Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën: Dienst Domeinen, 1945-1979

Nummer archiefinventaris: 2.08.5012 Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën: Dienst Domeinen, 1945-1979 Auteur: Centrale Archief Selectiedienst Nationaal Archief, Den Haag 2010 Copyright: cc0 This finding aid is written in Dutch.

2.08.5012 Financiën / Domeinen 3 I N H O U D S O P G A V E Beschrijving van het archief...5 Aanwijzingen voor de gebruiker...6 Openbaarheidsbeperkingen...6 Beperkingen aan het gebruik...6 Andere toegang... 6 Aanvraaginstructie... 6 Citeerinstructie... 6 Archiefvorming...7 Geschiedenis van de archiefvormer...7 Rijksbeheer van roerende en onroerende zaken...7 Privaatrechtelijk versus publiekrechtelijk beheer...7 Privaatrechtelijk beheer...8 Geschiedenis van de domeinen...9 Onroerende zaken... 10 Roerende zaken... 11 Wettelijk kader... 12 Samenvatting van de taken van de Dienst der Domeinen...13 Ontvangsten van de Dienst der Domeinen...13 Geschiedenis van het archiefbeheer...14 De verwerving van het archief...14 Inhoud en structuur van het archief...15 Selectie en vernietiging... 15 Verantwoording van de bewerking...15 Ordening van het archief... 15 Verwant materiaal...16 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen...17 039 Directie der Domeinen 1945-...17 1 Het voorbereiden van het beleid inzake het beheer van roerende en onroerende zaken van de Staat. 1945-1994...17 2 Het opstellen van beleidsregels inzake roerende en onroerende zaken. 1945-1994...18 1 Algemeen...18 2 Onroerende zaken...19 2.1 Verkrijging en vervreemding...19 2.2 Behartiging van eigendomsbelangen...21 2.3 Uitgifte van gebruiksrechten en andere benutting...21 2.4 Onderhoud, verbetering en exploitatie...25 3 Roerende zaken...31 4 Overige beheerstaken...32 4 Het opstellen van periodieke verslagen. 1945-1994...32 6 Het verkrijgen van onroerende zaken. 1945-1994...34 8 Het vervreemden van onroerende zaken. 1945-1994...34 10 Het vestigen van erfdienstbaarheden en van andere beperkingen ten behoeve en ten laste van onroerende zaken. 1945-1994...35 16 Het in materieel beheer of administratief beheer overdragen van (overtollige) onroerende zaken aan diensten, fondsen en staatsbedrijven. 1945-1994...35 22 Het uitgeven in huur en (mede-) gebruik van onroerende zaken. 1945-1994...36 39 Het sluiten van overeenkomsten met betrekking tot de berging van scheepswrakken waarop de Staat rechten kan doen gelden. 1945-1995...36 41 Het gevraagd en ongevraagd informeren van de Staten-Generaal betreffende het beleidsterrein Domeinen. 1945-...37 906 Ministerie van Financiën 1945-...38

4 Financiën / Domeinen 2.08.5012 1 Ondersteunende processen. 1945-...38

2.08.5012 Financiën / Domeinen 5 Beschrijving van het archief B E S C H R I J V I N G V A N H E T A R C H I E F Naam archiefblok: Ministerie van Financiën: Dienst der Domeinen Periode: 1945-1979 Archiefbloknummer: 5012 Omvang: 7,00 meter; 197 inventarisnummers. Taal van het archiefmateriaal: Het merendeel der stukken is in het Nederlands. Soort archiefmateriaal: Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten, geen bijzondere handschriften. Archiefbewaarplaats: Nationaal Archief, Den Haag Archiefvormers: Ministerie van Financiën / Directie der Domeinen Samenvatting van de inhoud van het archief: Het archief bevat stukken over onderwerpen die gerelateerd zijn aan de Tweede Wereldoorlog, zoals de aankoop van grond voor monumenten, (militaire) begraafplaatsen, rechtsherstel inzake de aankoop door de Staat van joodse landbouwgronden, voormalige Duitse verdedigingswerken, en opgaven van onroerende zaken van vijandelijke staten die zijn overgegaan op de Nederlandse Staat. Daarnaast zijn er stukken over onder meer het voorbereiden en opstellen van beleid, de uitgifte van gebruiksrechten van onroerende zaken, onderhoud en exploitatie van onroerende zaken, en de berging van VOC-schepen. Ook zijn er jaarverslagen en stukken over de organisatie en reorganisatie van de Dienst der Domeinen (o.a. instelling en wijziging van dienstonderdelen, richtlijnen voor de bedrijfsvoering).

6 Financiën / Domeinen 2.08.5012 Aanwijzingen voor de gebruiker Aanwijzingen voor de gebruiker Openbaarheidsbeperkingen OPENBAARHEIDSBEPERKINGEN Volledig openbaar Beperkingen aan het gebruik BEPERKINGEN AAN HET GEBRUIK Reproductie van originele bescheiden uit dit archief is, behoudens de algemene regels die gelden voor het kopiëren van stukken, niet aan beperkingen onderhevig. Er zijn geen beperkingen krachtens het auteursrecht. Andere toegang ANDERE TOEGANG Het archief was aanvankelijk beschreven in de Institutionele Toegangen: 5.000.5012 - Institutionele Toegang op de gegevensbestanden met betrekking tot de organisatie en het personeel van de organisatieonderdelen van de Dienst der Domeinen, (1932) 1945-1994 (1997) 5.039.5012 - Institutionele Toegang op de gegevensbestanden met betrekking tot de Dienst der Domeinen over de periode (1925) 1945-1994 (1996) Aanvraaginstructie AANVRAAGINSTRUCTIE Openbare archiefstukken kunnen online worden aangevraagd en gereserveerd. U kunt dit ook via de terminals in de studiezaal van het Nationaal Archief doen. Om te kunnen reserveren dient u de volgende stappen te volgen: 1. U maakt een profiel aan op www.gahetna.nl, en logt vervolgens in; 2. Via de archiefinventaris (alleen de beschrijvingen met rode nummers) selecteert u het gewenste archiefstuk door op de knop 'Reserveren' te klikken; 3. In het volgende scherm geeft u aan op welke dag u het archiefstuk wilt inzien; 4. Indien u zich bevindt in de studiezaal en een tafelnummer heeft ontvangen kunt u dit nummer vermelden. Als u geen tafelnummer heeft kunt u tafelnummer 777 laten staan; 5. Vervolgens bevestigt u uw reservering door deze te versturen. Citeerinstructie CITEERINSTRUCTIE Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste éénmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling. VOLLEDIG: Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Financiën: Dienst der Domeinen, nummer toegang 2.08.5012, inventarisnummer... VERKORT: NL-HaNA, Financiën / Domeinen, 2.08.5012, inv.nr....

