instituten de resultaten zijn altijd bijzonder goed. Een recent voorbeeld is het internationale ringonderzoek 2007 van het Nederlandse Kiwa-instituut: Meer dan 94 % van de resultaten van de LANGE-kuvettentest was correct! Het rapport is voor de gebruiker het bewijs dat hij de juiste procedure hanteert en zijn analysesysteem goed functioneert. Bovendien worden de resultaten van dit ringonderzoek officieel erkend. Auteur: Petra Pütz - Dipl.-Ing. Chemie - Toepassing Laboratoriumproducten HACH LANGE
2 ANALYTISCHE KWALITEITSBORGING_RINGONDERZOEKEN Ringonderzoeken: achtergrond en kwaliteit van de resultaten Afb. 1: ADDISTA voor laboratoriumanalyses met ringonderzoeksoplossingen A en B voor gratis deelname aan het HACH LANGE-ringonderzoek en met gecombineerde standaard-/additieoplossing voor interne kwaliteitscontrole Frequentie in % te laag laag correct hoog te hoog Ringonderzoeken waarom? Bij een ringonderzoek gaat het erom, de eigen prestaties en het toegepaste analysesysteem onder zo realistisch mogelijke omstandigheden te controleren. Het principe van een ringonderzoek houdt in, dat identieke proeven door meerdere deelnemers onafhankelijk van elkaar worden geanalyseerd (externe kwaliteitscontrole). Zo worden het analysesysteem en de werkwijze gecontroleerd en kunnen fouten worden opgespoord. Ook voor de officiële erkenning van meetwaarden is regelmatige deelname aan ringonderzoeken vereist. Percentage correcte resultaten met gebruik van kuvettentesten Ringonderzoek analytische kwaliteitsborging Baden- Württemberg (iswa) Referentieprocedure Parameter 2004 2005 2006 2007 2005 CZV 89 % 90 % 88,5 % 90 % 92 % NH 4 -N 91 % 93 % 91,5 % 95 % 91 % NO 3 -N 92 % 89 % 91 % 91 % 93,5 % TN 87,5 % 88 % 88 % 89 % 88 % P tot. 89 % 89 % 90 % 91 % 92 % TOC 90 % 89 % Tabel 1: Vergelijking van de kwaliteit van de resultaten van bedrijfsmatige analyses en referentieprocedures; resultaten van door de overheid vereiste ringonderzoeken van het iswa-instituut van de universiteit van Stuttgart [www.iswa.uni-stuttgart.de/ch/aqs] Vergelijkend onderzoek 2 Vergelijkend onderzoek 1 HACH LANGE HACH LANGE-ringonderzoek Al sinds 1986 profiteren HACH LANGE-gebruikers van de ringonderzoeken als gratis dienstverlening. Inmiddels zijn er voor ruim 50 verschillende kuvettentests ADDISTA-oplossingen beschikbaar voor interne en externe kwaliteitscontrole. De resultaten van de ringonderzoeken geven informatie over hoe nauwkeurig de gebruikers werken en de kwaliteit van hun analysesysteem. De afgelopen 10 jaar was gemiddeld bijna 90 % van alle ingestuurde resultaten correct! Bij grote of systematische afwijkingen in de resultaten zoekt HACH LANGE samen met de gebruiker naar de fout en lost het probleem op. Onafhankelijk georganiseerde ringonderzoeken Vanwege het belang van externe kwaliteitscontroles bieden steeds meer Europese instellingen verschillende branche-specifieke ringonderzoeken aan. In Duitsland is dat bijvoorbeeld het iswa van de universiteit van Stuttgart. Dit instituut organiseert sinds een aantal jaren speciale ringonderzoeken voor bedrijfsmatige analyses van zuiveringsinstallaties. Ook hierbij behalen HACH LANGEgebruikers altijd zeer goede resultaten, zowel in vergelijking met de referentieanalyses als met de concurrentie (zie tabel 1 en afb. 2). Het milieu-instituut Voralberg komt met vrijwel identieke resultaten na een ringonderzoek van zuiveringsinstallaties dat in 2006 werd uitgevoerd voor de parameter CZV. [www.vorarlberg.at/pdf/csb-analytik.pdf] Afb. 2: Ringonderzoek 2002 van het iswa-instituut van de universiteit van Stuttgart, vergelijking van de methoden van CZV; LANGE-kuvettentesten geven t.o.v. de concurentie duidelijk betere resultaten. www.hach-lange.com