2.08.5012 Financiën / Domeinen 7 Archiefvorming Archiefvorming Geschiedenis van de archiefvormer GESCHIEDENIS VAN DE ARCHIEFVORMER De volledige historische achtergronden en ontwikkelingen van de Dienst der Domeinen zijn uitgebreid beschreven in de volgende publicatie: 39. Zakelijk gezien. Rapport van het institutioneel onderzoek naar de taken en handelingen van de Dienst der Domeinen van het ministerie van Financiën over de periode 1945-1994 (samenstelling: F. van Dijk; ISBN 90-74442-42-2), 's- Gravenhage 1996. Rijksbeheer van roerende en onroerende zaken RIJKSBEHEER VAN ROERENDE EN ONROERENDE ZAKEN 1 Het rijk heeft niet alleen als eigenaar het beheer van duizenden gebouwen en terreinen in handen maar ook zaken die volgens de wet staatseigendom zijn, zoals stranden en de rivieren met hun uiterwaarden. Met elkaar vormen deze zaken de domeinen, wat van oudsher de verzamelnaam is voor de onroerende eigendommen van het rijk. De Dienst der Domeinen vertegenwoordigt het rijk in zaken waarin de eigendomskant van het staatsbezit een rol speelt. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer er overheidsgebouwen worden verkocht. Maar ook degene die een benzinestation wil beginnen of op staatsgrond wil jagen, moet met Domeinen praten over de vergoeding die daarvoor is verschuldigd. De dienst maakt op deze manier de eigendommen van het rijk zoveel mogelijk rendabel. Een andere taak van Domeinen is het verkopen van roerende zaken die rijksdiensten niet meer nodig hebben: personal computers, kantoormeubilair, afgeschreven dienstauto's en voormalige legervoertuigen. Deze verkopingen zijn openbaar. De dienst is ook belast met de bewaring en eventuele teruggave, verkoop of vernietiging van zaken die in beslaggenomen zijn. Het kan gaan om onveilig vuurwerk en vervalste merkartikelen, maar ook om smokkelboten, dure auto's en andere zaken die worden aangetroffen in het bezit van verdachten van een misdrijf. Privaatrechtelijk versus publiekrechtelijk beheer PRIVAATRECHTELIJK VERSUS PUBLIEKRECHTELIJK BEHEER Het beheer van onroerende en roerende zaken heeft twee kanten. Een rijksdienst gebruikt bij voorbeeld een kantoorgebouw om van daaruit zijn taken te kunnen uitvoeren. Bij deze rijksdienst berust dan het zogeheten materieel of publiekrechtelijk beheer. Naast dit beheer is er ook het domeinbeheer, dat wil zeggen het beheer als eigenaar. Dit beheer is privaatrechtelijk van aard; het doel is een object zuiver economisch gezien zo rendabel mogelijk te maken, voor zover dat mogelijk is naast het gebruik door de materieel beheerder. Het verschil tussen materieel en privaatrechtelijk beheer geeft een duidelijke beperking aan het werk van Domeinen. Neem het voorbeeld van iemand die een wegrestaurant of een benzinestation wil vestigen langs een rijksweg. Daarvoor is toestemming nodig van de materieel beheerder, in casu het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Deze zal letten op zaken als ruimtelijke ordening en verkeersveiligheid. Dit is de publiekrechtelijke kant van de zaak, waar Domeinen in de regel buiten staat. De beoogde gebruiker heeft daarnaast toestemming nodig van Domeinen voor wat betreft de privaatrechtelijke kant van de zaak. Hiertoe sluit Domeinen bijvoorbeeld een erfpachtcontract met de gebruiker. Daarin worden ook voorwaarden opgenomen over de hoogte van de jaarlijks te betalen vergoeding en de wijze waarop het terrein aan het einde van de gebruikstermijn moet worden opgeleverd. 1 Het overgrote deel van de inhoud van dit hoofdstuk is ontleend aan de brochure Domeinen in beeld. Uitgave van de Dienst der Domeinen, april 1994.

8 Financiën / Domeinen 2.08.5012 Privaatrechtelijk beheer PRIVAATRECHTELIJK BEHEER Het beheer door de Dienst der Domeinen van de onroerende eigendommen van het rijk beslaat bijna 10.000 gebouwen en andere objecten, die met elkaar meer dan anderhalf miljoen hectare beslaan. Daarbij gaat het om landbouwgronden, natuur- en recreatieterreinen, bouwterreinen, wateroppervlakten en oevergronden. Bij elkaar komt dit neer op ongeveer 13% van de totale oppervlakte van Nederland. Domeinen is daarmee de grootste grondbezitter van ons land. De privaatrechtelijke beheerstaak betekent dat Domeinen zoekt naar mogelijkheden tot de exploitatie van staatseigendommen. Daarbij kan worden gedacht aan: verhuur van leegstaande delen van rijkskantorencomplexen aan derden; regelingen treffen voor het medegebruik door particulieren van voorzieningen op staatseigendommen, zoals sportcomplexen van kazernes, festiviteiten op staatseigendommen, enzovoorts; medegebruik van militaire vliegvelden (landingsrechten); verhuur van gebouwen aan zelfstandige of geprivatiseerde instellingen; het gebruik regelen in verband met het aanleggen van leidingen, buizen, kabels en dergelijke. Domeinen exploiteert ook nog staatseigendommen voor zover daar bij derden behoefte bestaat en er verder geen bezwaren tegen rijzen. Een voorbeeld is het onttrekken van bodemspecie (zand en grint) aan deze eigendommen. Domeinen verleent daartoe vergunningen voor zandwinningen in staatswater in geheel Nederland. Andere voorbeelden van exploitatie van staatseigendommen zijn het verlenen van ligplaatsen voor woon- en recreatieschepen, het regelen van de aanleg van laad- en losplaatsen, het in gebruik geven van oeverstroken aan agrariërs en industrieën, maar ook het geven van vergunningen aan gemeenten en particulieren voor strandpaviljoens. De vergoedingen worden op commerciële basis vastgesteld. Materieel en privaatrechtelijk beheer worden in de regel niet in één hand gelegd. Deze scheiding bestaat om belangenvermenging te voorkomen. Er bestaan echter uitzonderingen op deze regel. Dit is onder meer het geval bij de agrarische domeingronden en -boerderijen. Hier is dan sprake van volledig beheer. Een andere uitzondering op de regel van eenheid van privaatrechtelijk beheer vormt het beheer van de staatsbossen. De zorg voor het behoud en de verdere ontwikkeling van de bossen leidt tot een nauwe verwevenheid van materieel en privaatrechtelijk beheer. Het privaatrechtelijk beheer van staatsbossen is opgedragen aan Staatsbosbeheer van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Ook natuurterreinen en terreinen voor openbare openluchtrecreatie vallen onder het volledig beheer van Staatsbosbeheer. Voor een aantal objecten zijn bijzondere regelingen getroffen. Dit zogeheten bijzonder domeinbeheer strekt zich uit tot de domeingronden bij Het Loo in Apeldoorn en tot Zuidelijk Flevoland en het Lauwersmeergebied. Het ongeveer 3.000 hectare grote staatsdomein bij Het Loo is met ingang van 1 januari 1971 in volledig beheer bij Domeinen. Het boscomplex vormt wat flora en fauna betreft één natuurgebied met de aangrenzende gronden van het Kroondomein. Het vruchtgebruik van dit laatste terrein, dat zo'n 6.600 hectare beslaat, berust bij de drager van de kroon. Doel van het beheer is beide terreinen zoveel mogelijk als één natuurgebied in stand te houden. De door de Kroondrager benoemde rentmeester van het Kroondomein treedt tevens op als beheerder van het staatsdomein bij Het Loo. Tot zijn beheer behoort ook het paleispark Het Loo, dat ca. 575 hectare

2.08.5012 Financiën / Domeinen 9 park en bos omvat. Het paleispark Het Loo vormt historisch gezien één complex met het rijksmuseum en de bijbehorende tuin, die in materieel beheer zijn bij het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur. Het domeingebied in Zuidelijk Flevoland verkeert in de laatste fase van de inrichting. Hier en in het Lauwersmeergebied geldt een bijzondere regeling voor het privaatrechtelijk beheer, dat namens de minister van Financiën wordt uitgeoefend door de Dienst Rijkswaterstaat, een onderdeel van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Vanaf 1 januari 1997, wanneer de inrichtingsfase is afgerond, komen de staatseigendommen in deze gebieden in beheer bij de Dienst der Domeinen. Geschiedenis van de domeinen GESCHIEDENIS VAN DE DOMEINEN Om te weten te komen hoe de staat van oorsprong aan zijn domeinen komt, moet men ver terug in de geschiedenis. Het woord domeinen houdt verband met het Latijnse dominus wat heer betekent. Domeinen waren oorspronkelijk het bezit van de landsheer, waaraan deze inkomsten ontleende. In de middeleeuwen, toen het belastingstelsel nog niet zo ontwikkeld was als nu, trok de landsheer soms van het ene naar het andere domein om zich daar te laten onderhouden. Van de huidige domeinen behoorde tot 1795 een deel tot de grafelijke en stadhouderlijke domeinen. Ze bestonden vooral uit bossen en woeste gronden. Toen de Franse bezetting van Nederland een aanvang nam, zijn die domeinen overgegaan op de Bataafse Republiek, waarvan de staat de huidige rechtsopvolger is. Nadat Nederland een koninkrijk geworden was onder het huis van Oranje-Nassau, werd in 1822 bij wet bepaald dat de koning enkele van de oude familiebezittingen terugkreeg als schadeloosstelling voor het verlies, geleden tijdens de Franse overheersing. In 1848 gaf koning Willem II deze gebieden terug aan de staat op voorwaarde dat de drager van de Kroon de opbrengst ervan zou genieten. Ter onderscheiding van de andere domeinen werden deze goederen van toen af kroondomeinen genoemd. In 1863 werd het beheer van de kroondomeinen opnieuw wettelijk geregeld. De zogenoemde 'kroondomeinen 1863', zoals de gebieden werden genoemd, zijn in 1973 opgeheven en bij de staatsdomeinen gevoegd in het kader van een geheel nieuwe regeling van de financiële betrekkingen met het Koninklijk Huis. De huidige eigendommen van de staat zijn wat herkomst betreft in vijf categorieën onder te verdelen: 1. Veel zaken zijn door het rijk gekocht om zijn publieke taak te kunnen vervullen, zoals gebouwen en kantoormeubilair; 2. Er zijn ook onroerende zaken die door de wet als staatseigendom worden aangemerkt. In het Burgerlijk Wetboek is bepaald dat alle onroerende zaken die geen andere eigenaar hebben, van de staat zijn. Dat geldt eveneens voor de bodem van de zee, de stranden tot aan de duinvoet, de grond waarop de openbare vaarwateren zich bevinden en de oevers van deze vaarwateren. Volgens het Burgerlijk Wetboek komen ook onbeheerde nalatenschappen aan de staat toe. De afdoening hiervan geschiedt door Domeinen; 3. Daarnaast bestaan er onroerende zaken die door bijzondere omstandigheden aan de staat toekomen. Zo zijn bij schuldsaneringovereenkomsten delen van industrie- en havenschappen bij de staat in eigendom gekomen. Domeinen krijgt de taak deze gronden voor het schap voor een overeengekomen periode te reserveren en beheren. Tot deze categorie behoren ook de gronden afkomstig van ontginningsmaatschappijen die in de eerste helft van deze eeuw met inzet van werklozen in cultuur zijn gebracht; 4. Ook inpoldering heeft de staat gebieden opgeleverd. Op grond van de wet van 1918 tot afsluiting en droogmaking van de Zuiderzee, zijn achtereenvolgens met gemeenschapsgeld de Wieringermeer, de Noordoostpolder, Oostelijk Flevoland en Zuidelijk Flevoland ingepolderd en in cultuur gebracht. Ook het Lauwersmeer is ingepolderd en deels drooggelegd. De stedelijke en dorpsgebieden zijn overgegaan in de handen van gemeenten. De agrarische gronden worden door Domeinen verpacht, in erfpacht uitgegeven of zo mogelijk verkocht. Ook hebben de uitgevoerde Deltawerken nieuw land