3 Net zo duidelijk zijn de resultaten van de officiële laboratorium-prestatietests van UNICHIM Italië (nationale ISOoverheid). Bij een vergelijking tussen de normprocedure en LANGE-kuvettentesten blijkt: - de goede vergelijkbaarheid van de gemiddelde waarden van beide procedures - een grotere nauwkeurigheid bij de LANGE-kuvettentesten [www.unichim.it] Ringonderzoek 2007: kwaliteitscontrole op internationaal niveau In november 2007 heeft het erkende Nederlandse instituut Kiwa Water Research een ringonderzoek georganiseerd voor 300 deelnemers uit 18 Europese landen. De geanalyseerde parameters zijn CZV (hoog + laag), NH 4 -N, NO 3 -N, TN, ortho-po 4 -P en P tot. Uitgangspunt van de diverse onderzoeken waren echte afvalwatermonsters met een additie van de desbetreffende parameter in twee verschillende concentraties. De deelnemers aan het ringonderzoek leverden op die manier per parameter twee meetresultaten met een bepaald verschil ten opzichte van elkaar. Dit (Youden-)concept vergemakkelijkt een snelle foutanalyse, bijv. of afwijkingen te wijten zijn aan systematische of toevallige fouten. Ringonderzoek demonstreert professionaliteit en kwaliteit. Alle gebruikers ongeacht of zij nu bij een gemeentelijke zuiveringsinstallatie, een onderzoekslaboratorium of een industrieel bedrijf werkzaam zijn hebben door hun coöperatieve en professionele manier van werken een bijdrage geleverd aan het succes van het ringonderzoek: In totaal was meer dan 94 % van alle ingezonden meetresultaten correct! (zie tabel 2) Evaluatie Kiwa-ringonderzoek 2007 Parameters Aantal meetwaarden Waarvan correct Totaal 2.640 >94% CZV laag 358 93% CZV hoog 274 >95% NH 4 -N* 430 85%* NO 3 -N 402 >95% TN 382 >95% Ortho PO 4 -P 370 >93% P tot. 424 >95% Tabel 2: Kwaliteit van de resultaten van HACH LANGE-gebruikers bij het internationale Kiwa-ringonderzoek 2007 * Het resultaat voor NH 4 -N is een goed voorbeeld van de wijze waarop met een ringonderzoek gebruikersfouten kunnen worden opgespoord. Bij deze parameter werd in veel gevallen aantoonbaar een kuvettentest met een verkeerd meetbereik gebruikt, hetgeen door afwijkende meetwaarden bij de evaluatie van het ringverzoek direct opviel. mg/l CZV Internationaal ringonderzoek 2007: Resultaten CZV hoog (LCK514, LCI400) 1400 1200 1000 Gewenste waarde monster 2: 980 mg/l CZV 800 600 Gewenste waarde monster 1: 510 mg/l CZV 400 200 De resultaten voor de CZV-kuvettentest liggen met meer dan 95% correcte waarden zelfs nog boven het gemiddelde. Afb. 3 laat zien dat de waarden, met uitzondering van incidentele uitschieters, slechts een geringe spreiding rondom de gewenste waarde (ononderbroken lijn) vertonen. Uit deze uiterst geringe spreiding van gemiddeld 2,2 % (monster 1) resp. 1,4 % (monster 2) blijkt de uitstekende kwaliteit van de werkwijze en het toegepaste analysesysteem! 0 0 50 100 150 200 250 300 Aantal deelnemers Afb. 3: CZV-meetresultaten van het internationale ringonderzoek 2007, uitgevoerd door het Nederlandse instituut Kiwa Water Research
100% controle van geprodu duceerde oplossingen Exacte dosering met DOSICAP ZIP Pipetten controle set Voorgekalibreerd, voorgeprogrammeerd Eenvoudig en veilig in gebruik Controle van binnenkomende goederen Gebruiksklare formazinestandaarden Gekwalificeerd productiesysteem 10-voudige rotatiemeting ADDISTA systeem Buffer- en standaardoplossingen Veiligheidsinformatiebladen AQA Adviezen m.b.t. frequentie en kwaliteitsdoelen Jarenlange samenwerking met 24 uur per dag adviesbureaus beschikbaar Documenten in locale taal Innovatieve Hotline LDO Testfilters Betrouwbare bewaking van grenswaarden Snelle diagnose op afstand Officiële goedkeuring Onderhoudscontracten op maat Praktijkgerichte seminars Nieuwsbrieven Volgens norm Kwaliteits- en productiecertificaten Trainingscertificaten Procesrapporten ra Bedrijfsoptimalisatie Ervaren medewerkers op locatie Complete oplossingen voor iedere applicatie QA-MAATREGEL DOEL/VOORDEEL MINIMUM FREQUENTIE KWALITEITSDOEL 3 Meervoudige meting Herkenning uitschieters, verhoogde precisie 1 per maand 1 per persoon en matrix Verschil 10 % Scheiding, sortering en verwerking Standaardmeting Controle werkwijze en interne systeemcontrole Elk 10 e monster, min. 1x per maand 1 per persoon Controle betrouwbaarheidsinterval 1 Plausibiliteitscontrole Bescherming tegen matrixgerelateerde foutmetingen Bij twijfelachtige