10 Financiën / Domeinen 2.08.5012 opgeleverd, bijvoorbeeld 3.000 hectare in het Grevelingengebied. 5. Tot slot zijn er eigendommen die van oudsher van de staat zijn en waarvan het beheer bij Domeinen berust. Zo zijn, zoals gezegd, voormalige bezittingen van de Kroon in handen van de staat gekomen. De Staat der Nederlanden is, op grond van artikel 247 van de Staatsregeling voor het Bataafse Volk van 1798, de rechtsopvolger van de vroegere Verenigde Oostindische Compagnie, zodat Domeinen bij berging van de lading van oude scheepswrakken soms aanspraak kan maken op een deel van de opbrengst. In 1968 werd voor het eerst met de vinder van het in 1711 bij de Shetland-eilanden vergane schip De Liefde een overeenkomst gesloten, op grond waarvan die vinder de rechten van de Staat onder bepaalde voorwaarden verkreeg, met de verplichting een vierde gedeelte van de waarde der geborgen goederen aan de Staat af te staan. Onroerende zaken ONROERENDE ZAKEN Elke rijksdienst mag zelfstandig overgaan tot aankoop van onroerende (en roerende) zaken, voor zover de dienst deze nodig heeft voor de uitoefening van zijn publieke functie en zijn budget ruimte biedt. Domeinen werkt desgevraagd mee aan de verkrijging van onroerende zaken. Domeinen geeft juridisch en financieel advies en stelt de conceptkoopakte op. De bevoegdheid tot verkoop van onroerende en roerende staatseigendommen is bij wet voorbehouden aan Domeinen, die daarbij zorgvuldige spelregels in acht neemt. De onroerende zaken die Domeinen te koop aanbiedt, zijn van velerlei aard: kantoorpanden, kazernes, scholen, voormalige douanekantoren, bouwterreinen, (dienst)woningen, agrarische gronden, boerderijen, forten, bunkers, enzovoorts. In het kort verloopt het verkoopproces als volgt. Een rijksdienst meldt het voornemen te verhuizen aan Domeinen; Domeinen verricht een onderzoek naar de status bij oplevering; de rijksdienst draagt het (materieel) beheer over aan Domeinen; Domeinen gaat na of andere rijksdiensten geïnteresseerd zijn in het object; Domeinen gaat na of lagere overheden geïnteresseerd zijn in het object; Uiteindelijk brengt Domeinen het object in de verkoop (openbaar, ondershands of via een makelaar). Domeinen is met een bezit van (in 1994) 125.000 hectare de grootste eigenaar van landbouwgrond in Nederland. In 1971 bedroeg het bezit ruim 228.000 hectare. Het grootste areaal, 85.000 hectare, is het zogeheten 'nieuwe land', de polders die de staat heeft onttrokken aan de voormalige Zuiderzee. Het overgrote deel van de landbouwgronden van Domeinen is in pacht of erfpacht uitgegeven aan particulieren. Pacht kan worden onderscheiden in hoeven en los land. Bij hoeven zijn zowel de gebouwen als de bijbehorende cultuurgrond eigendom van de staat, terwijl los land betrekking heeft op land zonder gebouwen. De pachtprijzen worden bepaald aan de hand van landelijk vastgestelde pachtnormen. In geval van erfpacht zijn de aanwezige gebouwen in eigendom bij de erfpachter, de cultuurgrond is in erfpacht uitgegeven. Bij erfpacht is de jaarlijkse canon gekoppeld aan het niveau van de pachtprijzen van soortgelijke in pacht uitgegeven gronden. Begin jaren zeventig is het instituut Grondbank ingesteld door de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. Dit stelsel is ondermeer bedoeld om de financieringslast van agrarische ondernemers te verlichten bij bedrijfsvergroting of bedrijfsovername. De overheid koopt gronden aan en geeft deze vervolgens in erfpacht uit. De canon wordt bepaald op een percentage van de aankoopprijs. Het Bureau Beheer Landbouwgronden is belast met de uitvoering van dit stelsel. Nadat de gronden in erfpacht zijn uitgegeven en de taak van het bureau in die regio is afgerond, vindt overdracht plaats aan Domeinen. Het beleid van Domeinen bij de eerste uitgifte van gronden in Zuidelijk Flevoland is erop gericht knelpunten op het oude land op te lossen. Tot 1984 zijn er door Domeinen nagenoeg geen landbouwgronden verkocht. De rijksoverheid was destijds van mening dat dit bezit permanent beschikbaar diende te zijn voor landbouwstructurele doeleinden en voor het oplossen van

2.08.5012 Financiën / Domeinen 11 knelpunten in het algemeen belang. In 1984 is het beleid principieel gewijzigd. Vanaf dat moment werd de instandhouding van agrarische eigendommen van de staat niet meer noodzakelijk geacht. Wel dient bij de verkoop rekening te worden gehouden met landbouwstructurele belangen. Verkoop vindt in alle gevallen plaats tegen marktconforme prijzen. Deze worden in het algemeen vastgesteld door externe deskundigen. Na voltooiing van de inrichting door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat werd het beheer van de agrarische gronden overgedragen aan gemeenten, waterschappen, Staatsbosbeheer en Domeinen. Domeinen heeft nu het beheer van de landbouwgronden in de Wieringermeer, de Noordoostpolder en Oostelijk Flevoland. Per 1 januari 1997 zal Zuidelijk Flevoland daaraan worden toegevoegd. In het noorden van Nederland is de staat eigenaar van diverse complexen ontginningsgrond. In de jaren dertig zijn, veelal door locale overheden, ontginningsmaatschappijen opgericht die gronden in eigendom verwierven. De ontginning van deze gronden was bedoeld als werkverschaffing en ter verbetering van de landbouwstructuur. Vanwege financiële problemen is het beheer van deze maatschappijen overgegaan naar de staat. In 1966 zijn de ontginningen definitief stopgezet. In het noorden is ook het belangrijkste areaal grondbankgronden gelegen. In het zuidwesten van Nederland heeft de staat aanzienlijke oppervlakten landbouwgrond in eigendom die van oorsprong afkomstig zijn van het huis van Oranje-Nassau. Het merendeel van deze Nassause domeinen (landbouwgronden) ligt in de noordwesthoek van Noord-Brabant. De voormalige Kroondomeingronden zijn hoofdzakelijk gelegen te Kloosterzande, Tholen, Dinteloord, Biesbosch en in Oost-Brabant (Mill). In Zeeland heeft de staat door inpoldering van gebieden landbouwgronden verkregen (Braakman-, Dijckmeester- en Quarlespolder). Ook door het droogvallen van gronden als gevolg van de Deltawerken zijn gronden aan de staat toegevallen. Roerende zaken ROERENDE ZAKEN Afhankelijk van herkomst en aard vallen de roerende zaken van Domeinen in één van de volgende categorieën: 1. Een belangrijke taak van Domeinen is de verkoop van overtollige zaken, afkomstig van andere rijksdiensten. Dit kan de complete inventaris van een Ministerie betreffen, maar ook een partij vangrails, een hefbrug, een kast, een safe, enzovoorts; 2. Eén van de taken waarmee Domeinen is belast, is de bewaring van door Justitie, Douane of andere officiële opsporingsinstanties inbeslaggenomen zaken. Nadat er een beslissing is genomen over de betrokken zaak, wordt deze ofwel verkocht, ofwel teruggegeven aan de eigenaar, ofwel vernietigd; 3. Zaken die, gelet op strategische belangen, niet voor verkoop aan particulieren in aanmerking komen, worden na vooroverleg tussen vertegenwoordigers van de Ministeries van Financiën (Domeinen), Defensie, Economische Zaken en Buitenlandse Zaken, aan regeringen van andere landen verkocht. Voorbeelden zijn: fregatten, vliegtuigen, tanks, wapens, enzovoorts; 4. Wanneer de Belastingdienst een executoriale verkoping houdt ter vereffening van de belastingschuld van betrokkenen, kunnen er roerende zaken door de rijksbieder aangekocht worden. Deze aangekochte roerende zaken worden vervolgens door Domeinen bij openbare inschrijving verkocht. Overtollige en verbeurdverklaarde zaken worden door Domeinen als regel in het openbaar bij inschrijving verkocht.

12 Financiën / Domeinen 2.08.5012 Wettelijk kader WETTELIJK KADER De Comptabiliteitswet, die het beheer van de financiën van het rijk als onderwerp heeft, belast de minister van Financiën met het vermogensbeheer van de staat. Het privaatrechtelijk beheer van aan de staat toebehorende en toevertrouwde roerende en onroerende zaken is daar onderdeel van en wordt geregeld in artikel 27, tweede lid van eerdergenoemde wet (Stb. 1991, 752). De Memorie van toelichting bij de 4e wijziging van de Comptabiliteitswet 1976 beschrijft dit beheer als: het verrichten van alle rechtshandelingen die voortvloeien uit de positie van de Staat als eigenaar. Het betreft zowel de uitoefening van rechten (o.a. maatregelen tegen inbreuken op het eigendomsrecht, verkoop van zaken, erfpachtuitgiften, verpachtigingen, verhuringen en andere ingebruikgevingen, het aangaan van dadingen en grensregelingen, afkoop van grondrenten, het bevorderen van de afwikkeling van onbeheerde nalatenschappen) als de nakoming van verplichtingen (waaronder de behandeling en de betaling van zakelijke lasten en belastingen). De vakministers zijn verantwoordelijk voor het materieel of publiekrechtelijk beheer; dit wordt geregeld in artikel 19, derde lid van eerdergenoemde wet. De globale bevoegdheden en verantwoordelijkheden voor het beheer zijn zoals gezegd beschreven in de Comptabiliteitswet. Met de vierde wijziging van de Comptabiliteitswet in 1992 werden onderstaande regelingen die tot dan de basis waren voor de bevoegdheden van de minister van Financiën, ingetrokken: Comptabiliteitswet 1976 (Stb. 1976, 671), art.38; Wet van den 27-sten December 1840, tot opheffing van het Amortisatie-Syndicaat (Stb. 1840, 77/ingetrokken bij wet Stb. 1991, 752); Koninklijk Besluit van 22 maart 1841, no. 112/ingetrokken bij wet Stb. 1991, 752). Specifieke regelingen die onder meer van toepassing zijn (of waren): Periode 1945-1977 Comptabiliteitsbesluit 1937 (Stb. 1937, 484); vervangen door Comptabiliteitsbesluit 1956 (Stb. 1956, 534) Wet van 24 januari 1952 houdende enige bepalingen omtrent de domeinen (Stb. 1952, 37); verving de Wet van den 29-sten Augustus 1848, omtrent den verderen verkoop van Domeinen (Stb. 39), de Wet van de 22-sten December 1850 betreffende dadingen over domaniale zaken (Stb. 99) en de Verordening van de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandse gebied van 4 October 1940 betreffende de vervreemding van Domeinen en het aangaan van dadingen over domaniale zaken (Verordeningenblad 1940, no. 159) Wet tot beëindiging van de overheidstaken met betrekking tot de zaken van de voormalige Wees- en Momboirkamers en het beheer van vicarieën, alsmede afkoop van onveranderlijke lasten (Stb. 1974, 700); verving Wet van den 20sten Augustus 1859, tot voorziening in het beheer, bedoeld in art.11 der Wet van 5 Maart 1852 (Stb. 45), houdende regeling der zaken van de voormalige Wees- en Momboirkamers (Stb. 1859, 95) Besluit inbeslaggenomen voorwerpen (Stb. 1959, 2). Periode 1977-1994 Besluit beheer overtollige rijksgoederen (Stb. 1977, 473); Wet tot beëindiging van de overheidstaken met betrekking tot de zaken van de voormalige Wees- en Momboirkamers en het beheer van vicarieën, alsmede afkoop van onveranderlijke lasten (Stb. 1974, 700); Besluit inbeslaggenomen voorwerpen (Stb. 1959, 2); Wet houdende regelen omtrent de opheffing van het recht van de dertiende penning (Stb. 1984, 443). Samenvatting van de taken van de Dienst der Domeinen

2.08.5012 Financiën / Domeinen 13 SAMENVATTING VAN DE TAKEN VAN DE DIENST DER DOMEINEN De taken van de Dienst der Domeinen zijn 2 : de uitvoering van de rechten en de nakoming van de verplichtingen voortvloeiende uit burgerrechtelijke betrekkingen van de staat ten aanzien van onroerende zaken; de zorg voor het in economisch opzicht zo nuttig mogelijk doen zijn van de onroerende zaken van de staat door het verlenen van gebruiksrechten tegen op commerciële basis berekende vergoedingen; het meewerken aan ruilverkavelingen; het aangaan van overeenkomsten ter beëindiging van geschillen omtrent rechten op onroerende zaken of ter vaststelling van onzekere of wisselende begrenzingen van gronden en wateren; het bevorderen van de afwikkeling van onbeheerde nalatenschappen en het in bezit nemen van een batig saldo, zo nodig optreden van de staat bij erfrechtelijke verkrijgingen voor of schenkingen aan de staat; het bevorderen van de afkoop van aan de staat toekomende grondrenten en dergelijke inkomsten; het meewerken (formaliseren) in bepaalde gevallen van verkrijging van onroerende zaken voor de staat e.a.; de registratie van de rechten en verplichtingen van de staat ten aanzien van roerende en onroerende zaken; de registratie van de uit het beheer en de vervreemding van de roerende en onroerende zaken voortvloeiende vorderingen en schulden en de zorg voor de tijdige inning of betaling daarvan; de vervreemding van overtollige roerende en onroerende zaken van de staat; de vernietiging van overheidsarchieven; het treffen van regelingen ten aanzien van de berging van scheepswrakken waarop de staat rechten kan doen gelden. De belangrijkste elementen van het domeinbeheer van onroerende goederen worden gevormd door: het verlenen van gebruiksrechten tegen op commerciële basis berekende vergoedingen; de zorg voor het onderhoud en de instandhouding, voor zover de daaraan verbonden ten laste komen van de Dienst der Domeinen; de behandeling van zakelijke lasten; het registreren van rechten en verplichtingen. Ontvangsten van de Dienst der Domeinen ONTVANGSTEN VAN DE DIENST DER DOMEINEN De exploitatie en verkoop van roerende en onroerende zaken van de staat op commerciële basis levert de schatkist elk jaar opnieuw een groot bedrag op. In het navolgende overzicht zijn de inkomsten in het jaar 1992 gespecificeerd weergegeven: omschrijving inkomsten uit de domeinen 216.768 opbrengsten van de verkochte roerende zaken en opgelden ontvangsten in duizenden guldens 89.893 verkopen van domeinen (onroerende zaken) 166.935 overdracht van onroerende zaken aan andere diensten 2 Jaarverslag 1992 Dienst der Domeinen. 5.000

14 Financiën / Domeinen 2.08.5012 omschrijving rente 10.760 onbeheerde nalatenschappen 1.444 overige ontvangsten 7.306 Totaal 498.106 In het jaar 1971 waren de inkomsten van de dienst als volgt: omschrijving inkomsten uit de domeinen 60,3 opbrengsten van de verkochte roerende zaken 14,1 verkopen van domeinen (onroerende zaken) 47,5 verkoop bodemmaterialen 12 overige ontvangsten 2,9 Totaal 136,8 Geschiedenis van het archiefbeheer ontvangsten in duizenden guldens ontvangsten in miljoenen guldens GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER De verwerving van het archief DE VERWERVING VAN HET ARCHIEF Het archief is krachtens bepalingen van de Archiefwet overgebracht.