resultaten, bij matrixwijzigingen, min. 1x per kwartaal Afwijking 20 % Ringonderzoeken/vergelijkingsmeting Externe systeemcontrole 1-2 per jaar per persoon Afwijking 20 % (met bedrijfsmethoden) Parallelle meting (met referentieprocedure) Controle van de werkwijze 1 per jaar per kuvettentest Afwijking 20 % Pipetten (volumecontrole) Controle van het juiste volume 2 per jaar Afwijking 1 % ph-meter Controle van de meting 1 per maand Afwijking 0,2 ph Thermostaat Controle van de temperatuur 1 per jaar Afwijking 3 C 2 Fotometer Controle van het functioneren 1 per jaar Volgens specificaties van de fabrikant Standaardmeting Interne systeemcontrole 1 per maand Controle betrouwbaarheidsinterval Plausibiliteitscontrole Bescherming tegen matrixgerelateerde foutmetingen Bij twijfelachtige resultaten, bij matrixwijzigingen Afwijking 20 % Vergelijkingsmeting ten opzichte van Controle van de meting 1 per week Afwijking 20 % laboratorium 1 Mede voor belangrijke onderzoeken (bijv. bij vergelijking met officiële controles) 2 bijv. met testfilterset of onderhoud van apparatuur 3 Het kan zinvol zijn om, bijv. bij metingen in het lage meetbereik, de toelaatbare afwijking niet procentueel maar in mg/l vast te leggen. C C 50 20 * * * * * * * * Regelmatige klanteninformatie per post en e-mail Effectiever materiaalgebruik, economische procescontrole DOC140.56.00450.Mar08 ANALYTISCHE KWALITEITSBORGING_RINGONDERZOEKEN Algemeen Literatuur - Institut für Siedlungswasserbau, Wassergüte- und Abfallwirtschaft van de universiteit van Stuttgart, AQS Baden-Württemberg, evaluatie Ringversuche zur Betriebsanalytik auf Kläranlagen, 2000 2007 (ringonderzoeken naar bedrijfsmatige analyses van zuiveringsinstallaties) (www.iswa.uni-stuttgart.de/ch/aqs) - Umweltinstitut Vorarlberg, Christoph Scheffknecht: Kläranlagenüberwachung CSB-Betriebsanalytik auf dem Prüfstand, 09/2007 (controle van zuiveringsinstallaties bedrijfsmatige CZV-analyses op de proefbank) (www.vorarlberg.at/pdf/csb-analytik.pdf) - UNICHIM Italië, Manual n. 201, Edtion 2006, A guide to the use of cuvette tests in water quality control (een gids voor het gebruik van kuvettentesten voor de bewaking van de waterkwaliteit) - Kiwa Water Research, Kuvettentest HACH LANGE, 11/2007 - HACH LANGE praktijkverslag Ch.No.38 Internationaler Ringversuch - Erfahrungen und Ergebnisse, 1995 (internationaal ringonderzoek, ervaringen en resultaten) - HACH LANGE praktijkverslag Ch.No.73 Nachbarschaftsringversuche 1999 Ein Vergleich der Analysenergebnisse aus Dänemark, Deutschland und der Schweiz (vergelijkende ringonderzoeken vergelijking van de analyseresultaten) - HACH LANGE praktijkverslag Qualität ist kein Zufall Ergebnisse von drei Ringversuchen, 2003 (kwaliteit is geen toeval resultaten van drie ringonderzoeken) - HACH LANGE praktijkverslag Anerkannte Messergebnisse durch Analytische Qualitätssicherung, 2007 (erkende meetresultaten door analytische kwaliteitsborging) - HACH LANGE praktijkverslag Het LANGE kuvettentest-systeem, 40 jaar beroepservaring, 2007 Grolsch heeft als visie dat in iedere nieuwe brouwerij elke afdeling verantwoordelijk is voor de kwaliteit. Daarnaast moeten zoveel mogelijk analyses zelf worden uitgevoerd. Voor de bepaling van CZV is de NEN methode i.v.m. de hoeveelheid aan chemicaliën niet wenselijk. In een uitgebreid gelijkwaardigheidsonderzoek, waarbij getoetst is op herhaalbaarheid, reproduceerbaarheid en juistheid, Grolsch heeft door deze validatie, met daarnaast een kwaliteitsborgingssysteem, acceptatie verkregen om de CZV kuvettentest in te zetten voor de afvalwaterheffingen. Mevrouw H. Holstein chef Kwaliteitsbeheersing Grolsche Bierbrouwerij Nederland B.V. Totale kwaliteitsgarantie producten diensten praktijk resultaten Afb. 4: Prepareren van de ringonderzoeksmonsters voor het internationale ringonderzoek 2007 door het Nederlandse instituut Kiwa Water Research LABORATORIUMANALYSES PROCES www.hach-lange.com Afb. 5: AQS-poster als hulpmiddel voor de gebruikers, kan gratis bij HACH LANGE worden aangevraagd DOC042.56.20019.Jun08