2.08.5012 Financiën / Domeinen 15 Inhoud en structuur van het archief Inhoud en structuur van het archief Selectie en vernietiging SELECTIE EN VERNIETIGING Voor de selectie van de dossiers werd gebruik gemaakt van: het bij het RIO behorende Basis Selectie Document (BSD) het BSD Ondersteunende processen Financiën het BSD Rijksbegroting. Het.07/.08 gedeelte is bewerkt aan de hand van de lijst van voor vernietiging in aanmerking komende archiefbescheiden van het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Binnenlandse Zaken, vastgesteld op 20 september 1983 nr. 630111 Directie Musea, Monumenten en Archieven. Omdat bij de dossiervorming geen rekening is gehouden met indeling naar blokken is het mogelijk dat je in de archiefblokken 5109 (Directie Domeinen 1980-1989) en 5110 (Directie Domeinen 1990-1993) dossiers aantreft met betrekking tot dit archiefblok. Het jaar waarin de zaak eindigt is bepalend geweest voor plaatsing in een archiefblok. Bij aanvang van de bewerking had het archief een omvang van 185 meter. Hiervan is 6,6 meter voor bewaring aangewezen (dit betreft zowel het taakgedeelte als ondersteunende processen) en overgedragen aan het ARA. Van het overige deel is totaal 119,2 meter na verkregen toestemming afgevoerd naar Van Gansewinkel Nederland BV en daar op de gebruikelijk manier vernietigd. Het restant met een omvang van 59 meter is teruggestuurd naar de archiefbeheerder, het Ministerie van Financiën. Verantwoording van de bewerking VERANTWOORDING VAN DE BEWERKING Als uitvloeisel van het meerjarenconvenant afgesloten op 22 september 1994 tussen het Ministerie van Financiën, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) is door de CAS in de periode 1995-2001 het archief bewerkt van de Directie der Domeinen over de periode 1945-1979. Als basis voor de bewerking van de dossiers diende: het Rapport Institutioneel Onderzoek (RIO) 'Zakelijk Gezien', institutioneel onderzoek naar de taken en handelingen van de Dienst der Domeinen van het Ministerie van Financiën over de periode 1945-1994, samengesteld door de heer F. van Dijk, medewerker van het ARA (Nationaal Archief). Ordening van het archief ORDENING VAN HET ARCHIEF Het archief is allereerst ingedeeld naar beleidsterrein. Met een beleidsterrein wordt bedoeld een afgebakend onderwerp van overheidsbemoeienis, in dit geval dus "de Dienst der Domeinen", en daarnaast "Ondersteunende Processen". Per beleidsterrein is het archief onderverdeeld naar handeling. Per handeling zijn de beschrijvingen van de dossiers vermeld. Een handeling wordt verricht door een actor ter uitvoering van een taak, of op grond van een wettelijke bevoegdheid. Een actor is een overheidsinstelling die bevoegd is zelfstandig op te treden (bijvoorbeeld een minister) binnen het beleidsterrein. Op een beleidsterrein treden meerdere actoren handelend op.

16 Financiën / Domeinen 2.08.5012 Verwant materiaal Verwant materiaal

2.08.5012 Financiën / Domeinen 17 Beschrijving van de series en archiefbestanddelen B E S C H R I J V I N G V A N D E S E R I E S E N A R C H I E F B E S T A N D D E L E N 039 Directie der Domeinen 1945-1 Het voorbereiden van het beleid inzake het beheer van roerende en onroerende zaken van de Staat. 1945-1994 039 DIRECTIE DER DOMEINEN 1945-1 HET VOORBEREIDEN VAN HET BELEID INZAKE HET BEHEER VAN ROERENDE EN ONROERENDE ZAKEN VAN DE STAAT. 1945-1994 Actor: Minister van Financiën Datum: 31-01-1997 201-203 Overleg over de inrichting en beheer van het Lauwerszeegebied en de aanspraken van oevereigenaren in Groningen bij inpoldering van de Lauwerszee. 1937-1967 201 1937-1955, pak 202 1956-1960, pak 203 1963-1967, pak 115 Wet van 24 januari 1952 Stb. 37, houdende enige bepalingen omtrent de domeinen. 1945-1952 pak 119 Wet tot vervallenverklaring van het Vervreemdingsbesluit niet-landbouwgronden. 1953-1956 139 Eventuele overgang van landbouwdomeinen van het Ministerie van Financiën naar het Ministerie van Landbouw, Visserij en Voedselvoorziening. 1953-1974 213 Opgaven van de daarvoor in aanmerking komende Directies der Domeinen over de in eigendom van de Staat en anderen zijnde duinen langs de Nederlandse kust. 1955 89 Voorontwerp van een overeenkomst tussen de landen van de Benelux inzake het beheer en de afwikkeling van onbeheerde nalatenschappen. 1955-1957 122 Vaststellen van de rechtsvorm voor de uitgifte van agrarische domeingronden. 1959-1961 220 Totstandkoming en uitvoering van de Wet Havenschap Vlissingen. 1965-1971 pak 7 Wetsontwerp Bodemmaterialen Noordzee ter regeling van het onderzoek naar en de winning van bodemmaterialen op of in het onder de Noordzee gelegen deel van het continentaal plat. 1965-1974 pak 240 Overleg over de totstandkoming van een buisleidingstraat Pernis-Klundert- België/Zeeland en de totstandkoming van het wetsontwerp tot onteigening van percelen, erfdienstbaarheden en andere zakelijke rechten ten behoeve van de

18 Financiën / Domeinen 2.08.5012 inrichting van de buisleidingstraat. 1970-1972 248 Voorbereiding voor de totstandkoming van het Besluit tot Uitvoering van de Wet Bodemmaterialen Noordzee. 1970-1979 pak 87 Verstrekken van advies over de wet van 30 oktober 1974 (Stb. 700) tot beëindiging van de overheidstaken met betrekking tot de zaken van de voormalige wees- en momboirkamers en het beheer van vicarieën, alsmede de afkoop van onveranderlijke lasten. 1974 243 Overleg over de opheffing c.q. instandhouding van het door de Staat in eigen beheer exploiterende fruitteeltbedrijf S57 (voormalig proef- en demonstratiebedrijf) in de Noordoostpolder. 1975-1979 pak 41 Verstrekken van advies over het wetsontwerp Vervreemding landbouwgronden. 1978-1979 pak 2 Het opstellen van beleidsregels inzake roerende en onroerende zaken. 1945-1994 1 Algemeen 2 HET OPSTELLEN VAN BELEIDSREGELS INZAKE ROERENDE EN ONROERENDE ZAKEN. 1945-1994 Actor: Minister van Financiën Product: Aanschrijvingen en circulaires. Datum: 31-01-1997 1 ALGEMEEN 72 Instructies betreffende het aangaan van overeenkomsten met personen die zich in de Tweede Wereldoorlog schuldig gemaakt hebben aan politiek wangedrag. 1945-1949 126-131 Circulaires. 1945-1979 126 1945-1951, pak 127 1952-1955, pak 128 1956-1958, pak 129 1959-1965, pak 130 1966-1973, pak 131 1974-1979, pak 108 Opgave van verkopen, ruilingen, dadingen en grensregelingen van onroerende zaken. 1947-1950 98 Deviezenvoorschriften. 1950-1969 83 Voorschriften voor het opgraven en verwijderen van restanten van neergestorte vliegtuigen. 1951-1961

2.08.5012 Financiën / Domeinen 19 146 Jaarlijkse opgave domeinbezit. 1956-1960 102 Instructies betreffende de toepassing van het nieuwe huwelijksgoederenrecht. 1957 72 Instructies betreffende het aangaan van overeenkomsten met personen die zich in de Tweede Wereldoorlog schuldig gemaakt hebben aan politiek wangedrag. 1945-1949 126-131 Circulaires. 1945-1979 126 1945-1951, pak 127 1952-1955, pak 128 1956-1958, pak 129 1959-1965, pak 130 1966-1973, pak 131 1974-1979, pak 108 Opgave van verkopen, ruilingen, dadingen en grensregelingen van onroerende zaken. 1947-1950 98 Deviezenvoorschriften. 1950-1969 83 Voorschriften voor het opgraven en verwijderen van restanten van neergestorte vliegtuigen. 1951-1961 146 Jaarlijkse opgave domeinbezit. 1956-1960 102 Instructies betreffende de toepassing van het nieuwe huwelijksgoederenrecht. 1957 2 Onroerende zaken 2.1 Verkrijging en vervreemding 2 ONROERENDE ZAKEN 2.1 VERKRIJGING EN VERVREEMDING 88 Rechtshandelingen met betrekking tot zaken ter verkrijging of vervreemding voor of in materieel beheer bij het Staatsbedrijf der PTT. 1941-1960 121 Rechtsherstel inzake de aankoop door de Staat van joodse landbouwgronden. 1945-1946 207 Overleg over de aankoop van grond bestemd voor een nationaal legermonument. 1945-1948

20 Financiën / Domeinen 2.08.5012 116 Voorwaarden en instructies betreffende de verkoop van scheepswrakken. 1946-1949 196 Het verkrijgen van grond voor permanente begraafplaatsen en gedenktekenen voor de Verenigde Staten en Engeland alsmede de aankoop van een gedeelte van een begraafplaats voor het Departement van Oorlog. 1946-1958 208 Overleg over de aankoop van het kerkhof op de Grebbeberg, het beheer en onderhoud van het militair kerkhof en Nationaal Legermonument Grebbeberg te Rhenen. 1946-1959 107 Totstandkoming van regels met betrekking tot de eigendomsoverdracht van wegen door de Staat. 1951 86 Toepassing van de wet Grootboek woningverbetering van 26 juli 1957 (Stb. 271) bij koop door de Staat van panden welke als woning zijn verhuurd of verhuurd zijn geweest. 1958 225 Uitvoering van het Grensverdrag van 8 april 1960 met betrekking tot het overheidsvermogen en het onroerend goed. 1959-1976 pak 231 Overleg en totstandkoming van afspraken met het Ministerie van Economische Zaken over de vervreemding van in beslag genomen goederen onder buitengewone omstandigheden. 1961-1979 236 Overleg en uitvoering van de overbrenging van Toegoenezen van Nederlands Nieuw-Guinea naar Suriname, de aanschaf en ondersteuning van het landbouwproject Plantage Slootwijk, de verhuizing van de Toegoenezen naar Nederland en de overdracht van de plantage aan Suriname. 1962-1970 pak 242 Het vaststellen van de grondprijzen en erfpachtcanons in Lelystad en Oostelijk Flevoland en de voorbereiding van de beantwoording van kamervragen over de grondprijzen en de premieregeling Stimulering ontwikkeling Lelystad. 1963-1972 8 Afbakening van de voor vervreemding in aanmerking komende domeingronden in de Noordoostpolder en de Wieringermeer. 1964-1969 26 Afspraken over de kennisgeving aan de Algemene Rekenkamer van vervreemding van onroerend goed. 1967-1979 221 Overleg over het verkrijgen van enige panden voor de nieuwbouw van de

2.08.5012 Financiën / Domeinen 21 Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek te Amersfoort en de beantwoording van kamervragen over de ontruiming van de oude panden. 1972-1977 pak 227 Vaststellen van de verkoopprijzen voor de woningen van de Staat te Lelystad voor de jaren 1972-1978, het beleid ten aanzien van de verkoop van goede en goedkope huurwoningen en de overdracht in beheer en eigendom van de woningen van de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders aan een woningbouwvereniging. 1972-1979 pak 30 Instructie voor de Rijksgebouwendienst met betrekking tot de aankoop van onroerende goederen. 1976-1979 2.2 Behartiging van eigendomsbelangen 2.2 BEHARTIGING VAN EIGENDOMSBELANGEN 205 Overleg over het eigendom en beheer van het vliegveld De Vlijt op Texel. 1943-1951 230 Overleg over de vaststelling van staatsnatuurmonumenten in het Haringvliet en de voorbereiding van de beantwoording van kamervragen over de Beninger Slikken. 1971-1979 pak 244 Totstandkoming van de verdeelsleutels met betrekking tot het beheer en de beheerskosten van staatsgronden bij Het Loo, de salariskosten van personeel en de algemene kosten. 1973-1978 pak 2.3 Uitgifte van gebruiksrechten en andere benutting 2.3 UITGIFTE VAN GEBRUIKSRECHTEN EN ANDERE BENUTTING 226 Totstandkoming en uitvoering van een regeling voor de zandwinning en het storten van baggerspecie in het Eems-Dollard gebied. 1920-1979 pak 194, 195 Totstandkoming van overeenkomsten tussen de Staat en de NV Aken- Maastrichtsche Spoorwegmaatschappij later de Dominiale Mijn Maatschappij NV over de exploitatie van de dominiale steenkoolmijnen te Kerkrade en de behandeling van het verzoek van de Dominale Mijn Maatschappij NV om beïndiging van de exploitatie. Met retroacte, 1846. 1925-1966 194 1925-1955 Met Retroacta, 1846, 1925-1955, pak 195 1956-1966, pak 96 Vaststelling van de Algemene voorwaarden geldende bij de uitgifte in pacht van domeingronden in de Rentambten Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel. 1940-1953 95 Algemene voorwaarden geldende bij de uitgifte in pacht van domeingronden in de Wieringermeer. 1942-1953 100 Regeling voor het gebruik van militaire gebouwen door het Directoraat-Generaal

22 Financiën / Domeinen 2.08.5012 voor Bijzondere Rechtspleging. 1945-1947 99 Voorwaarden en instructies betreffende de verpachting van militaire gronden. 1945-1947 199 Overleg over de verhuring en beheersoverdracht van de ontvangerswoning van het belastinggebouw aan de Sluis te Veere en het herstel van de oorlogsschade aan het belastinggebouw. 1945-1950 209 Pachtprocedurevan de Staat tegen het Gereformeerd Weeshuis te Middelharnis, de bijdrage in de onderhoudskosten van de wegen in de Halspolder en de reglementering van de Kroningspolder en het aangrenzend gebied. 1945-1954 37 Regeling inzake de uitoefening van de visserij op het IJsselmeer. 1945-1979 pak 109 Aanmelding van door geallieerde strijdkrachten gevorderde gebouwen, terreinen en andere goederen. 1946-1947 112 Instructies betreffende de verpachting van waterstaatsgronden. 1947 105 Voorwaarden voor de verhuring van gebouwen in materieel beheer bij het Departement van Defensie. 1947-1969 24 Vaststellen van regels voor het verlenen van vergunningen tot het zuigen van schelpen en het baggeren van specie. 1947-1971 94 Algemene pachtvoorwaarden voor de inspecties der Domeinen. 1948 91 Verlenen van privaatrechtelijke rechten met betrekking tot eigendommen van de Staat. 1948-1955 14 Ontwerp-verdrag met België inzake de uitbreiding van de ontginningsgrens tussen de Staatsmijn Maurits en het aangrenzend Belgisch mijnveld. 1948-1961 245 Instructie betreffende de uitvoering van de regeling voor het medegebruik van militaire vliegvelden door de Koninklijke Marine. 1949-1950 120 Verpachting van de jacht op militaire terreinen. 1951-1956

2.08.5012 Financiën / Domeinen 23 40 Aanpassing van huurprijzen. 1951-1979 pak 82 Toegang van pachters tot militaire terreinen en wateren. 1952 25, 39 Tariefvergoedingen voor privaatrechtelijke vergunningen tot het gebruikmaken van staatsgronden en -wateren voor de exploitatie van servicestations, pompen en schepen ten behoeve van de verkoop van benzine, oliën e.d. 1952-1976 25 1952-1964 39 1967-1976 12 Wijziging van de voorschriften voor de Rijkswaterstaatsdienst inzake publiekrechtelijke vergunningen en ontheffingen tot het gebruik van staatseigendommen. 1953-1956 46 Toegangsbewijzen voor het betreden van militaire staatsgronden. 1954-1955 45 Verpachting van grasgewas en verhuring van viswater op en om forten. 1954-1956 27 Uitgiftebeleid van benzinestations langs rijkswegen. 1954-1975 104 Vaststelling van de Algemene voorwaarden geldende bij de verhuring van gronden en/of wateren in materieel beheer bij de Rijkswaterstaat. 1956-1965 118 Het ligplaats nemen met perszuigers in staatswateren. 1958-1959 111 Verpachting van gronden en hoeven. 1958-1959 113 Schadeloosstelling bij tussentijdse opzegging van pachtovereenkomsten betreffende waterstaatsgronden. 1958-1966 110 Zegelrecht op akten van pachtwijziging. 1958-1971 239 Overleg over de instelling van een Grondbank, het houden van een Grondbankproef en het beheer van de Grondbankgronden. 1958-1977 pak 44 Invordering van door Ambonezen verschuldigde bedragen wegens het gebruik van staatswoningen. 1960-1977 pak

24 Financiën / Domeinen 2.08.5012 93 Algemene pachtvoorwaarden met inbegrip van polder- en onderhoudsreglement geldende bij de verpachting van domeingronden in Oostelijk Flevoland. 1961-1962 232 Regeling voor de uitgifte van mosselpercelen en de vaststelling van de huurprijzen alsmede de voorbereiding voor de beantwoording van kamervragen over de hoogte van de bedragen per perceel. 1961-1979 pak 13 Vaststelling van het beleid voor de verhuring van het genot van de jacht op staatsgronden en staatswater. 1962-1963 62 Algemene voorwaarden voor de uitgifte in erfpacht van cultuurgrond in de IJsselmeerpolders. 1963 157 Exploitatieboringen in het IJsselmeer en in de Waddenzee. 1963-1964 97 Beschikbaarstelling van lokaliteiten van schoolgebouwen in materieel beheer bij het Ministerie van Landbouw en Visserij. 1964-1966 18 Regeling voor gebruik van staatseigendommen ten behoeve van het leggen van gastransportleidingen door de NV Nederlandse Gasunie. 1964-1968 29 Instructies betreffende de toepassing van het besluit tot uitvoering van art. 1, tweede lid van de Mijnwet Continentaal Plat. 1965-1967 229 Totstandkoming van de regeling voor de vergoeding van het winnen van zand uit rijkswater voor het Brielse Gat en de eigendomsrecht van de Maasvlakte bij Rotterdam alsmede de voorbereiding voor de beantwoording van kamervragen over de uitbreiding van de Maasvlakte. 1967-1970 pak 23 Uitgiftebeleid van landbouwbedrijven in Zuidelijk Flevoland. 1968-1976 241 Overleg met de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders over de bedrijfsvergroting c.q. grotere erfpachtuitgifte van kleine landbouw- en fruitteeltbedrijven in de Noordoostpolder. 1971-1974 32 Vaststelling van de Algemene pachtvoorwaarden voor de inspecties der Domeinen. 1972-1978 pak 210 Het vaststellen van verordeningen voor recreatieschappen in het algemeen en in het bijzonder voor het Recreactieschap Alkmaarder- en Uitgeestermeer.

2.08.5012 Financiën / Domeinen 25 1973-1975 233 Overleg over en de totstandkoming van de regeling voor de uitgifte van landbouwbedrijven in Oostelijk Flevoland. 1974-1978 pak 237 Overleg over het beleid ten aanzien van het toestaan van naaktrecreatie in Zuidelijk Flevoland en de voorbereiding van de beantwoording van kamervragen. 1975-1976 33 Herziening van de algemene pachtvoorwaarden voor de rentambten der Domeinen. 1975-1977 234 Toepassing van nieuwe pachtnormen voor Flevoland in verband met de inwerkingtreding van een nieuw Pachtnormenbesluit. 1977-1979 pak 224 Vaststellen en formaliseren van de procedure voor het overleg tussen de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders en het Openbaar Lichaam Zuidelijke IJsselmeerpolders over de gronduitgifte te Lelystad. 1979 2.4 Onderhoud, verbetering en exploitatie 2.4 ONDERHOUD, VERBETERING EN EXPLOITATIE 198 Overleg over de aanbouw aan het tweede kamergebouw aan de Hofweg te Den Haag en de oprichting van een monument voor gesneuvelde Grenadiers en Jagers. 1944-1960 114 Grondbelasting en andere zakelijke lasten en belastingen van de domeinen. 1952 103 Betaling van grondbelasting, waterschaps- en gemeentelasten van onroerende zaken in materieel beheer bij andere diensten dan Domeinen. 1953-1956 235 Resultaten van het onderzoek voor een prestatiebegroting bij Domeinen uitgevoerd door proefobjecten in de Inspectie Zuid-Oost Nederland en het Rentambt Oostelijk Flevoland en de invoering van een prestatiebegroting voor de landbouwbedrijven in eigen beheer. 1977-1979 pak 88 Rechtshandelingen met betrekking tot zaken ter verkrijging of vervreemding voor of in materieel beheer bij het Staatsbedrijf der PTT. 1941-1960 121 Rechtsherstel inzake de aankoop door de Staat van joodse landbouwgronden. 1945-1946 207 Overleg over de aankoop van grond bestemd voor een nationaal legermonument. 1945-1948